پرش به محتوا

ستاره فرمانفرمائیان: تفاوت میان نسخه‌ها

از ویکی‌جنسیت
Fatemi (بحث | مشارکت‌ها)
بدون خلاصۀ ویرایش
Fatemi (بحث | مشارکت‌ها)
بدون خلاصۀ ویرایش
خط ۱: خط ۱:


{{جعبه اطلاعات شخصیت
| عنوان =
| عنوان اصلی =  ستاره فرمانفرمائیان
| تصویر =
| اندازه تصویر =
| توضیح_تصویر =
| زاده =متولد1300شمسی در شیراز
| درگذشت = ۳ خرداد ۱۳۹۱ (۲۳ می ۲۰۱۲)، در لس آنجلس، کالیفرنیا
| مکتب =
| محل سکونت = آمریکا(کالیفرنیا)، ایران(تهران)
| فرزندان = میترا
| همسر = Arun Chaudhuri
| آثار =
| سبک =
| زبان =فارسی
| دین = اسلام
| مذهب = شیعه
| تحصیلات = فوق لیسانس مددکاری اجتماعی
| محل تحصیل =  ایران، آمریکا(کالیفرنیای جنوبی)
| وبسایت =
| استادان =
| مرتبه علمی =
| معروفترین نظرات = تنظیم خانواده
| شغل = مدیر مدرسه مددکاری اجتماعی
| حرفه = مددکار اجتماعی
|خدمات =
}}


ستاره فرمانفرمائیان متولد1300شمسی بود و  دختر یکی از شاهزادگان و شخصیت‌های بانفوذ قاجار به نام عبد الحسن فرمانفرما بود. عبدالحسین فرمانفرما پسر فیروز میرزا و نوه عباس میرزا - ولیعهد فتحعلی شاه قاجار بود از سیاستمداران و شاهزادگان قاجار  بود که در اوائل دوران پهلوی نیز نفوذ و اعتبار خود را تا حد زیادی حفظ کرد، هرچند سرانجام به غضب رضاشاه گرفتار شد. و اموالش توسط  رضا شاه  گرفته شد<ref>دوناماننکر، ستاره فرمانفرمائیان؛ دختری از ایران، خاطرات ستاره فرمانفرمائیان، ص21</ref><ref>http://www.oral-history.ir/?page=post&id=1384</ref>
ستاره فرمانفرمائیان متولد1300شمسی بود او دختر یکی از شاهزادگان و شخصیت‌های بانفوذ قاجار به نام عبد الحسن فرمانفرما بود. عبدالحسین فرمانفرما پسر فیروز میرزا و نوه عباس میرزا - ولیعهد فتحعلی شاه قاجار بود که از سیاستمداران و شاهزادگان قاجار  می باشد فرمانفرما در اوائل دوران پهلوی نفوذ و اعتبار خود را تا حد زیادی حفظ کرد، هرچند سرانجام به غضب رضاشاه گرفتار شد. و اموالش توسط  رضا شاه  گرفته شد<ref>دوناماننکر، ستاره فرمانفرمائیان؛ دختری از ایران، خاطرات ستاره فرمانفرمائیان، ص21</ref><ref>http://www.oral-history.ir/?page=post&id=1384</ref> فرمانفرما چند صباحی نخست وزیر شد؛ اما دولتش مستعجل بود و رقابت‌های پشت پرده و رغبت نداشتن احمدشاه به او، زود از معرکه بیرونش کرد<ref>http://khorasannews.com/Newspaper/MobileBlock?NewspaperBlockID=684405</ref> او در سال های بعد والی کرمان، شیراز و... شد.<ref>رک: بهنود، مسعود، این سه زن</ref>
او آشکارا از سیاست بریتانیا حمایت می‌کرد،  فرمانفرما چند صباحی نخست وزیر شد؛ اما دولتش مستعجل بود و رقابت‌های پشت پرده و رغبت نداشتن احمدشاه به او، زود از معرکه بیرونش کرد<ref>http://khorasannews.com/Newspaper/MobileBlock?NewspaperBlockID=684405</ref> او در سال های بعد والی کرمان، شیراز و... شد.<ref>رک: بهنود، مسعود، این سه زن</ref>


