حمید گلزار (بحث | مشارکتها) |
|||
خط ۱۴: | خط ۱۴: | ||
==مالکیت بدن در انگارۀ زن مدرن== | ==مالکیت بدن در انگارۀ زن مدرن== | ||
در حالی که تورات، [[بدن]] زن را ملک شوهرش دانسته و تجاوز جنسی به دختر باکره را جرم علیه شوهر آینده او میداند<ref> [https://www.porseman.com/article/%D8%B2%D9%86-%D8%AF%D8%B1-%D8%AF%D9%8A%D9%86-%D9%8A%D9%87%D9%88%D8%AF/54945 «زن در دین یهود»، وبسایت پرسمان دانشگاهیان.]</ref> و تلمود، مالکیت مرد بر بدن همسرش را میپذیرد، <ref>[https://ensani.ir/file/download/article/1601463729-10302-1-5.pdf اخلاقی، «جایگاه و مقام زن در یهودیت و اسلام»، 1398ش، ص13-15.]</ref> اما مدرنیته، | در حالی که تورات، [[بدن]] زن را ملک شوهرش دانسته و تجاوز جنسی به دختر باکره را جرم علیه شوهر آینده او میداند<ref> [https://www.porseman.com/article/%D8%B2%D9%86-%D8%AF%D8%B1-%D8%AF%D9%8A%D9%86-%D9%8A%D9%87%D9%88%D8%AF/54945 «زن در دین یهود»، وبسایت پرسمان دانشگاهیان.]</ref> و تلمود، مالکیت مرد بر بدن همسرش را میپذیرد، <ref>[https://ensani.ir/file/download/article/1601463729-10302-1-5.pdf اخلاقی، «جایگاه و مقام زن در یهودیت و اسلام»، 1398ش، ص13-15.]</ref> اما مدرنیته، [[مالکیت بدن]] را از حقوق انسانی دانسته<ref>[https://arq.quran.ac.ir/article_190741_00ab23ee744515b7322c8ab8bdfbf188.pdf اسماعیلی و روحی، «آثار اعتقاد به مالکیت خدا در زندگی انسان از منظر قرآن کریم»، 1402ش، ص16.]</ref> و بر این مسئله تاکید دارد که بدن، حریم خصوصی انسان است؛ انسان مجاز به هرگونه بهرهبرداری از بدن خود است و کسی مجاز به دخالت در حریم خصوصی دیگران نیست.<ref>[https://www.mo-lawresearch.ir/article_57647_1e5e7b8ddced0fefb025c06f174e4131.pdf مستفیضی و بالوی، «حق مرگ در اسناد بینالمللی حقوق بشر»، 1396ش، ص82-85.]</ref> | ||
از منظر بوردیو؛ بدن مِلک فرد و سرمایه فیزیکی است که در بردارندۀ منزلت اجتماعی و اشکال نمادین تمایز است و افراد با اشکال گوناگون سرمایه فیزیکی در میدانهای اجتماعی حضور بدنی مییابند؛ <ref>[https://jas.ui.ac.ir/article_23063_803054077cedcc4c3fd4a5bb533a085b.pdf حاجیابوللو و دیگران، «مقایسه سرمایه فرهنگی بین دو گروه زنان با سابقة عملهای جراحی زیبایی و بدون جراحی زیبایی در شهر رشت»، 1397ش، ص170.]</ref> آندره میشل، حق مالکیت زن بر بدن خویش و به تبع آن روابط آزاد جنسی غیر رسمی را ارمغان جنبش فمینیستی برای رهایی زنان میداند.<ref>[https://library.tebyan.net/fa/Viewer/Text/75985/0 ستوده، «بنیانهای فکری اسلام و غرب در دفاع از حقوق زنان»، وبسایت کتابخانه دیجیتالی تبیان.]</ref> | از منظر بوردیو؛ بدن مِلک فرد و سرمایه فیزیکی است که در بردارندۀ منزلت اجتماعی و اشکال نمادین تمایز است و افراد با اشکال گوناگون سرمایه فیزیکی در میدانهای اجتماعی حضور بدنی مییابند؛ <ref>[https://jas.ui.ac.ir/article_23063_803054077cedcc4c3fd4a5bb533a085b.pdf حاجیابوللو و دیگران، «مقایسه سرمایه فرهنگی بین دو گروه زنان با سابقة عملهای جراحی زیبایی و بدون جراحی زیبایی در شهر رشت»، 1397ش، ص170.]</ref> آندره میشل، حق مالکیت زن بر بدن خویش و به تبع آن روابط آزاد جنسی غیر رسمی را ارمغان جنبش فمینیستی برای رهایی زنان میداند.<ref>[https://library.tebyan.net/fa/Viewer/Text/75985/0 ستوده، «بنیانهای فکری اسلام و غرب در دفاع از حقوق زنان»، وبسایت کتابخانه دیجیتالی تبیان.]</ref> | ||
