خط ۱۴: خط ۱۴:
==مالکیت بدن در انگارۀ زن مدرن==
==مالکیت بدن در انگارۀ زن مدرن==


در حالی که تورات، [[بدن]] زن را ملک شوهرش دانسته و تجاوز جنسی به دختر باکره را جرم علیه شوهر آینده او می‌داند<ref> [https://www.porseman.com/article/%D8%B2%D9%86-%D8%AF%D8%B1-%D8%AF%D9%8A%D9%86-%D9%8A%D9%87%D9%88%D8%AF/54945 «زن در دین یهود»،  وب‌سایت پرسمان دانشگاهیان.]</ref> و تلمود، مالکیت مرد بر بدن همسرش را می‌پذیرد، <ref>[https://ensani.ir/file/download/article/1601463729-10302-1-5.pdf اخلاقی، «جایگاه و مقام زن در یهودیت و اسلام»،  1398ش، ص13-15.]</ref> اما مدرنیته، ملکیت بدن را از حقوق انسانی دانسته<ref>[https://arq.quran.ac.ir/article_190741_00ab23ee744515b7322c8ab8bdfbf188.pdf اسماعیلی و روحی، «آثار اعتقاد به مالکیت خدا در زندگی انسان از منظر قرآن کریم»،  1402ش، ص16.]</ref> و بر این مسئله تاکید دارد که بدن، حریم خصوصی انسان است؛ انسان مجاز به هرگونه بهره‌برداری از بدن خود است و کسی مجاز به دخالت در حریم خصوصی دیگران نیست.<ref>[https://www.mo-lawresearch.ir/article_57647_1e5e7b8ddced0fefb025c06f174e4131.pdf مستفیضی و بالوی، «حق مرگ در اسناد بین‌المللی حقوق بشر»،  1396ش، ص82-85.]</ref>
در حالی که تورات، [[بدن]] زن را ملک شوهرش دانسته و تجاوز جنسی به دختر باکره را جرم علیه شوهر آینده او می‌داند<ref> [https://www.porseman.com/article/%D8%B2%D9%86-%D8%AF%D8%B1-%D8%AF%D9%8A%D9%86-%D9%8A%D9%87%D9%88%D8%AF/54945 «زن در دین یهود»،  وب‌سایت پرسمان دانشگاهیان.]</ref> و تلمود، مالکیت مرد بر بدن همسرش را می‌پذیرد، <ref>[https://ensani.ir/file/download/article/1601463729-10302-1-5.pdf اخلاقی، «جایگاه و مقام زن در یهودیت و اسلام»،  1398ش، ص13-15.]</ref> اما مدرنیته، [[مالکیت بدن]] را از حقوق انسانی دانسته<ref>[https://arq.quran.ac.ir/article_190741_00ab23ee744515b7322c8ab8bdfbf188.pdf اسماعیلی و روحی، «آثار اعتقاد به مالکیت خدا در زندگی انسان از منظر قرآن کریم»،  1402ش، ص16.]</ref> و بر این مسئله تاکید دارد که بدن، حریم خصوصی انسان است؛ انسان مجاز به هرگونه بهره‌برداری از بدن خود است و کسی مجاز به دخالت در حریم خصوصی دیگران نیست.<ref>[https://www.mo-lawresearch.ir/article_57647_1e5e7b8ddced0fefb025c06f174e4131.pdf مستفیضی و بالوی، «حق مرگ در اسناد بین‌المللی حقوق بشر»،  1396ش، ص82-85.]</ref>