فرمانفرما زنان و همسران متعددی داشت و مادر ستاره، معصومه نام داشت که همسر سوم پدرش بود<ref> دونامانکر، ستاره فرمانفرمائیان؛ دختری از ایران، خاطرات ستاره فرمانفرمائیان ص19</ref><ref>http://www.asrislam.com/fa/news/16903/%D8%B2%D9%86%D8%AF%DA%AF%DB%8C%E2%80%8C%D9%86%D8%A7%D9%85%D9%87-%D8%B3%D8%AA%D8%A7%D8%B1%D9%87-%D9%81%D8%B1%D9%85%D8%A7%D9%86%D9%81%D8%B1%D9%85%D8%A7%D8%A6%DB%8C%D8%A7%D9%86</ref> ستاره از خانه پدریش تعبیر به حرمسرا میکند. او پانزدهمین فرزند از سی شش فرزند فرمانفرما بود که در شیراز متولد شد<ref>دونامانکر، ستاره فرمانفرمائیان؛ دختری از ایران، خاطرات ستاره فرمانفرمائیان، ص21</ref>
فرمانفرما زنان و همسران متعددی داشت و مادر ستاره، که معصومه نام داشت، همسر سوم پدرش بود<ref> دونامانکر، ستاره فرمانفرمائیان؛ دختری از ایران، خاطرات ستاره فرمانفرمائیان ص19</ref><ref>http://www.asrislam.com/fa/news/16903/%D8%B2%D9%86%D8%AF%DA%AF%DB%8C%E2%80%8C%D9%86%D8%A7%D9%85%D9%87-%D8%B3%D8%AA%D8%A7%D8%B1%D9%87-%D9%81%D8%B1%D9%85%D8%A7%D9%86%D9%81%D8%B1%D9%85%D8%A7%D8%A6%DB%8C%D8%A7%D9%86</ref> ستاره از خانه پدرش به دلیل همسران متعدد،  تعبیر به حرمسرا میکند. ا پانزدهمین فرزند از سی شش فرزند فرمانفرما بود که در شیراز متولد شد<ref>دونامانکر، ستاره فرمانفرمائیان؛ دختری از ایران، خاطرات ستاره فرمانفرمائیان، ص21</ref>  
فرمانفرمائیان اعتقاد به تحصیل دخترانش داشت و آنها را تحت تعلیم مربیان قرار می داد و به مدارس می فرستاد، ستاره در مدرسه تربیت که توسط بهائیان بود به تحصیل پرداخت. یکی از عللی که موجب تحول فکر ستاره شد، مدرسه تربیت بود. زیرا نسبت به مادرش که زنی مذهبی و سنتی بود این مدرسه رویه آزادی داشت و او می توانست کم حجاب باشد و به رقص و آواز بپردازد. او پس از مدرسه بهائیان به مدرسه آمریکایی مبلغان مسیحی رفت<ref>رک:دونامانکر، ستاره فرمانفرمائیان؛ دختری از ایران، خاطرات ستاره فرمانفرمائیان </ref>  


وجود یکی از همسران پدرش به نام بتول که مکرر شبهاتی را  در ذهن او از کودکی تا بزرگسالی  ایجاد می کر و دتفاوت سبک زندگی خانواده و پدرش با مسیحیان  و بهائیان و جذاب بودن ویژگی های شخصیتی معلم های مسیحی و فضای مدارس موجب گرایش او به غرب و تمدن جدید شد. او پس از اینکه تحصیلات خود را در ایران به پایان رساند تصمیم گرفت برای تحصیلات به آمریکا برود در این زمان پدر او از دنیا رفته بود اما با اجازه برادرش، تصمیم گرفت به تنهایی در یک سفر سخت و طاقت فرسا خود را به آمریکا رساند. این سفر همزمان با جنگ جهانی دوم بود و اودر این شرایط نا امن با اتوبوس، قطار و کشتی سفر کرد که برای هر مسیر و سوار شدن به وسیله نقلیه، روزها، بدون جا و مکان منتظر می ماند <ref>رک:دونامانکر، ستاره فرمانفرمائیان؛ دختری از ایران، خاطرات ستاره فرمانفرمائیان </ref>


