زهرا غلامی (بحث | مشارکت‌ها) بدون خلاصۀ ویرایش |
زهرا غلامی (بحث | مشارکت‌ها) اصلاح ارقام |
||
| خط ۴: | خط ۴: | ||
==تاریخچه== | ==تاریخچه== | ||
بررسی روند خانواده‌های زنسرپرست در ایران بر اساس داده‌های سرشماری نشان‌دهندۀ رشد پیوستۀ این شاخص است. در سال ۱۳۵۵ش، سهم این خانوارها | بررسی روند خانواده‌های زنسرپرست در ایران بر اساس داده‌های سرشماری نشان‌دهندۀ رشد پیوستۀ این شاخص است. در سال ۱۳۵۵ش، سهم این خانوارها ۱٫۳ درصد از کل خانواده‌های کشور بود که در سال‌های ۱۳۶۵ش و ۱۳۷۵ش به ترتیب به ۷٫۱ درصد و ۸٫۴ درصد افزایش یافته است.<ref>مرکز آمار ایران، نتایج سرشماری نفوس و مسکن۱۳۷۵ش، ۱۳۷۵ش.</ref> روند صعودی در سال‌های ۱۳۸۵ش برابر با ۹٫۵ درصد و ۱۳۹۰ش برابر با ۱۲٫۱ درصد تداوم پیدا کرد و در سرشماری ۱۳۹۵ش به ۱۲٫۷ درصد رسید.<ref>مرکز آمار ایران، نتایج سرشماری نفوس و مسکن۱۳۹۵ش، ۱۳۹۵ش.</ref> بر اساس سالنامه آماری معاونت زنان و خانواده ریاست جمهوری در سال ۱۴۰۰ش، حدود ۲ میلیون و ۵۳۰ هزار زن، معادل ۱۳ درصد از کل خانوارها، سرپرستی خانواده را بر عهده داشته‌اند.<ref>[https://jwdp.ut.ac.ir/article_96964.html تبریزی و همکاران، «بررسی پدیدارنگاری حماست اجتماعی در زنان سرپرست خانوار»، ۱۴۰۳ش، ص۴۸۹.]</ref> | ||
تحلیل داده‌های آماری طی دوره ۶۰ ساله از سال ۱۳۳۵ش تا ۱۳۹۵ش، نشان می‌دهد که میانگین نرخ رشد سالانه خانوارهای زنسرپرست برابر با | تحلیل داده‌های آماری طی دوره ۶۰ ساله از سال ۱۳۳۵ش تا ۱۳۹۵ش، نشان می‌دهد که میانگین نرخ رشد سالانه خانوارهای زنسرپرست برابر با ۴ درصد به‌طور معناداری بالاتر از نرخ رشد خانوارهای مردسرپرست برابر با ۳ درصد بوده است. این تفاوت آماری حاکی از روند فزایندۀ خانوارهای زنسرپرست در طول این دوره و تحولات اجتماعی-اقتصادی مؤثر بر ساختار خانوار در ایران است.<ref>[https://refahj.uswr.ac.ir/browse.php?a_id=3121&sid=1&slc_lang=fa قربانی و همکاران، « فراتحلیل نیازها و اولویت‌های زندگی زنان سرپرست خانوار با رویکرد جامعه‌شناختی»، ۱۳۹۸ش، ص۶۱.]</ref> | ||
==تحولات آماری در خانوارهای زنسرپرست== | ==تحولات آماری در خانوارهای زنسرپرست== | ||
خانوارهای زنسرپرست در مقایسه با خانوارهای مردسرپرست از نظر شاخص‌های اقتصادی-اجتماعی در وضعیت نامطلوب‌تری قرار دارند. این خانوارها عمدتاً در دهک‌های درآمدی پایین‌تر جای می‌گیرند؛ به‌طوری‌که آمار توزیع خانوارها بر اساس دهک‌های درآمدی نشان می‌دهد | خانوارهای زنسرپرست در مقایسه با خانوارهای مردسرپرست از نظر شاخص‌های اقتصادی-اجتماعی در وضعیت نامطلوب‌تری قرار دارند. این خانوارها عمدتاً در دهک‌های درآمدی پایین‌تر جای می‌گیرند؛ به‌طوری‌که آمار توزیع خانوارها بر اساس دهک‌های درآمدی نشان می‌دهد ۴۳٫۳ درصد از خانوارهای زنسرپرست در دو دهک پایین درآمدی جامعه قرار دارند، در حالی‌که این نسبت برای خانوارهای مردسرپرست ۱۶٫۸ درصد است.<ref>[https://jwdp.ut.ac.ir/article_64650.html خانی و همکاران، «مطالعه آسیب‌پذیری اجتماعی زنان سرپرست خانوار و زنان دارای سرپرست در منطقه سلطان‌آباد شهر تهران»، ۱۳۹۶ش، ص۵۹۸.]</ref> | ||