خط ۲۱: | خط ۲۱: | ||
از ویژگیهای زن مدرن، داشتن نقشهای مشابه با نقشهای مردانه است. تشابه نقش بهمعنای آن است که زنان، شبیه مردان در اجتماع حضور یابند و هویتی همسان مردان داشته باشند.<ref>[https://www.noormags.ir/view/fa/articlepage/161747/%D8%A7%D8%B3%DB%8C%D8%A8-%D9%BE%D8%B0%DB%8C%D8%B1%DB%8C-%D9%81%D8%B1%D9%87%D9%86%DA%AF%DB%8C-%D8%B2%D9%86%D8%A7%D9%86-%DA%AF%D9%81%D8%AA%DA%AF%D9%88 . سلطانی و زرشناس، «آسیب پذیری فرهنگی زنان»، 1378ش، ص37-38.]</ref> | از ویژگیهای زن مدرن، داشتن نقشهای مشابه با نقشهای مردانه است. تشابه نقش بهمعنای آن است که زنان، شبیه مردان در اجتماع حضور یابند و هویتی همسان مردان داشته باشند.<ref>[https://www.noormags.ir/view/fa/articlepage/161747/%D8%A7%D8%B3%DB%8C%D8%A8-%D9%BE%D8%B0%DB%8C%D8%B1%DB%8C-%D9%81%D8%B1%D9%87%D9%86%DA%AF%DB%8C-%D8%B2%D9%86%D8%A7%D9%86-%DA%AF%D9%81%D8%AA%DA%AF%D9%88 . سلطانی و زرشناس، «آسیب پذیری فرهنگی زنان»، 1378ش، ص37-38.]</ref> | ||
دوبووار با تأکید بر تشابه نقشهای جنسیتی، معتقد است که «انسان، زن زاده نمیشود، بلکه زن میشود». | [[جنسیت از منظر سیمون دوبوار|دوبووار]] با تأکید بر تشابه نقشهای جنسیتی، معتقد است که «انسان، زن زاده نمیشود، بلکه زن میشود». زنان مدرن در جنبش فمینیستی بر این مسئله تاکید دارند که نقشهای جنسیتی ویژگیهای کسبشده و موقعیتهای مقرر شدۀ بخشی از یک ایدئولوژی هستند و باید با گذار از آن، یکسانسازی نقشهای زن و مرد پیگیری شود.<ref> [https://alefbalib.com/index.aspx?pid=256&PdfID=910550 محبی، «مردمیشدن خانواده؛ فرایند آسیبدیدگی و بحران خانوادگی»، 1402ش، ص92.]</ref> | ||
اولویتیافتن [[اشتغال زنان|اشتغال]] برای زنان مدرن از الزامات تمدن غرب است که تافلر، آن را بیش از هر تمدن دیگر، تاجر مسلک دانسته است.<ref>. تافلر، موج سوم، 1384ش، ص57.</ref> از این منظر، زن مدرن همپای مرد در میدان کار، حضور فعال دارد و دارای استقلال مالی است؛ اما میتواند عهدهدار [[نقش خانوادگی زن در اندیشهٔ آیتالله خامنهای|نقشهای خانوادگی]] نیز باشد.<ref>[https://ensani.ir/fa/article/110589/%D8%B1%D8%A7%D9%87-%D9%87%D8%A7%DB%8C-%D8%AA%D8%AD%DA%A9%DB%8C%D9%85-%D8%AE%D8%A7%D9%86%D9%88%D8%A7%D8%AF%D9%87-%D8%AF%D8%B1-%D9%81%D8%B1%D8%A2%DB%8C%D9%86%D8%AF-%D8%AC%D9%87%D8%A7%D9%86%DB%8C-%D8%B4%D8%AF%D9%86 . سالاریفر، «راههای تحکیم خانواده در فرآیند جهانی شدن»، 1385ش، بیص.]</ref> | اولویتیافتن [[اشتغال زنان|اشتغال]] برای زنان مدرن از الزامات تمدن غرب است که تافلر، آن را بیش از هر تمدن دیگر، تاجر مسلک دانسته است.<ref>. تافلر، موج سوم، 1384ش، ص57.