در آنجا به تحصیل در رشتهٔ جامعه‌شناسی روی آورد و پس از پایان تحصیلات در همان‌جا ماند. سپس با یک دانشجوی هندی ازدواج کرد و آن‌ها دارای فرزندی به نام میترا شدند. همسر او که شغلی در آمریکا نیافت به هند بازگشت و پس از مدّتی از ستاره جدا شد. این تنها ازدواج ستاره بود.ستاره به مدّت ده سال در آمریکا ماند و سپس به ایران بازگشت.<ref>https://fa.wikipedia.org/wiki/%D8%B3%D8%AA%D8%A7%D8%B1%D9%87_%D9%81%D8%B1%D9%85%D8%A7%D9%86%D9%81%D8%B1%D9%85%D8%A7%D8%A6%DB%8C%D8%A7%D9%86</ref>
فرمانفرمائیان به تحصیل دخترانش  تا حد دیپلم اعتقاد داشت و آنها را تحت تعلیم مربیان قرار می داد و به مدارس می فرستاد، ما پس از آن چندان موافق نمی کرد و این حد از تحصیل را در توانمندی دختران برای مادری کافی می دانست.<ref>دونامانکر، ستاره فرمانفرمائیان؛ دختری از ایران، خاطرات ستاره فرمانفرمائیان، </ref>
 
ستاره در مدرسه تربیت که توسط بهائیان بود، به تحصیل پرداخت. یکی از عللی که موجب تحول فکر ستاره شد، مدرسه تربیت بود. زیرا نسبت به مادرش که زنی مذهبی و سنتی بود این مدرسه رویه آزادی داشت و او می توانست کم حجاب باشد و به رقص و آواز بپردازد. او پس از مدرسه بهائیان به مدرسه آمریکایی مبلغان مسیحی رفت<ref>رک:دونامانکر، ستاره فرمانفرمائیان؛ دختری از ایران، خاطرات ستاره فرمانفرمائیان </ref>
 
عواملی باعث تحول ستاره در سنین کودکی و نوجوانی شد: 1. وجود یکی از همسران پدرش به نام بتول که مکرر شبهاتی را  در ذهن او از کودکی تا بزرگسالی  ایجاد می کرد 2. تفاوت سبک زندگی خانواده و پدرش، با مسیحیان  و بهائیان  3.جذاب بودن ویژگی های شخصیتی معلم های مسیحی و فضای مدارس موجب گرایش او به غرب و تمدن جدید شد. <ref>دونامانکر، ستاره فرمانفرمائیان؛ دختری از ایران، خاطرات ستاره فرمانفرمائیان، </ref>
 
او پس از اینکه تحصیلات خود را در ایران به پایان رساند تصمیم گرفت برای تحصیلات به آمریکا برود در این زمان پدر او از دنیا رفته بود اما با اجازه برادرش، تصمیم گرفت به تنهایی در یک سفر سخت و طاقت فرسا خود را به آمریکا رساند. این سفر همزمان با جنگ جهانی دوم بود و او در این شرایط نا امن با اتوبوس، قطار و کشتی سفر کرد که برای هر مسیر و سوار شدن به وسیله نقلیه، روزها، بدون جا و مکان منتظر می ماند <ref>رک:دونامانکر، ستاره فرمانفرمائیان؛ دختری از ایران، خاطرات ستاره فرمانفرمائیان </ref>
 
