جنسیت‌پذیری ادراک: تفاوت میان نسخه‌ها

نمایش تاریخچه به صورت تعاملی

تفاوت با ویرایش جدیدتر ←

دیداریویکی‌متن

@@ خط ۳: / خط ۳: @@
 دستگاه ادراکی عمیق‌تر از دستگاه‌های تمایلات و توانمندی در ساختار نفس انسانی قرار دارد. در سطح هوش و عقل عملی، نمی‌توان یک جنس را هوشمند‌تر از جنس دیگر دانست، اما این تساوی به‌معنای تشابه هوشی نیست؛ در برخی ابعاد شناختی، زنان با هوش‌تر از مردان هستند و در سطوح دیگر مردان از بهرۀ ‌هوشی بیشتری برخوردار هستند. توجه به تفاوت‌های ادراکی؛ همدلی در روابط خانوادگی و به‌ویژه زناشویی را افزایش داده و بی‌توجهی به آنها موجب سوءتفاهم‌های زیادی می‌شود.
 ==مفهوم‌شناسی==
-ادراک در لغت به‌معنای درک کردن، دریافتن و پی بردن است <ref> [https://vajehyab.com/amid/%D8%A7%D8%AF%D8%B1%D8%A7%DA%A9?q=%D8%A7%D8%AF%D8%B1%D8%A7%DA%A9 عمید، فرهنگ فارسی عمید، ذیل واژه ادراک.]</ref> و در اصطلاح فلسفه از مفاهیم  بدیهی است که بر اثر تحقق آن چیزی برای فاعل ادراکی منکشف می‌شود.  از منظر روان‌شناسی به ادراکات آدمی که حاصل سازواره بدن، به‌ویژه فعالیت‌ مغز و قشر آن است، هوش گفته می‌شود. هوش، بخشی از فعالیت‌های نفس آدمی است که از مرحله احساس تا مرحله فعل، نمود دارد. انسان هوشمند درک و حافظه برتری دارد، روابط بین اشیا را بهتر درک کرده و در مقابل هیجانات، انفعالات و عواطف، دقیق‌تر، ظریف‌تر و مؤثرتر عمل می‌کند.  ادراك، پاسخ گزينشي هر فرد به محرك‌هاي بسياري است كه در هر لحظه با آن‌ها روبرو است. جنسیت متفاوت، منشأ شکل‌گیری ادراک زنانه و مردانه در برخی از عرصه‌ها بوده و زنان از ميان محرك‌هاي مختلف، محرکی را انتخاب می‌کنند که با عواطف سرشار آنان تناسب بيشتري دارد.
+ادراک در لغت به‌معنای درک کردن، دریافتن و پی بردن است <ref> [https://vajehyab.com/amid/%D8%A7%D8%AF%D8%B1%D8%A7%DA%A9?q=%D8%A7%D8%AF%D8%B1%D8%A7%DA%A9 عمید، فرهنگ فارسی عمید، ذیل واژه ادراک.]</ref> و در اصطلاح فلسفه از مفاهیم  بدیهی است که بر اثر تحقق آن چیزی برای فاعل ادراکی منکشف می‌شود.  از منظر روان‌شناسی به ادراکات آدمی که حاصل سازواره بدن، به‌ویژه فعالیت‌ مغز و قشر آن است، هوش گفته می‌شود. <ref>فتحی، «تبیین ادراکات اختصاصی مرتبط با جنسیت: بر اساس نظریة ادراکات اعتباری علامه طباطبایی»، 1395ش، ص137-138.</ref>هوش، بخشی از فعالیت‌های نفس آدمی است که از مرحله احساس تا مرحله فعل، نمود دارد. انسان هوشمند درک و حافظه برتری دارد، روابط بین اشیا را بهتر درک کرده و در مقابل هیجانات، انفعالات و عواطف، دقیق‌تر، ظریف‌تر و مؤثرتر عمل می‌کند.<ref> [http://vasael.ir/fa/news/16347/%D8%AA%D9%81%D8%A7%D9%88%D8%AA-%D8%B2%D9%86-%D9%88-%D9%85%D8%B1%D8%AF-%D8%A7%D8%B2-%D9%85%D9%86%D8%B8%D8%B1-%D8%B1%D9%88%D8%A7%D9%86%D8%B4%D9%86%D8%A7%D8%B3%DB%8C-%D9%88-%D9%85%D8%AA%D9%88%D9%86-%D8%AF%DB%8C%D9%86%DB%8C «تفاوت زن و مرد از منظر روانشناسی و متون دینی»، وب‌سایت وسایل.]</ref>  ادراك، پاسخ گزينشي هر فرد به محرك‌هاي بسياري است كه در هر لحظه با آن‌ها روبرو است. جنسیت متفاوت، منشأ شکل‌گیری ادراک زنانه و مردانه در برخی از عرصه‌ها بوده و زنان از ميان محرك‌هاي مختلف، محرکی را انتخاب می‌کنند که با عواطف سرشار آنان تناسب بيشتري دارد.<ref>[http://mohsenzade.com/zm/ravanshenasi_3/ غلامی، علی، «زن، مرد؛ تفاوت‌ها»، وب‌سایت حجت‌الاسلام محسن‌زاده.]</ref>
