بدون خلاصۀ ویرایش |
|||
| خط ۱: | خط ۱: | ||
'''<big> | '''<big>حیاء</big>''': شرم از انجام عمل ناشایست در حضور دیگری. | ||
خجل‌شدن انسان از ظهور زشتی‌های خود، ریشه در سرشت انسان دارد و احساسی همگانی است که حفظ و عدم حفظ آن آثار روانی و اجتماعی بسیاری را به‌دنبال دارد. این احساس در زنان به‌دلیل خلقت ویژه آنها بیشتر از مردان است. | خجل‌شدن انسان از ظهور زشتی‌های خود، ریشه در سرشت انسان دارد و احساسی همگانی است که حفظ و عدم حفظ آن آثار روانی و اجتماعی بسیاری را به‌دنبال دارد. این احساس در زنان به‌دلیل خلقت ویژه آنها بیشتر از مردان است. | ||
| خط ۶: | خط ۶: | ||
«حیاء» به‌معنای خودداری از زشتی‌ها<ref>[https://lib.eshia.ir/15362/1/140 . اصفهانی، المفردات فی غریب القرآن، ذیل واژه حیی. طریحی النجفی، مجمع البحرین، ذیل واژه ح ی ی.]</ref> در زبان فارسی با واژگان شرم و آزرم یاد میشود و در اصطلاح علم اخلاق، ملکه‌ای نفسانی است که موجب انقباض نفس از فعل قبیح و انزجار از کار خلاف ادب، به جهت ترس از سرزنش مردم، میشود.<ref>. پسندیده و عبدی، بررسی و تحلیل روایات مکارم‌الاخلاق، 1394ش، ص142.</ref> حیا در فهم عمومی، حالت خجالتی است که هنگام آشکار شدن نقص یا عیب نزد مردم، ظاهر میشود.<ref>. مصباح یزدی، پندهای امام صادق برای رهجویان صادق، 1392ش، ص293.</ref> | «حیاء» به‌معنای خودداری از زشتی‌ها<ref>[https://lib.eshia.ir/15362/1/140 . اصفهانی، المفردات فی غریب القرآن، ذیل واژه حیی. طریحی النجفی، مجمع البحرین، ذیل واژه ح ی ی.]</ref> در زبان فارسی با واژگان شرم و آزرم یاد میشود و در اصطلاح علم اخلاق، ملکه‌ای نفسانی است که موجب انقباض نفس از فعل قبیح و انزجار از کار خلاف ادب، به جهت ترس از سرزنش مردم، میشود.<ref>. پسندیده و عبدی، بررسی و تحلیل روایات مکارم‌الاخلاق، 1394ش، ص142.</ref> حیا در فهم عمومی، حالت خجالتی است که هنگام آشکار شدن نقص یا عیب نزد مردم، ظاهر میشود.<ref>. مصباح یزدی، پندهای امام صادق برای رهجویان صادق، 1392ش، ص293.</ref> | ||
== | ==حیاء و جنسیت== | ||
دوست‌داشتن خود از منظر علم اخلاق، یکی از امیال انسان است که امیال دیگری مثل کمال‌خواهی، به آن بازمی‌گردد. کمال‌خواهی به صورت‌های مختلفی چون میل به احترام و حفظ حرمت در رفتارهای انسان قابل مشاهده است.<ref>. مصباح یزدی، اخلاق در قرآن، 1394ش، ج2، ص58-46.</ref> تمایل انسان به پوشاندن عیوب خود از دیگران، ریشه در حفظ حرمت خویش دارد و از ظهور عیوبی که موجب خجالت‌زدگی او در برابر دیگران میشود، خودداری می‌کند.<ref>. مصباح یزدی، پندهای امام صادق برای رهجویان صادق، 1392ش، ص293.</ref> بر اساس آموزه‌های اسلام، حیاء به‌صورت فطری در زن و مرد وجود دارد؛ اما این ویژگی در جنس زنان قوی‌تر از مردان است.<ref>[https://hadith.inoor.ir/fa/hadith/324704/translate . فتال نیشابوری، روضۀ الواعظین، بیتا، ج2، ص460.]</ref> خداوند نحوه بروز یا ارضاء میل به کمال را درون زنان متفاوت از مردان خلق کرده و تصاحب دل‌ها به زنان تعلق گرفته است و زن‌ها در کشمکش قدرت از ابزار خودنمایی و جلوه‌گری بهره می‌گیرند.<ref>. مطهری، مسئله حجاب، 1390ش، ص81.</ref> یکی از مشغله‌های دائم هر زن این است که خود را بیاراید و زیبایی خود را به دیگران خصوصاً مردان نشان دهد تا در دام عشق او گرفتار شوند.