بدون خلاصۀ ویرایش |
بدون خلاصۀ ویرایش |
||
| خط ۹: | خط ۹: | ||
==حق قسم در قرآن== | ==حق قسم در قرآن== | ||
در آیات قرآن به‌صراحت و به‌صورت مستقل در مورد وجوب حق قسم سخنی به میان نیامده، <ref>ثمنی، «مضاجعه و چالش‌های آن در فقه امامیه»، 1397ش، ص116.</ref> لیکن فقها در بحث از ادله و حکمت وجوب حق قسم به برخی آیات استناد کرده‌اند. آیۀ | در آیات قرآن به‌صراحت و به‌صورت مستقل در مورد وجوب حق قسم سخنی به میان نیامده، <ref>ثمنی، «مضاجعه و چالش‌های آن در فقه امامیه»، 1397ش، ص116.</ref> لیکن فقها در بحث از ادله و حکمت وجوب حق قسم به برخی آیات استناد کرده‌اند. آیۀ ۱۹ سورۀ نساء که بر معاشرت با معروف در روابط زوجین تاکید دارد و آیۀ ۳ در همان سوره که لزوم عدالت در تعدد زوجات را ضروری می‌داند، دلایل وجوب حق قسم‌اند.<ref>قادری، «پژوهشی فقهی در مسائل حق قَسم (مضاجعه)»، 1400ش، ص116.</ref> | ||
به همین نحو آیات | به همین نحو آیات ۲۱ سورۀ روم و ۱۸۹ سورۀ اعراف که هدف از تشکیل خانواده را تحقق آرامش زوجین عنوان کرده‌اند، به‌عنوان حکمت و آثار تشریع حق قسم معرفی شده‌اند. براین اساس التزام به حق قسم از طریق ایجاد آرامش، مودت و رحمت میان زوجین، هدف از ازدواج را تامین می‌کند و از طریق ممانعت از آزار و اذیت زوجه منجر به تحقق حسن معاشرت می‌شود. به علاوه در صورت تعدد زوجات، توجه به حق قسم، مانع از ظلم و بی‌عدالتی می‌شود. در حالی که رها کردن زن توسط شوهر به‌دلیل ایجاد احساس ترس، وحشت و تنهایی منجر به سلب آرامش زن و سوء معاشرت با وی می‌شود. <ref>پورعبدالله و محمدحسنی، «جایگاه حق قسم در تحکیم کیان خانواده»، 1396ش، ص35-39.</ref> | ||
==حق قسم در منابع فقهی== | ==حق قسم در منابع فقهی== | ||
حق قسم، از حقوق زن در ازدواج دایم است؛ به این معنا که شوهر وظیفه دارد همسرش را تنها نگذارد و مقداری از اوقات خود را با او بگذراند. حد نصاب این حق، هر چهار شب یک بار است، <ref>عاشورخانی، احکام اختصاصی زنان در فقه، 1387ش، ص140-142.</ref> که با توجه به وجوب نفقه بر شوهر و کار کردن وی در روز، شب و زمان استراحت به این امر اختصاص داده شده، در حالی که شب‌بودن، مدخلیتی در حکم ندارد<ref>صدیق اورعی، تمکین بانو ـ ریاست شوهر: از دیدگاه قانون مدنی و جامعه، 1380ش، ص73-74.</ref>و اگر شوهر شب‌کار است، اوقات استراحت در روز را باید به زن اختصاص بدهد.<ref>شیروانی و عباسی، ترجمه و تبیین شرح لمعه، 1387ش، ج10، ص117.</ref> | حق قسم، از حقوق زن در ازدواج دایم است؛ به این معنا که شوهر وظیفه دارد همسرش را تنها نگذارد و مقداری از اوقات خود را با او بگذراند. حد نصاب این حق، هر چهار شب یک بار است، <ref>عاشورخانی، احکام اختصاصی زنان در فقه، 1387ش، ص140-142.</ref> که با توجه به وجوب نفقه بر شوهر و کار کردن وی در روز، شب و زمان استراحت به این امر اختصاص داده شده، در حالی که شب‌بودن، مدخلیتی در حکم ندارد<ref>صدیق اورعی، تمکین بانو ـ ریاست شوهر: از دیدگاه قانون مدنی و جامعه، 1380ش، ص73-74.</ref>و اگر شوهر شب‌کار است، اوقات استراحت در روز را باید به زن اختصاص بدهد.<ref>شیروانی و عباسی، ترجمه و تبیین شرح لمعه، 1387ش، ج10، ص117.</ref> | ||