 ==دستگاه ادراکی==
-ساختار نفس انسانی متشکل از سه دستگاه ادراکی، تمایلات و توانایی است. دستگاه توانایی، در قاعده هرم قرار دارد و از زیر مجموعه تمایلات به‌شمار آمده و ناظر به عقل عملی است. بالاتر از آن، دستگاه تمایلات قرار دارد که از یک سو مبدأ قدرت و اراده محسوب می‌شود و از سوی دیگر، مسبوق به شناخت هرچند اجمالی است. دستگاه ادراکی، عمیق‌ترین دستگاه است که در نفس انسانی تعبیه شده و شامل ادراک شهودی، عقلی، وهمی، خیالی، حسی و غریزی می‌شود.  یکی از موانع ادراک درست، مغالطه عاطفي است.  علایق آدمیان نقش مهمی در تخیل، افکار و استنتاجات عقلي آن‌ها دارد. بسياري از اشخاص، از افكار خود همان نتيجه‌اي را مي‌گيرند كه قبلا پسنديده‌اند، اگر چه گمان كنند كه اين نتيجه، به‌طور طبيعي، از استدلال عقلي به‌دست آمده است، در حالي كه ميل باطنيِ‌شان در انتخاب مقدمات يك دليل و يا در كيفيت تنظيم آن مقدمات، مؤثر بوده و چه بسا موجب مغالطه شده است.  از آن‌جا ‌که زنان از عواطف بیشتری برخوردارند، ادراکات مرتبط با احساسات زنانه و مردانه نیز متفاوت می‌شوند.
+ساختار نفس انسانی متشکل از سه دستگاه ادراکی، تمایلات و توانایی است. دستگاه توانایی، در قاعده هرم قرار دارد و از زیر مجموعه تمایلات به‌شمار آمده و ناظر به عقل عملی است. بالاتر از آن، دستگاه تمایلات قرار دارد که از یک سو مبدأ قدرت و اراده محسوب می‌شود و از سوی دیگر، مسبوق به شناخت هرچند اجمالی است. دستگاه ادراکی، عمیق‌ترین دستگاه است که در نفس انسانی تعبیه شده و شامل ادراک شهودی، عقلی، وهمی، خیالی، حسی و غریزی می‌شود. <ref>جوادی‌آملی، تفسیر انسان به انسان، 1389ش، ص192-199.</ref> یکی از موانع ادراک درست، مغالطه عاطفي است.<ref>جوادی‌آملی، ،تفسیر انسان به انسان، 1389ش، ص350.</ref>  علایق آدمیان نقش مهمی در تخیل، افکار و استنتاجات عقلي آن‌ها دارد. بسياري از اشخاص، از افكار خود همان نتيجه‌اي را مي‌گيرند كه قبلا پسنديده‌اند، اگر چه گمان كنند كه اين نتيجه، به‌طور طبيعي، از استدلال عقلي به‌دست آمده است، در حالي كه ميل باطنيِ‌شان در انتخاب مقدمات يك دليل و يا در كيفيت تنظيم آن مقدمات، مؤثر بوده و چه بسا موجب مغالطه شده است. <ref>مصباح يزدي، خودشناسي براي خودسازي، 1386ش، ص110.  </ref> از آن‌جا ‌که زنان از عواطف بیشتری برخوردارند، ادراکات مرتبط با احساسات زنانه و مردانه نیز متفاوت می‌شوند.<ref>فتحی، «تبیین ادراکات اختصاصی مرتبط با جنسیت: بر اساس نظریة ادراکات اعتباری علامه طباطبایی»، 1395ش، ص153.</ref>
 ==خاستگاه تفاوت‌های ادراکی==
-هرچند زن و مرد در حقیقت و ماهیت انسانی مشترک بوده و از استعدادهای یکسانی همچون کرامت‌ ‌‌انسانی، کمال‌یابی، جاودانگی ‌طلبی، معرفت‌‌طلبی، فضیلیت‌‌خواهی، قرب به خداوند، خلافت الهی، انحطاط و سقوط برخوردار هستند،  اما جنسیت یعنی طبیعت زنانه و مردانه از جهات مختلف، فرایند تعقل و ادراک را متأثر می‌سازد؛ از یک طرف هورمون‌هاي زنانه نسبت به هورمون‌هاي مردانه، بروز عاطفی‌ بیشتری دارند و میزان عواطف و نوع تمایلات، فرایند ادراک را تا حدودی متأثر می‌سازند، از سوی دیگر زنان به‌طور طبیعی در استفاده همزمان از دو نيم‌كره مغزشان تواناتر از مردان هستند؛ به همين دليل دو نيم‌كره مغز در آنها تخصصي نيست. همين امر از سطح تمركز و دقت زنان در مسائل انتزاعی و پيچيدة علمی مي‌كاهد.