از منظر بوردیو؛ بدن مِلک فرد و سرمایه فیزیکی است که در بردارندۀ منزلت اجتماعی و اشکال نمادین تمایز است و افراد با اشکال گوناگون سرمایه فیزیکی در میدان‌های اجتماعی حضور بدنی می‌یابند؛ <ref>[https://jas.ui.ac.ir/article_23063_803054077cedcc4c3fd4a5bb533a085b.pdf حاجی‌ابول‌لو و دیگران، «مقایسه سرمایه فرهنگی بین دو گروه زنان با سابقة عمل‌های جراحی زیبایی و بدون جراحی زیبایی در شهر رشت»،  1397ش، ص170.]</ref> آندره میشل، حق مالکیت زن بر بدن خویش و به تبع آن روابط آزاد جنسی غیر رسمی را ارمغان جنبش فمینیستی برای رهایی زنان می‌داند.<ref>[https://library.tebyan.net/fa/Viewer/Text/75985/0 ستوده، «بنیان‌های فکری اسلام و غرب در دفاع از حقوق زنان»،  وب‌سایت کتابخانه دیجیتالی تبیان.]</ref>
از منظر بوردیو؛ بدن مِلک فرد و سرمایه فیزیکی است که در بردارندۀ منزلت اجتماعی و اشکال نمادین تمایز است و افراد با اشکال گوناگون سرمایه فیزیکی در میدان‌های اجتماعی حضور بدنی می‌یابند؛ <ref>[https://jas.ui.ac.ir/article_23063_803054077cedcc4c3fd4a5bb533a085b.pdf حاجی‌ابول‌لو و دیگران، «مقایسه سرمایه فرهنگی بین دو گروه زنان با سابقة عمل‌های جراحی زیبایی و بدون جراحی زیبایی در شهر رشت»،  1397ش، ص170.]</ref> آندره میشل، حق مالکیت زن بر بدن خویش و به تبع آن روابط آزاد جنسی غیر رسمی را ارمغان جنبش فمینیستی برای رهایی زنان می‌داند.<ref>[https://library.tebyan.net/fa/Viewer/Text/75985/0 ستوده، «بنیان‌های فکری اسلام و غرب در دفاع از حقوق زنان»،  وب‌سایت کتابخانه دیجیتالی تبیان.]</ref>
خط ۲۱: خط ۲۱:
از ویژگی‌های زن مدرن، داشتن نقش‌های مشابه با نقش‌های مردانه است. تشابه نقش به‌معنای آن است که زنان، شبیه مردان در اجتماع حضور یابند و هویتی همسان مردان داشته باشند.<ref>[https://www.noormags.ir/view/fa/articlepage/161747/%D8%A7%D8%B3%DB%8C%D8%A8-%D9%BE%D8%B0%DB%8C%D8%B1%DB%8C-%D9%81%D8%B1%D9%87%D9%86%DA%AF%DB%8C-%D8%B2%D9%86%D8%A7%D9%86-%DA%AF%D9%81%D8%AA%DA%AF%D9%88 . سلطانی و زرشناس، «آسیب پذیری فرهنگی زنان»،  1378ش، ص37-38.]</ref>
از ویژگی‌های زن مدرن، داشتن نقش‌های مشابه با نقش‌های مردانه است. تشابه نقش به‌معنای آن است که زنان، شبیه مردان در اجتماع حضور یابند و هویتی همسان مردان داشته باشند.<ref>[https://www.noormags.ir/view/fa/articlepage/161747/%D8%A7%D8%B3%DB%8C%D8%A8-%D9%BE%D8%B0%DB%8C%D8%B1%DB%8C-%D9%81%D8%B1%D9%87%D9%86%DA%AF%DB%8C-%D8%B2%D9%86%D8%A7%D9%86-%DA%AF%D9%81%D8%AA%DA%AF%D9%88 . سلطانی و زرشناس، «آسیب پذیری فرهنگی زنان»،  1378ش، ص37-38.]</ref>


دوبووار با تأکید بر تشابه نقش‌های جنسیتی، معتقد است که «انسان، زن زاده نمی‌شود، بلکه زن می‌شود». زنان مدرن در جنبش فمینیستی بر این مسئله تاکید دارند که نقش‌های جنسیتی ویژگی‌های کسب‌شده و موقعیت‌های مقرر شدۀ بخشی از یک ایدئولوژی هستند و باید با گذار از آن، یکسان‌سازی نقش‌های زن و مرد پیگیری شود.<ref> [https://alefbalib.com/index.aspx?pid=256&PdfID=910550 محبی، «مردمی‌شدن خانواده؛ فرایند آسیب‌دیدگی و بحران خانوادگی»،  1402ش، ص92.]</ref>
