| خط ۳۴: | خط ۳۴: | ||
==دیدگاه== | ==دیدگاه== | ||
خانم سعداوی کتاب های فراوانی نوشته است که کتاب «المراه و الدین و الاخلاق » چکیده آنها به شمار می آید.در حاشیه ماندن زن، برای نوال سعداوی، همیشه پرسش برانگیز بوده است . وی، فقدان دموکراسی و آزادی را در مصر، عامل عقب ماندگی و ناآگاهی هموطنانش می داند . نویسنده در آغاز این کتاب و پیش از این در کتاب های دیگرش، به بازخوانی دوباره تاریخ می پردازد و در این گذار، از داستان آدم و حوا در تورات، نظام های مادرسالارانه کهن، تغییر این نظام ها به ساختارهایی مردسالار، و افسانه های کهن، سخن به میان می آورد تا نشان دهد که بازخوانی دوباره تاریخ، پرده از این تحولات برمی دارد و این همه، ریشه در علل اقتصادی و سیاسی دارد . به نظر وی بنا به تصویری که امروزه از آغاز خلقت بشر داریم، مفاهیم «جسم » ، «شیطان » و «زن » یکسان می نمایند و «روح » ، «مقدس » و «مرد» مترادف . فلسفه انسان مدار کهن نیز جای خود را به فلسفه جدایی طلب ارسطو بخشیده است . ارسطو، موجودات را به دو گروه حقوقی (مردان) و اشیا (بردگان، زنان و چارپایان) تقسیم می کند . | خانم سعداوی کتاب های فراوانی نوشته است که کتاب «المراه و الدین و الاخلاق » چکیده آنها به شمار می آید.در حاشیه ماندن زن، برای نوال سعداوی، همیشه پرسش برانگیز بوده است . وی، فقدان دموکراسی و آزادی را در مصر، عامل عقب ماندگی و ناآگاهی هموطنانش می داند . نویسنده در آغاز این کتاب و پیش از این در کتاب های دیگرش، به بازخوانی دوباره تاریخ می پردازد و در این گذار، از داستان آدم و حوا در تورات، نظام های مادرسالارانه کهن، تغییر این نظام ها به ساختارهایی مردسالار، و افسانه های کهن، سخن به میان می آورد تا نشان دهد که بازخوانی دوباره تاریخ، پرده از این تحولات برمی دارد و این همه، ریشه در علل اقتصادی و سیاسی دارد . به نظر وی بنا به تصویری که امروزه از آغاز خلقت بشر داریم، مفاهیم «جسم » ، «شیطان » و «زن » یکسان می نمایند و «روح » ، «مقدس » و «مرد» مترادف . فلسفه انسان مدار کهن نیز جای خود را به فلسفه جدایی طلب ارسطو بخشیده است . ارسطو، موجودات را به دو گروه حقوقی (مردان) و اشیا (بردگان، زنان و چارپایان) تقسیم می کند . | ||
نویسنده بر آن است که گاهی به نام اخلاق و دین، زنان را در حجاب های روانی محبوس می دارند که امروزه این کار به ست خانواده، مدارس و احزاب سیاسی اعمال می شود و بیشتر مردان و زنان، به فرودستی زنان و فرادستی مردان ایمان دارند و برخی به نادرست، دین را دستاویزی برای برتری مرد بر زن قرار داده اند; در حالی که پیامبر اکرم (ص) تقوا را ملاک برتری خوانده است: لافضل لعربی علی عجمی، الا بالتقوی . سواستفاده دیگر، در احادیث نبوی نمودار شده است . گروهی از آن حضرت نقل کرده اند که «النساء ناقصات عقل و دین » که با وجود ضعیف بودن آن، وجدان عمومی هنوز هم، چنین پنداری دارد; و حال آنکه آزادی انسان - زن و مرد - گوهر دین و قانون صحیح است . آزادی، حقی از حقوق انسان است و آیات فراوانی بر این مسئله دلالت دارند: خلقکم من نفس واحده ثم جعل منها زوجها . (زمر، آیه 6) همچنین است احادیث نبوی «النساء شقائق الرجال » ، «والناس سواسیه کاسنان المشط » و ... . | نویسنده بر آن است که گاهی به نام اخلاق و دین، زنان را در حجاب های روانی محبوس می دارند که امروزه این کار به ست خانواده، مدارس و احزاب سیاسی اعمال می شود و بیشتر مردان و زنان، به فرودستی زنان و فرادستی مردان ایمان دارند و برخی به نادرست، دین را دستاویزی برای برتری مرد بر زن قرار داده اند; در حالی که پیامبر اکرم (ص) تقوا را ملاک برتری خوانده است: لافضل لعربی علی عجمی، الا بالتقوی . سواستفاده دیگر، در احادیث نبوی نمودار شده است . گروهی از آن حضرت نقل کرده اند که «النساء ناقصات عقل و دین » که با وجود ضعیف بودن آن، وجدان عمومی هنوز هم، چنین پنداری دارد; و حال آنکه آزادی انسان - زن و مرد - گوهر دین و قانون صحیح است . آزادی، حقی از حقوق انسان است و آیات فراوانی بر این مسئله دلالت دارند: خلقکم من نفس واحده ثم جعل منها زوجها . (زمر، آیه 6) همچنین است احادیث نبوی «النساء شقائق الرجال » ، «والناس سواسیه کاسنان المشط » و ... . | ||
سعداوی، عدالت اجتماعی را با اخلاق و عدم دوگانگی مقیاس ها در پیوند می بیند . نویسنده، میزان را عملکرد زن و مرد می داند . از این رو اخلاق باید با عملکرد هر دو طیف به طور یکسان برخورد کند . وی بنابر مصلحت شرعی اهل سنت، خواهان ایجاد تغییراتی در مفاهیمی چون «ولایت » است . نویسنده شعار جدایی دین از سیاست را در غرب، نمی پذیرد; زیرا مسیحیت همواره به کمک سیاست های نادرست غرب شناخته است . پاپ و واتیکان از یک سو با سکوت خود، به اعمال خشونت علیه مردم عراق (1991م) رضایت می دهند و از سوی دیگر خطاب به کنفرانس قاهره که خواهان مشروع شمردن سقط جنین است، عمل آنان را منافی با انسانیت و باعث فروپاشی کانون مقدس خانواده می داند . | سعداوی، عدالت اجتماعی را با اخلاق و عدم دوگانگی مقیاس ها در پیوند می بیند . نویسنده، میزان را عملکرد زن و مرد می داند . از این رو اخلاق باید با عملکرد هر دو طیف به طور یکسان برخورد کند . وی بنابر مصلحت شرعی اهل سنت، خواهان ایجاد تغییراتی در مفاهیمی چون «ولایت » است . نویسنده شعار جدایی دین از سیاست را در غرب، نمی پذیرد; زیرا مسیحیت همواره به کمک سیاست های نادرست غرب شناخته است . پاپ و واتیکان از یک سو با سکوت خود، به اعمال خشونت علیه مردم عراق (1991م) رضایت می دهند و از سوی دیگر خطاب به کنفرانس قاهره که خواهان مشروع شمردن سقط جنین است، عمل آنان را منافی با انسانیت و باعث فروپاشی کانون مقدس خانواده می داند . | ||
آیا مردم بی دفاع عراق و فلسطین به اندازه جنین درون رحم، نیازمند عنایت جهانی نیست؟! | آیا مردم بی دفاع عراق و فلسطین به اندازه جنین درون رحم، نیازمند عنایت جهانی نیست؟! | ||
