ویرایش و اصلاح متنی
ویرایش و اصلاح متنی
خط ۴: خط ۴:


=='''مفهوم‌شناسی'''==
=='''مفهوم‌شناسی'''==
واژه «حج» مصدر و به‌معنای «قصدکردن» و «آهنگ چیزی را داشتن» است.<ref>راغب‌اصفهانی، مفردات ألفاظ القرآن، ۱۴۱۲ق، ص۲۱۸؛ ابن‌منظور، لسان العرب، ۱۳۱۵ق، ج۲، ص۲۲۶.</ref> واژۀ عربی «حَجّ» (به فتح حاء، به‌عنوان مصدر) و «حِجّ» (به کسر حاء، به‌عنوان اسم مصدر) به‌معنای «آوردن دلیل و برهان» و «قصدکردن امری مهم» است.<ref>ابن‌‌اثیر، النهایه فی غریب الحدیث و الأثر، ۱۳۶۷ش، ج۱، ص۳۴۰.</ref>
واژه حَجّ به‌معنای قصدکردن و «آهنگ چیزی را داشتن،<ref>راغب‌اصفهانی، مفردات ألفاظ القرآن، ۱۴۱۲ق، ص۲۱۸؛ ابن‌منظور، لسان العرب، ۱۳۱۵ق، ج۲، ص۲۲۶.</ref> در اصطلاح شرعی، به‌معنای قصدکردن خانه خدا برای انجام‌دادن اعمال مخصوص در زمان تعیین‌شده است.<ref>کرکی، الرسائل محقق کرکی، ۱۴۰۹ق، ج۲، ص۱۴۹.</ref> سفر حج در فرهنگ مسلمانان، سفر به مکۀ مکرمه برای انجام مناسک خاص در روزهای نهم تا سیزدهم ماه ذی‌حجة است که با فراهم‌بودن شرایط ازجمله استطاعت مالی، یک‌بار بر هر مرد و زن مسلمان، واجب می‌شود.<ref>Long, Islamic Beliefs, Practices, and Cultures, 2011,  p.86.</ref> سفر به مکه با قصد زیارت خانه خدا در خارج از این ایام نیز با اعمال مختصر، صورت می‌گیرد که در اصطلاح فقه اسلامی به آن '''عُمره''' گفته می‌شود و در فرهنگ مسلمانان، گونه از حج به شمار می‌آید.<ref>جوادی‌آملی، تفسر تسنیم، ۱۳۸۹ش، ج۱۵، ص۱۳۲؛ راغب‌اصفهانی، مفردات ألفاظ القرآن، ۱۴۱۲ق، ص۲۱۹-۲۱۸.</ref>  


در اصطلاح شرعی، حج به‌معنای «اصلُ الحَجِّ، القَصدُ للِزّیارةِ، خُصَّ فی تعارف الشّرع بِقَصدِ بَیتِ اللهِ تعالى إقامَةً لِلنُسُک»؛ «قصد خاص خانۀ خداوند» برای انجام دادن اعمال مخصوص در برهۀ زمانی معین است،<ref>کرکی، الرسائل محقق کرکی، ۱۴۰۹ق، ج۲، ص۱۴۹.</ref> اعم از حج تمتع یا عمره که به‌نحوی از انحاء در زمرۀ حج محسوب می‌شود.<ref>جوادی‌آملی، تفسر تسنیم، ۱۳۸۹ش، ج۱۵، ص۱۳۲؛ راغب‌اصفهانی، مفردات ألفاظ القرآن، ۱۴۱۲ق، ص۲۱۹-۲۱۸.</ref> این فریضه یکی از ارکان پنج‌گانۀ دین اسلام<ref>کلینی، الکافی، ۱۴۰۷ق، ج۲، ص۱۸.</ref> و به‌عنوان عبادتی مالی و بدنی در سال نهم هجری تشریع شده است.<ref>قرطبی، الجامع لأحکام القرآن'''،''' ۱۳۶۴ش، ج۴، ص۱۴۴.</ref>
فریضه حج یکی از ارکان پنج‌گانۀ دین اسلام<ref>کلینی، الکافی، ۱۴۰۷ق، ج۲، ص۱۸.</ref> و عبادتی مالی و بدنی است که از سال نهم هجری، تشریع شد.<ref>قرطبی، الجامع لأحکام القرآن'''،''' ۱۳۶۴ش، ج۴، ص۱۴۴.</ref> این فریضه سه گونه بوده و شامل حج تمتع، حج اِفراد و حج قِران می‌شود.<ref>ابن‌ادریس حلّی، السرائر الحاوی لتحریر الفتاوی، ۱۴۱۰ق، ج۱، ص۵۲۲.</ref> علاوه بر آن‌که با فراهم بودن شرایط، حج یک‌بار بر هر مرد و زن مسلمان، واجب شده و به آن حَجة‌الإسلام می‌گویند، حج به‌وسیلۀ نذر، عهد، قسم و نیابت از دیگری نیز بر انسان واجب می‌شود. سایر اقسام حج، مستحب است.<ref>مدرسی، أحکام العبادات، ۱۴۲۴ق، ج۱، ص۴۴۳.</ref>
 
