ام البنین: تفاوت میان نسخه‌ها

'''«بلد طیب»''' در این آیه مبارکه به علت لزوم ازدواج با بانوی اصیل اشاره دارد. همانطور که در تفسیر آیه مبارکه آمده است: '''«ينبغي أن يتخيّر لنفسه من النساء العفيفة الكريمة الأصل»''' <ref>(کنز العرفان في فقه القرآن، ج ۲، ص ۲۲۸)</ref> ؛ شایسته است که از میان زنان، برای خود همسری برگزینید که عفیف و دارای اصالت خانوادگی باشد. زیرا همانطور که در آیه مبارکه آمده، ثمرۀ انتخاب بانوی اصیل، فرزندی نیکوست، به خلاف آنچه دربارۀ خبیث آمده است.

بانوی بقیع خانم أم البنین(سلام الله علیها) از اصیل ترین و شریف ترین خاندان های عرب بودند. آباء ایشان، أشرف سادات عرب بودند، به گونه ای که خاندان های دیگر به شرافت و اصالت ایشان افتخار می کردند؛ '''«آباؤها أشرف سادات العرب» و «وهی من بیت عریق فی العروبة والشجاعة».''' این اصالت در ابعاد مختلفی به ظهور رسیده بود، در اینجا به اهم آنها اشاره می کنیم:

# '''مآثر کریمه و خصال حمیده''' خاندان خانم أم البنین(سلام الله علیها) صاحب مکارم اخلاق و محامد خصال بسیار در جود، کرم، شجاعت، فصاحت، عفت، طهارت، شرافت، کرامت، حمیت، عزت و ... بودند، به همین سبب مورد افتخار سادات عرب بودند؛ «تربّت السیّده أم البنین(سلام الله علیها) فی أسرة عریقة شریفة من أجلّ الأسر منزلة وأعلاها شرفاً وأجمعها للمآثر الکریمة والخصال الحمیدة التی تفتخر بها سادات العرب، کالجود والکرم والشجاعة والفصاحة والحمیة والإباء ومکارم الأخلاق ومحامد الخصال من العفة والطهارة والنبل والکرم وأمثالها» <ref>(المجالس الشجية في سيرة ام البنين التقية، ص ۱۳ و ۲۳ و ۲۴)</ref>. همین اصالت بود که وقتی ایشان وارد بیت امیرالمومنین علی(علیه السلام) شدند، به ساحت مقدس مولایشان چنین عرضه داشتند: '''«سادتی، أنا هنا خادمة عندکم جئت لخدمتکم...»'''<ref>( العباس ابن علی بطل الحق و الحریة، ج۱، ص۹)</ref> ؛ آقای من! من اینجا به عنوان خادمتان هستم و برای خدمتگزاری آمده ام ... .  

# '''آگاه به آداب و علوم''' خانم أم البنین(سلام الله علیها)در بیتی پرورش یافته بودند که به جمیع آداب و علوم زمان خود اشرافیت داشتند. '''«ثمامة»''' مادر ایشان بانویی کامل، عاقل و ادیب بود و '''«حزام»''' پدر ایشان صاحب اخلاق صالحین ابرار و خوی اصیل زادگان آزاده بود، لذا خانم ام البنین(سلام الله علیها) به گونه ای تربیت شده بودند که به جمیع این آداب آگاهی داشتند. چنانچه در منابع تصریح شده است که عالمة و فاضلة بودن آن حضرت بدین سبب بود که در بیت فضل و کمال رشد یافته بودند؛ '''«وکانت أم البنین عالمة فاضلة لأنها من أهل بیت الفضل والکمال والبسالة وشجاعة ...»'''، '''«وتأدّبت فی بیت الوالدین بآداب العرب، وأخلاق الصّالحین الأبرار، وشِیم النبلاء الأحرار...»'''<ref>( المجالس الشجيه في سيره ام البنين التقيه، ص۸۷ و ۱۹)</ref> ، '''«و کانت ثمامه ادیبهٌ کاملةٌ عاقلةٌ فادَّبَتْ إبنتها بِآداب العرب و علَّمتها بما ینبغی أن تعلمها من آداب ...»'''<ref>( مولِد العباس بن علی (محمدعلی الناصری)، ص۲۸)</ref>. لذا زمانیکه امام علی(علیه السلام)  برای اولین بار بر ایشان وارد شدند، ایشان را بانویی صاحب عقل، ایمان، ادب، حُسن و کمال دیدند که عارف به حق بیت آل رسول الله (صلی الله علیه و آله وسلّم) هستند و دارای زهد و تقوایی مثال زدنی می باشند؛ '''«ولما دخل بها الإمام(علیه السلام)  وجدها امرأه ذات عقل وإیمان وأدب، ورأی فیها ما أسرّه من الحسن والجمال والهیئة والکمال، حیث کانت أم البنین(سلام الله علیها) من النساء الفاضلات العارفات بحقّ أهل البیت(علیهم السلام) ، کما کانت فصیحة بلیغة لسنة ورعة ذات زهد وتقی وعباده»'''. <ref>(المجالس الشجيه في سيره ام البنين التقيه، ص ۵۱)</ref>  