<ref>[https://mtr.jz.ac.ir/article_181670.html . پوراصغر، «جایگاه حیاء در فعالیت اجتماعی زنان از منظر‌اندیشه اسلامی»، 1400ش، ص126.]</ref> ابزار زنانۀ دیگر، سختی دسترسی به آنها است و از این طریق، مقام و موقعیت خود را بالا می‌برند.<ref>. مطهری، مسئله حجاب، 1390ش، ص64.</ref> در این چارچوب، حیای زنانه قوی‌تر از حیا در مردان است. دین اسلام نیز بر اساس این ویژگی سرشتی، انتظارات و نقش‌های جنسیتی زنان را تعریف می‌کند و از این طریق، کرامت زنان را تضمین کرده و به آنها جایگاه والایی داده است.<ref>. خمینی، صحیفه امام، 1368ش، ص299-301.</ref> | دوست‌داشتن خود از منظر علم اخلاق، یکی از امیال انسان است که امیال دیگری مثل کمال‌خواهی، به آن بازمی‌گردد. کمال‌خواهی به صورت‌های مختلفی چون میل به احترام و حفظ حرمت در رفتارهای انسان قابل مشاهده است.<ref>. مصباح یزدی، اخلاق در قرآن، 1394ش، ج2، ص58-46.</ref> تمایل انسان به پوشاندن عیوب خود از دیگران، ریشه در حفظ حرمت خویش دارد و از ظهور عیوبی که موجب خجالت‌زدگی او در برابر دیگران میشود، خودداری می‌کند.<ref>. مصباح یزدی، پندهای امام صادق برای رهجویان صادق، 1392ش، ص293.</ref> بر اساس آموزه‌های اسلام، حیاء به‌صورت فطری در زن و مرد وجود دارد؛ اما این ویژگی در جنس زنان قوی‌تر از مردان است.<ref>[https://hadith.inoor.ir/fa/hadith/324704/translate . فتال نیشابوری، روضۀ الواعظین، بیتا، ج2، ص460.]</ref> خداوند نحوه بروز یا ارضاء میل به کمال را درون زنان متفاوت از مردان خلق کرده و تصاحب دل‌ها به زنان تعلق گرفته است و زن‌ها در کشمکش قدرت از ابزار خودنمایی و جلوه‌گری بهره می‌گیرند.<ref>. مطهری، مسئله حجاب، 1390ش، ص81.</ref> یکی از مشغله‌های دائم هر زن این است که خود را بیاراید و زیبایی خود را به دیگران خصوصاً مردان نشان دهد تا در دام عشق او گرفتار شوند.<ref>[https://mtr.jz.ac.ir/article_181670.html . پوراصغر، «جایگاه حیاء در فعالیت اجتماعی زنان از منظر‌اندیشه اسلامی»، 1400ش، ص126.]</ref> ابزار زنانۀ دیگر، سختی دسترسی به آنها است و از این طریق، مقام و موقعیت خود را بالا می‌برند.<ref>. مطهری، مسئله حجاب، 1390ش، ص64.</ref> در این چارچوب، حیای زنانه قوی‌تر از حیا در مردان است. دین اسلام نیز بر اساس این ویژگی سرشتی، انتظارات و نقش‌های جنسیتی زنان را تعریف می‌کند و از این طریق، کرامت زنان را تضمین کرده و به آنها جایگاه والایی داده است.<ref>. خمینی، صحیفه امام، 1368ش، ص299-301.</ref> | ||
==عوامل کاهش سطح حیاء زنان== | ==عوامل کاهش سطح حیاء زنان== | ||
برخی از امور موجب کاهش سطح حيا در ميان بانوان میشود. البته در صورت رعايت عفت، نيمي از حيا براي آنها باقي مي‌ماند اما با شیوع عمل شنيع زنا، شرم و حيا از وجود زنان منحرف رخت بر مي‌بندد. از آنجايي که چهار عامل اول بي‌حيايي در زنان ناگزير است مذموم هم نخواهد بود و کارکرد اين سطح از حيا مربوط به دوران مجردي دختران است و آنچه اهميت جدي مي‌يابد، عفت است. حيا ده جزء دارد، نه جزء آن در زنان و يك جزء آن در مردان است، وقتى دوشيزهاى حيض ديد يك جزء از حياى او مىرود، وقتى ازدواج كرد جزء ديگرى مىرود، چون بكارت او رفت جزء ديگرى مىرود، چون بچه به دنيا آورد جزء ديگرى مىرود و پنج جزء مىماند، اگر زنا كند تمام حياى او مىرود و اگر عفت داشته باشد پنج جزء مىماند.<ref>ابن‌بابویه، الخصال، 1362ش، ج2، ص439.</ref> بنابراين رواج روسپيگري يا فحشاي جنسي در جامعه، عامل اصلي در پايان بخشي به شرم و حيا در برخي از عرصه‌هاي مهم است. | |||
