بدون خلاصۀ ویرایش |
بدون خلاصۀ ویرایش |
||
| خط ۵: | خط ۵: | ||
ادراک در لغت به‌معنای درک کردن، دریافتن و پی‌بردن<ref> [https://vajehyab.com/amid/%D8%A7%D8%AF%D8%B1%D8%A7%DA%A9?q=%D8%A7%D8%AF%D8%B1%D8%A7%DA%A9 عمید، فرهنگ فارسی عمید، ذیل واژه ادراک.]</ref> و در اصطلاح فلسفه از مفاهیم بدیهی است که بر اثر تحقق آن چیزی برای فاعل ادراکی منکشف می‌شود. از منظر روانشناسی به ادراکات آدمی که حاصل سازواره بدن، به‌ویژه فعالیت مغز و قشر آن است، هوش گفته می‌شود.<ref>فتحی، «تبیین ادراکات اختصاصی مرتبط با جنسیت: بر اساس نظریة ادراکات اعتباری علامه طباطبایی»، 1395ش، ص137-138.</ref> هوش، بخشی از فعالیت‌های نفس آدمی است که از مرحله احساس تا مرحله فعل، نمود دارد. انسان هوشمند درک و حافظه برتری دارد، روابط بین اشیا را بهتر درک کرده و در مقابل هیجانات، انفعالات و عواطف، دقیق‌تر، ظریف‌تر و مؤثرتر عمل می‌کند.<ref> [http://vasael.ir/fa/news/16347/%D8%AA%D9%81%D8%A7%D9%88%D8%AA-%D8%B2%D9%86-%D9%88-%D9%85%D8%B1%D8%AF-%D8%A7%D8%B2-%D9%85%D9%86%D8%B8%D8%B1-%D8%B1%D9%88%D8%A7%D9%86%D8%B4%D9%86%D8%A7%D8%B3%DB%8C-%D9%88-%D9%85%D8%AA%D9%88%D9%86-%D8%AF%DB%8C%D9%86%DB%8C «تفاوت زن و مرد از منظر روانشناسی و متون دینی»، وب‌سایت وسایل.]</ref> ادراك، پاسخ گزينشي هر فرد به محرك‌هاي بسياري است كه در هر لحظه با آنها روبرو است. جنسیت متفاوت، منشأ شکل‌گیری ادراک زنانه و مردانه در برخی از عرصه‌ها بوده و زنان از ميان محرك‌هاي مختلف، محرکی را انتخاب می‌کنند که با عواطف سرشار آنان تناسب بيشتري دارد.<ref>[http://mohsenzade.com/zm/ravanshenasi_3/ غلامی، علی، «زن، مرد؛ تفاوت‌ها»، وب‌سایت حجت‌الاسلام محسن‌زاده.]</ref> | ادراک در لغت به‌معنای درک کردن، دریافتن و پی‌بردن<ref> [https://vajehyab.com/amid/%D8%A7%D8%AF%D8%B1%D8%A7%DA%A9?q=%D8%A7%D8%AF%D8%B1%D8%A7%DA%A9 عمید، فرهنگ فارسی عمید، ذیل واژه ادراک.]</ref> و در اصطلاح فلسفه از مفاهیم بدیهی است که بر اثر تحقق آن چیزی برای فاعل ادراکی منکشف می‌شود. از منظر روانشناسی به ادراکات آدمی که حاصل سازواره بدن، به‌ویژه فعالیت مغز و قشر آن است، هوش گفته می‌شود.<ref>فتحی، «تبیین ادراکات اختصاصی مرتبط با جنسیت: بر اساس نظریة ادراکات اعتباری علامه طباطبایی»، 1395ش، ص137-138.</ref> هوش، بخشی از فعالیت‌های نفس آدمی است که از مرحله احساس تا مرحله فعل، نمود دارد. انسان هوشمند درک و حافظه برتری دارد، روابط بین اشیا را بهتر درک کرده و در مقابل هیجانات، انفعالات و عواطف، دقیق‌تر، ظریف‌تر و مؤثرتر عمل می‌کند.<ref> [http://vasael.ir/fa/news/16347/%D8%AA%D9%81%D8%A7%D9%88%D8%AA-%D8%B2%D9%86-%D9%88-%D9%85%D8%B1%D8%AF-%D8%A7%D8%B2-%D9%85%D9%86%D8%B8%D8%B1-%D8%B1%D9%88%D8%A7%D9%86%D8%B4%D9%86%D8%A7%D8%B3%DB%8C-%D9%88-%D9%85%D8%AA%D9%88%D9%86-%D8%AF%DB%8C%D9%86%DB%8C «تفاوت زن و مرد از منظر روانشناسی و متون دینی»، وب‌سایت وسایل.]