|
|
| خط ۱۴: |
خط ۱۴: |
|
| |
|
| همچنین حج در شریعت اسلام به دو قسم واجب و مستحب تقسیم می‌شود. حج واجب بر سه قسم است. حج تَمتُّع (حجه‌الاسلام) که در طول حیات، یک‌بار واجب می‌شود. حج نذری/عهدی که به‌وسیله نذر، عهد یا قسم بر انسان واجب می‌شود و حج نیابتی که با اجیر شدن برای ادای حج نیابتی از طرف دیگری بر فردی واجب است. سایر اقسام حج خارج از این موارد، جنبه تبرعی و مستحبی دارد. این تقسیم‌بندی مبتنی بر ادله فقهی و مورد تأیید مذاهب اسلامی است.<ref>مدرسی، أحکام العبادات، ۱۴۲۴ق، ج۱، ص۴۴۳.</ref> | | همچنین حج در شریعت اسلام به دو قسم واجب و مستحب تقسیم می‌شود. حج واجب بر سه قسم است. حج تَمتُّع (حجه‌الاسلام) که در طول حیات، یک‌بار واجب می‌شود. حج نذری/عهدی که به‌وسیله نذر، عهد یا قسم بر انسان واجب می‌شود و حج نیابتی که با اجیر شدن برای ادای حج نیابتی از طرف دیگری بر فردی واجب است. سایر اقسام حج خارج از این موارد، جنبه تبرعی و مستحبی دارد. این تقسیم‌بندی مبتنی بر ادله فقهی و مورد تأیید مذاهب اسلامی است.<ref>مدرسی، أحکام العبادات، ۱۴۲۴ق، ج۱، ص۴۴۳.</ref> |
|
| |
| =='''کارکردهای سفر حج'''==
| |
| از بارزترین نمودهای پرستش که در دین مبین اسلام بدان تأکید شده، سفر حج است. سفر حج به‌عنوان یک فریضه دینی، دارای ابعاد چندگانه و کارکردهای پیچیده در سطوح فردی و جمعی است. از منظر فردی-دینی، این سفر با تمرکز بر تزکیه نفس، تقویت ایمان و ایجاد ارتباط عمیق‌تر با خداوند، نقش محوری در تحول معنوی فرد ایفا می‌کند. در بُعد سیاسی، حج به‌عنوان نماد عینی وحدت امت اسلامی، ظرفیتی منحصر به‌فرد برای ایجاد همگرایی سیاسی و تقویت گفتمان اسلامی در سطح بین المللی ارائه می‌دهد. از دیدگاه اجتماعی-فرهنگی، این آیین با گردهم آوردن مسلمانان از فرهنگ‌های مختلف، زمینه‌ساز تعاملات بینافرهنگی، تقویت هویت جمعی و ترویج ارزش‌های مشترک اسلامی می‌شود. در بُعد اقتصادی نیز، سفر حج به‌عنوان یک پدیده اقتصادی کلان، موجب رونق بخش‌های مختلف اقتصادی در منطقه حجاز شده و شبکه پیچیده‌ای در توسعه اقتصادی منطقه ایفا می‌کند.<ref>صالحی، «مروری بر کارکردهای گوناگون مناسک حج»، ۱۳۸۹ش، ص۱۱۶-۱۰۳.[https://miqat.hajj.ir/article_38038.html]</ref>
| |
| {| class="wikitable"
| |
| |+کارکردهای سفر حج
| |
| |بُعد
| |
| !'''کارکردهای حج'''
| |
| !'''مؤلفه‌های علمی'''
| |
| !'''نتایج و پیامدها'''
| |
| |-
| |
| !فردی
| |
| !تقویت ایمان، تکامل شخصیت، تغییر رفتار، تولد دوباره معنوی، گذار از مادیات به معنویات
| |
| !- روانشناسی دینی
| |
| - رشد اخلاقی (کولبرگ)
| |
|
| |
| - نظریه خودشکوفایی (مازلو)
| |
| !- ارتقای سلامت روان
| |
| - تعالی معنوی
| |
|
| |
| - رفتارهای نوعدوستانه
| |
|
| |
| - شادکامی پایدار
| |
| |-
| |
| !سیاسی
| |
| !اتحاد سیاسی، قیام همگانی، تقویت وحدت و امنیت جهان اسلام عدالت‌خواهی، برائت از مشرکان
| |
| !- نظریه همبستگی اجتماعی (دورکیم)
| |
|
| |
| - سیاست‌گذاری دینی
| |
|
| |
| - نظریه امت واحده (وحدت جهان اسلام)
| |
| !- تقویت گفتمان اسلامی
| |
| - مقابله با استعمار
| |
|
| |
| - ایجاد اتحاد بین‌المللی مسلمانان
| |
| |-
| |
| !اجتماعی
| |
| !تأثیرگذاری بر ارتباطات اجتماعی مسلمانان، سرمایه اجتماعی، اعتماد اجتماعی، همبستگی، آگاهی جمعی، نشاط اجتماعی، تقویت فرهنگ جامعه‌پذیری
| |
| !- نظریه سرمایه اجتماعی (پاتنام)
| |
| - کنش ارتباطی (هابرماس)،
| |
|
| |
| - جامعه‌پذیری دینی
| |
| !- انسجام اجتماعی
| |
| - کاهش ناهنجاری‌ها
| |
|
| |
| - ارتقای مشارکت مدنی
| |
|
| |
| - توسعه نهادهای امدادی
| |
| |-
| |
| |فرهنگی
| |
| |تأثیر بر افکار عمومی، تقویت ار‌زش‌ها در جامعه اسلامی، توسعه شبکه‌های ارتباطی، انتقال دانش، جهان‌شمولی
| |
| | - ارتباطات جمعی (مک‌لوهان)
| |
| - نظریه انتشار نوآوری (اورت راجرز)
| |
|
| |
| - فرهنگ‌پذیری جهانی
| |
| | - گسترش ارزش‌های اسلامی
| |
| - تقریب مذاهب
| |
|
| |
| - تبادل فرهنگی بین‌المللی
| |
| |-
| |
| |اقتصادی
| |
| |رونق تجارت، رشد کسب‌وکار، کمک به مستمندان، رهایی از تحریم‌ها
| |
| | - اقتصاد مقاومتی
| |
| - توسعه پایدار (سازمان ملل)
| |
|
| |
| - نظریه اقتصاد اسلامی (بازار عادلانه)
| |
| | - کاهش فقر
| |
| - توسعه زیرساخت‌ها
| |
|
| |
| - افزایش همکاری‌های اقتصادی بین‌المللی
| |
| |-
| |
| |مذهبی
| |
| |آمرزش گناهان، توشه آخرت، رضایت الهی، تقویت دین، ذکر خدا
| |
| | - الهیات اسلامی (کلام و فقه)
| |
| - نظریه پاکسازی روح (تصوف)،
| |
|
| |
| - روانشناسی مثبت‌نگر (سلیگمن)
| |
| | - تقویت معنویت
| |
| - کاهش گناهان اجتماعی
| |
|
| |
| - افزایش دینداری
| |
|
| |
| -امیدواری به زندگی اخروی
| |
| |}
| |
|
| |
|
| =='''احکام زنان و مردان در سفر حج'''== | | =='''احکام زنان و مردان در سفر حج'''== |