# '''لسان صدق''' خاندان حضرت أم البنین(سلام الله علیها) به برخورداری از لسان فصیح و بلیغ شهرت داشتند. رسول خدا(صلی الله علیه و آله وسلّم) جناب لبید را که از عموهای خانم أم البنین(سلام الله علیها) بودند، چنین مدح کردند: '''«أصدق کلمة قالتها العرب کلمة لُبَید»'''؛ <ref>(بحار الانوار، ج ۶۷، ص ۲۹۵)</ref> یعنی درست ترين کلامی كه عرب گفته، سخن لبيد است. خانم أم البنین(سلام الله علیها) وارث این لسان صدق بودند، زمانی که وارد بیت امیرالمومنین علی(علیه السلام)  شدند، خود را خادمۀ آن حضرت و فرزندانشان خوانده و چون دیدند که حسنین(علیهما السلام) بیمارند، با ملاطفت و با طیب کلام خویش آنان را آرام نمودند؛ '''«أنها لما دخلت علی أمیر المؤمنین(علیه السلام) وکان الحسنان مریضین أخذت تلاطف القول معهما، وتلقی الیهما من طیب الکلام ما یأخذ بمجامع القلوب، وما برحت علی ذلک تحسن السیره معهما وتخضع لهما کالأم الحنون»'''. <ref>(المجالس الشجیه فی سیره ام البنین التقیه، ص 50)</ref>  

توصیف اجداد و اخوال ایشان به القابی چون: '''«ملاعب الأسنة»''' یعنی به بازی گیرنده نیزه‌ها، '''«قتيل البراص»''' ‏یعنی کشنده دشمن و بیماری، '''«فارس قرزل»''' سوارکار تنومند، نشان از شجاعت و دلاوری آنان دارد. چنانچه در وصف ایشان سروده شده است: '''«نحن بنو ام البنین(سلام الله علیها) الأربعة، و نحن خیر عامر بن صعصعة، الضاربون الهام وسط المجمعة»'''؛<ref>(ادب الطف (للشبر)، ج‏ 1، ص 72)</ref> یعنى ما فرزندان ام البنین(سلام الله علیها) چهارگانه ایم و ما بهترین مردان عامر بن صعصعه ایم كه در وسط اجتماع دشمن شمشیرهایمان را بر فرق دشمنان وارد مى كنیم.

پس شأن باب الحوائجی اشاره به مقام محمود بانوی بقیع دارد که اگر در پيشگاه خداوند عزوجل شفاعت كنند، این شفاعت نزد ذات اقدس الهی، پذیرفته و مقبول واقع می‌ شود. <ref>(چنانچه آيت الله العظمي سيد محمود شاهرودي از مراجع عظام نجف نقل مي كند در عالم رؤيا در ايوان طلاي حرم حضرت اباالفضل العباس(علیه السلام) بانوی مجلله‌ای با هیبتی عظيم القدر ديدم. حضرت عباس(علیه السلام)  فرمودند: مردم که به من متوسل می شوند حواله ميكنم به مادرم و مادرم ام البنين جميع حوائج را ادا مي كند. آقا عباس ابن علي گریستند و فرمودند: مادرم در پیشگاه کبریایی شأن و جاهي عظيم دارد. النجم الساطعه المدینه، ص ۱۴۰)</ref> همانطور که در ابتدای فراز اخیر اشاره شده، این کرامتِ باهر از جانب ذات اقدس الهی به ايشان عطا شده است؛'''«لَقَد أَعطَاکِ اللهُ»'''.