</ref> از این منظر، زن مدرن همپای مرد در میدان کار، حضور فعال دارد و دارای استقلال مالی است؛ اما میتواند عهدهدار [[نقش خانوادگی زن در اندیشهٔ آیتالله خامنهای|نقشهای خانوادگی]] نیز باشد.<ref>[https://ensani.ir/fa/article/110589/%D8%B1%D8%A7%D9%87-%D9%87%D8%A7%DB%8C-%D8%AA%D8%AD%DA%A9%DB%8C%D9%85-%D8%AE%D8%A7%D9%86%D9%88%D8%A7%D8%AF%D9%87-%D8%AF%D8%B1-%D9%81%D8%B1%D8%A2%DB%8C%D9%86%D8%AF-%D8%AC%D9%87%D8%A7%D9%86%DB%8C-%D8%B4%D8%AF%D9%86 . سالاریفر، «راههای تحکیم خانواده در فرآیند جهانی شدن»، 1385ش، بیص.]</ref> | ||
خط ۴۰: | خط ۴۰: | ||
زن مدرن، منزلت اجتماعی را در میزان درآمد شغلی دنبال کرده و نقشهای مادری و همسری را بزرگترین مانع در این مسیر میداند. او متناسب با منطق مدرن برای برداشتن این موانع از یکسو به تحقیر این نقشها پرداخته و آنها را «در آشپزخانه ماندن» و «کهنه شستن» مینامد و از سوی دیگر، آنچنان اهمیت اشتغال را بالا میبرد که گویی زن خانهدار، هویت انسانیاش خدشهدار شده است. | زن مدرن، منزلت اجتماعی را در میزان درآمد شغلی دنبال کرده و نقشهای مادری و همسری را بزرگترین مانع در این مسیر میداند. او متناسب با منطق مدرن برای برداشتن این موانع از یکسو به تحقیر این نقشها پرداخته و آنها را «در آشپزخانه ماندن» و «کهنه شستن» مینامد و از سوی دیگر، آنچنان اهمیت اشتغال را بالا میبرد که گویی زن خانهدار، هویت انسانیاش خدشهدار شده است. | ||
در چنین روندی، نفرت از نقش مادری در ذهنیت جوامع غربی نهادینه شده و بهناچار نقش مادری را از مادر بودن تفکیک میشود. نقش مادری از این منظر، منحصر به مادران نیست، بلکه یک نقش عام اجتماعی است که هر بخشی از خانواده و جامعه، قسمتی از آن را انجام میدهند. | در چنین روندی، نفرت از نقش مادری در ذهنیت جوامع غربی نهادینه شده و بهناچار [[نقش خانوادگی زن در اندیشهٔ آیتالله خامنهای|نقش مادری]] را از مادر بودن تفکیک میشود. نقش مادری از این منظر، منحصر به مادران نیست، بلکه یک نقش عام اجتماعی است که هر بخشی از خانواده و جامعه، قسمتی از آن را انجام میدهند. | ||
چنین تفکیکی، نقش محوری مادر در کانون عاطفی خانواده را عاری از پشتوانه طبیعی میسازد. بر مبنای تحقیقات علمی، بچهها در سنین کودکی نیاز به حضور فیزیکی مادر دارند و یک پرستار هرچه وظایف خود را خوب انجام دهد باز نیاز عاطفی کودک را تامین نمیکند.<ref> [https://alefbalib.com/index.aspx?pid=256&PdfID=910550 محبی، «مردمیشدن خانواده؛ فرایند آسیبدیدگی و بحران خانوادگی»، 1402ش، ص98-96.]</ref> | چنین تفکیکی، نقش محوری مادر در کانون عاطفی خانواده را عاری از پشتوانه طبیعی میسازد. بر مبنای تحقیقات علمی، بچهها در سنین کودکی نیاز به حضور فیزیکی مادر دارند و یک پرستار هرچه وظایف خود را خوب انجام دهد باز نیاز عاطفی کودک را تامین نمیکند.<ref> [https://alefbalib.com/index.aspx?pid=256&PdfID=910550 محبی، «مردمیشدن خانواده؛ فرایند آسیبدیدگی و بحران خانوادگی»، 1402ش، ص98-96.]</ref> | ||
خط ۵۲: | خط ۵۲: | ||
===فروپاشی خانواده=== | ===فروپاشی خانواده=== | ||
