جنین
جنین؛ فرزند متولد نشده درون رحم مادر.
بارداری از حساس‌ترین دوران زندگی مادر و جنین است. سلامتی جنین و مادر در این دوران بسیار حائز اهمیت می‌باشد. عوامل مختلفی می‌تواند تأثیرات مستقیم و غیرمستقیم در سلامت جنین بگذارد و ناهنجاری‌هایی را در جنین بوجود آورد. لذا مراقبت از جنین لازم و به آن سفارش شده است. زیرا صدمات وارده بر جنین می‌تواند زمینه‌ساز بسیاری از اختلالات در جنین شود.
تعریف جنین در مباحث فقهی، حقوقی، پزشکی
واژه جنین در متون فقهی و حقوقی مترادف با «حَمْل»، یعنی بچه در رحم مادر از ابتدای بارداری تا تولد، به کار می‌رود در واقع جنین در لغت به معنای پوشاندن چیزی از حواس است و به فرزند در شکم مادر، از آن‌رو که پوشیده و پنهان است، جنین گفته می‌شود.
در علم پزشکی جَنین فرزند متولد نشده یک جانور است که درون رحم یا تخم قرار دارد. به هو هسته‌ای چند یاخته‌ای دو دسته جَنین گفته می‌شود در انسان، یاختهٔ رشد کنندهٔ از لحظهٔ بارور سازی تا پایان هفتهٔ هشتم رویان نام دارد و پس از آن جنین نامیده می‌شود.[۱]
پیشینه جنین شناسی
یکی از کهن‌ترین منابع مکتوب درباره جنین‌شناسی را اثری به زبان سنسکریت متعلق ح ۱۴۱۶ق م دانسته‌اند. با این حال نخستین مکتوبات علمی در اینباره را به بقراط نسبت داده‌اند. بعد از نظریه بقراط نظریه ارسطو در رابطه با جنین این است که تشکیل شدن جنین ناشی از اختلاط منی با خون قاعدگی زن است. این نظریه تا حدود دو هزار سال پذیرفته بود.
اما نظریه جالینوس برخلاف ارسطو این بود که زن و مرد را دارای نطفه می‌دانست، اما معتقد بود اعضای اصلی جنین از نطفه مرد به وجود می‌آیند. اما در قرن نوزدهم میلادی، با اختراع میکروسکوپ و پس از اکتشاف چگونگی عملکرد اسپرم و تخمک، دانش جنین‌شناسی وارد مرحله جدیدی شد و در قرن بیستم با اکتشافات متعدد در این زمینه به اوج شکوفایی خود رسید.
پزشکان مسلمان در آثار طبی خود به چگونگی پیدایش جنین و نحوه مراقبت از زنان باردار می‌پرداخته‌اند، از جمله این افراد ابن ماسویه ،حنین بن اسحاق، عریب بن سعید، احمد بن محمد بن یحیی بلدی، ابن سینا علی بن زین العابدین همدانی را می‌توان نام برد.[۲]
تکامل جنین از منظر قرآن
یکی از محورهای مهم و قابل توجه در آیات قرآن، موضوع پیدایش و آفرینش جنین است که به عنوان نقطه آغاز حیات انسانی مطرح گردیده، در یک آمار کلی، قرآن با بیانی شیوا به این موضوع پرداخته است.
قرآن، تمام مراحل آفرینش و رشد جنین را با اصطلاحاتی به ظاهر ساده، بیان نموده است به گونه‌ای که برای انسان‌های آن زمان به آسانی قابل درک بوده است در رابطه با تکامل جنین در قرآن به شش مرحله اشاره شده است که شامل: مرحله نطفه؛ تبدیل مضغه به استخوان؛[۳] مرحله تبدیل نطفه به علقه؛ پوشش استخوان با گوشت؛[۴] تبدیل علقه به مضغه؛ آفرینش تازه با دمیدن روح می‌باشد.[۵]
تکامل جنین ازنظر زیستی
در چرخه بارداری ،ابتدا سلول جنسی زن که پس از بلوغ، «تخمک» نام دارد، آماده می‌شود تا تخمدان را در فرایندی به نام «تخمک گذاری» ترک کند. این فرایند، شامل پاره شدن یک فولیکول و رها شدن تنها یک تخمک بالغ، در فضای تخمدان است.
در این مرحله فولیکول بالغ، باز می‌شود و تخمک را از تخمدان آزاد می‌کند. فولیکول باز شده به ساختاری بنام «جسم زرد» تبدیل می‌شود اسپرم‌ها در لوله فالوپ، به تخمک می‌رسند و احتمالا، یکی از آن‌ها به تخمک نفوذ خواهد کرد ظرف 24 ساعت پس از لقاح، سلول تخم، به سرعت تقسیم می‌شود و سلول‌های زیادی را تولید می‌کند که بلاستوسیت نام دارد و به اندومتر متصل می‌شود که این مرحله را لانه گزینی می‌نامند.
در عرض سه هفته، سلول‌های بلاستوسیت، در نهایت یک توپ کوچک سلولی را تشکیل می‌دهند، که «رویان» نامیده می‌شود برای توصیف جنین در حال تکوین، از نام‌های مختلفی استفاده می‌شود. به طور کلی، از زمان لقاح تا هفته هشتم بارداری، کودک را «رویان» می‌نامند و پس از هفته هشتم، تا لحظه پیش از تولد، «جنین» نامیده می‌شود.[۶]
پانویس
- ↑ سلطانی‌نسب، «جنین شناسی انسان: بررسی تکامل طبیعی و غیرطبیعی انسان»، ۱۳۵۶ش
- ↑ سلطانی نسب، «جنین شناسی انسان، بررسی تکامل طبیعی و غیر طبیعی انسان، 1356ش
- ↑ سوره حج آیه 5
- ↑ سوره مؤمنون آیات 13 و 14
- ↑ سوره سجده آیه 9؛ سبحانی، «مراحل تکامل جنین در قرآن، درسهایی از مکتب اسلام»1399ش
- ↑ شریفی‌راد، «رشد جنین به زبان ساده»1401ش
منابع
- سلطانی‌نسب، رضا، «جنین شناسی انسان، بررسی تکامل طبیعی و غیرطبیعی انسان»، تهران، ۱۳۵۶ش.
- سبحانی، جعفر، «مراحل تکامل جنین در قرآن ، درسهایی از مکتب اسلام»، تیر 1399ش.