+هرچند زن و مرد در حقیقت و ماهیت انسانی مشترک بوده و از استعدادهای یکسانی همچون کرامت‌ ‌‌انسانی، کمال‌یابی، جاودانگی ‌طلبی، معرفت‌‌طلبی، فضیلیت‌‌خواهی، قرب به خداوند، خلافت الهی، انحطاط و سقوط برخوردار هستند، <ref>[http://vasael.ir/fa/news/16347/%D8%AA%D9%81%D8%A7%D9%88%D8%AA-%D8%B2%D9%86-%D9%88-%D9%85%D8%B1%D8%AF-%D8%A7%D8%B2-%D9%85%D9%86%D8%B8%D8%B1-%D8%B1%D9%88%D8%A7%D9%86%D8%B4%D9%86%D8%A7%D8%B3%DB%8C-%D9%88-%D9%85%D8%AA%D9%88%D9%86-%D8%AF%DB%8C%D9%86%DB%8C «تفاوت زن و مرد از منظر روانشناسی و متون دینی»، وب‌سایت وسایل.]</ref> اما جنسیت یعنی طبیعت زنانه و مردانه از جهات مختلف، فرایند تعقل و ادراک را متأثر می‌سازد؛ از یک طرف هورمون‌هاي زنانه نسبت به هورمون‌هاي مردانه، بروز عاطفی‌ بیشتری دارند و میزان عواطف و نوع تمایلات، فرایند ادراک را تا حدودی متأثر می‌سازند، از سوی دیگر زنان به‌طور طبیعی در استفاده همزمان از دو نيم‌كره مغزشان تواناتر از مردان هستند؛ به همين دليل دو نيم‌كره مغز در آنها تخصصي نيست. همين امر از سطح تمركز و دقت زنان در مسائل انتزاعی و پيچيدة علمی مي‌كاهد.<ref> محمدي، [https://raj.smc.ac.ir/article_3121.html «تحليل تفاوت‌هاي جنسيتي زن و مرد در علوم تجربي و آموزه‌هاي ديني»، 1392ش، ص73-76.]</ref>
 ==جنسیت و فرایند شناختی==
 بلوم، حیطه شناختی را در مراتب شش‌گانه؛ حافظه، فهم، پردازش، تجزیه، ترکیب و ارزشیابی طبقه‌بندی می‌کند. تحقیقات نشان می‌دهند که زنان از حافظه قدیمی قدرتمند، دقیق و سریع‌تری برخوردارند؛ تمام جزئیات را درک می‌کنند و از هر 100 محرّک، 90 محرّک را دریافت کرده و به حافظه می‌سپارند، در حالی‌که تعداد محرّک‌های دریافتی مردان، کمتر است. زنان از نظر فهم، سرعت کمتری دارند، به‌دلیل آن‌که زنان جزئی‌نگر و مردان کل‌گرا هستند. مردها با سرعت بیشتری اطلاعات را پردازش می‌کنند، اما سرعت زنان در این زمینه کمتر و دقت‌شان بیشتر است. در تجزیه داده‌ها، زنان از مردان قوی‌ترند؛ زیرا زنان حواس باز دارند و مردان حواس متمرکز و از این‌رو، کمتر قادر به ایجاد تناسب اجزای یک کل هستند. در ترکیب و خلاقیت، مردان استعداد ذاتی دارند. حتی در خلّاقیت‌های ادبی نیز مردان درخشان‌تر از زنان هستند. در مرحله ارزشیابی؛ به‌دلیل آن‌که زنان تفکر جزئی‌گرا دارند، موفقیت کمتری نسبت به مردان دارند، زنان در جزئیات زندگی فرو رفته و به آن‌ها بها می‌دهند و کمتر به مرحله تفکر فیلسوفانه می‌رسند .