در برخی عبارت‌های فقهی از این حق، به‌عنوان حق مشترک تعبیر شده، به این معنا که اگر زن این حق را از خود اسقاط کند، مرد همچنان بین حفظ یا | در برخی عبارت‌های فقهی از این حق، به‌عنوان حق مشترک تعبیر شده، به این معنا که اگر زن این حق را از خود اسقاط کند، مرد همچنان بین حفظ یا رویگردانی از آن مختار است، زیرا فایدۀ آن که حسن معاشرت است به هر دو می‌رسد.<ref>صهرشتی، سلسلة الینابیع الفقهیه، 1410ق، ص651 و ص511.</ref> | ||
از طرفی، تعیین حد نصاب برای این حق، موجب شده که برخی حق قسم را مختص تعدد زوجات بدانند، <ref>قادری، «پژوهشی فقهی در مسائل حق قَسم (مضاجعه)»، 1400ش، ص115.</ref> در حالی‌که بنابر نظر مشهور، وجوب این حق، اختصاص به زوجات متعدد ندارد و زوجۀ واحده نیز از آن برخوردار است؛ زیرا در خانوادۀ تک‌همسری نیز تحکیم خانواده، احساس آرامش و حسن معاشرت، اهمیت و ضرورت دارد.<ref>پورعبدالله و محمدحسنی، «جایگاه حق قسم در تحکیم کیان خانواده»، 1396ش، ص27.</ref> | از طرفی، تعیین حد نصاب برای این حق، موجب شده که برخی حق قسم را مختص تعدد زوجات بدانند، <ref>قادری، «پژوهشی فقهی در مسائل حق قَسم (مضاجعه)»، 1400ش، ص115.</ref> در حالی‌که بنابر نظر مشهور، وجوب این حق، اختصاص به زوجات متعدد ندارد و زوجۀ واحده نیز از آن برخوردار است؛ زیرا در خانوادۀ تک‌همسری نیز تحکیم خانواده، احساس آرامش و حسن معاشرت، اهمیت و ضرورت دارد.<ref>پورعبدالله و محمدحسنی، «جایگاه حق قسم در تحکیم کیان خانواده»، 1396ش، ص27.</ref> | ||
| خط ۴۱: | خط ۴۱: | ||
==منابع== | ==منابع== | ||
* امینی، علیرضا، آیتی، سید محمدرضا، تحریر الروضه فی شرح اللمعه، تهران، سمت و موسسۀ فرهنگی طه، 1388ش. | *امینی، علیرضا، آیتی، سید محمدرضا، تحریر الروضه فی شرح اللمعه، تهران، سمت و موسسۀ فرهنگی طه، 1388ش. | ||
* | * | ||
* بستان، حسین، جامعه‌شناسی خانواده با نگاهی به منابع اسلامی، قم، پژوهشگاه حوزه و دانشگاه، 1392ش. | *بستان، حسین، جامعه‌شناسی خانواده با نگاهی به منابع اسلامی، قم، پژوهشگاه حوزه و دانشگاه، 1392ش. | ||
* | * | ||
* پورعبدالله، کبری، محمدحسنی، صدیقه، «جایگاه حق قسم در تحکیم کیان خانواده»، دو فصلنامۀ علمی- ترویجی فقه و حقوق خانواده (ندای صادق)، شمارۀ 66، سال 22، 1396ش. | *پورعبدالله، کبری، محمدحسنی، صدیقه، «جایگاه حق قسم در تحکیم کیان خانواده»، دو فصلنامۀ علمی- ترویجی فقه و حقوق خانواده (ندای صادق)، شمارۀ 66، سال 22، 1396ش. | ||
* | * | ||
* ثمنی، لیلا، «مضاجعه و چالش‌های آن در فقه امامیه»، مطالعات فقهی حقوقی خانواده و زن، شمارۀ 2، 1397ش. | *ثمنی، لیلا، «مضاجعه و چالش‌های آن در فقه امامیه»، مطالعات فقهی حقوقی خانواده و زن، شمارۀ 2، 1397ش. | ||
* | * | ||
* جلالی فراهانی، ریحانه و محقق داماد، مریم‌السادات، «عدالت و حق قسم در فقه امامیه»، مجلۀ علوم انسانی و اسلامی در هزارۀ سوم، شمارۀ 4، دورۀ 8، 1403ش. | *جلالی فراهانی، ریحانه و محقق داماد، مریم‌السادات، «عدالت و حق قسم در فقه امامیه»، مجلۀ علوم انسانی و اسلامی در هزارۀ سوم، شمارۀ 4، دورۀ 8، 1403ش. | ||