#'''اطاعت از امام؛:''' '''«بِطَاعَتِکِ لِسَیِّدِ الأوصِیَاءِ(علیه السلام) »''': حضرت ام البنین(سلام الله علیها) در تمامی امور و محياي طيبه خویش مطیع و حامی امام بودند. باید دانست که اطاعت، فرعِ بر معرفت است<ref>(به عنوان نمونه حضرت باقر العلوم(علیه السلام)  در روایتی می فرمایند: '''«ذِرْوَةُ الْأَمْرِ وَ سَنَامُهُ وَ مِفْتَاحُهُ وَ بَابُ الْأَشْيَاءِ وَ رِضَا الرَّحْمَنِ تَبَارَك ‏وَ تَعَالَى، "الطَّاعَةُ لِلْإِمَامِ بَعْدَ مَعْرِفَتِهِ"»'''. الكافي (ط - الإسلامية)، ج‏۱، ص ۱۸۶)</ref>؛ پس اطاعت ایشان از امام، نشان دهندۀ میزان معرفت آن بانو به ساحت مقدس امام بوده است. به عنوان نمونه هنگامیکه ایشان وارد بیت امام شدند، خود را خادمۀ آن حضرت و فرزندان حضرت صدیقه کبری(سلام الله علیها)معرفی نمودند.نیز زمانیکه حضرت عباس(علیه السلام) متولد شدند و ایشان را به دستان مبارک امیرالمؤمنین علی(علیه السلام)  دادند، امام(علیه السلام) پرسیدند: '''«او را چه نام نهادی؟»''' ایشان با کمال ادب و خشوع عرضه داشتند: '''«من در هيچ امری بر شما سبقت نگرفته‏ ام؛ هر نامی که می پسنديد بر وی بگذاريد»'''. پس حضرت فرمودند: '''«من او را عباس ناميدم»'''  <ref>(مولد العباس(علیه السلام) ، ص ۶۱ و ۶۲)</ref>.لذا امام المتقین امیرالمومنین علی(علیه السلام) ایشان را '''«وفیّة القلب و الیقین»''' <ref>(فرازی از زیارتنامه خانم ام البنین(سلام الله علیها) منصوب در محراب نماز امام علی(علیه السلام) در مسجد کوفه)</ref> توصیف فرموده بودند.

#'''عشق به أمّ الائمة سیدةنساءالعالمین(سلام الله علیها):'''؛ '''«بِحُبِّکِ لِسَیِّدةِ النِّسَاءِ الزَّهرَاء(سلام الله علیها)»''': حضرت ام البنین(سلام الله علیها)، خود، فدایی حضرت فاطمة الزهراء(سلام الله علیها) بودند. محبت و عشق به حضرت فاطمة الزهراء(سلام الله علیها) آنقدر در قلب ایشان نشسته بود که از همان بدوِ ورود به بیت امیرالمومنین علی(علیه السلام) از نام و خویشتنِ خویش گذشتند و حلّ در وجود بانوي بيت شدند و آنگاه عزيزة الزهراء گشتند و كفيل اولاد حضرت صديقه كبري(سلام الله علیها) شدند تا در اداي اين امانت الهي به معناي كامل وفاي به عهد كنند. به همین سبب، ایشان به عنوان '''«مقتدای مؤمنات صالحات»''' به عالم معرفی شدند؛ چنانچه در فرازی از زیارتشان می خوانیم: '''«فَصِرتِ قُدوَةً لِلمُؤمِنَات الصَّالِحَات لِأنَّکِ کَرِیمَةُ الخَلَائِقِ»'''. به این معنا که هر مؤمنه ای که خواهان ورود به حریم قدس و معرفت فاطمی می باشد، باید به وجودی اقتدا كند که خود به أعلی مرتبۀ طاعت و معرفت رسیده و فدايی حضرت زهرا(سلام الله علیها) گشته و نشانی از آن حضرت شده است. چنانچه در صورت ظاهر نیز مضجع نورانی خانم ام البنین(سلام الله علیها) در بهشت بقیع یکی از دو نشانِ موجود از قبر مخفی حضرت صديقه كبری(سلام الله علیها) می باشد.جمیع این آیات حاکی از این مطلب است که هر عرض توسل و تقرّبی به ساحت مقدس سیدة نساءالعالمین(سلام الله علیها) از طریق بانوی بقیع خانم البنین(سلام الله علیها) باید صورت گیرد. و از بیان این مطالب به دست می آید، مادری که خود '''«حلّت بفناء الزهراء(سلام الله علیها)»''' و لذا '''«باب الزهراء(سلام الله علیها)»''' شده است؛ می تواند مقتدای همۀ مادران در محیای حسینی شود و عبد صالحی تربیت کند که «حلّت بفناء الحسین(علیه السلام) » و «باب الحسین(علیه السلام) » شود.

