حضرت مریم: تفاوت میان نسخه‌ها

حضرت مریم، تنها [[زنی]] است که در قرآن به‌نام او ذکر شده است در حالی که از دیگر [[زنان]]، فقط با نسبت‌دادن به همسران‌شان و بدون ذکر نام‌شان بیان شده است. بانویی که یک سوره قرآن به‌نام او در مورد زوایای شخصیت و اوصاف او نازل شده است.  بانوی مومنی که در طریق بندگی و طاعت، درجات عالی کمالی را کسب نموده. و از دامن پاکش پیامبری به‌نام عیسی متولد و پرورش یافته است. خداوند متعال مریم را، به‌عنوان اسوه‌ای برای بشر معرفی کرده است که از لحاظ عفت و پاکدامنی بی‌نظیر و در تصدیق کلمات پروردگار و کتاب‌هایش همت می‌گماشت.  در مورد تکوین و تولد و شخصیت والای حضرت مریم، به‌طور تفصیلی در دو سوره آل‌عمرال و مریم و در دیگر سوره‌ها، جزییاتی اشاره شده است. برخی پژوهشگران، تعداد آیات مربوط به حضرت مریم را حدود 36 آیه ذکر کرده‌اند.  شهید مطهری در کتاب نظام حقوق [[زن]] دراسلام در توصیف قرآن از مریم می‌گوید: حضرت مریم به مرتبه‌ای رسیده بود که در محراب عبادت، همواره فرشتگان با او سخن و گفت و شنود می‌کردند. از عالم بالا برایش رزق و روزی می‌رسید. جایگاهش از لحاظ مقامات معنوی آنقدر بالا گرفته بود که پیامبر زمانش نیز در حیرت فرو رفته بود. چه بسا از مقام پیامبر عصر خود پیشی گرفته بود و همین امر، شگفتی بیشتر زکریای نبی را در مورد مریم برانگیخته بود.  

پژوهشگران مسلمان، حضرت مریم را دختر عمران بن اشهم، از نوادگان حضرت سلیمان ذکر کرده‌اند.<ref>مجلسی؛ بحارالانوار، 1404ق، ج14، ص193.</ref> مادرش حنّه نام داشت.<ref>کلینی، اصول کافی، 1365ش، ج1، ص535.</ref> که دوخواهر بودند. نام خواهرش حنانه، همسر حضرت زکریا بوده که شوهرخاله مریم بوده است.<ref>راوندی، القصص راوندی، 1409ق، ص214.</ref>  زمانی که حنّه از باردارشدن خود توسط همسرش باخبر شد، تصمیم گرفت آن فرزند در شکم را، نذر معبد کند، تا در آنجا خدمت‌گذار معبد و مکان مقدس باشد.<ref>عیاشی، تفسیر العیاشی، ج1، ص170.</ref>  پس از تولد نوزاد، مادرش او را بر اساس نذری که کرده بود. وی را به معبد برد تا او را به خادمی آنجا بسپارد. در تفسیر این حادثه آمده است که علمای یهود در مورد سرپرستی مریم، با یکدیگر به اختلاف رسیدند. سپس تصمیم گرفتند که قرعه بیندازند تا قرعه به‌نام هرکه افتاد، او کفالت مریم را برعهده گیرد. بنا بر قرعه سرپرستی مریم را حضرت زکریا، شوهر خالۀ او بر عهده گرفت.<ref>آل عمران، آیات 35-37.</ref>

ویژگی عفت و احصان یکی از صفاتی است که خداوند در مورد حضرت مریم در قرآن ذکر کرده است. «و مریم دختر عمران که دامان خود را پاک نگه داشته است و ما از روح خود در آن دمیدیم».<ref>تحریم، آیه 12.</ref>  در جایی دیگر، این پاکدامنی از زبان خود مریم بیان شده، آنجا که آیه کریمۀ می‌گوید: «چگونه ممکن است فرزندی برای من باشد در حالی که انسانی با من تماس نداشته است و [[زن]] آلوده‌ای نبوده‌ام.»<ref>مریم، آیه 20.</ref>  در تفسیر این آیات، حضرت مریم به‌عنوان بانوی پاکدامن و برگزیده در میان [[زنان]] دیگر شناخته شده و نیز وی را الگوی مومنان معرفی کرده است.<ref>جوادی آملی، زن در آیینۀ جلال و جمال، 1383ش، ص124-126.</ref>