</ref> ادراك، پاسخ گزينشي هر فرد به محرك‌هاي بسياري است كه در هر لحظه با آنها روبرو است. جنسیت متفاوت، منشأ شکل‌گیری ادراک زنانه و مردانه در برخی از عرصه‌ها بوده و زنان از ميان محرك‌هاي مختلف، محرکی را انتخاب می‌کنند که با عواطف سرشار آنان تناسب بيشتري دارد.<ref>[http://mohsenzade.com/zm/ravanshenasi_3/ غلامی، علی، «زن، مرد؛ تفاوت‌ها»، وب‌سایت حجت‌الاسلام محسن‌زاده.]</ref> | ||
==دستگاه ادراکی== | ==دستگاه ادراکی== | ||
ساختار نفس انسانی متشکل از سه دستگاه شناختی، گرایشی و عملی است. دستگاه عملی، در قاعده هرم قرار دارد و از زیر مجموعه تمایلات به‌شمار آمده و ناظر به عقل عملی است. بالاتر از آن، دستگاه تمایلات قرار دارد که از یک سو مبدأ قدرت و اراده محسوب می‌شود و از سوی دیگر، مسبوق به شناخت هرچند اجمالی است. دستگاه ادراکی، عمیق‌ترین دستگاه است که در نفس انسانی تعبیه شده و شامل ادراک شهودی، عقلی، وهمی، خیالی، حسی و غریزی می‌شود.<ref>جوادی‌آملی، تفسیر انسان به انسان، 1389ش، ص192-199.</ref> یکی از موانع ادراک درست، مغالطه عاطفي است.<ref>جوادی‌آملی، ،تفسیر انسان به انسان، 1389ش، ص350.</ref> علایق آدمیان | ساختار نفس انسانی متشکل از سه دستگاه شناختی، گرایشی و عملی است. دستگاه عملی، در قاعده هرم قرار دارد و از زیر مجموعه تمایلات به‌شمار آمده و ناظر به عقل عملی است. بالاتر از آن، دستگاه تمایلات قرار دارد که از یک سو مبدأ قدرت و اراده محسوب می‌شود و از سوی دیگر، مسبوق به شناخت هرچند اجمالی است. دستگاه ادراکی، عمیق‌ترین دستگاه است که در نفس انسانی تعبیه شده و شامل ادراک شهودی، عقلی، وهمی، خیالی، حسی و غریزی می‌شود.<ref>جوادی‌آملی، تفسیر انسان به انسان، 1389ش، ص192-199.</ref> یکی از موانع ادراک درست، مغالطه عاطفي است.<ref>جوادی‌آملی، ،تفسیر انسان به انسان، 1389ش، ص350.</ref> علایق آدمیان در تخیل، افکار و استنتاجات عقلي آنها نقش دارد. بسياري از اشخاص، از افكار خود همان نتيجه‌اي را مي‌گيرند كه قبلا پسنديده‌اند، اگر چه گمان كنند كه اين نتيجه، به‌طور طبيعي، از استدلال عقلي به‌دست آمده است، در حالي كه ميل باطنيِ‌شان در انتخاب مقدمات يك دليل و يا در كيفيت تنظيم آن مقدمات، مؤثر بوده و چه بسا موجب مغالطه شده است.<ref>مصباح يزدي، خودشناسي براي خودسازي، 1386ش، ص110. </ref> از آن‌جا که زنان از عواطف بیشتری برخوردارند، ادراکات مرتبط با احساسات زنانه و مردانه نیز متفاوت می‌شوند.<ref>فتحی، «تبیین ادراکات اختصاصی مرتبط با جنسیت: بر اساس نظریة ادراکات اعتباری علامه طباطبایی»، 1395ش، ص153.</ref> | ||
==خاستگاه تفاوت‌های ادراکی== | ==خاستگاه تفاوت‌های ادراکی== | ||