در آنجا به تحصیل در رشتهٔ جامعه‌شناسی روی آورد و پس از پایان تحصیلات در همان‌جا ماند. سپس با دانشجوی هندی ازدواج کرد و آن‌ها دارای فرزندی به نام میترا شدند. همسر او که شغلی در آمریکا نیافت به هند بازگشت و پس از مدّتی از ستاره جدا شد. این تنها ازدواج ستاره بود.ستاره به مدّت ده سال در آمریکا ماند و سپس به ایران بازگشت.<ref>https://fa.wikipedia.org/wiki/%D8%B3%D8%AA%D8%A7%D8%B1%D9%87_%D9%81%D8%B1%D9%85%D8%A7%D9%86%D9%81%D8%B1%D9%85%D8%A7%D8%A6%DB%8C%D8%A7%D9%86</ref>
<ref>رک:دونامانکر، ستاره فرمانفرمائیان؛ دختری از ایران، خاطرات ستاره فرمانفرمائیان </ref>  
<ref>رک:دونامانکر، ستاره فرمانفرمائیان؛ دختری از ایران، خاطرات ستاره فرمانفرمائیان </ref>  


خط ۱۵: خط ۴۷:


  وظایف مددکار اجتماعی نامحدود بود مثل، سواد آموزی، کمک به ناتوانان جسمی، آموزش مراقبت نوزادان برای مادران، کنترل جمعیت و... از وظایف این افراد است. او پس از تربیت متربیان در این مدرسه و طرح برنامه های عملیاتی برای آنها سعی می کند اقداماتی در زمینه مددکاری اجتماعی انجام دهد.او به همین دلیل مادر مددکاری <ref>رک:دونامانکر، ستاره فرمانفرمائیان؛ دختری از ایران، خاطرات ستاره فرمانفرمائیان </ref>
  وظایف مددکار اجتماعی نامحدود بود مثل، سواد آموزی، کمک به ناتوانان جسمی، آموزش مراقبت نوزادان برای مادران، کنترل جمعیت و... از وظایف این افراد است. او پس از تربیت متربیان در این مدرسه و طرح برنامه های عملیاتی برای آنها سعی می کند اقداماتی در زمینه مددکاری اجتماعی انجام دهد.او به همین دلیل مادر مددکاری <ref>رک:دونامانکر، ستاره فرمانفرمائیان؛ دختری از ایران، خاطرات ستاره فرمانفرمائیان </ref>
روز چهارشنبه ۳ خرداد ۱۳۹۱ (۲۳ می ۲۰۱۲)، در لس آنجلس، کالیفرنیا و در سن ۹۱ سالگی درگذشت. <ref>https://fa.wikipedia.org/wiki/%D8%B3%D8%AA%D8%A7%D8%B1%D9%87_%D9%81%D8%B1%D9%85%D8%A7%D9%86%D9%81%D8%B1%D9%85%D8%A7%D8%A6%DB%8C%D8%A7%D9%86</ref>


==کنش ها و نگرش ها==
==کنش ها و نگرش ها==

نسخهٔ ‏۲۶ تیر ۱۴۰۱، ساعت ۱۷:۰۸

ستاره فرمانفرمائیان
اطلاعات شخصی
زاده متولد1300شمسی در شیراز
درگذشت ۳ خرداد ۱۳۹۱ (۲۳ می ۲۰۱۲)، در لس آنجلس، کالیفرنیا
محل سکونت آمریکا(کالیفرنیا)، ایران(تهران)
فرزندان میترا
همسر Arun Chaudhuri
سایر مشخصات
زبان فارسی
خدمات
دین اسلام
مذهب شیعه
تحصیلات فوق لیسانس مددکاری اجتماعی
محل تحصیل ایران، آمریکا(کالیفرنیای جنوبی)
معروفترین نظرات تنظیم خانواده
شغل مدیر مدرسه مددکاری اجتماعی
حرفه مددکار اجتماعی

ستاره فرمانفرمائیان متولد1300شمسی بود او دختر یکی از شاهزادگان و شخصیت‌های بانفوذ قاجار به نام عبد الحسن فرمانفرما بود. عبدالحسین فرمانفرما پسر فیروز میرزا و نوه عباس میرزا - ولیعهد فتحعلی شاه قاجار بود که از سیاستمداران و شاهزادگان قاجار می باشد فرمانفرما در اوائل دوران پهلوی نفوذ و اعتبار خود را تا حد زیادی حفظ کرد، هرچند سرانجام به غضب رضاشاه گرفتار شد. و اموالش توسط رضا شاه گرفته شد[۱][۲] فرمانفرما چند صباحی نخست وزیر شد؛ اما دولتش مستعجل بود و رقابت‌های پشت پرده و رغبت نداشتن احمدشاه به او، زود از معرکه بیرونش کرد[۳] او در سال های بعد والی کرمان، شیراز و... شد.[۴]