قرآن کریم، حضرت مریم را سرور [[زنان]] عالم معرفی کرده است. در آنجا که آیۀ کریمه اشاره دارد: «هنگامی که فرشتگان گفتند: ای مریم خدا تو را برگزیده و پاک ساخته و بر تمام زنان جهان برتری ساخته است».<ref>آل‌عمران، آیه42.</ref> در تفسیر آن، برخی مفسران معتقدند این آیه اشاره به عصمت و برتری حضرت مریم بر تمام زنان عالم دارد.<ref>آلوسی، روح المعانی، 1415ق، ج2، ص941 ؛ طباطبایی، المیزان فی تفسیر القرآن، 1390ق، ج3، ص881 ؛ صفوی، تفسیر آموزشی، 1389ش، ج3، ص282.</ref>

یکی از مقامات و درجات والای مریم در قرآن، آیت بودن او و فرزندش (عیسی مسیح) برای جهانیان است. همانطور که قرآن می‌فرماید: «ما مریم و فرزندش را آیتی برای جهانیان قرار دادیم.»<ref>انبیاء، آیه91.</ref>

حضرت مریم در زمره مصطفین و منتخبین الهی به‌شمار می‌آید. آنجا که قرآن می‌فرماید: «و زمانی که ملائکه گفتند: ای مریم خداوند تو را برگزید و پاکیزه‌ات گرداند و بر تمام زنان عالم، برتری داده است.»<ref>آل‌عمران، آیه42.</ref>  این آیه کریمۀ تاکید بر عظمت وجود مریم دارد.

یکی دیگر از ویژگی‌های حضرت مریم، صدیقه بودن اوست. که خداوند برای حضرت مریم در قرآن قائل شده است. آنجا که آیه کریمۀ می‌فرماید: «و مادرش [[زن]] بسیار راستگویی بود.»<ref>مائده، آیۀ75.</ref>  مفسران معتقدند کلمه صدیقه، مبالغه در تصدیق است به این معنا که نه تنها  مصدقه، صادق و صدیق است. بلکه صدّیق نیز است.<ref>جوادی آملی، زن در آیینه جلال و جمال، ص130.</ref>

مطلب دوم اینکه، در کتاب مقدس اگر نسبت به حضرت مریم مرتبتی والا قائل بوده‌اند، بیشتر به‌جهت فرزندش عیسی بوده است. نه به دلیل مقامات معنوی مریم.

در متون عهد جدید، مریم کاملاً انسان معمولی القا شده است و نه موجودی آسمانی. ترسیم مریم در عهد جدید کاملاً واقع‌بینانه است و اینگونه آمده که مریم اولین بانویی نیست که خود را وقف معبد کرده باشد. بلکه در همان عصر، زنی نبیّه به نام حنّا بوده، که  بیش از ۸۰ سال، خود را وقف معبد کرده است.<ref>ر.ک. کتاب مقدس، انجیل لوقا، باب1، ص36-37.</ref>  در پاره‌ای از مکتوبات، اشاره به جایگاه والا و برتری مریم بر دیگران دارد که اینگونه آمده است: سپس فرشته نزد مریم آمده گفت: سلام بر تو ای نعمت رسیده! یَهُوَه با توست. و تو در میان [[زنان]]، برگزیده هستی.<ref>ر.ک. کتاب مقدس، انجیل لوقا، باب1، ص28-38 و41-48.</ref>  در برخی متون مسیحی القاب فراوانی برای مریم ذکر شده است. از جمله: حوای جدید، باکره مقدس، [[مادر]] خدا، شفیعه، مادر فیض الهی، قرارگاه حکمت، آوند روحانی، رز‌ رازگونه، صندوق عهد، ملکه فرشتگان و بانوی مصیبت‌ها.<ref>ویکی شیعه، «مریم دختر عمران»، تاریخ بازدید: 8 آبان 1401ش.</ref>