هرچند زن و مرد در حقیقت و ماهیت انسانی مشترک بوده و از استعدادهای یکسانی همچون کرامت انسانی، کمال‌یابی، جاودانگی طلبی، معرفت‌‌طلبی، فضیلیت‌‌خواهی، قرب به خداوند، خلافت الهی، انحطاط و سقوط برخوردار هستند،<ref>[http://vasael.ir/fa/news/16347/%D8%AA%D9%81%D8%A7%D9%88%D8%AA-%D8%B2%D9%86-%D9%88-%D9%85%D8%B1%D8%AF-%D8%A7%D8%B2-%D9%85%D9%86%D8%B8%D8%B1-%D8%B1%D9%88%D8%A7%D9%86%D8%B4%D9%86%D8%A7%D8%B3%DB%8C-%D9%88-%D9%85%D8%AA%D9%88%D9%86-%D8%AF%DB%8C%D9%86%DB%8C «تفاوت زن و مرد از منظر روانشناسی و متون دینی»، وب‌سایت وسایل.]</ref> اما جنسیت یعنی طبیعت زنانه و مردانه از جهات مختلف، فرایند تعقل و ادراک را متأثر می‌سازد؛ از یک طرف هورمون‌هاي زنانه نسبت به هورمون‌هاي مردانه، بروز عاطفی بیشتری دارند و میزان عواطف و نوع تمایلات، فرایند ادراک را تا حدودی متأثر می‌سازند، از سوی دیگر زنان به‌طور طبیعی در استفاده همزمان از دو نيم‌كره مغزشان تواناتر از مردان هستند؛ به همين دليل دو نيم‌كره مغز در آنها تخصصي نيست. همين امر از سطح تمركز و دقت زنان در مسائل انتزاعی و پيچيده علمی مي‌كاهد.<ref>[https://raj.smc.ac.ir/article_3121.html محمدي، «تحليل تفاوت‌هاي جنسيتي زن و مرد در علوم تجربي و آموزه‌هاي ديني»، 1392ش، ص73-76.]</ref> | هرچند زن و مرد در حقیقت و ماهیت انسانی مشترک بوده و از استعدادهای یکسانی همچون کرامت انسانی، کمال‌یابی، جاودانگی طلبی، معرفت‌‌طلبی، فضیلیت‌‌خواهی، قرب به خداوند، خلافت الهی، انحطاط و سقوط برخوردار هستند،<ref>[http://vasael.ir/fa/news/16347/%D8%AA%D9%81%D8%A7%D9%88%D8%AA-%D8%B2%D9%86-%D9%88-%D9%85%D8%B1%D8%AF-%D8%A7%D8%B2-%D9%85%D9%86%D8%B8%D8%B1-%D8%B1%D9%88%D8%A7%D9%86%D8%B4%D9%86%D8%A7%D8%B3%DB%8C-%D9%88-%D9%85%D8%AA%D9%88%D9%86-%D8%AF%DB%8C%D9%86%DB%8C «تفاوت زن و مرد از منظر روانشناسی و متون دینی»، وب‌سایت وسایل.]</ref> اما جنسیت یعنی طبیعت زنانه و مردانه از جهات مختلف، فرایند تعقل و ادراک را متأثر می‌سازد؛ از یک طرف هورمون‌هاي زنانه نسبت به هورمون‌هاي مردانه، بروز عاطفی بیشتری دارند و میزان عواطف و نوع تمایلات، فرایند ادراک را تا حدودی متأثر می‌سازند، از سوی دیگر زنان به‌طور طبیعی در استفاده همزمان از دو نيم‌كره مغزشان تواناتر از مردان هستند؛ به همين دليل دو نيم‌كره مغز در آنها تخصصي نيست. همين امر از سطح تمركز و دقت زنان در مسائل انتزاعی و پيچيده علمی مي‌كاهد.<ref>[https://raj.smc.ac.ir/article_3121.html محمدي، «تحليل تفاوت‌هاي جنسيتي زن و مرد در علوم تجربي و آموزه‌هاي ديني»، 1392ش، ص73-76.]</ref> | ||
| خط ۱۴: | خط ۱۴: | ||
===1.یکسانی هوش زنان و مردان=== | ===1.یکسانی هوش زنان و مردان=== | ||
در برخی ديدگاه‌ها بهرۀ هوشي زنان و مردان تا حد زيادي مشابه و يكسان عنوان شده است و از تفاوت اندك برتري هوشي پسران بر دختران نيز مي‌توان چشم پوشيد؛ زيرا اين تفاوت از شرايط محيطي و عوامل اجتماعي ناشي مي‌شود. <ref> [http://rcb.ir/%D8%AA%D9%81%D8%A7%D9%88%D8%AA-%D8%B2%D9%86-%D9%88-%D9%85%D8%B1%D8%AF-%D8%AF%D8%B1-%D8%A7%D8%AF%D8%A7%D8%B1%D9%83-%D8%A7%D8%B2-%D9%85%D9%86%D8%B8%D8%B1-%D9%82%D8%B1%D8%A2%D9%86__a-5757.aspx «تفاوت زن و مرد در ادارك از منظر قرآن»، پرتال جامع پژوهه.]