سفر حج، سفری عبادی-سیاسی به مکۀ مکرمه برای انجام مناسک خاص در زمان معین است که بر مردان و زنان مسلمان مستطیع، حداقل یک‌بار در عمر واجب می‌شود.<ref>Long, Islamic Beliefs, Practices, and Cultures, 2011,  p.86.</ref>
 
=='''انواع حج'''==
در تمام مذاهب اسلامی سه قسم حج تمتع، حج اِفراد و حج قِران است.<ref>ابن‌ادریس حلّی، السرائر الحاوی لتحریر الفتاوی، ۱۴۱۰ق، ج۱، ص۵۲۲.</ref>
 
همچنین حج در شریعت اسلام به دو قسم واجب و مستحب تقسیم می‌شود. حج واجب بر سه قسم است. حج تَمتُّع (حجه‌الاسلام) که در طول حیات، یک‌بار واجب می‌شود. حج نذری/عهدی که به‌وسیلۀ نذر، عهد یا قسم بر انسان واجب می‌شود و حج نیابتی که با اجیرشدن برای ادای حج نیابتی از طرف دیگری بر فردی واجب است. سایر اقسام حج خارج از این موارد، جنبۀ تبرعی و مستحبی دارد. این تقسیم‌بندی مبتنی بر ادلۀ فقهی و مورد تأیید مذاهب اسلامی است.<ref>مدرسی، أحکام العبادات، ۱۴۲۴ق، ج۱، ص۴۴۳.</ref>


==آمار زائران حج==
==آمار زائران حج==
خط ۱۲۸: خط ۱۲۱:
{{آغاز منابع}}
{{آغاز منابع}}
* ابن‌ادریس حلّی، محمد بن احمد، السرائر الحاوی لتحریر الفتاوی، قم، نشر اسلامی، ۱۴۱۰ق.
* ابن‌ادریس حلّی، محمد بن احمد، السرائر الحاوی لتحریر الفتاوی، قم، نشر اسلامی، ۱۴۱۰ق.
* ابن‌‌اثیر، مبارک‌ بن محمد، النهایه فی غریب الحدیث و الأثر، قم، اسماعیلیان، ۱۳۶۷ش.
* ابن‌شعبه حرّانی، حسن‌ بن‌ على، تحف ‌العقول، تهران، كتاب‌فروشى اسلاميه، ۱۳۸۴ق.
* ابن‌شعبه حرّانی، حسن‌ بن‌ على، تحف ‌العقول، تهران، كتاب‌فروشى اسلاميه، ۱۳۸۴ق.
* ابن‌منظور، محمد بن مکرم المصری، لسان العرب، بیروت، المصریه العامه للتألیف، ۱۳۱۵ق.
* ابن‌منظور، محمد بن مکرم المصری، لسان العرب، بیروت، المصریه العامه للتألیف، ۱۳۱۵ق.