از منظر زنان مدرن؛ [[ازدواج]] در سطح کامجویی جنسی معنا یافته و [[طلاق]] امری عادی تلقی میشود.<ref> [https://alefbalib.com/index.aspx?pid=256&PdfID=910550 محبی، «مردمیشدن خانواده؛ فرایند آسیبدیدگی و بحران خانوادگی»، 1402ش، ص99-98.]</ref> میزان طلاق در امریکا ۶۰٪، در سوئد ۶۷٪ و در اسپانیا ۵۰٪ است. به گزارش یونسکو در کشورهای صنعتی از هر چهار مورد ازدواج سه مورد به طلاق منجر میشود.<ref>[https://ensani.ir/fa/article/135354/%D9%87%D9%85%DA%AF%D8%B1%D8%A7%DB%8C%DB%8C-%D9%88-%D9%81%D8%B1%D9%88%D9%BE%D8%A7%D8%B4%DB%8C-%D9%86%D9%87%D8%A7%D8%AF-%D8%AE%D8%A7%D9%86%D9%88%D8%A7%D8%AF%D9%87-%D8%AF%D8%B1-%D9%82%D8%B1%D8%A2%D9%86 . سجادی، «همگرایی و فروپاشی نهاد خانواده در قرآن»، 1382ش، ص159-160.]</ref> دختران و پسران ولگرد و فراری، زنان خیابانی و مردان مجرد یا بیعلاقه به خانواده، از برجستهترین پیامدهای طلاق و نمودهای بیخانمانی در دنیای مدرن است.<ref> [https://alefbalib.com/index.aspx?pid=256&PdfID=910550 محبی، «مردمیشدن خانواده؛ فرایند آسیبدیدگی و بحران خانوادگی»، 1402ش، ص100.]</ref> | از منظر زنان مدرن؛ [[ازدواج]] در سطح کامجویی جنسی معنا یافته و [[طلاق]] امری عادی تلقی میشود.<ref> [https://alefbalib.com/index.aspx?pid=256&PdfID=910550 محبی، «مردمیشدن خانواده؛ فرایند آسیبدیدگی و بحران خانوادگی»، 1402ش، ص99-98.]</ref> میزان طلاق در امریکا ۶۰٪، در سوئد ۶۷٪ و در اسپانیا ۵۰٪ است. به گزارش یونسکو در کشورهای صنعتی از هر چهار مورد ازدواج سه مورد به [[طلاق]] منجر میشود.<ref>[https://ensani.ir/fa/article/135354/%D9%87%D9%85%DA%AF%D8%B1%D8%A7%DB%8C%DB%8C-%D9%88-%D9%81%D8%B1%D9%88%D9%BE%D8%A7%D8%B4%DB%8C-%D9%86%D9%87%D8%A7%D8%AF-%D8%AE%D8%A7%D9%86%D9%88%D8%A7%D8%AF%D9%87-%D8%AF%D8%B1-%D9%82%D8%B1%D8%A2%D9%86 . سجادی، «همگرایی و فروپاشی نهاد خانواده در قرآن»، 1382ش، ص159-160.]</ref> دختران و پسران ولگرد و فراری، زنان خیابانی و مردان مجرد یا بیعلاقه به خانواده، از برجستهترین پیامدهای طلاق و نمودهای بیخانمانی در دنیای مدرن است.<ref> [https://alefbalib.com/index.aspx?pid=256&PdfID=910550 محبی، «مردمیشدن خانواده؛ فرایند آسیبدیدگی و بحران خانوادگی»، 1402ش، ص100.]</ref> | ||
به اعتقاد پوپنو، محقق آمریکایی، بیپدری تاثیر مستقیمی بر بسیاری از بیماریهای غمانگیز اجتماعی دارد. بزهکاری و خشونت جوانان بیش از سایر پیامدهای منفی بر ذهن عموم مردم سایه افکنده است.<ref>[https://ensani.ir/fa/article/112103/%D8%AF%D9%86%DB%8C%D8%A7%DB%8C%DB%8C-%D8%AF%D8%B1-%D9%86%D8%A8%D9%88%D8%AF-%D9%BE%D8%AF%D8%B1%D8%A7%D9%86 . پوپنو، «دنیایی در نبود پدران»، 1388ش، بیص.]</ref> مردان مجرد به خشونت و بیبندوباری تمایل بیشتری داشته و برای جامعه تهدید محسوب میشوند؛ همچنین مرگ ناشی از بیماری، سانحه یا حوادث نابهنگام در میان آنها بشتر است. آنان اکثریت منحرفان، تبهکاران و خلافکاران را تشکیل میدهند. سناتور موی نیهان درباره جامعهای پر از مردان مجرد هشدار داده و آنها را عامل هرجومرج اجتماعی میداند. نتیجه مطالعه بر روی ۷۵ زن و دختر فراری حاکی از مشکلات خانوادگی آنها از قبیل بیسرپرستی یا بدسرپرستی بوده است.