</ref> ویلهلم وونت که از پایه‌گذاران روانشناسی جدید است، بدون توجه به تفاوت‌های فردی به مطالعه ساختار ذهن و شناخت پرداخته و منکر تأثیر جنسیت بر فعالیت‌های ذهنی است. جک لینز نیز معتقد است؛ هوش کلی زنان و مردان هیچ‌گونه تفاوت پایداری را در سنین مختلف نشان نمی‌دهد. <ref>شهبازی و آقامحمدی، «بررسی تفاوت‌های بین زنان و مردان از منظر فیزیولوژیک و شناختی»، 1398ش، ص65-67.</ref> برخی محققین تفاوت هوش زنان و مردان را به تصور حاکم در قرن 19 و اوایل قرن 20 ارجاع داده و بر مبنای تحقیقات جدید، معتقد به عدم تفاوت جنســی در هوش عمومی هستند.<ref>خالد، «تفاوت‌های جنسیتی در انگیزش و پیشرفت تحصیلی دانشجویان»، 1389ش، ص86.</ref> | در برخی ديدگاه‌ها بهرۀ هوشي زنان و مردان تا حد زيادي مشابه و يكسان عنوان شده است و از تفاوت اندك برتري هوشي پسران بر دختران نيز مي‌توان چشم پوشيد؛ زيرا اين تفاوت از شرايط محيطي و عوامل اجتماعي ناشي مي‌شود. <ref> [http://rcb.ir/%D8%AA%D9%81%D8%A7%D9%88%D8%AA-%D8%B2%D9%86-%D9%88-%D9%85%D8%B1%D8%AF-%D8%AF%D8%B1-%D8%A7%D8%AF%D8%A7%D8%B1%D9%83-%D8%A7%D8%B2-%D9%85%D9%86%D8%B8%D8%B1-%D9%82%D8%B1%D8%A2%D9%86__a-5757.aspx «تفاوت زن و مرد در ادارك از منظر قرآن»، پرتال جامع پژوهه.]</ref> ویلهلم وونت که از پایه‌گذاران روانشناسی جدید است، بدون توجه به تفاوت‌های فردی به مطالعه ساختار ذهن و شناخت پرداخته و منکر تأثیر جنسیت بر فعالیت‌های ذهنی است. جک لینز نیز معتقد است؛ هوش کلی زنان و مردان هیچ‌گونه تفاوت پایداری را در سنین مختلف نشان نمی‌دهد. <ref>شهبازی و آقامحمدی، «بررسی تفاوت‌های بین زنان و مردان از منظر فیزیولوژیک و شناختی»، 1398ش، ص65-67.</ref> برخی محققین تفاوت هوش زنان و مردان را به تصور حاکم در قرن 19 و اوایل قرن 20 ارجاع داده و بر مبنای تحقیقات جدید، معتقد به عدم تفاوت جنســی در هوش عمومی هستند.<ref>خالد، «تفاوت‌های جنسیتی در انگیزش و پیشرفت تحصیلی دانشجویان»، 1389ش، ص86.</ref> | ||
===2. فقدان رشد عقلي در زنان=== | ===2.فقدان رشد عقلي در زنان=== | ||
برخی از متفکرین غربی با نگاه افراطی، زنان را فاقد مغز می‌دانند و رشد فكري آنها را موجب از دست دادن ويژگي‌هاي زنانه‌شان دانسته و معتقدند؛ زنان باهوش، نازا و دارای صفات مردانه هستند. از نظر دكتر پل زوليوس موبيئوس؛ ناتواني ذهني زن نه فقط واقعيت، بلكه ضرورت است و نه‌تنها مواهب فكري زن از مرد كمتر است، بلكه آنها را بسيار سريع‌تر از دست مي‌دهد. اگوست كنت؛ خلقت مرد را براي انديشيدن و آفرینش زن را براي دوست داشتن می‌داند. از نظر روسو؛ تقريباً تمام دخترها خواندن و نوشتن را با اكراه مي‌آموزند، هيچ هنري را نه دوست دارند و نه ياد مي‌گيرند و هيچ نبوغي هم ندارند. از ديدگاه پرودون؛ زن حد وسط ميان مرد و دنياي حيواني است و به خودي خود، علت وجودي ندارد. زماني كه هوش خود را به‌كار گيرد، زشت و ديوانه مي‌شود. پل بروكا معتقد است؛ زن به‌طور متوسط، كم عقل‌تر و كم هوش‌تر از مرد است و ممكن است در باره اين تفاوت مبالغه شده باشد، اما در هر حال تفاوت هوشی زن و مرد امر واقعي است. خانم ژرژ ساند، زن را به‌طور ذاتي احمق مي‌داند. لامند، زن را مجسمه زندۀ حماقت به‌حساب مي‌آورد. ايپوليت تن بر این باور است که اگر انديشه و هوش در اختيار زن گذاشته شود مانند دادن چاقو در دست بچه است.