بدون خلاصۀ ویرایش |
|||
| خط ۱: | خط ۱: | ||
'''<big>سفر حج</big>'''؛ سفر به مکه و انجام مناسک واجب دینی برای مردان و زنان مسلمان مستطیع. | '''<big>سفر حج</big>'''؛ سفر به مکه و انجام مناسک واجب دینی برای مردان و زنان مسلمان مستطیع. | ||
سفر حج به عنوان پدیدهای معنوی و الهی و چندوجهی، | سفر حج به عنوان پدیدهای معنوی و الهی و چندوجهی، دارای ابعاد سیاسی، اجتماعی، اقتصادی، فرهنگی، مذهبی و روانشناختی در سطوح فردی و جمعی برای مردان و زنان است که به گونهای نمادین ابعاد مختلفی از معارف و ارزشهای توحیدی و اسلامی را در چارچوبی واحد به نمایش میگذارد. مردان و زنان در احکام احرام عمره یا حج در برخی امور مشترک، تابع قواعد یکسان هستند، اما به دلیل تفاوتهای تکوینی و جنسیتی، در پارهای از احکام احرام نیز دارای تفاوتها و تمایزات خاص میباشند. | ||
=='''مفهومشناسی'''== | =='''مفهومشناسی'''== | ||
واژه «حج» مصدر و به معنای «قصد کردن» و «آهنگ چیزی را داشتن» است.<ref>راغباصفهانی، مفردات ألفاظ القرآن، ۱۴۱۲ق، ص۲۱۸؛ ابن منظور، لسان العرب، ۱۳۱۵ق، ج۲، ص۲۲۶.</ref> واژه عربی «حَجّ» (به فتح حاء، به عنوان مصدر) و «حِجّ» (به کسر حاء، به عنوان اسم مصدر) به معنای «آوردن دلیل و برهان» و «قصد کردن امری مهم» است.<ref>ابن اثیر، النهایه فی غریب الحدیث و الأثر، ۱۳۶۷ش، ج۱، ص۳۴۰.</ref> | واژه «حج» مصدر و به معنای «قصد کردن» و «آهنگ چیزی را داشتن» است.<ref>راغباصفهانی، مفردات ألفاظ القرآن، ۱۴۱۲ق، ص۲۱۸؛ ابن منظور، لسان العرب، ۱۳۱۵ق، ج۲، ص۲۲۶.</ref> واژه عربی «حَجّ» (به فتح حاء، به عنوان مصدر) و «حِجّ» (به کسر حاء، به عنوان اسم مصدر) به معنای «آوردن دلیل و برهان» و «قصد کردن امری مهم» است.<ref>ابن اثیر، النهایه فی غریب الحدیث و الأثر، ۱۳۶۷ش، ج۱، ص۳۴۰.</ref> | ||
در اصطلاح شرعی، حج بهمعنای «اصلُ الحَجِّ، القَصدُ للِزّیارةِ، خُصَّ فی تعارف الشّرع بِقَصدِ بَیتِ اللهِ تعالى إقامَةً لِلنُسُک»؛ «قصد خاص خانه خداوند» برای انجام دادن اعمال مخصوص در برهه زمانی معین است،<ref>کرکی، الرسائل محقق کرکی، ۱۴۰۹ق، ج۲، ص۱۴۹.</ref> اعم از حج تمتع یا عمره که به نحوی از انحاء در زمره حج محسوب میگردد.<ref>جوادیآملی، تفسر تسنیم، ۱۳۸۹ش،ج۱۵، ص۱۳۲؛ راغباصفهانی، مفردات ألفاظ القرآن، ۱۴۱۲ق، ص۲۱۹-۲۱۸.</ref> این فریضه یکی از ارکان پنجگانه دین اسلام | در اصطلاح شرعی، حج بهمعنای «اصلُ الحَجِّ، القَصدُ للِزّیارةِ، خُصَّ فی تعارف الشّرع بِقَصدِ بَیتِ اللهِ تعالى إقامَةً لِلنُسُک»؛ «قصد خاص خانه خداوند» برای انجام دادن اعمال مخصوص در برهه زمانی معین است،<ref>کرکی، الرسائل محقق کرکی، ۱۴۰۹ق، ج۲، ص۱۴۹.</ref> اعم از حج تمتع یا عمره که به نحوی از انحاء در زمره حج محسوب میگردد.<ref>جوادیآملی، تفسر تسنیم، ۱۳۸۹ش،ج۱۵، ص۱۳۲؛ راغباصفهانی، مفردات ألفاظ القرآن، ۱۴۱۲ق، ص۲۱۹-۲۱۸.</ref> این فریضه یکی از ارکان پنجگانه دین اسلام<ref>کلینی، الکافی، ۱۴۰۷ق، ج۲، ص۱۸.</ref> و بهعنوان عبادتی مالی و بدنی در سال نهم هجری تشریع شده است.<ref>قرطبی، الجامع لأحکام القرآن'''،''' ۱۳۶۴ش، ج۴، ص۱۴۴.</ref> | ||
سفر حج، | سفر حج، سفری عبادی-سیاسی به مکه مکرمه برای انجام مناسک خاص در زمان معین است که بر مردان و زنان مسلمان مستطیع، حداقل یکبار در عمر واجب میشود.<ref>Long, Islamic Beliefs, Practices, and Cultures, 2011, p.86.</ref> | ||