میانگین سن زنان سرپرست خانوار | میانگین سن زنان سرپرست خانوار ۵۷٫۶ سال است، در حالی‌که این رقم برای سرپرستان مرد ۴۴٫۱ سال است. همچنین، ۲۹٫۷ درصد از خانوارهای زنسرپرست حداقل یک فرد بی‌سواد دارند که نشان‌دهندۀ «زنانه‌شدن سالمندی» است، در حالی‌که این نسبت در خانوارهای مردسرپرست تنها ۱٫۵ درصد است. این آمار گویای آن است که میزان بی‌سوادی و ترک تحصیل در بین اعضای خانوارهای زنسرپرست به‌مراتب بیشتر است.<ref>[https://jwdp.ut.ac.ir/article_64650.html خانی و همکاران، «مطالعه آسیب‌پذیری اجتماعی زنان سرپرست خانوار و زنان دارای سرپرست در منطقه سلطان‌آباد شهر تهران»، ۱۳۹۶ش، ص۵۹۸.]</ref> | ||
بر اساس آمار پژوهشكده آمار در سال ۱۳۹۲ش، نسبت خانوارهایی که در آنها زنان سرپرست، غیرشاغل هستند، | بر اساس آمار پژوهشكده آمار در سال ۱۳۹۲ش، نسبت خانوارهایی که در آنها زنان سرپرست، غیرشاغل هستند، ۸۲٫۱ درصد است، در حالی‌که این رقم برای خانوارهای مردسرپرست ۰٫۲۵ درصد بوده است. از سوی دیگر، میانۀ درآمد سالانۀ خانوارهای زنسرپرست ۶۵ میلیون و ۵۳۲ هزار و ۷۱۳ ریال است، در حالی‌که این مقدار برای خانوارهای مردسرپرست ۹۹ میلیون و ۳۳۵ هزار و ۸۴۶ ریال برآورد شده است.<ref>پژوهشكده آمار، «بررسي ويژگي‌هاي اجتماعي، اقتصادي و سلامت خانوارهاي زنسرپرست با تأكيد بر سياست‌ها و برنامه‌هاي پشتيباني»، ۱۳۹۲ش.</ref> | ||
بررسی داده‌های طرح هزینه و درآمد خانوار مرکز آمار در سال ۱۴۰۰ش، نشان می‌دهد که عوامل مختلفی در شکل‌گیری خانوارهای زنسرپرست نقش داشته‌اند که به ترتیب اهمیت عبارتند از: ۱) بیوه‌گی (۷۹ درصد): فوت همسر یا بیوه شدن اصلی‌ترین دلیل زنسرپرست شدن خانوارها است که نزدیک به چهار پنجم موارد را شامل می‌شود. ۲) وجود همسر، ولی عدم سرپرستی مرد (۹ درصد): این گروه با اختلاف بسیار زیاد شامل زنان متأهلی است که به دلایلی مانند بیکاری همسر، از کارافتادگی، اعتیاد یا سایر مشکلات از جانب مرد، عملاً سرپرستی خانوار را بر عهده دارند. ۳) طلاق (۸ درصد): مطلقه بودن حدود یک‌دهم از زنان سرپرست خانوار را تشکیل می‌دهد. ۴) تجرد قطعی (۴ درصد): کمترین سهم مربوط به زنانی است که هیچ‌گاه ازدواج نکرده‌اند.<ref>[https://nashr.majles.ir/article_10278.html عبداللهی و عرب، «بررسی وجود رابطه بین علت زن سرپرست شدن خانوار و فقر در خانوارهای زن سرپرست»، ۱۴۰۴ش، ص۸.]