#'''فدا کردن فرزندانشان برای فرزندان حضرت زهرا(سلام الله علیها):'''؛ '''«فَدَائِکِ بِأولَادِکِ الاَربَعَةِ لِسَیِّدِ الشُّهَدَاء(علیه السلام) »''': خانم ام البنین(سلام الله علیها) صاحب چهار فرزند بودند؛ شیران دلیری که وقتی پا به میدان می نهادند، از هیبت شان لرزه بر بدن دشمن می افتاد <ref>(سفينة البحار، ج‏3، ص 308)</ref>. فرزند نخست ایشان حضرت قمر منیر بنی هاشم عباس(علیه السلام) ملقب به ألقابی چون '''«عبدصالح»'''، '''«نافذ البصیرة»'''، '''«صُلب الإیمان»'''، '''«ظَهْر الولاية»''' به معنای پشتيبان ولايت، '''«أبوالفضائل»'''، '''«مُواسی»'''، '''«وفادار»''' و ...، سپهسالار کربلا و فرماندۀ بهترین و باوفاترین های عالم بودند. پس این بانوی مکرّمه، مربّی و معلّم چنین فرزندانی بودند. خانم ام البنین(سلام الله علیها) هر چهار فرزند خویش را که تمام هستی ایشان بودند، فدای فرزندان حضرت صدیقه کبری(سلام الله علیها) کردند و اینگونه به عهدی که داشتند وفا نمودند.

ایشان در مکتب خویش فرزندانی تربیت کردند که اسوۀ فداییان عالم گردیدند.این بانوی مکرّمه از ابتدای لحظۀ ولادتِ نخستین فرزندشان حضرت قمر منیر بنی هاشم(علیه السلام)  تا آخرین لحظه که وداع با فرزندانشان برای حضور در کربلا بود، فدایی شدن برای امام حسین(علیه السلام)  را به ایشان یادآور می شدند.  

حتی وقتی که بشیر خبر شهادت حضرت اباعبدالله الحسین(علیه السلام) را به خانم ام البنین(سلام الله علیها) رساند، ایشان عبارتی را بیان فرمودند که سرلوحۀ تربیت در محیای حسینی می باشد: '''«یا بَشِیرُ....اَولَادِى وَ مَن تَحتَ الخَضرَاءَ کُلُّهُم فِدَاءُ لِاَبِى عَبدِاللهِ الحُسَینِ(علیه السلام) »'''( <ref>تنقیح المقال، جلد ۳، رحلی، ص ۷۰)</ref>؛ فرزندان من و هر آنچه زیر گنبد سبز آسمان قرار گرفته، همگی فدای امام حسین(علیه السلام).  

این عبارت از لسانِ بانویی خارج می شود که به غایتِ فصاحت و بلاغت مشهور بوده؛ «كانت أم البنين من النساء الفاضلات العارفات بزمانها و العارفات بحقّ أهل البيت(علیهم السلام) ، كما كانت فصيحة لسنة ورعة...»<ref>(امّ البنين عليها السلام النّجم الساطع في مدينة النبيّ الأمين (ربّاني الخلخالي)، ج ۱، ص ۱۵)</ref>. پس این جمله دارای حکمت های بسیاری است و  لذا باید آن را به عنوان اصل و جوهر مکتب بانوی بقیع سرلوحۀ تربیت در محیای حسینی قرار داد.   

بانوی بقیع پس از شهادت امام حسین(علیه السلام) با کثرت بكاء و عزاداري خود به تأسي از سيرۀ زينبي و برپانمودن بيت الأحزانی در مدينه براي امام حسين(علیه السلام) صورت دیگر از حیات طیبه را بعد از شهادت آن امام همام به خلق تعلیم دادند.

براساس آنچه که در منابع تاریخی آورده شده، بیت ایشان، محل عزاداری برای حضرت سیدالشهداء(علیه السلام) بود، به ویژه برای بانوانى كه از كربلا به مدينه مراجعت كرده بودند<ref>(رياحين الشريعه، ج۳، ص۲۹۴)</ref>.

به سبب اين ظلم ستیزی و افشاگري های تأثيرگذار و قاطع خانم ام البنين(سلام الله علیها) كه مَثلي از نطق حیدری حضرت زينب كبري(سلام الله علیها) در خطبه هاي شام و كوفه بود، شجره ملعونه بني اميه، كاخ ظلم خود را متزلزل مي ديدند. به همین دلیل، در صدد خاموش كردن نور خدا برآمدند و بنابر اقوال معتبر تاریخی با دسيسه و توطئه، ايشان را با عسل زهرآگین مسموم نمودند <ref>(وقایع الشیعه، وقایع سیزدهم جمادی الثانی، ص۸۵)</ref>.

از مجموع آنچه بیان شد معلوم شد برای تربیت در محیای حسینی باید از مکتب بانوی بقیع حضرت خانم ام البنین(سلام الله علیها) تبعیت کرد. ایشان به دلیل برخورداری از ویژگی هایی که در این بحث ارایه شد، مقتدای همۀ مؤمنات صالحات در محیای حسینی و تربیت فرزند صالح می باشند. این مکتب که سرلوحۀ آن فدایی شدن برای امام حسین(علیه السلام) است، شاخصه هایی دارد که در مباحث آتی به آنها اشاره خواهد شد.