=='''انواع حج'''== | =='''انواع حج'''== | ||
در همه | در همه مذاهب اسلامی سه قسم حج تمتع، حج اِفراد و حج قِران است.<ref>ابنادریس حلّی، السرائر الحاوی لتحریر الفتاوی، ۱۴۱۰ق، ج۱، ص۵۲۲.</ref> | ||
همچنین حج در شریعت اسلام به دو قسم واجب و مستحب تقسیم میشود. حج واجب بر سه قسم است. حج تَمتُّع (حجهالاسلام) که در طول حیات، یکبار واجب میشود. حج نذری/عهدی که بهوسیله نذر، عهد یا قسم بر انسان واجب میشود و حج نیابتی که با اجیر شدن برای ادای حج نیابتی از طرف دیگری بر فردی واجب است. سایر اقسام حج خارج از این موارد، جنبه تبرعی و مستحبی دارد. این تقسیمبندی مبتنی بر ادله فقهی و مورد تأیید مذاهب اسلامی است.<ref>مدرسی، أحکام العبادات، ۱۴۲۴ق، ج۱، ص۴۴۳.</ref> | همچنین حج در شریعت اسلام به دو قسم واجب و مستحب تقسیم میشود. حج واجب بر سه قسم است. حج تَمتُّع (حجهالاسلام) که در طول حیات، یکبار واجب میشود. حج نذری/عهدی که بهوسیله نذر، عهد یا قسم بر انسان واجب میشود و حج نیابتی که با اجیر شدن برای ادای حج نیابتی از طرف دیگری بر فردی واجب است. سایر اقسام حج خارج از این موارد، جنبه تبرعی و مستحبی دارد. این تقسیمبندی مبتنی بر ادله فقهی و مورد تأیید مذاهب اسلامی است.<ref>مدرسی، أحکام العبادات، ۱۴۲۴ق، ج۱، ص۴۴۳.</ref> | ||
==آمار زائران حج== | ==آمار زائران حج== | ||
مراسم حج | مراسم حج ۱۴۰۴ش، با حضور ۱.۶۷ میلیون نفر، برگزار شد که از این تعداد، ۱.۵ میلیون نفر (۸۹.۸ درصد) زائر خارجی از ۱۷۱ کشور جهان و ۱۶۶,۰۰۰ نفر (۱۰.۲ درصد) از شهروندان عربستانی بودند. از نظر شیوههای سفر، سفر هوایی با ۱.۴ میلیون نفر (۸۳.۸ درصد زائران خارجی) همچنان روش غالب بود، در حالیکه ۶۶,۰۰۰ نفر از مرزهای زمینی و ۵,۰۰۰ نفر از طریق دریا وارد شدند. این آمار نشاندهنده تثبیت ظرفیت حج در سطح فعلی و تأثیر سیاستهای مدیریت جمعیت عربستان است.<ref>https://economic.mfa.ir/portal/newsview/769238</ref> | ||
ترکیب جنسیتی زائران حج در سال ۱۴۰۴ش، نشاندهنده حضور ۸۷۷,۸۴۱ مرد (۵۲.۵ درصد) و ۷۹۵,۳۸۹ زن (۴۷.۵ درصد) بود که بیانگر تعادل نسبی در مشارکت جنسیتی در این مراسم مذهبی است.<ref>https://economic.mfa.ir/portal/newsview/769238</ref> | |||
براساس تنوع مذهبی و جنسیتی در سال ۱۴۰۴ش، تعداد کل زائران ایرانی اعزامی به حج تمتع بالغ بر ۸۱,۴۵۰ نفر بوده است که از این تعداد ۴۴,۵۰۰ نفر (۵۴ درصد) را زنان و ۳۶,۹۵۰ نفر (۴۶ درصد) را مردان تشکیل میدهند. این آمار نشاندهنده کاهش یک درصدی سهم زائران مرد نسبت به سال گذشته است. همچنین از مجموع زائران ایرانی، تعداد ۱۳,۹۰۰ نفر از هموطنان اهل سنت میباشند.<ref>https://www.irna.ir/news/85820439/</ref> | براساس تنوع مذهبی و جنسیتی در سال ۱۴۰۴ش، تعداد کل زائران ایرانی اعزامی به حج تمتع بالغ بر ۸۱,۴۵۰ نفر بوده است که از این تعداد ۴۴,۵۰۰ نفر (۵۴ درصد) را زنان و ۳۶,۹۵۰ نفر (۴۶ درصد) را مردان تشکیل میدهند. این آمار نشاندهنده کاهش یک درصدی سهم زائران مرد نسبت به سال گذشته است. همچنین از مجموع زائران ایرانی، تعداد ۱۳,۹۰۰ نفر از هموطنان اهل سنت میباشند.<ref>https://www.irna.ir/news/85820439/</ref> | ||