[[جنسیت از منظر سیمون دوبوار|دوبووار]] با تأکید بر تشابه نقش‌های جنسیتی، معتقد است که «انسان، زن زاده نمی‌شود، بلکه زن می‌شود». زنان مدرن در جنبش فمینیستی بر این مسئله تاکید دارند که نقش‌های جنسیتی ویژگی‌های کسب‌شده و موقعیت‌های مقرر شدۀ بخشی از یک ایدئولوژی هستند و باید با گذار از آن، یکسان‌سازی نقش‌های زن و مرد پیگیری شود.<ref> [https://alefbalib.com/index.aspx?pid=256&PdfID=910550 محبی، «مردمی‌شدن خانواده؛ فرایند آسیب‌دیدگی و بحران خانوادگی»،  1402ش، ص92.]</ref>


اولویت‌یافتن [[اشتغال زنان|اشتغال]] برای زنان مدرن از الزامات تمدن غرب است که تافلر، آن را بیش از هر تمدن دیگر، تاجر مسلک دانسته است.<ref>. تافلر، موج سوم، 1384ش، ص57.</ref> از این منظر، زن مدرن هم‌پای مرد در میدان کار، حضور فعال دارد و دارای استقلال مالی است؛ اما می‌تواند عهده‌دار [[نقش خانوادگی زن در اندیشهٔ آیت‌الله خامنه‌ای|نقش‌های خانوادگی]] نیز باشد.<ref>[https://ensani.ir/fa/article/110589/%D8%B1%D8%A7%D9%87-%D9%87%D8%A7%DB%8C-%D8%AA%D8%AD%DA%A9%DB%8C%D9%85-%D8%AE%D8%A7%D9%86%D9%88%D8%A7%D8%AF%D9%87-%D8%AF%D8%B1-%D9%81%D8%B1%D8%A2%DB%8C%D9%86%D8%AF-%D8%AC%D9%87%D8%A7%D9%86%DB%8C-%D8%B4%D8%AF%D9%86 . سالاری‌فر، «راه‌های تحکیم خانواده در فرآیند جهانی شدن»،  1385ش، بی‌ص.]</ref>
اولویت‌یافتن [[اشتغال زنان|اشتغال]] برای زنان مدرن از الزامات تمدن غرب است که تافلر، آن را بیش از هر تمدن دیگر، تاجر مسلک دانسته است.<ref>. تافلر، موج سوم، 1384ش، ص57.</ref> از این منظر، زن مدرن هم‌پای مرد در میدان کار، حضور فعال دارد و دارای استقلال مالی است؛ اما می‌تواند عهده‌دار [[نقش خانوادگی زن در اندیشهٔ آیت‌الله خامنه‌ای|نقش‌های خانوادگی]] نیز باشد.<ref>[https://ensani.ir/fa/article/110589/%D8%B1%D8%A7%D9%87-%D9%87%D8%A7%DB%8C-%D8%AA%D8%AD%DA%A9%DB%8C%D9%85-%D8%AE%D8%A7%D9%86%D9%88%D8%A7%D8%AF%D9%87-%D8%AF%D8%B1-%D9%81%D8%B1%D8%A2%DB%8C%D9%86%D8%AF-%D8%AC%D9%87%D8%A7%D9%86%DB%8C-%D8%B4%D8%AF%D9%86 . سالاری‌فر، «راه‌های تحکیم خانواده در فرآیند جهانی شدن»،  1385ش، بی‌ص.]</ref>
خط ۴۰: خط ۴۰:
زن مدرن، منزلت اجتماعی را در میزان درآمد شغلی دنبال کرده و نقش‌های مادری و همسری را بزرگ‌ترین مانع در این مسیر می‌داند. او متناسب با منطق مدرن برای برداشتن این موانع از یک‌سو به تحقیر این نقش‌ها پرداخته و آن‌ها را «در آشپزخانه ماندن» و «کهنه شستن» می‌نامد و از سوی دیگر، آن‌چنان اهمیت اشتغال را بالا می‌برد که گویی زن خانه‌دار، هویت انسانی‌‏اش خدشه‌دار شده ‌است.  