</ref> | بررسی داده‌های طرح هزینه و درآمد خانوار مرکز آمار در سال ۱۴۰۰ش، نشان می‌دهد که عوامل مختلفی در شکل‌گیری خانوارهای زنسرپرست نقش داشته‌اند که به ترتیب اهمیت عبارتند از: ۱) بیوه‌گی (۷۹ درصد): فوت همسر یا بیوه شدن اصلی‌ترین دلیل زنسرپرست شدن خانوارها است که نزدیک به چهار پنجم موارد را شامل می‌شود. ۲) وجود همسر، ولی عدم سرپرستی مرد (۹ درصد): این گروه با اختلاف بسیار زیاد شامل زنان متأهلی است که به دلایلی مانند بیکاری همسر، از کارافتادگی، اعتیاد یا سایر مشکلات از جانب مرد، عملاً سرپرستی خانوار را بر عهده دارند. ۳) طلاق (۸ درصد): مطلقه بودن حدود یک‌دهم از زنان سرپرست خانوار را تشکیل می‌دهد. ۴) تجرد قطعی (۴ درصد): کمترین سهم مربوط به زنانی است که هیچ‌گاه ازدواج نکرده‌اند.<ref>[https://nashr.majles.ir/article_10278.html عبداللهی و عرب، «بررسی وجود رابطه بین علت زن سرپرست شدن خانوار و فقر در خانوارهای زن سرپرست»، ۱۴۰۴ش، ص۸.]</ref> | ||
| خط ۳۳: | خط ۳۳: | ||
از منظر فقه امامیه، این استحباب مبتنی بر روایات معتبری چون حدیث نبوی «اَلنِّكَاحُ سُنَّتِي» و با هدف تحکیم نهاد خانواده، مشروط بر رعایت شرایطی همچون گذراندن دورۀ عدّه (سه طهر برای طلاق رجعی و چهار ماه و ده روز در مورد وفات) و توجه به مصلحت فرزندان، توصیه شده است.<ref>موسوی سبزواری، مهذب الأحکام في بیان الحلال و الحرام، ۱۴۱۳ق، ج۲۴، ص۶.</ref> | از منظر فقه امامیه، این استحباب مبتنی بر روایات معتبری چون حدیث نبوی «اَلنِّكَاحُ سُنَّتِي» و با هدف تحکیم نهاد خانواده، مشروط بر رعایت شرایطی همچون گذراندن دورۀ عدّه (سه طهر برای طلاق رجعی و چهار ماه و ده روز در مورد وفات) و توجه به مصلحت فرزندان، توصیه شده است.<ref>موسوی سبزواری، مهذب الأحکام في بیان الحلال و الحرام، ۱۴۱۳ق، ج۲۴، ص۶.</ref> | ||
در نظام حقوقی ایران، مواد | در نظام حقوقی ایران، مواد ۱۰۴۱ و ۱۱۷۰ قانون مدنی این حق را به رسمیت شناخته و ازدواج مجدد را پس از عدّۀ آزاد اعلام کرده‌اند. برای زنان سرپرست‌خانوار، این مسئله از حساسیت ویژه‌ای برخوردار است؛ زیرا ازدواج مجدد می‌تواند بر حق حضانت (با توجه به ماده ۱۱۷۰ قانون مدنی) و وضعیت مالی فرزندان تأثیر بگذارد. پیش از ازدواج مجدد باید توافق‌های لازم دربارۀ حضانت، نفقه و ملاقات فرزندان به‌صورت رسمی ثبت شود. رویۀ قضایی ایران نشان می‌دهد که دادگاه‌ها در تفسیر مصلحت کودک، به حفظ ارتباط عاطفی فرزند با هر دو والد توجه ویژه‌ای دارند. این نگاه جامع، همسو با تأکیدات فقهی بر حفظ کرامت زن و حقوق فرزندان، الگویی متعادل از تعامل فقه و حقوق در موضوع ازدواج مجدد زنان مطلقه ارائه می‌دهد.<ref>[https://mrfeghh.ctb.iau.ir/article_691186.html مظلوم‌زاده و همکاران، «بررسی فقهی حقوقی حضانت کودک از طرف مادر؛ چالش‌ها و راهکارها»، ۱۴۰۱ش، ص۱۱۲-۱۰۹.]</ref> | ||
==حضانت فرزند در خانوارهای زنسرپرست؛ رویکرد فقهی-حقوقی== | ==حضانت فرزند در خانوارهای زنسرپرست؛ رویکرد فقهی-حقوقی== | ||
| خط ۶۱: | خط ۶۱: | ||
==توانمندسازی زنان؛ زیربنای توسعه اجتماعی== | ==توانمندسازی زنان؛ زیربنای توسعه اجتماعی== | ||
