فعالیت اقتصادی زن مسلمان: تفاوت میان نسخه‌ها

'''<big>فعالیت اقتصادی زن مسلمان</big>'''؛ پذیرش و رسمیت کنشگری اقتصادیِ زن در جامعه بر اساس آموزه‌های اسلام.<br>

فعالیت اقتصادی، کسب درآمد و تولید ثروت در جامعه، زمینه‌ساز دستیابی به قدرت و منزلت اجتماعی است. بهره‌مندی از اين نفوذ و منزلت در جامعه، مبتنی بر مجموعه‌ای از باورهای اجتماعی است که به فرد يا گروه خاص برای استفاده از آن، مشروعیت می‌بخشد.<ref>ام بلاو، «چند انتقاد از نظريه اقتدار وبر»، 1379ش، ص110.</ref>  بهره‌مندی از ثروت و نفوذ اجتماعی در فرهنگ مسلمانان، امانت الهی دانسته می‌شود<ref>نهج‌البلاغه، 1370ش، نامه 41، ص313.</ref>  که باید برای سامان‌دهی روابط اجتماعی، رشد فرهنگی و رفاه اقتصادی، به‌کار گرفته شود.<ref>اسکندری و دارابکلائی، پژوهشی در موضوع قدرت، انواع، منابع، پیامدها وکنترل آن، 1383ش، ص28.</ref>  بر خلاف انگاره‌های رایج در بسیاری از جوامع بشری که جنسیت را عاملی مهم و اثرگذار در دسترسی افراد به منابع و امکانات می‌انگارند،<ref>تاسیگ و دیگران، جامعهشناسی بیماری‌های روانی، 1386ش، ص46.</ref>  آموزه‌های اسلام، دسترسی زن و مرد به منابع را بر سه دسته عوامل، شامل عوامل تسلط مانند ثروت و زور بازو، عوامل وجاهت مانند علم و شجاعت و عوامل صلاحیت مانند تخصص و کارآمدی، استوار کرده و از این راه به اقتدار اقتصادی زن، مبتنی بر [[اصول تقسیم کار جنسیتی مشاغل در اسلام|اصولی مشخص]]، رسمیت بخشیده است.<ref>اسکندری و دارابکلائی، پژوهشی در موضوع قدرت، انواع، منابع، پیامدها وکنترل آن، 1383ش، ص240.</ref>   