فرمانفرما زنان و همسران متعددی داشت و مادر ستاره، که معصومه نام داشت، همسر سوم پدرش بود[۵][۶] ستاره از خانه پدرش به دلیل همسران متعدد، تعبیر به حرمسرا میکند. ا پانزدهمین فرزند از سی شش فرزند فرمانفرما بود که در شیراز متولد شد[۷]


فرمانفرمائیان به تحصیل دخترانش تا حد دیپلم اعتقاد داشت و آنها را تحت تعلیم مربیان قرار می داد و به مدارس می فرستاد، ما پس از آن چندان موافق نمی کرد و این حد از تحصیل را در توانمندی دختران برای مادری کافی می دانست.[۸]

ستاره در مدرسه تربیت که توسط بهائیان بود، به تحصیل پرداخت. یکی از عللی که موجب تحول فکر ستاره شد، مدرسه تربیت بود. زیرا نسبت به مادرش که زنی مذهبی و سنتی بود این مدرسه رویه آزادی داشت و او می توانست کم حجاب باشد و به رقص و آواز بپردازد. او پس از مدرسه بهائیان به مدرسه آمریکایی مبلغان مسیحی رفت[۹] 

عواملی باعث تحول ستاره در سنین کودکی و نوجوانی شد: 1. وجود یکی از همسران پدرش به نام بتول که مکرر شبهاتی را در ذهن او از کودکی تا بزرگسالی ایجاد می کرد 2. تفاوت سبک زندگی خانواده و پدرش، با مسیحیان و بهائیان 3.جذاب بودن ویژگی های شخصیتی معلم های مسیحی و فضای مدارس موجب گرایش او به غرب و تمدن جدید شد. [۱۰]

او پس از اینکه تحصیلات خود را در ایران به پایان رساند تصمیم گرفت برای تحصیلات به آمریکا برود در این زمان پدر او از دنیا رفته بود اما با اجازه برادرش، تصمیم گرفت به تنهایی در یک سفر سخت و طاقت فرسا خود را به آمریکا رساند. این سفر همزمان با جنگ جهانی دوم بود و او در این شرایط نا امن با اتوبوس، قطار و کشتی سفر کرد که برای هر مسیر و سوار شدن به وسیله نقلیه، روزها، بدون جا و مکان منتظر می ماند [۱۱]

در آنجا به تحصیل در رشتهٔ جامعه‌شناسی روی آورد و پس از پایان تحصیلات در همان‌جا ماند. سپس با دانشجوی هندی ازدواج کرد و آن‌ها دارای فرزندی به نام میترا شدند. همسر او که شغلی در آمریکا نیافت به هند بازگشت و پس از مدّتی از ستاره جدا شد. این تنها ازدواج ستاره بود.ستاره به مدّت ده سال در آمریکا ماند و سپس به ایران بازگشت.[۱۲] [۱۳]

ستاره فرمانفرمائیان برای فوق لیسانس رشته مددکاری اجتماعی را انتخاب کرد تا در قالب این رشته بتواند مسائل اجتماعی و فرهنگی مردم ایران را حل کند. این رشته در آن زمان در آمریکا چندان شناخته شده نبود، او پس از مدتی اشتغال در آمریکا از طریق سازمان ملل وارد عراق شد تا به مددکاری اجتماعی در قبایل چادر نشین عراقی بپردازد. سپس وارد ایران شد و مدرسه ای را تاسیس کرد که نام مددکاری اجتماعی را بر آن برگزید. و برای اولین بار این رشته را به ایران آورد..[۱۴]

وظایف مددکار اجتماعی نامحدود بود مثل، سواد آموزی، کمک به ناتوانان جسمی، آموزش مراقبت نوزادان برای مادران، کنترل جمعیت و... از وظایف این افراد است. او پس از تربیت متربیان در این مدرسه و طرح برنامه های عملیاتی برای آنها سعی می کند اقداماتی در زمینه مددکاری اجتماعی انجام دهد.او به همین دلیل مادر مددکاری [۱۵]