زنان در خانواده‌های زنسرپرست به‌رغم چالش‌های اولیه، از طریق کسب تجربه در مدیریت چندگانۀ مسئولیت‌های خانوادگی، مادری، شغلی و اجتماعی، به‌تدریج به سطح بالاتری از خود-کارآمدی و نگرش مثبت به خود، دست یافته‌اند.<ref>[https://refahj.uswr.ac.ir/browse.php?a_id=2982&sid=1&slc_lang=fa احمدنیا و کامل‌قالیباف، «زنان سرپرست تهران؛ مطالعه کیفی تجربیات، چالش‌ها و ظرفیت‌های آنان»، 1396ش، ص119.]</ref> این تحول روان‌شناختی عمدتاً محصول سازگاری موفقیت‌آمیز با نقش‌های چندگانه و تعاملات اجتماعی رو به رشد است.<ref>Mc Whirter, Counseling for empowerment. Alexandria, 1994, p. 92.</ref> کیفیت زندگی این زنان ارتباط مستقیمی با میزان دسترسی به حمایت‌های اجتماعی دارد، به‌طوری که دریافت حمایت‌های ساختاریافته منجر به بهبود شاخص‌های اجتماعی (کیفیت روابط اجتماعی و احساس تعلق به جامعه)، عینی (مسکن، اشتغال و درآمد) و ذهنی (سلامت روانی و رفع مشکلات عاطفی) می‌شود.<ref>[https://refahj.uswr.ac.ir/browse.php?a_id=3121&sid=1&slc_lang=fa قربانی و همکاران، « فراتحلیل نیازها و اولویت‌های زندگی زنان سرپرست خانوار با رویکرد جامعه‌شناختی»، ۱۳۹۸ش، | زنان در خانواده‌های زنسرپرست به‌رغم چالش‌های اولیه، از طریق کسب تجربه در مدیریت چندگانۀ مسئولیت‌های خانوادگی، مادری، شغلی و اجتماعی، به‌تدریج به سطح بالاتری از خود-کارآمدی و نگرش مثبت به خود، دست یافته‌اند.<ref>[https://refahj.uswr.ac.ir/browse.php?a_id=2982&sid=1&slc_lang=fa احمدنیا و کامل‌قالیباف، «زنان سرپرست تهران؛ مطالعه کیفی تجربیات، چالش‌ها و ظرفیت‌های آنان»، 1396ش، ص119.]</ref> این تحول روان‌شناختی عمدتاً محصول سازگاری موفقیت‌آمیز با نقش‌های چندگانه و تعاملات اجتماعی رو به رشد است.<ref>Mc Whirter, Counseling for empowerment. Alexandria, 1994, p. 92.</ref> کیفیت زندگی این زنان ارتباط مستقیمی با میزان دسترسی به حمایت‌های اجتماعی دارد، به‌طوری که دریافت حمایت‌های ساختاریافته منجر به بهبود شاخص‌های اجتماعی (کیفیت روابط اجتماعی و احساس تعلق به جامعه)، عینی (مسکن، اشتغال و درآمد) و ذهنی (سلامت روانی و رفع مشکلات عاطفی) می‌شود.<ref>[https://refahj.uswr.ac.ir/browse.php?a_id=3121&sid=1&slc_lang=fa قربانی و همکاران، « فراتحلیل نیازها و اولویت‌های زندگی زنان سرپرست خانوار با رویکرد جامعه‌شناختی»، ۱۳۹۸ش، ص۷۴-۸۱.]</ref> این رویکرد یکپارچه، بر اهمیت توسعۀ شبکه‌های حمایتی رسمی و غیررسمی به‌عنوان عامل کلیدی در توانمندسازی جامع این گروه تأکید دارد و الگویی اثربخش برای ارتقای پایدار این قشر آسیب‌پذیر محسوب می‌شود.<ref>Parsons, “Specific practice strategies for empowermentbased practice with women: A study of two groups,” 159-179, 2001, p.164.</ref> | ||
==پانویس== | ==پانویس== | ||
{{پانویس | {{پانویس}} | ||