<ref> [https://alefbalib.com/index.aspx?pid=256&PdfID=910550 محبی، «مردمیشدن خانواده؛ فرایند آسیبدیدگی و بحران خانوادگی»، 1402ش، ص101-100.]</ref> | به اعتقاد پوپنو، محقق آمریکایی، بیپدری تاثیر مستقیمی بر بسیاری از بیماریهای غمانگیز اجتماعی دارد. بزهکاری و خشونت جوانان بیش از سایر پیامدهای منفی بر ذهن عموم مردم سایه افکنده است.<ref>[https://ensani.ir/fa/article/112103/%D8%AF%D9%86%DB%8C%D8%A7%DB%8C%DB%8C-%D8%AF%D8%B1-%D9%86%D8%A8%D9%88%D8%AF-%D9%BE%D8%AF%D8%B1%D8%A7%D9%86 . پوپنو، «دنیایی در نبود پدران»، 1388ش، بیص.]</ref> مردان مجرد به [[خشونت علیه زنان|خشونت]] و بیبندوباری تمایل بیشتری داشته و برای جامعه تهدید محسوب میشوند؛ همچنین مرگ ناشی از بیماری، سانحه یا حوادث نابهنگام در میان آنها بشتر است. آنان اکثریت منحرفان، تبهکاران و خلافکاران را تشکیل میدهند. سناتور موی نیهان درباره جامعهای پر از مردان مجرد هشدار داده و آنها را عامل هرجومرج اجتماعی میداند. نتیجه مطالعه بر روی ۷۵ زن و دختر فراری حاکی از مشکلات خانوادگی آنها از قبیل بیسرپرستی یا بدسرپرستی بوده است.<ref> [https://alefbalib.com/index.aspx?pid=256&PdfID=910550 محبی، «مردمیشدن خانواده؛ فرایند آسیبدیدگی و بحران خانوادگی»، 1402ش، ص101-100.]</ref> | ||
===فزونی روسپیگری=== | ===فزونی روسپیگری=== | ||
خط ۶۰: | خط ۶۰: | ||
==بردهداری جنسی== | ==بردهداری جنسی== | ||
امروزه با رواج یافتن صنعت سکس، بدن زن بهمثابه کالای تجاری در معرض فروش قرار میگیرد. برخی فمنیستها، از چنین وضعیتی تعبیر به بردهداری مدرن جنسی کرده<ref>[http://ensani.ir/file/download/article/20120325204804-1123-9.pdf محمدپور، «زن در میان دو جاهلیت»، 1385ش، ص52-54.]</ref> و معتقدند؛ امروزه هیچ بخشی از بدن زنانه وجود ندارد که برای دستکاریهای جراحان زیبایی برای تولید گونۀ «زن کامل» قرن بیستمی، دسترسیناپذیر باشد.<ref>[https://jas.ui.ac.ir/article_23063_803054077cedcc4c3fd4a5bb533a085b.pdf حاجیابوللو و دیگران، «مقایسه سرمایه فرهنگی بین دو گروه زنان با سابقة عملهای جراحی زیبایی و بدون جراحی زیبایی در شهر رشت»، 1397ش، ص169.]</ref> | امروزه با رواج یافتن صنعت سکس، بدن زن بهمثابه کالای تجاری در معرض فروش قرار میگیرد. برخی فمنیستها، از چنین وضعیتی تعبیر به بردهداری مدرن جنسی کرده<ref>[http://ensani.ir/file/download/article/20120325204804-1123-9.pdf محمدپور، «زن در میان دو جاهلیت»، 1385ش، ص52-54.]</ref> و معتقدند؛ امروزه هیچ بخشی از [[انواع بدن|بدن]] زنانه وجود ندارد که برای دستکاریهای جراحان زیبایی برای تولید گونۀ «زن کامل» قرن بیستمی، دسترسیناپذیر باشد.<ref>[https://jas.ui.ac.ir/article_23063_803054077cedcc4c3fd4a5bb533a085b.pdf حاجیابوللو و دیگران، «مقایسه سرمایه فرهنگی بین دو گروه زنان با سابقة عملهای جراحی زیبایی و بدون جراحی زیبایی در شهر رشت»، 1397ش، ص169.]</ref> | ||