<ref>[http://rcb.ir/%D8%AA%D9%81%D8%A7%D9%88%D8%AA-%D8%B2%D9%86-%D9%88-%D9%85%D8%B1%D8%AF-%D8%AF%D8%B1-%D8%A7%D8%AF%D8%A7%D8%B1%D9%83-%D8%A7%D8%B2-%D9%85%D9%86%D8%B8%D8%B1-%D9%82%D8%B1%D8%A2%D9%86__a-5757.aspx «تفاوت زن و مرد در ادارك از منظر قرآن»، پرتال جامع پژوهه.]</ref> | برخی از متفکرین غربی با نگاه افراطی، زنان را فاقد مغز می‌دانند و رشد فكري آنها را موجب از دست دادن ويژگي‌هاي زنانه‌شان دانسته و معتقدند؛ زنان باهوش، نازا و دارای صفات مردانه هستند. از نظر دكتر پل زوليوس موبيئوس؛ ناتواني ذهني زن نه فقط واقعيت، بلكه ضرورت است و نه‌تنها مواهب فكري زن از مرد كمتر است، بلكه آنها را بسيار سريع‌تر از دست مي‌دهد. اگوست كنت؛ خلقت مرد را براي انديشيدن و آفرینش زن را براي دوست داشتن می‌داند. از نظر روسو؛ تقريباً تمام دخترها خواندن و نوشتن را با اكراه مي‌آموزند، هيچ هنري را نه دوست دارند و نه ياد مي‌گيرند و هيچ نبوغي هم ندارند. از ديدگاه پرودون؛ زن حد وسط ميان مرد و دنياي حيواني است و به خودي خود، علت وجودي ندارد. زماني كه هوش خود را به‌كار گيرد، زشت و ديوانه مي‌شود. پل بروكا معتقد است؛ زن به‌طور متوسط، كم عقل‌تر و كم هوش‌تر از مرد است و ممكن است در باره اين تفاوت مبالغه شده باشد، اما در هر حال تفاوت هوشی زن و مرد امر واقعي است. خانم ژرژ ساند، زن را به‌طور ذاتي احمق مي‌داند. لامند، زن را مجسمه زندۀ حماقت به‌حساب مي‌آورد. ايپوليت تن بر این باور است که اگر انديشه و هوش در اختيار زن گذاشته شود مانند دادن چاقو در دست بچه است.<ref>[http://rcb.ir/%D8%AA%D9%81%D8%A7%D9%88%D8%AA-%D8%B2%D9%86-%D9%88-%D9%85%D8%B1%D8%AF-%D8%AF%D8%B1-%D8%A7%D8%AF%D8%A7%D8%B1%D9%83-%D8%A7%D8%B2-%D9%85%D9%86%D8%B8%D8%B1-%D9%82%D8%B1%D8%A2%D9%86__a-5757.aspx «تفاوت زن و مرد در ادارك از منظر قرآن»، پرتال جامع پژوهه.]</ref> | ||
===3. تفاوت هوش زنان و مردان=== | ===3.تفاوت هوش زنان و مردان=== | ||
اين ديدگاه عامل جنسيت را در توانمندي‌هاي هوشي مؤثر مي‌داند و به امتيازات نسبي و برتر هريك از دو جنس در عوامل هوشي اشاره مي‌كند و آنها را ناشي از عوامل زيستي، هورموني، وراثتي و امور طبيعي مانند ديگر تفاوت‌هاي موجود بين زن و مرد مي‌انگارد و ضمن آن‌كه محيط، عوامل اجتماعي و فرهنگي را در بروز استعدادها مؤثر مي‌شمارد، بر نقش مسائل فيزيولوژي، به‌ويژه هورموني، تأكيد مي‌ورزد. تحقيقات نيز نشان داده‌اند كه لايۀ خارجي مغز نقش مهمي در هيجان آدمي بر عهده دارد و چون در اين پديده