یکی از کرامت‌ها و امتیازات حضرت مریم، تولد فرزندی است به نام حضرت عیسی مسیح،<ref>آل‌عمران، آیه45.</ref>  آنهم بدون اینکه [[شوهری]] داشته باشد. این کرامت خاص را خداوند در آیات قرآنش بیان داشته است.<ref>آل‌عمران، آیات 35-44؛ مریم، آیات 17-25.</ref>  «وقتی مریم به‌حد بلوغ رسید، خداوند روح را نزد او فرستاد. روح به شکل بشری کامل در برابر مریم آشکار شد و به مریم گفت: که فرستاده‌ای از سوی معبودش هست و پروردگارش، وی را فرستاده تا به‌اذن او پسری به وی بدهد. پسری بدون پدر و او را بشارت داد به‌زودی از پسرش معجزات عجیبی ظهور می‌کند. و مریم را از مقام پسرش و سرگذشت او خبر داد. آنگاه در مریم بدمید و او را حامله کرد. بعد از آن، مریم به مکانی دور منتقل شد و در آنجا درد زاییدنش گرفت و درد زاییدن او را به طرف تنه نخلی کشانید و با خود می‌گفت: ای کاش قبل از این مرده و از خاطره‌ها فراموش شده بودم. من همه‌چیز را و همه‌چیز مرا  از یاد می‌برد. در این هنگام از طرف پایین وی ندایی رسید. غم نخور که پروردگارت پایین پایت، نهر آبی قرار داده است. تنه درخت را تکان بده تا پی‌درپی خرمای نارس از بالا بریزد.<ref>«حضرت مریم علیهاالسلام»، دانشنامه اسلامی، تاریخ بازدید: 8 آبان 1401ش.</ref>  بنا بر نقل مفسران، در مورد مدت بارداری حضرت مریم اختلاف نظر وجود دارد. برخی آن را از یک ساعت تا نه ساعت و برخی شش ماه تا نه ماه به‌مانند سیر طبیعی بارداری زنانه ذکر کرده‌اند.<ref>مکارم شیرازی، تفسیر نمونه، ج13، ص33-40.</ref>  در روایات نیز در این زمینه اختلاف وجود دارد. قول مشهور طول مدت بارداری حضرت مریم را شش ماه برشمردند.<ref>کلینی، اصول کافی، 1362ش، ج1، ص464.</ref>  

در روایتی از امام صادق آمده است: جبرییل (روح) به‌اذن خداوند بر جیب لباس مریم دمیده و فرزند در رحم مریم رشد کرده است. همچنان که [[جنین]] در رحم مادر به‌مدت نه ماه به رشد می‌رسد. سپس حضرت در خود احساس بارداری می‌کند که مدت حمل او نه ساعت بوده است.<ref>حسینی همدانی، انوار درخشان، 1404ق، ج10، ص380.</ref>

به جهت آمیختگی هنر با موضوعات دینی و اینکه موضوعات مذهبی همواره اثرگذار بوده‌اند، در این میان [[زنان]] مذهبی در آثار هنری تبلور پررنگ داشته است. بدون‌شک حضرت مریم یکی از معروف‌ترین زنان تاریخ ادیان به‌شمار می‌رود که مورد توجه دو دین بزرگ اسلام و مسیحیت قرار گرفته است. حضرت مریم به‌جهت جایگاه والایی که در بین پیروان مسیحیت داشته است. برخی از نقاشان مشهور به نگارگری و نقاشی از وی پرداخته‌اند. تابلوی معروف «مریم عذرا» اثر لئوناردو داوینچی، از معروف‌ترین اثر هنری فاخر دینی شمرده می‌شود. همچنین نیز اثر هنری دیگری با عنوان «مریم و کودک» توسط دوچو از دیگر شاهکارهای سده چهارم میلادی و عصر رنسانس غربی به‌شمار می‌رود.<ref>«نقاشی‌های بی‌نظیر از مریم مقدس در دوره رنسانس»، سایت سیمرغ، تاریخ انتشار: سه آذر 1398ش</ref>