روز چهارشنبه ۳ خرداد ۱۳۹۱ (۲۳ می ۲۰۱۲)، در لس آنجلس، کالیفرنیا و در سن ۹۱ سالگی درگذشت. [۱۶]

کنش ها و نگرش ها

سرتاسر کتاب های او به وضعیت زنان در ایران اعتراض می کند او سعی می کند ازدواج سنتی، ملاک های ازدواج زنان ایرانی، تعدد زوجات، فرهنگ عفاف و حجاب، ضعیف شناخته شدن زن، وابسته بودن زنان به همسران، و... را نقد کند البته شرایط خاص زندگی او گاه موجب برخی محدودیت ها شده است و این محدودیت ها موجب می شود او نسب به اطرافیان و شرایط خود مسیر متفاوتی را انتخاب کند. سفر او به آمریکا برای تحصیل با شرایط سخت دهه سی به همین دلیل است او می خواهد نشان دهد زنان می توانند مستقل باشند و در مراتب بالای تحصیلی در کشوری در آن سوی دنیا سفر کنند. البته معلمان آمریکایی او در مدارس آمریکایی در شکل گیری چنین نگاه هایی موثر است..[۱۷]

ستاره فرمانفرمائیان به عنوان مددکار اجتماعی مدرسه ای با نام مددکاری اجتماعی تاسیس کرد و به دنبال آن مراکز رفاه خانواده را ایجاد و تکثیر کرد او با استفاده از شاگردانش مددکاری اجتماعی را به عنوان مهارتی مورد نیاز برای جامعه گسترش داد و مراکز رفاه را به آنها می سپرد او در این مراکز به امور مادران، زنان فاحشه ، کنترل جمعیت، فقر و... می پرداخت .[۱۸]

در موضوع کنترل جمعیت او معتقد بود به دلیل شرایط نابسامان اقتصادی خانواده ها باید از افزایش فرزند جلوگیری شود به همین دلیل کوشش می کرد کنترل جمعیت را به فرهنگ و قانون تبدیل کند و توانست همراهی برخی از مسئولین را به دست آورد او در مراکز رفاه خانواده لوازم پیشگیری از بارداری را به زنان به صورت رایگان می داد [۱۹] ستاره فرمانفرمائیان با همکاری هاجر تربیت،« انجمن بهداشت و تنظیم خانواده ایران» را به صورت موسسه ای مدرن و مردمی و مدرن سازمان داد. این سازمان به عضویت فدراسیون بین المللی انجمن های تنظیم خانواده در آمد و از کمک های وسیع فنی و مالی این فدراسیون برخوردار شد.[۲۰]

در اساسنامه این انجمن آمده است که: «انجمن راهنمای بهداشت و تنظیم خانواده ایران» یک مؤسسه قانونی ملی است.

هدف انجمن تأمین بهداشت و رفاه خانواده ها از طریق:

1.ایجاد موالید برنامه ریزی شده

2.اتخاذ تصمیم در مورد تعداد فرزندان خود با توجه به امکانات مادی و اجتماعی

3.کاهش میزان مرگ و میر نوزادان و سقط جنین می باشد.[۲۱]


وی همچنین نخستین کسی است که سیستم آموزشی در مهدکودک‌ها در ایران را براساس اصول تربیتی مدرن غربی تغییر و تحوّل داد![۲۲]