رواني، زن و مرد متفاوت بوده و هيجانات در زن نمود بيشتري نشان مي‌دهند، مي‌توان دريافت كه دو جنس از اين نظر، تفاوت‌هاي نسبی دارند. <ref>[http://rcb.ir/%D8%AA%D9%81%D8%A7%D9%88%D8%AA-%D8%B2%D9%86-%D9%88-%D9%85%D8%B1%D8%AF-%D8%AF%D8%B1-%D8%A7%D8%AF%D8%A7%D8%B1%D9%83-%D8%A7%D8%B2-%D9%85%D9%86%D8%B8%D8%B1-%D9%82%D8%B1%D8%A2%D9%86__a-5757.aspx «تفاوت زن و مرد در ادارك از منظر قرآن»، پرتال جامع پژوهه.]</ref> غالبا ذهن مردان تك‌كاره و ذهن زنان چندكاره است؛ در مغز مردان برای هر چیز یك پرونده مخصوص وجود دارد که در زمان لازم فقط همان پرونده باز می‌شود، اگر در حین مشغولیت به کاری، سفارشی به او شود معمولا آن را فراموش می‌کند، در مقابل هرچند در ذهن زنان نیز برای هر موضوع پرونده خاصی وجود دارد، اما مغز آنها قادر است به‌طور خودكار در آن واحد به همه آنها برسد. مردان کلی‌نگر و زنان عمدتا توجه به جزئیات دارند. <ref>[https://attarak.ir/%D8%AA%D9%81%D8%A7%D9%88%D8%AA-%D8%B2%D9%86%D8%A7%D9%86-%D9%88-%D9%85%D8%B1%D8%AF%D8%A7%D9%86-%D8%AF%D8%B1-%D9%86%D8%AD%D9%88%D9%87-%D8%AA%D9%81%D9%83%D8%B1-%D9%88-%D8%B3%D8%A7%D8%AE%D8%AA%D8%A7%D8%B1/ «تفاوت زنان و مردان در نحوه تفكر و ساختارذهنی»، وب‌سایت عطارک.]</ref> زنان دید و حواسی باز و مردان دید و حواس متمرکز دارند. <ref>حسین‌زاده، « تفاوت‌های زن و مرد، نقش و کارکرد آن»، 1391ش، ص67.</ref> | اين ديدگاه عامل جنسيت را در توانمندي‌هاي هوشي مؤثر مي‌داند و به امتيازات نسبي و برتر هريك از دو جنس در عوامل هوشي اشاره مي‌كند و آنها را ناشي از عوامل زيستي، هورموني، وراثتي و امور طبيعي مانند ديگر تفاوت‌هاي موجود بين زن و مرد مي‌انگارد و ضمن آن‌كه محيط، عوامل اجتماعي و فرهنگي را در بروز استعدادها مؤثر مي‌شمارد، بر نقش مسائل فيزيولوژي، به‌ويژه هورموني، تأكيد مي‌ورزد. تحقيقات نيز نشان داده‌اند كه لايۀ خارجي مغز نقش مهمي در هيجان آدمي بر عهده دارد و چون در اين پديده رواني، زن و مرد متفاوت بوده و هيجانات در زن نمود بيشتري نشان مي‌دهند، مي‌توان دريافت كه دو جنس از اين نظر، تفاوت‌هاي نسبی دارند.<ref>[http://rcb.ir/%D8%AA%D9%81%D8%A7%D9%88%D8%AA-%D8%B2%D9%86-%D9%88-%D9%85%D8%B1%D8%AF-%D8%AF%D8%B1-%D8%A7%D8%AF%D8%A7%D8%B1%D9%83-%D8%A7%D8%B2-%D9%85%D9%86%D8%B8%D8%B1-%D9%82%D8%B1%D8%A2%D9%86__a-5757.aspx «تفاوت زن و مرد در ادارك از منظر قرآن»، پرتال جامع پژوهه.]</ref> غالبا ذهن مردان تك‌كاره و ذهن زنان چندكاره است؛ در مغز مردان برای هر چیز یك پرونده مخصوص وجود دارد که در زمان لازم فقط همان پرونده باز می‌شود، اگر در حین مشغولیت به کاری، سفارشی به او شود معمولا آن را فراموش می‌کند، در مقابل هرچند در ذهن زنان نیز برای هر موضوع پرونده خاصی وجود دارد، اما مغز آنها قادر است به‌طور خودكار در آن واحد به همه آنها برسد. مردان کلی‌نگر و زنان عمدتا توجه به جزئیات دارند. <ref>[https://attarak.ir/%D8%AA%D9%81%D8%A7%D9%88%D8%AA-%D8%B2%D9%86%D8%A7%D9%86-%D9%88-%D9%85%D8%B1%D8%AF%D8%A7%D9%86-%D8%AF%D8%B1-%D9%86%D8%AD%D9%88%D9%87-%D8%AA%D9%81%D9%83%D8%B1-%D9%88-%D8%B3%D8%A7%D8%AE%D8%AA%D8%A7%D8%B1/ «تفاوت زنان و مردان در نحوه تفكر و ساختارذهنی»، وب‌سایت عطارک.]