منابع | ==منابع== | ||
*احمدنیا، | *احمدنیا، شیرین و کامل قالیباف، آتنا، «زنان سرپرست تهران؛ مطالعه کیفی تجربیات، چالش‌ها و ظرفیت‌های آنان»، فصلنامه علمی پژوهشی رفاه اجتماعی، دوره ۱۷، شماره ۶۵، ۱۳۹۶ش. | ||
*آملی، میرزار محمدتقی، المکاسب و البیع، قم، مؤسسه النشر الاسلامی، ۱۴۱۳ق. | *آملی، میرزار محمدتقی، المکاسب و البیع، قم، مؤسسه النشر الاسلامی، ۱۴۱۳ق. | ||
*پژوهشكده آمار، «بررسي ويژگي‌هاي اجتماعي، اقتصادي و سلامت خانوارهاي زنسرپرست با تأكيد بر سياست‌ها و برنامه‌هاي پشتيباني»، ۱۳۹۲ش. | *پژوهشكده آمار، «بررسي ويژگي‌هاي اجتماعي، اقتصادي و سلامت خانوارهاي زنسرپرست با تأكيد بر سياست‌ها و برنامه‌هاي پشتيباني»، ۱۳۹۲ش. | ||
*تبریزی، سحر و همکاران، «بررسی پدیدارنگاری حماست اجتماعی در زنان سرپرست خانوار»، زن در توسعه و سیاست، | *تبریزی، سحر و همکاران، «بررسی پدیدارنگاری حماست اجتماعی در زنان سرپرست خانوار»، زن در توسعه و سیاست، دوره ۲۲، شماره ۲، ۱۴۰۳ش. | ||
*حسین‌پور، اکبر و همکاران، «شناسایی و اولویت‌بندی راه‌های توانمندسازی زنان سرپرست خانوار»، رفاه اجتماعی، | *حسین‌پور، اکبر و همکاران، «شناسایی و اولویت‌بندی راه‌های توانمندسازی زنان سرپرست خانوار»، فصلنامه علمی پژوهشی رفاه اجتماعی، سال ۲۱، شماره ۸۰، ۱۴۰۰ش. | ||
حلی، | *حلی، حسن بن یوسف، تحریر الاحکام، قم، مؤسسه امام صادق، ۱۴۲۱ق. | ||
*خانی، سعید و همکاران، «مطالعه آسیب‌پذیری اجتماعی زنان سرپرست خانوار و زنان دارای سرپرست در منطقه سلطان‌آباد شهر تهران»، زن در توسعه و سیاست، | *خانی، سعید و همکاران، «مطالعه آسیب‌پذیری اجتماعی زنان سرپرست خانوار و زنان دارای سرپرست در منطقه سلطان‌آباد شهر تهران»، زن در توسعه و سیاست، دوره ۱۵، شماره ۴، ۱۳۹۶ش. | ||
*خطیب، على عبدالله، فقه الطفل، دراسه مقارنه فی ضوء المذاهب الفقهیه السبعیه، بیروت، المعارف للمطبوعات، ۲۰۱۰م. | *خطیب، على عبدالله، فقه الطفل، دراسه مقارنه فی ضوء المذاهب الفقهیه السبعیه، بیروت، المعارف للمطبوعات، ۲۰۱۰م. | ||
*خمینی، روح‌الله، ترجمه تحریر الوسیله(کتاب نکاح)، قم، | *خمینی، روح‌الله، ترجمه تحریر الوسیله (کتاب نکاح)، قم، اسلامی، ۱۳۶۱ش. | ||
*ربیعی، مرجان، | *ربیعی، مرجان، بررسی تعدد نقش و سلامت روان زنان سرپرست خانوار با تمرکز بر روی زنان دستفروش مترو، پایان-نامه کارشناسی¬ارشد، تهران، دانشگاه تهران، دانشکده علوم اجتماعی، ۱۳۹۰ش. | ||
*سیدل، روث و گاردنر، ویلیام، وایوای اروپا-آمریکا، ترجمه پریسا پورعلمداری و دیگران، تهران، معارف، | *سیدل، روث و گاردنر، ویلیام، وایوای اروپا-آمریکا، ترجمه پریسا پورعلمداری و دیگران، تهران، معارف، ۱۳۸۹ش. | ||
*شهید ثانی، | *شهید ثانی، زین‌الدین بن علی، مسالک الافهام الی تنقیح شرائع الاسلام، قم، المعارف الاسلامیه، ۱۴۱۹ق. | ||