پانویس

  1. دوناماننکر، ستاره فرمانفرمائیان؛ دختری از ایران، خاطرات ستاره فرمانفرمائیان، ص21
  2. http://www.oral-history.ir/?page=post&id=1384
  3. http://khorasannews.com/Newspaper/MobileBlock?NewspaperBlockID=684405
  4. رک: بهنود، مسعود، این سه زن
  5. دونامانکر، ستاره فرمانفرمائیان؛ دختری از ایران، خاطرات ستاره فرمانفرمائیان ص19
  6. http://www.asrislam.com/fa/news/16903/%D8%B2%D9%86%D8%AF%DA%AF%DB%8C%E2%80%8C%D9%86%D8%A7%D9%85%D9%87-%D8%B3%D8%AA%D8%A7%D8%B1%D9%87-%D9%81%D8%B1%D9%85%D8%A7%D9%86%D9%81%D8%B1%D9%85%D8%A7%D8%A6%DB%8C%D8%A7%D9%86
  7. دونامانکر، ستاره فرمانفرمائیان؛ دختری از ایران، خاطرات ستاره فرمانفرمائیان، ص21
  8. دونامانکر، ستاره فرمانفرمائیان؛ دختری از ایران، خاطرات ستاره فرمانفرمائیان،
  9. رک:دونامانکر، ستاره فرمانفرمائیان؛ دختری از ایران، خاطرات ستاره فرمانفرمائیان
  10. دونامانکر، ستاره فرمانفرمائیان؛ دختری از ایران، خاطرات ستاره فرمانفرمائیان،
  11. رک:دونامانکر، ستاره فرمانفرمائیان؛ دختری از ایران، خاطرات ستاره فرمانفرمائیان
  12. https://fa.wikipedia.org/wiki/%D8%B3%D8%AA%D8%A7%D8%B1%D9%87_%D9%81%D8%B1%D9%85%D8%A7%D9%86%D9%81%D8%B1%D9%85%D8%A7%D8%A6%DB%8C%D8%A7%D9%86
  13. رک:دونامانکر، ستاره فرمانفرمائیان؛ دختری از ایران، خاطرات ستاره فرمانفرمائیان
  14. رک:دونامانکر، ستاره فرمانفرمائیان؛ دختری از ایران، خاطرات ستاره فرمانفرمائیان
  15. رک:دونامانکر، ستاره فرمانفرمائیان؛ دختری از ایران، خاطرات ستاره فرمانفرمائیان
  16. https://fa.wikipedia.org/wiki/%D8%B3%D8%AA%D8%A7%D8%B1%D9%87_%D9%81%D8%B1%D9%85%D8%A7%D9%86%D9%81%D8%B1%D9%85%D8%A7%D8%A6%DB%8C%D8%A7%D9%86
  17. رک:دونامانکر، ستاره فرمانفرمائیان؛ دختری از ایران، خاطرات ستاره فرمانفرمائیان
  18. رک:دونامانکر، ستاره فرمانفرمائیان؛ دختری از ایران، خاطرات ستاره فرمانفرمائیان
  19. رک:دونامانکر، ستاره فرمانفرمائیان؛ دختری از ایران، خاطرات ستاره فرمانفرمائیان
  20. قاسمی، صالح؛ قتل عام خاموش، ص46
  21. https://hawzah.net/fa/Article/View/93633/%D8%AA%D8%A7%D8%B1%DB%8C%D8%AE%DA%86%D9%87-%DA%A9%D9%86%D8%AA%D8%B1%D9%84-%D8%AC%D9%85%D8%B9%DB%8C%D8%AA-%D8%AF%D8%B1-%D8%A7%DB%8C%D8%B1%D8%A7%D9%86?SearchText=%u0645%u0646%u0627%u0637%u0642+%u0645%u062d%u0631%u0648%u0645
  22. https://www.tasnimnews.com/fa/news/1399/07/13/2361866/%D8%B3%D8%AA%D8%A7%D8%B1%D9%87-%D9%81%D8%B1%D9%85%D8%A7%D9%86%D9%81%D8%B1%D9%85%D8%A7%D8%A6%DB%8C%D8%A7%D9%86-%D9%85%D9%87%D8%B1%D9%87-%DA%A9%D9%84%DB%8C%D8%AF%DB%8C-%DA%A9%D8%A7%D9%87%D8%B4-%D8%AC%D9%85%D8%B9%DB%8C%D8%AA-%D8%A7%DB%8C%D8%B1%D8%A7%D9%86-%D8%B1%D8%A7-%D8%A8%D8%B4%D9%86%D8%A7%D8%B3%DB%8C%D8%AF