==تاریخچه بهره‌مندی اقتصادی زنان==

به‌صورت تاریخی، دستیابی زنان به منابع اقتصادی و زمینه‌های آن مانند فرصت‌های اشتغال و تحصیل و حق تصرف در اموال، در بسیاری از جوامع، همسان مردان نبوده است. از منظر برخی مکاتب، نابرابری جنسیتی زن و مرد در دسترسی به منابع، کاملا پذیرفتنی و مبتنی بر مصالح جامعه است. آموزه‌های کنونیِ بیشتر ادیان مانند مسیحیت، یهودیت و هندوئیسم، اعتبار جنس مرد را به گونه‌ای تعریف می‌کنند که حق بیشتری در بهره‌مندی از منابع اقتصادی و فرصت‌های زمینه‌ساز آن را برای مردان در مقایسه با زنان، فراهم می‌کند.<ref>هولم و بوکر، زن در ادیان بزرگ جهان، 1992م، ص114 و 204.</ref>  تقابل با این خوانش‌های مردسالارانه،<ref>[https://ensani.ir/fa/article/350033/%D9%82%D8%B1%D8%A7%D8%A6%D8%AA-%D8%B2%D9%86-%DA%AF%D8%B1%D8%A7%DB%8C%D8%A7%D9%86%D9%87-%D8%A7%D8%B2-%D9%82%D8%B1%D8%A2%D9%86 پارسا، «قرائت زن‌گرایانه از قرآن»، 1394ش، ص57.]</ref> زمینه‌ساز شکل‌گیری رویکردهای زن‌سالار در جامعه شد و جنبش فمینیسم را بنیان نهاد که با سودای عدالت جنسیتی، خواستار برابری مطلق در تمام فعالیت‌ها فارغ از سازگاری با جنسیت زن و مرد شد<ref>هيوود، درآمدي بر ايدئولوژيهاي سياسي: از لیبرالیسم تا بنیادگرایی دینی، 1386ش، ص30.</ref>  و البته بار دیگر به بهره‌کشی اقتصادی از زن، انجامید؛<ref>مطهری، نظام حقوق زن در اسلام، در مجموعه آثار استاد شهید مطهری، 1384ش، ص32.</ref> اما دین اسلام با توجه کامل به ابعاد اجتماعی زندگی انسان، جامعه را بستر بالندگی انسان، فارغ از جنس زن و مرد، تعریف کرده است<ref>مطهری، نظام حقوق زن در اسلام، در مجموعه آثار استاد شهید مطهری، 1384ش، ص111.</ref> و قرآن آشکارا اعلام می‌کند که خداوند، زن و مرد را از جنس همدیگر آفریده است.<ref>[https://wiki.ahlolbait.com/%D8%A2%DB%8C%D9%87_195_%D8%B3%D9%88%D8%B1%D9%87_%D8%A2%D9%84_%D8%B9%D9%85%D8%B1%D8%A7%D9%86 سوره آل‌عمران، آیه 195.]</ref> در این چارچوب، بهره‌مندی کامل زن مسلمان از منابع اقتصادی به گونه‌ای که اقتدار اقتصادی جنس زن را تضمین کند، همواره در جامعه مسلمان، امری پذیرفته و رسمی بوده و از آغاز تاریخ اسلام تا دوران معاصر، نمونه‌های شاخصی برای این رویکرد دیده می‌شود. چنان‌که خدیجه، از تاجران و ثروتمندان نامدار مکه بود و پیامبر خدا، سودمندی ثروت خدیجه در راه پیشرفت اسلام را بسیار ستوده است.<ref>[https://lib.eshia.ir/71860/19/63 مجلسی، بحار الانوار، 1403ق، ج19، ص63.]</ref>  همچنین گوهرشاد بیگم، از زنان نامدار عصر تیموری در سدۀ نهم هجری که مورد احترام امیر گورکانی و مشاور در امور حکومت‌داری بود، از چنان اقتدار اقتصادی در روزگار خویش بهره‌مند بود که همواره از هرات به شهرهای اطراف، از جمله مشهد سفر می‌کرد. فعالیت اقتصادی او به‌ویژه در عرصۀ موقوفات مانند مسجد گوهرشاد در جوار حرم امام رضا، پیامدهای اجتماعی ماندگار داشته است.<ref>[https://www.noormags.ir/view/fa/articlepage/53223/%D9%85%D8%B3%D8%AC%D8%AF-%DA%AF%D9%88%D9%87%D8%B1%D8%B4%D8%A7%D8%AF-%D9%BE%D8%B3-%D8%A7%D8%B2-%D8%B4%D8%B4%D8%B5%D8%AF-%D8%B3%D8%A7%D9%84 قصّابیان، «مسجد گوهرشاد مشهد پس از ششصد سال»، 1384ش، ص97.]</ref> در دوره معاصر نیز بانو محرزیه بوسعدی لائیب که از زنان ثروتمند مسلمان در فرانسه بود، ده‌ها مسجد در فرانسه بنا کرد و با تلاش و جدیت، مسیحیان بسیاری را به اسلام و تشیع، جذب کرد. وی پس از دیدار امام خمینی در دهکده نوفل‌لوشاتو، به پیروی از حضرت خدیجه، تمام ثروتش را در راه نشر اسلام و ارزش‌های اسلامی مصرف کرد.<ref>[https://www.tasnimnews.com/fa/news/1395/10/08/1281483/%D8%B2%D9%86%D8%AF%DA%AF%DB%8C-%D8%A8%D8%A7%D9%86%D9%88-%D9%85%D8%AD%D8%B1%D8%B2%DB%8C%D9%87-%D8%A8%D9%88%D8%B3%D8%B9%D8%AF%DB%8C-%D9%85%D8%B5%D8%AF%D8%A7%D9%82-%D8%A8%D8%A7%D8%B1%D8%B2-%D9%85%D9%87%D8 «زندگی بانو محرزیه بوسعدی مصداق بارز مهاجر الی الله است»، خبرگزاری تسنیم.]</ref>  

==شایستگی درآمدزایی و تملک اموال==