==متانت دختران== | ==متانت دختران== | ||
| خط ۱۸: | خط ۱۸: | ||
#تنهایی و خلوت: انسانِ تنها، به انجام رفتارهای زشت نزدیک‌تر است و شیطان نیز چنین شخصی را بیشتر وسوسه خواهد کرد.<ref>. پسندیده، غنچههای شرم، نگاهی نو به مفهوم حیاء، 1392ش، ص24.</ref> امروزه تبدیل خانواده‌های گسترده به هسته‌ای، گسترش حوزه خصوصی افراد در دو بعد فیزیکی و روانی و نیز دسترسی آسان به اینترنت، در ایجاد و تشدید موقعیت تنهایی و خلوت مؤثر هستند.<ref>[https://ensani.ir/fa/article/112110/%D9%86%D9%82%D8%B4-%D8%AE%D8%A7%D9%86%D9%88%D8%A7%D8%AF%D9%87-%D8%AF%D8%B1-%D8%A8%D8%A7%D8%B2%D8%AA%D9%88%D9%84%DB%8C%D8%AF-%D9%81%D8%B1%D9%87%D9%86%DA%AF-%D8%AD%DB%8C%D8%A7#:~:text=%D8%AE%D8%A7%D9%86%D9%88%D8%A7%D8%AF% . قاسمی، «نقش خانواده در بازتولید فرهنگ حیاء»، 1388ش.]</ref> | #تنهایی و خلوت: انسانِ تنها، به انجام رفتارهای زشت نزدیک‌تر است و شیطان نیز چنین شخصی را بیشتر وسوسه خواهد کرد.<ref>. پسندیده، غنچههای شرم، نگاهی نو به مفهوم حیاء، 1392ش، ص24.</ref> امروزه تبدیل خانواده‌های گسترده به هسته‌ای، گسترش حوزه خصوصی افراد در دو بعد فیزیکی و روانی و نیز دسترسی آسان به اینترنت، در ایجاد و تشدید موقعیت تنهایی و خلوت مؤثر هستند.<ref>[https://ensani.ir/fa/article/112110/%D9%86%D9%82%D8%B4-%D8%AE%D8%A7%D9%86%D9%88%D8%A7%D8%AF%D9%87-%D8%AF%D8%B1-%D8%A8%D8%A7%D8%B2%D8%AA%D9%88%D9%84%DB%8C%D8%AF-%D9%81%D8%B1%D9%87%D9%86%DA%AF-%D8%AD%DB%8C%D8%A7#:~:text=%D8%AE%D8%A7%D9%86%D9%88%D8%A7%D8%AF% . قاسمی، «نقش خانواده در بازتولید فرهنگ حیاء»، 1388ش.]</ref> | ||
#گمنامی: انسان در موقعیت ناشناس‌بودن از انجام رفتارهای زشت پرهیزی ندارد. از جمله عوامل مؤثر در شکل‌گیری چنین احساسی، مهاجرت است که موجب تضعیف تعهد اجتماعی میشود.<ref>[https://ensani.ir/fa/article/112110/%D9%86%D9%82%D8%B4-%D8%AE%D8%A7%D9%86%D9%88%D8%A7%D8%AF%D9%87-%D8%AF%D8%B1-%D8%A8%D8%A7%D8%B2%D8%AA%D9%88%D9%84%DB%8C%D8%AF-%D9%81%D8%B1%D9%87%D9%86%DA%AF-%D8%AD%DB%8C%D8%A7#:~:text=%D8%AE%D8%A7%D9%86%D9%88%D8%A7%D8%AF% . قاسمی، «نقش خانواده در بازتولید فرهنگ حیاء»، 1388ش.]</ref> | #گمنامی: انسان در موقعیت ناشناس‌بودن از انجام رفتارهای زشت پرهیزی ندارد. از جمله عوامل مؤثر در شکل‌گیری چنین احساسی، مهاجرت است که موجب تضعیف تعهد اجتماعی میشود.<ref>[https://ensani.ir/fa/article/112110/%D9%86%D9%82%D8%B4-%D8%AE%D8%A7%D9%86%D9%88%D8%A7%D8%AF%D9%87-%D8%AF%D8%B1-%D8%A8%D8%A7%D8%B2%D8%AA%D9%88%D9%84%DB%8C%D8%AF-%D9%81%D8%B1%D9%87%D9%86%DA%AF-%D8%AD%DB%8C%D8%A7#:~:text=%D8%AE%D8%A7%D9%86%D9%88%D8%A7%D8%AF% . قاسمی، «نقش خانواده در بازتولید فرهنگ حیاء»، 1388ش.]</ref> | ||
==آثار | ==آثار حیاء== | ||
===آثار روانی=== | ===آثار روانی=== | ||
#کرامت نفس: با وجود حیا، رفتار زشت به‌دلیل خدشه‌دار شدن شخصیت، ترک میشود. حیاء ریشه در آزادگی انسان دارد و موجب ازدیاد کرامت نفس خواهد شد.<ref>. بانکی پور فرد، حیاء، 1389ش، ص41.</ref> | #کرامت نفس: با وجود حیا، رفتار زشت به‌دلیل خدشه‌دار شدن شخصیت، ترک میشود. حیاء ریشه در آزادگی انسان دارد و موجب ازدیاد کرامت نفس خواهد شد.<ref>. بانکی پور فرد، حیاء، 1389ش، ص41.</ref> | ||