* | * | ||
* حکمت‌نیا، محمود، حقوق زن و خانواده، تهران، پژوهشگاه فرهنگ و‌اندیشه اسلامی، 1396ش. | *حکمت‌نیا، محمود، حقوق زن و خانواده، تهران، پژوهشگاه فرهنگ و‌اندیشه اسلامی، 1396ش. | ||
* | * | ||
* رحیمی سجاسی، مریم و دیگران، «نقدی بر رویکرد اقتصادمحور قوانین خانواده: تبیین خلاهای قانونی حقوق انسانی و عاطفی زن»، پژوهش‌نامۀ اسلامی زنان و خانواده، شمارۀ 14، سال 17، بهار 1398ش. | *رحیمی سجاسی، مریم و دیگران، «نقدی بر رویکرد اقتصادمحور قوانین خانواده: تبیین خلاهای قانونی حقوق انسانی و عاطفی زن»، پژوهش‌نامۀ اسلامی زنان و خانواده، شمارۀ 14، سال 17، بهار 1398ش. | ||
* | * | ||
* شیروانی، علی و عباسی، محمد مسعود، ترجمه و تبیین شرح لمعه، قم، دارالعلم، 1387ش. | *شیروانی، علی و عباسی، محمد مسعود، ترجمه و تبیین شرح لمعه، قم، دارالعلم، 1387ش. | ||
* | * | ||
* صادقی فسایی، سهیلا و ملکی‌پور، زینب، «پیامدهای فاصله در روابط زوجین و استراتژی‌های مواجهه با آن»، مجلة علوم اجتماعی دانشکدة ادبیات و علوم انسانی دانشگاه فردوسی مشهد، 1394ش. | *صادقی فسایی، سهیلا و ملکی‌پور، زینب، «پیامدهای فاصله در روابط زوجین و استراتژی‌های مواجهه با آن»، مجلة علوم اجتماعی دانشکدة ادبیات و علوم انسانی دانشگاه فردوسی مشهد، 1394ش. | ||
* | * | ||
* صدیق اورعی، غلامرضا، تمکین بانو - ریاست شوهر: از دیدگاه قانون مدنی و جامعه، تهران، سفیر صبح، 1380ش. | *صدیق اورعی، غلامرضا، تمکین بانو - ریاست شوهر: از دیدگاه قانون مدنی و جامعه، تهران، سفیر صبح، 1380ش. | ||
* | * | ||
* صهرشتی، سلمان بن حسن، سلسلة الینابیع الفقهیة، بیروت، دارالتراث، 1410ق. | *صهرشتی، سلمان بن حسن، سلسلة الینابیع الفقهیة، بیروت، دارالتراث، 1410ق. | ||
* | * | ||
* عاشورخانی، محمود، احکام اختصاصی زنان در فقه، تهران، پیام عدالت، 1387ش. | *عاشورخانی، محمود، احکام اختصاصی زنان در فقه، تهران، پیام عدالت، 1387ش. | ||
* | * | ||
* عمید، حسن، فرهنگ فارسی عمید، وب‌سایت واژه‌یاب، تاریخ بازدید: 29 بهمن 1403ش. | *عمید، حسن، فرهنگ فارسی عمید، وب‌سایت واژه‌یاب، تاریخ بازدید: 29 بهمن 1403ش. | ||
* | * | ||
* قادری، محمد علی، «پژوهشی فقهی در مسائل حق قَسم (مضاجعه)» مجلۀ دستاوردهای نوین در مطالعات علوم انسانی، شمارۀ 42، سال 4، 1400ش. | *قادری، محمد علی، «پژوهشی فقهی در مسائل حق قَسم (مضاجعه)» مجلۀ دستاوردهای نوین در مطالعات علوم انسانی، شمارۀ 42، سال 4، 1400ش. | ||
* | * | ||
* «مادۀ 1029 قانون مدنی»، وب‌سایت عدالت‌سرا، تاریخ بازدید: 29 بهمن 1403ش. | *«مادۀ 1029 قانون مدنی»، وب‌سایت عدالت‌سرا، تاریخ بازدید: 29 بهمن 1403ش. | ||
* | * | ||
* مسلمی، بیدهندی و دیگران، «ﻧﺤﻮة ﺗﺄﻣﯿﻦ ﻧﯿﺎز ﻋﺎﻃفی زﻧﺎن از ﺳﻮی ﻣﺮدان و ﻧﻘﺶ آن در روسپیگری زﻧﺎن»، فصلنامۀ پژوهش اجتماعی، شمارۀ 19، سال 6، 1392ش. | *مسلمی، بیدهندی و دیگران، «ﻧﺤﻮة ﺗﺄﻣﯿﻦ ﻧﯿﺎز ﻋﺎﻃفی زﻧﺎن از ﺳﻮی ﻣﺮدان و ﻧﻘﺶ آن در روسپیگری زﻧﺎن»، فصلنامۀ پژوهش اجتماعی، شمارۀ 19، سال 6، 1392ش. | ||
[[رده: ویکی‌جنسیت]] | [[رده: ویکی‌جنسیت]] | ||