زن مدرن، منزلت اجتماعی را در میزان درآمد شغلی دنبال کرده و نقش‌های مادری و همسری را بزرگ‌ترین مانع در این مسیر می‌داند. او متناسب با منطق مدرن برای برداشتن این موانع از یک‌سو به تحقیر این نقش‌ها پرداخته و آن‌ها را «در آشپزخانه ماندن» و «کهنه شستن» می‌نامد و از سوی دیگر، آن‌چنان اهمیت اشتغال را بالا می‌برد که گویی زن خانه‌دار، هویت انسانی‌‏اش خدشه‌دار شده ‌است.  


در چنین روندی، نفرت از نقش مادری در ذهنیت جوامع غربی نهادینه شده و به‌ناچار نقش مادری را از مادر بودن تفکیک می‌شود. نقش مادری از این منظر، منحصر به مادران نیست، بلکه یک نقش‌ عام‌ اجتماعی‌ است که هر بخشی‌ از خانواده‌ و جامعه، قسمتی‌ از آن‌ را انجام‌ می‌دهند.  
در چنین روندی، نفرت از نقش مادری در ذهنیت جوامع غربی نهادینه شده و به‌ناچار [[نقش خانوادگی زن در اندیشهٔ آیت‌الله خامنه‌ای|نقش مادری]] را از مادر بودن تفکیک می‌شود. نقش مادری از این منظر، منحصر به مادران نیست، بلکه یک نقش‌ عام‌ اجتماعی‌ است که هر بخشی‌ از خانواده‌ و جامعه، قسمتی‌ از آن‌ را انجام‌ می‌دهند.  


چنین تفکیکی، نقش محوری مادر در کانون عاطفی خانواده را عاری از پشتوانه طبیعی می‌سازد. بر مبنای تحقیقات علمی، بچه‌ها در سنین کودکی نیاز به حضور فیزیکی مادر دارند و یک‌ پرستار‌ هرچه‌ وظایف خود‌ را خوب انجام ‌دهد باز نیاز عاطفی‌ کودک‌ را تامین‌ نمی‌کند.<ref> [https://alefbalib.com/index.aspx?pid=256&PdfID=910550 محبی، «مردمی‌شدن خانواده؛ فرایند آسیب‌دیدگی و بحران خانوادگی»،  1402ش، ص98-96.]</ref>
چنین تفکیکی، نقش محوری مادر در کانون عاطفی خانواده را عاری از پشتوانه طبیعی می‌سازد. بر مبنای تحقیقات علمی، بچه‌ها در سنین کودکی نیاز به حضور فیزیکی مادر دارند و یک‌ پرستار‌ هرچه‌ وظایف خود‌ را خوب انجام ‌دهد باز نیاز عاطفی‌ کودک‌ را تامین‌ نمی‌کند.<ref> [https://alefbalib.com/index.aspx?pid=256&PdfID=910550 محبی، «مردمی‌شدن خانواده؛ فرایند آسیب‌دیدگی و بحران خانوادگی»،  1402ش، ص98-96.]</ref>
خط ۵۲: خط ۵۲:
===فروپاشی خانواده===
===فروپاشی خانواده===


از منظر زنان مدرن؛ [[ازدواج]] در سطح کامجویی جنسی معنا یافته و [[طلاق]] امری عادی تلقی می‌شود.<ref> [https://alefbalib.com/index.aspx?pid=256&PdfID=910550 محبی، «مردمی‌شدن خانواده؛ فرایند آسیب‌دیدگی و بحران خانوادگی»،  1402ش، ص99-98.]</ref> میزان طلاق در امریکا ۶۰٪، در سوئد ۶۷٪ و در اسپانیا ۵۰٪ است. به گزارش یونسکو در کشورهای صنعتی از هر چهار مورد ازدواج سه مورد به طلاق منجر می‌شود.<ref>[https://ensani.ir/fa/article/135354/%D9%87%D9%85%DA%AF%D8%B1%D8%A7%DB%8C%DB%8C-%D9%88-%D9%81%D8%B1%D9%88%D9%BE%D8%A7%D8%B4%DB%8C-%D9%86%D9%87%D8%A7%D8%AF-%D8%AE%D8%A7%D9%86%D9%88%D8%A7%D8%AF%D9%87-%D8%AF%D8%B1-%D9%82%D8%B1%D8%A2%D9%86 . سجادی، «همگرایی و فروپاشی نهاد خانواده در قرآن»،  1382ش، ص159-160.]