</ref> زنان دید و حواسی باز و مردان دید و حواس متمرکز دارند.<ref>حسین‌زاده، « تفاوت‌های زن و مرد، نقش و کارکرد آن»، 1391ش، ص67.</ref> | ||
==جنسیت و انواع تعقل== | ==جنسیت و انواع تعقل== | ||
تفکر از یک جهت به تفکر ابتدایی، انتزاعی و تفکر حل مسئله تقسیم می‌شود. به‌طور معمول تفکر ابتدایی در میان زنان بیشتر از مردان است و دیدن خواب‌های طولانی توسط خانم‌ها از نشانه‌های تفکر ابتدایی است. تفکر انتزاعی که به استنباط و به دست آوردن مفاهیم از نمونه‌ها نیازمند است، گرچه در میان زنان و مردان دیده می‌شود، اما در میان زنان اجزای این تفکر بسیار ریز و جزئی است و مردان در تفکر انتزاعی کل‌گرا هستند، به همین دلیل زنان برای فکر کردن و تصمیم گرفتن به دقت بیشتری نیازمند هستند، در حالی‌که مردان به‌خاطر کلی‌نگری، زودتر پاسخ می‌دهند و سرعت تصمیم‌گیری بیشتری دارند. در تفکر حل مسئله که نوعی از تفکر انتزاعی بوده و انسان با یکسری معلومات به سراغ حل مسئله می‌رود؛ هرچند دامنه كمّي تفکر زنان بیش از مردان است، اما در حل مسائل پیچیده و دقیق دچار مشکل هستند. مردان برای حل یک مسئله زمان کمتری می‌خواهند چون تمرکز دارند اما تفکر حل مسئله در زنان به کندی پیش می‌رود. <ref> حسین‌زاده، « تفاوت‌های زن و مرد، نقش و کارکرد آن»، 1391ش، ص67.</ref> | تفکر از یک جهت به تفکر ابتدایی، انتزاعی و تفکر حل مسئله تقسیم می‌شود. به‌طور معمول تفکر ابتدایی در میان زنان بیشتر از مردان است و دیدن خواب‌های طولانی توسط خانم‌ها از نشانه‌های تفکر ابتدایی است. تفکر انتزاعی که به استنباط و به دست آوردن مفاهیم از نمونه‌ها نیازمند است، گرچه در میان زنان و مردان دیده می‌شود، اما در میان زنان اجزای این تفکر بسیار ریز و جزئی است و مردان در تفکر انتزاعی کل‌گرا هستند، به همین دلیل زنان برای فکر کردن و تصمیم گرفتن به دقت بیشتری نیازمند هستند، در حالی‌که مردان به‌خاطر کلی‌نگری، زودتر پاسخ می‌دهند و سرعت تصمیم‌گیری بیشتری دارند. در تفکر حل مسئله که نوعی از تفکر انتزاعی بوده و انسان با یکسری معلومات به سراغ حل مسئله می‌رود؛ هرچند دامنه كمّي تفکر زنان بیش از مردان است، اما در حل مسائل پیچیده و دقیق دچار مشکل هستند. مردان برای حل یک مسئله زمان کمتری می‌خواهند چون تمرکز دارند اما تفکر حل مسئله در زنان به کندی پیش می‌رود.<ref> حسین‌زاده، « تفاوت‌های زن و مرد، نقش و کارکرد آن»، 1391ش، ص67.</ref> | ||
==جنسیت و تعقل از دیدگاه مفسران== | ==جنسیت و تعقل از دیدگاه مفسران== | ||