*شیانی، | *شیانی، ملیحه و زارع، حنان، «فراتحلیل مطالعات زنان سرپرست خانوار در ایران»، مطالعات جامعه‌شناختی، دوره ۲۶، شماره ۲، ۱۳۹۸ش. | ||
*شیخ طوسی، | *شیخ طوسی، محمد بن حسن، المبسوط فی فقه الامامیه، تهران، المکتبه المرتضویه، ۱۳۸۸ش. | ||
*صفایی، | *صفایی، سیّدحسین و امامی، اسدالله، مختصر حقوق خانواده، تهران، زمستان، ۱۳۸۶ش. | ||
*طبرسی، | *طبرسی، فضل بن حسن، مجمع البيان في تفسير القرآن، بیروت، دار المعرفه، ۱۴۰۸ق. | ||
*عبداللهی، | *عبداللهی، محمدرضا و عرب، عطیه، «بررسی وجود رابطه بین علت زنسرپرست شدن خانوار و فقر در خانوارهای زنسرپرست»، مجلس و راهبرد، دوره ۳۲، شماره ۱۲۱، ۱۴۰۴ش. | ||
*قربانی، فریدون و همکاران، « فراتحلیل نیازها و اولویت‌های زندگی زنان سرپرست خانوار با رویکرد جامعه‌شناختی»، رفاه اجتماعی، | *قربانی، فریدون و همکاران، « فراتحلیل نیازها و اولویت‌های زندگی زنان سرپرست خانوار با رویکرد جامعه‌شناختی»، فصلنامه علمی پژوهشی رفاه اجتماعی، دوره ۱۹، شماره ۷۲، ۱۳۹۸ش. | ||
*کرکی، | *کرکی، علی بن حسین، جامع المقاصد فی شرح القواعد، قم، مؤسسه آل‌البیت، ۱۴۱۱ق. | ||
*محمدی، زهرا، زنان سرپرست خانوار، تهران، شورای فرهنگی-اجتماعی زنان، | *محمدی، زهرا، زنان سرپرست خانوار، تهران، شورای فرهنگی-اجتماعی زنان، ۱۳۸۵ش. | ||
*مرکز آمار ایران، نتایج سرشماری نفوس و مسکن ۱۳۷۵، ۱۳۷۵ش. | *مرکز آمار ایران، نتایج سرشماری نفوس و مسکن ۱۳۷۵، ۱۳۷۵ش. | ||
*مرکز آمار ایران، نتایج سرشماری نفوس و مسکن ۱۳۹۵، ۱۳۷۵ش. | *مرکز آمار ایران، نتایج سرشماری نفوس و مسکن ۱۳۹۵، ۱۳۷۵ش. | ||
*مظلوم‌زاده، آمنه و همکاران، «بررسی فقهی حقوقی حضانت کودک از طرف مادر؛ چالش‌ها و راهکارها»، مطالعات | *مظلوم‌زاده، آمنه و همکاران، «بررسی فقهی حقوقی حضانت کودک از طرف مادر؛ چالش‌ها و راهکارها»، فصلنامه مطالعات میان‌رشته‌ای فقه، دوره ۲، شماره ۲، ۱۴۰۱ش. | ||
*موسوی سبزواری، عبدالاعلی، مهذب الأحکام في بیان الحلال و الحرام، قم، السیّد عبدالاعلی السبزواری، ۱۴۱۳ق. | *موسوی سبزواری، عبدالاعلی، مهذب الأحکام في بیان الحلال و الحرام، قم، السیّد عبدالاعلی السبزواری، ۱۴۱۳ق. | ||
*میرزای قمی، | *میرزای قمی، ابوالقاسم بن محمدحسن ، جامع الشتات، تهران، کیهان، ۱۳۷۵ش. | ||
*نجفی، شیخ محمدحسن، جواهر الکالم فی شرایع الاسلام، تهران، دار الکتب الاسالمیه، ۱۲۷۴ش. | *نجفی، شیخ محمدحسن، جواهر الکالم فی شرایع الاسلام، تهران، دار الکتب الاسالمیه، ۱۲۷۴ش. | ||
*Almeleh, N.; Soifer, S.; Gottlieb, N.; Gutierrez, L, “Women's achievement of empowerment through activism in the work place”, Affilia- journal of women and social work. Vol. 8(1), pp. 26-39, 1993. | *Almeleh, N.; Soifer, S.; Gottlieb, N.; Gutierrez, L, “Women's achievement of empowerment through activism in the work place”, Affilia- journal of women and social work. Vol. 8(1), pp. 26-39, 1993. | ||