</ref> دختران و پسران ولگرد و فراری، زنان خیابانی و مردان مجرد یا بی‌علاقه به خانواده، از برجسته‌ترین پیامدهای طلاق و نمودهای بی‌خانمانی در دنیای مدرن است.<ref> [https://alefbalib.com/index.aspx?pid=256&PdfID=910550 محبی، «مردمی‌شدن خانواده؛ فرایند آسیب‌دیدگی و بحران خانوادگی»،  1402ش، ص100.]</ref>
از منظر زنان مدرن؛ [[ازدواج]] در سطح کامجویی جنسی معنا یافته و [[طلاق]] امری عادی تلقی می‌شود.<ref> [https://alefbalib.com/index.aspx?pid=256&PdfID=910550 محبی، «مردمی‌شدن خانواده؛ فرایند آسیب‌دیدگی و بحران خانوادگی»،  1402ش، ص99-98.]</ref> میزان طلاق در امریکا ۶۰٪، در سوئد ۶۷٪ و در اسپانیا ۵۰٪ است. به گزارش یونسکو در کشورهای صنعتی از هر چهار مورد ازدواج سه مورد به [[طلاق]] منجر می‌شود.<ref>[https://ensani.ir/fa/article/135354/%D9%87%D9%85%DA%AF%D8%B1%D8%A7%DB%8C%DB%8C-%D9%88-%D9%81%D8%B1%D9%88%D9%BE%D8%A7%D8%B4%DB%8C-%D9%86%D9%87%D8%A7%D8%AF-%D8%AE%D8%A7%D9%86%D9%88%D8%A7%D8%AF%D9%87-%D8%AF%D8%B1-%D9%82%D8%B1%D8%A2%D9%86 . سجادی، «همگرایی و فروپاشی نهاد خانواده در قرآن»،  1382ش، ص159-160.]</ref> دختران و پسران ولگرد و فراری، زنان خیابانی و مردان مجرد یا بی‌علاقه به خانواده، از برجسته‌ترین پیامدهای طلاق و نمودهای بی‌خانمانی در دنیای مدرن است.<ref> [https://alefbalib.com/index.aspx?pid=256&PdfID=910550 محبی، «مردمی‌شدن خانواده؛ فرایند آسیب‌دیدگی و بحران خانوادگی»،  1402ش، ص100.]</ref>


به اعتقاد پوپنو، محقق آمریکایی، بی‌پدری تاثیر مستقیمی بر بسیاری از بیماری‌های غم‌انگیز اجتماعی دارد. بزه‌کاری و خشونت جوانان بیش از سایر پیامدهای منفی بر ذهن عموم مردم سایه افکنده است.<ref>[https://ensani.ir/fa/article/112103/%D8%AF%D9%86%DB%8C%D8%A7%DB%8C%DB%8C-%D8%AF%D8%B1-%D9%86%D8%A8%D9%88%D8%AF-%D9%BE%D8%AF%D8%B1%D8%A7%D9%86 . پوپنو، «دنیایی در نبود پدران»،  1388ش، بی‌ص.]</ref> مردان مجرد به خشونت و بی‌بندو‌باری تمایل بیشتری داشته و برای جامعه تهدید محسوب می‌شوند؛ همچنین مرگ ناشی از بیماری، سانحه یا حوادث نابهنگام در میان آنها بشتر است. آنان اکثریت منحرفان، تبهکاران و خلافکاران را تشکیل می‌دهند. سناتور موی نیهان درباره جامعه‌‌ای پر از مردان مجرد هشدار داده و آنها را عامل هرج‌و‌مرج اجتماعی می‌داند. نتیجه مطالعه بر روی ۷۵ زن و دختر فراری حاکی از مشکلات خانوادگی آنها از قبیل بی‌سرپرستی یا بدسرپرستی بوده است.<ref> [https://alefbalib.com/index.aspx?pid=256&PdfID=910550 محبی، «مردمی‌شدن خانواده؛ فرایند آسیب‌دیدگی و بحران خانوادگی»،  1402ش، ص101-100.]</ref>  