هرچند برداشت مشهور از قرآن، تساوی زن و مرد در برخورداری از قوۀ عاقله است، اما جنسیت را در کاربرد آن مؤثر می‌دانند. برخی مفسرین از آیه 18 سوره زخرف، فزونی عواطف و ناتوانی تعقل زنان را استنباط کرده و معتقدند؛ جنس زن به‌دلیل برخورداری از عواطف سرشار، قدرت تعقلش نسبت به مردان ضعيف‌تر است. از دیدگاه مصباح یزدی؛ شرط اول تفكر صحيح، مهار عواطف بوده و زن در اين زمينه ناتوان‌تر از مرد است، زيرا شدت عاطفه در زنان مانعي جدّي از نگرش عقلاني به مسئله است، اما مرد چون عواطف ضعيف‌تري دارد، با سهولت بيشتري مي‌تواند بر خود تسلّط يابد و با فرو نشاندن غبار عواطف، به روشني واقعيات را ببيند. بسیاری از مفسرین، آیه 34 سوره نساء را نیز دلیل بر فزوني درك عقلاني مردان دانسته و این امر را در راستای نقش مدیریتی مرد در نهاد خانواده تفسیر می‌کنند. شواهد علمی نیز حاکی از تأثیر عوامل متعددی از جمله عواطف انسانی در فرایند درک و فهم پدیده‌ها است. عواطف زنانه سبب مي‌شود که زنان به محرّكي پاسخ دهند كه سنخيت بيشتري با روح حساس آنها دارد. در حالي‌كه مردان كمتر عاطفي بوده و تأثير عواطف در آنان ضعيف‌تر است. تأثير متفاوت عواطف منشأ اصلی تفاوت نسبی در ادراك مرد و زن به‌شمار می‌آید.<ref>[http://rcb.ir/%D8%AA%D9%81%D8%A7%D9%88%D8%AA-%D8%B2%D9%86-%D9%88-%D9%85%D8%B1%D8%AF-%D8%AF%D8%B1-%D8%A7%D8%AF%D8%A7%D8%B1%D9%83-%D8%A7%D8%B2-%D9%85%D9%86%D8%B8%D8%B1-%D9%82%D8%B1%D8%A2%D9%86__a-5757.aspx «تفاوت زن و مرد در ادارك از منظر قرآن»، پرتال جامع پژوهه.]</ref> | هرچند برداشت مشهور از قرآن، تساوی زن و مرد در برخورداری از قوۀ عاقله است، اما جنسیت را در کاربرد آن مؤثر می‌دانند. برخی مفسرین از آیه 18 سوره زخرف، فزونی عواطف و ناتوانی تعقل زنان را استنباط کرده و معتقدند؛ جنس زن به‌دلیل برخورداری از عواطف سرشار، قدرت تعقلش نسبت به مردان ضعيف‌تر است. از دیدگاه مصباح یزدی؛ شرط اول تفكر صحيح، مهار عواطف بوده و زن در اين زمينه ناتوان‌تر از مرد است، زيرا شدت عاطفه در زنان مانعي جدّي از نگرش عقلاني به مسئله است، اما مرد چون عواطف ضعيف‌تري دارد، با سهولت بيشتري مي‌تواند بر خود تسلّط يابد و با فرو نشاندن غبار عواطف، به روشني واقعيات را ببيند. بسیاری از مفسرین، آیه 34 سوره نساء را نیز دلیل بر فزوني درك عقلاني مردان دانسته و این امر را در راستای نقش مدیریتی مرد در نهاد خانواده تفسیر می‌کنند. شواهد علمی نیز حاکی از تأثیر عوامل متعددی از جمله عواطف انسانی در فرایند درک و فهم پدیده‌ها است. عواطف زنانه سبب مي‌شود که زنان به محرّكي پاسخ دهند كه سنخيت بيشتري با روح حساس آنها دارد. در حالي‌كه مردان كمتر عاطفي بوده و تأثير عواطف در آنان ضعيف‌تر است. تأثير متفاوت عواطف منشأ اصلی تفاوت نسبی در ادراك مرد و زن به‌شمار می‌آید.<ref>[http://rcb.ir/%D8%AA%D9%81%D8%A7%D9%88%D8%AA-%D8%B2%D9%86-%D9%88-%D9%85%D8%B1%D8%AF-%D8%AF%D8%B1-%D8%A7%D8%AF%D8%A7%D8%B1%D9%83-%D8%A7%D8%B2-%D9%85%D9%86%D8%B8%D8%B1-%D9%82%D8%B1%D8%A2%D9%86__a-5757.aspx «تفاوت زن و مرد در ادارك از منظر قرآن»، پرتال جامع پژوهه.]</ref> | ||