سعداوی با طرح مسئله زن عرب - آن هم از دیدگاه جنسی که کمتر کسی به آن پرداخته بود - با استقبال فراوانی روبرو شد . وی با ارتباط دادن این مسئله به دیگر جنبه های زندگی اجتماعی، گستره پهناوری را در چارچوب های نظری خود گنجاند . مباحثی از قبیل «جسم زن » ، «مفهوم پرده بکارت » ، «سرشت انسانی » و آمار حوادثی که روزانه جوامع عربی - به ویژه مصر - را تکان می دهند، در کتاب های او فراوانند . به نظر وی، آزادی زن از آزادی وطن جدا نیست; زیرا نیمی از جمعیت هر کشوری را زنان تشکیل می دهند . وی حاکمان کشورهای عربی را، مستبدانی می شمارد که برای پیشبرد کار خود، دست به نفاق می زنند; از مارکسیسم به نظام سرمایه داری روی بر می گردانند، آنگاه رو به سوی جهانی شدن می کنند و تفاوتی میان روسیه، چین، امریکا و اسرائیل قائل نیستند; زیرا ریاست را ابزاری برای مصالح خود می دانند و زن نیز یکی از همین ابزارهاست . چنین نظام هایی بر پنج پایه استوارند: | سعداوی با طرح مسئله زن عرب - آن هم از دیدگاه جنسی که کمتر کسی به آن پرداخته بود - با استقبال فراوانی روبرو شد . وی با ارتباط دادن این مسئله به دیگر جنبه های زندگی اجتماعی، گستره پهناوری را در چارچوب های نظری خود گنجاند . مباحثی از قبیل «جسم زن » ، «مفهوم پرده بکارت » ، «سرشت انسانی » و آمار حوادثی که روزانه جوامع عربی - به ویژه مصر - را تکان می دهند، در کتاب های او فراوانند . به نظر وی، آزادی زن از آزادی وطن جدا نیست; زیرا نیمی از جمعیت هر کشوری را زنان تشکیل می دهند . وی حاکمان کشورهای عربی را، مستبدانی می شمارد که برای پیشبرد کار خود، دست به نفاق می زنند; از مارکسیسم به نظام سرمایه داری روی بر می گردانند، آنگاه رو به سوی جهانی شدن می کنند و تفاوتی میان روسیه، چین، امریکا و اسرائیل قائل نیستند; زیرا ریاست را ابزاری برای مصالح خود می دانند و زن نیز یکی از همین ابزارهاست . چنین نظام هایی بر پنج پایه استوارند: | ||
| خط ۷۶: | خط ۷۹: | ||
سعداوی در پایان یادآور می شود که سیاست در همه کشورها نقشی اساسی در تفسیر ادیان، و یا قوانین و شریعت های دینی و اخلاقی دارد که نمی توان این دو را از هم گسست . کشورهای عربی از ساختار حکومتی کشورهای دیگر پیروی می کنند که در آنها نظام پدرسالاری و سرمایه داری که براساس تفرقه میان مردم در طبقه اجتماعی، جنسیت، رنگ، عقیده و نژاد استوار است . گروه اندکی که اسلحه و تجارت و سرمایه را به دست گرفته اند، در این نظام ها به حکومت و زمامداری می رسند . ما امروز دوره جدیدی از استعمار را تجربه می کنیم که زن را یکی از ابزارهای انباشت سرمایه می داند . آزادی زنان در کشورهای عربی با اجرای برنامه های کلانی در عرصه های توسعه، تنظیم خانواده، بانک، بودجه مملکت و ... همراه شده است که بر نیاز نیازمندان افزوده و ثروتمندان را توانمندتر کرده است و بیشتر قربانیان این فقر، زنان اند . استفاده ابزاری از دین همچنان ادامه دارد و با افزایش سرمایه های دولت بر سوء استفاده از دین افزوده می شود . بیشتر نظام های سیاسی و اقتصادی کشورهای عربی از پیروان دولت و حکومت به شمار می آیند . برنامه های جهانی شدن نیز برای خدمات رسانی به شرکت های چند ملیتی یا هیئت حاکمه و قوانین آنها می باشند . مبارزه مردمی با این نیروها - که زنان و جوانان و کودکان و تهیدستان را گرد هم آورده است - جنبشی اساسی است که می تواند با برده داری نوین در جهان عرب بستیزد . با وجود موانع فراوان، نیروهای مردمی دوشادوش هم به راه افتاده و گویا نیروهای مقابله گر در حال که عقب نشینی اند; تا جایی که پاپ در 12 مارس 2000 م از گناهانی که کلیسای کاتولیک، طی سالیان گذشته علیه زنان کرده، طلب آمرزش و مغفرت کرد .