به اعتقاد پوپنو، محقق آمریکایی، بی‌پدری تاثیر مستقیمی بر بسیاری از بیماری‌های غم‌انگیز اجتماعی دارد. بزه‌کاری و خشونت جوانان بیش از سایر پیامدهای منفی بر ذهن عموم مردم سایه افکنده است.<ref>[https://ensani.ir/fa/article/112103/%D8%AF%D9%86%DB%8C%D8%A7%DB%8C%DB%8C-%D8%AF%D8%B1-%D9%86%D8%A8%D9%88%D8%AF-%D9%BE%D8%AF%D8%B1%D8%A7%D9%86 . پوپنو، «دنیایی در نبود پدران»،  1388ش، بی‌ص.]</ref> مردان مجرد به [[خشونت علیه زنان|خشونت]] و بی‌بندو‌باری تمایل بیشتری داشته و برای جامعه تهدید محسوب می‌شوند؛ همچنین مرگ ناشی از بیماری، سانحه یا حوادث نابهنگام در میان آنها بشتر است. آنان اکثریت منحرفان، تبهکاران و خلافکاران را تشکیل می‌دهند. سناتور موی نیهان درباره جامعه‌‌ای پر از مردان مجرد هشدار داده و آنها را عامل هرج‌و‌مرج اجتماعی می‌داند. نتیجه مطالعه بر روی ۷۵ زن و دختر فراری حاکی از مشکلات خانوادگی آنها از قبیل بی‌سرپرستی یا بدسرپرستی بوده است.<ref> [https://alefbalib.com/index.aspx?pid=256&PdfID=910550 محبی، «مردمی‌شدن خانواده؛ فرایند آسیب‌دیدگی و بحران خانوادگی»،  1402ش، ص101-100.]</ref>  
===فزونی روسپیگری===
===فزونی روسپیگری===


خط ۶۰: خط ۶۰:
==برده‌داری جنسی==
==برده‌داری جنسی==


امروزه با رواج یافتن صنعت سکس، بدن زن به‌مثابه کالای تجاری در معرض فروش قرار می‌گیرد. برخی فمنیست‌ها، از چنین وضعیتی تعبیر به برده‌داری مدرن جنسی کرده<ref>[http://ensani.ir/file/download/article/20120325204804-1123-9.pdf محمدپور، «زن در میان دو جاهلیت»،  1385ش، ص52-54.]</ref> و معتقدند؛ امروزه هیچ بخشی از بدن زنانه وجود ندارد که برای دستکاری‌های جراحان زیبایی برای تولید گونۀ «زن کامل» قرن بیستمی، دسترسی‌ناپذیر باشد.<ref>[https://jas.ui.ac.ir/article_23063_803054077cedcc4c3fd4a5bb533a085b.pdf حاجی‌ابول‌لو و دیگران، «مقایسه سرمایه فرهنگی بین دو گروه زنان با سابقة عمل‌های جراحی زیبایی و بدون جراحی زیبایی در شهر رشت»،  1397ش، ص169.]</ref>
امروزه با رواج یافتن صنعت سکس، بدن زن به‌مثابه کالای تجاری در معرض فروش قرار می‌گیرد. برخی فمنیست‌ها، از چنین وضعیتی تعبیر به برده‌داری مدرن جنسی کرده<ref>[http://ensani.ir/file/download/article/20120325204804-1123-9.pdf محمدپور، «زن در میان دو جاهلیت»،  1385ش، ص52-54.]</ref> و معتقدند؛ امروزه هیچ بخشی از [[انواع بدن|بدن]] زنانه وجود ندارد که برای دستکاری‌های جراحان زیبایی برای تولید گونۀ «زن کامل» قرن بیستمی، دسترسی‌ناپذیر باشد.<ref>[https://jas.ui.ac.ir/article_23063_803054077cedcc4c3fd4a5bb533a085b.pdf حاجی‌ابول‌لو و دیگران، «مقایسه سرمایه فرهنگی بین دو گروه زنان با سابقة عمل‌های جراحی زیبایی و بدون جراحی زیبایی در شهر رشت»،  1397ش، ص169.]</ref>