سلمان قاسمی (بحث | مشارکتها) بدون خلاصۀ ویرایش |
سلمان قاسمی (بحث | مشارکتها) ایران |
||
| خط ۲۲: | خط ۲۲: | ||
==زمینههای پیدایش فمینیسم== | ==زمینههای پیدایش فمینیسم== | ||
شهروندی و مزایای آن در يونان باستان كه تمدن آن هنوز زبانزد و مبنای تمدن كنونی مغرب زمين تلقي میشود، شامل رعايا و زنان نمیشد. افلاطون، فيلسوف نامدار يونان با آنكه از برابری مردان با زنان حمايت ميكرد، اما خداوند را سپاس گفته كه مرد آفريده شده است. | شهروندی و مزایای آن در يونان باستان كه تمدن آن هنوز زبانزد و مبنای تمدن كنونی مغرب زمين تلقي میشود، شامل رعايا و زنان نمیشد. افلاطون، فيلسوف نامدار يونان با آنكه از برابری مردان با زنان حمايت ميكرد، اما خداوند را سپاس گفته كه مرد آفريده شده است.<ref>زروندی، نفیسه، نقدی بر دیدگاههای رایج فمینیستی، فصلنامه فرهنگی-دفاعی زنان، شماره 4، 1386ش.</ref> | ||
زمینههای آغازین شکلگیری اندیشههای فمینیستی را میتوان در اعتراضات به نابرابریهای جنسیتی، به ویژه در قرن نوزدهم و پس از انقلاب فرانسه جستجو کرد. این جنبش در ابتدا ماهیتی اومانیستی داشت و بر اساس ایدههای برابری حقوق فردی شکل گرفت و سپس با مفاهیمی مانند فمینیسم لیبرال و مارکسیستی تکامل یافت. | زمینههای آغازین شکلگیری اندیشههای فمینیستی را میتوان در اعتراضات به نابرابریهای جنسیتی، به ویژه در قرن نوزدهم و پس از انقلاب فرانسه جستجو کرد. این جنبش در ابتدا ماهیتی اومانیستی داشت و بر اساس ایدههای برابری حقوق فردی شکل گرفت و سپس با مفاهیمی مانند فمینیسم لیبرال و مارکسیستی تکامل یافت. | ||
| خط ۱۲۰: | خط ۱۲۰: | ||
فمینیسم؛ به مثابه جنبش اجتماعی، اگرچه ریشه در وضعیت زنان در غرب پس از رنسانس، اندیشه سیاسی- اجتماعی مدرن و تحولات نظام سرمایهداری غرب دارد اما درعین حال به تناسب شرایط مختلف کشورها و مناطق، از ویژگیهای بومی نیز متاثر شده است. در دوران مشروطه انجمنها و نشریاتی ایجاد شدند که بر آموزش مادران برای تربیت فرزند تأکید میکردند، اما مطالبات اولیه زنان در این دوره به هیچ وجه فمینیستی نبود، بلکه رنگ و بوی ضد استعماری و ضد استبدادی داشت، مانند نهضت تنباکو و کمکهای مالی برای تأسیس بانک ملی که زنان در آن نقش فعالی داشتند.<ref>زیبایینژاد، محمدرضا، فمینیسم در ایران، حوراء، شماره 33، 1388ش.</ref> | فمینیسم؛ به مثابه جنبش اجتماعی، اگرچه ریشه در وضعیت زنان در غرب پس از رنسانس، اندیشه سیاسی- اجتماعی مدرن و تحولات نظام سرمایهداری غرب دارد اما درعین حال به تناسب شرایط مختلف کشورها و مناطق، از ویژگیهای بومی نیز متاثر شده است. در دوران مشروطه انجمنها و نشریاتی ایجاد شدند که بر آموزش مادران برای تربیت فرزند تأکید میکردند، اما مطالبات اولیه زنان در این دوره به هیچ وجه فمینیستی نبود، بلکه رنگ و بوی ضد استعماری و ضد استبدادی داشت، مانند نهضت تنباکو و کمکهای مالی برای تأسیس بانک ملی که زنان در آن نقش فعالی داشتند.<ref>زیبایینژاد، محمدرضا، فمینیسم در ایران، حوراء، شماره 33، 1388ش.</ref> | ||
تاسیس مدارس دخترانه به سبک جدید و اعزام دانشجو به اروپا باعث آشنایی بیش از پیش ایرانیان با دنیای غرب و ورود افکار و اندیشههای فمینیستی که با اقبال روشنفکران و دولتهای پس از مشروطه گسترش یافت. در این دوره، جامعه ایران از یک نظام کاملاً سنتی به یک نظام تحولیافته و متأثر از فرهنگ غرب مبدّل شد. با این وجود فمینیسم در ایران، بهمثابه یک نظریه بومی و تولدیافته در لایههای معرفتی فرهنگ ایرانی نبود. نظریهای وارداتی بود که در تعاملات فرهنگی با غرب و با انگیزههای غیرمعرفتی (سیاسی – اجتماعی) بهوجود آمد. | تاسیس مدارس دخترانه به سبک جدید و اعزام دانشجو به اروپا باعث آشنایی بیش از پیش ایرانیان با دنیای غرب و ورود افکار و اندیشههای فمینیستی که با اقبال روشنفکران و دولتهای پس از مشروطه گسترش یافت. دوران مشروطه نقطه عطف شروع فعالیتهای مستقل زنانه بهشمار می رود.<ref>ربیعی رودسری، منیژه، سرانجام فمینیسم در ایران، زمانه، شماره 48، 1385ش.</ref> در این دوره، جامعه ایران از یک نظام کاملاً سنتی به یک نظام تحولیافته و متأثر از فرهنگ غرب مبدّل شد. با این وجود فمینیسم در ایران، بهمثابه یک نظریه بومی و تولدیافته در لایههای معرفتی فرهنگ ایرانی نبود. نظریهای وارداتی بود که در تعاملات فرهنگی با غرب و با انگیزههای غیرمعرفتی (سیاسی – اجتماعی) بهوجود آمد.<ref>اقبالی، ابوالفضل، ماهیت سیاسی فمینیسم در ایران، خبرگزاری دانشجو، کد خبر:۱۰۸۰۲۵۲، خرداد 1402ش.</ref> | ||
زنان در ایران، مشخصاً در جنبش تنباکو و سپس انقلاب مشروطیت فعّالانه به صحنه فعالیتهای سیاسی و اجتماعی وارد شدند، با واقعه کشف حجاب در دوره رضاخان بازار فعالیتهای موافق و مخالف داغتر شد. با آغاز نهضت امام خمینی زنان ایرانی نقش مهمی در راهپیماییها و تظاهرات برعهده داشتند و نهایتاً با پیروزی انقلاب اسلامی، فعالیتهای زنان وارد فاز جدیدی شد. اگرچه خواستهها و دیدگاههای فمینیستی در دوران مبارزه با حکومت پهلوی و پس از آن از بین نرفت اما با توجه به فضای مذهبی حاکم خصوصاً دهه اول انقلاب، بروز و ظهور بسیار کمی داشت. | |||
==پانویس== | ==پانویس== | ||