<ref>مجله پگاه حوزه،زن از دو منظر اسلامی و فمینیستی، چهارم مرداد 1382، شماره 99 </ref> | سعداوی در پایان یادآور می شود که سیاست در همه کشورها نقشی اساسی در تفسیر ادیان، و یا قوانین و شریعت های دینی و اخلاقی دارد که نمی توان این دو را از هم گسست . کشورهای عربی از ساختار حکومتی کشورهای دیگر پیروی می کنند که در آنها نظام پدرسالاری و سرمایه داری که براساس تفرقه میان مردم در طبقه اجتماعی، جنسیت، رنگ، عقیده و نژاد استوار است . گروه اندکی که اسلحه و تجارت و سرمایه را به دست گرفته اند، در این نظام ها به حکومت و زمامداری می رسند . ما امروز دوره جدیدی از استعمار را تجربه می کنیم که زن را یکی از ابزارهای انباشت سرمایه می داند . آزادی زنان در کشورهای عربی با اجرای برنامه های کلانی در عرصه های توسعه، تنظیم خانواده، بانک، بودجه مملکت و ... همراه شده است که بر نیاز نیازمندان افزوده و ثروتمندان را توانمندتر کرده است و بیشتر قربانیان این فقر، زنان اند . استفاده ابزاری از دین همچنان ادامه دارد و با افزایش سرمایه های دولت بر سوء استفاده از دین افزوده می شود . بیشتر نظام های سیاسی و اقتصادی کشورهای عربی از پیروان دولت و حکومت به شمار می آیند . برنامه های جهانی شدن نیز برای خدمات رسانی به شرکت های چند ملیتی یا هیئت حاکمه و قوانین آنها می باشند . مبارزه مردمی با این نیروها - که زنان و جوانان و کودکان و تهیدستان را گرد هم آورده است - جنبشی اساسی است که می تواند با برده داری نوین در جهان عرب بستیزد . با وجود موانع فراوان، نیروهای مردمی دوشادوش هم به راه افتاده و گویا نیروهای مقابله گر در حال که عقب نشینی اند; تا جایی که پاپ در 12 مارس 2000 م از گناهانی که کلیسای کاتولیک، طی سالیان گذشته علیه زنان کرده، طلب آمرزش و مغفرت کرد .<ref>مجله پگاه حوزه،زن از دو منظر اسلامی و فمینیستی، چهارم مرداد 1382، شماره 99 </ref> | ||
==نقد دیدگاه== | ==نقد دیدگاه== | ||
دکتر هبه رؤوف عزت که دارای لیسانس علوم سیاسی دانشگاه قاهره (1987 م) و کارشناسی ارشد در همین رشته (1992 م) است، وقتی با اندیشه سعداوی در این کتاب آشنا می شود، شگفت زده شده، این نوشتار را بریده هایی از نوشته های پیشین سعداوی می نامد; یعنی تغییری در روند فکری سعداوی نمی یابد . وی سعداوی را اسطوره سازی نامیده که پیرامون دین، زن، اخلاق و ... به افسانه سازی پرداخته است . نویسنده، سعداوی را به دشمنی آشکار با دین متهم می سازد . دشمنی سعداوی به نظر رؤوف عزت، بر چندین پایه استوار است: | دکتر هبه رؤوف عزت که دارای لیسانس علوم سیاسی دانشگاه قاهره (1987 م) و کارشناسی ارشد در همین رشته (1992 م) است، وقتی با اندیشه سعداوی در این کتاب آشنا می شود، شگفت زده شده، این نوشتار را بریده هایی از نوشته های پیشین سعداوی می نامد; یعنی تغییری در روند فکری سعداوی نمی یابد . وی سعداوی را اسطوره سازی نامیده که پیرامون دین، زن، اخلاق و ... به افسانه سازی پرداخته است . نویسنده، سعداوی را به دشمنی آشکار با دین متهم می سازد . دشمنی سعداوی به نظر رؤوف عزت، بر چندین پایه استوار است: | ||
