بدون خلاصۀ ویرایش |
|||
| خط ۶: | خط ۶: | ||
حقوق در اصطلاح، گاهی به نظام حاکم بر رفتار اجتماعی اطلاق می‌شود، در این اصطلاح؛ حقوق جمع حق نیست، بلکه مجموعه مقررات، یک واحد اعتباری فرض می‌شود. در اصطلاح دیگر؛ حقوق عبارت از مجموعه حق‌هایی است که از سوی مقام صلاحیت‌دار برای انسان وضع شده است.<ref>[https://mesbahyazdi.ir/node/5216/%D9%81%D8%B5%D9%84-%D8%A7%D9%88%D9%84-%DA%A9%D9%84%DB%8C%D8%A7%D8%AA-%D9%88-%D9%85%D9%81%D8%A7%D9%87%DB%8C%D9%85 مصباح یزدی، نگاهی گذرا به حقوق بشر از دیدگاه اسلام، 1402ش، ص18-19.]</ref> حقوق و تكالیف به‌هم آمیخته بوده و انسان‌ها در قبال مزایای حقوقی، مکلف به وظایفی هستند.<ref>جوادی آملی، اسلام و محيط زيست، 1388ش، ص254-253.</ref> مراد از جنسیت‌پذیری حقوق، دخالت جنسیت در امر حقوقی است.<ref>مطهری، مجموعه آثار، 1377ش، ج19، ص134 و 137.</ref> | حقوق در اصطلاح، گاهی به نظام حاکم بر رفتار اجتماعی اطلاق می‌شود، در این اصطلاح؛ حقوق جمع حق نیست، بلکه مجموعه مقررات، یک واحد اعتباری فرض می‌شود. در اصطلاح دیگر؛ حقوق عبارت از مجموعه حق‌هایی است که از سوی مقام صلاحیت‌دار برای انسان وضع شده است.<ref>[https://mesbahyazdi.ir/node/5216/%D9%81%D8%B5%D9%84-%D8%A7%D9%88%D9%84-%DA%A9%D9%84%DB%8C%D8%A7%D8%AA-%D9%88-%D9%85%D9%81%D8%A7%D9%87%DB%8C%D9%85 مصباح یزدی، نگاهی گذرا به حقوق بشر از دیدگاه اسلام، 1402ش، ص18-19.]</ref> حقوق و تكالیف به‌هم آمیخته بوده و انسان‌ها در قبال مزایای حقوقی، مکلف به وظایفی هستند.<ref>جوادی آملی، اسلام و محيط زيست، 1388ش، ص254-253.</ref> مراد از جنسیت‌پذیری حقوق، دخالت جنسیت در امر حقوقی است.<ref>مطهری، مجموعه آثار، 1377ش، ج19، ص134 و 137.</ref> | ||
==دیدگاه‌های نظری== | ==دیدگاه‌های نظری== | ||
در ارتباط با جنسیت و حقوق سه رویکرد کلی؛ تبعیض، تشابه و تساوی حقوقی وجود دارد. در رویکرد تبعیض که عمدتا مربوط به جوامع سنتی مردسالار است، زن موجودی فرض می‌شود که طفیلی مرد، برای خدمت به مرد و فاقد حقوق انسانی است. | در ارتباط با جنسیت و حقوق سه رویکرد کلی؛ تبعیض، تشابه و تساوی حقوقی وجود دارد. در رویکرد تبعیض که عمدتا مربوط به جوامع سنتی مردسالار است، زن موجودی فرض می‌شود که طفیلی مرد، برای خدمت به مرد و فاقد حقوق انسانی است. غرب، در ظاهر زن را مشابه مرد و دارای حقوق یکسان با مرد دانسته و بر تشابه حقوقی زنان و مردان در تمام ابعاد و سطوح حیات اجتماعی تأکید می‌کند. رویکردهای اسلامی؛ این دو دیدگاه را تبعیض علیه زنان دانسته و معتقد است در یکی انسانیت زن انکار شده است و در دیگری وظایف مردانه بر زنان تحمیل می‌شود. در رویکرد تساوی حقوقی؛ هرچند زن و مرد دارای حقیقت انسانی یکسان دانسته می‌شوند اما با ارجاع به تفاوت‌های طبیعی وسیع و استعدادهای نسبتا متفاوت آنها بر تساوی حقوقی تأکید می‌شود و معتقدند؛ تفاوت‌های جنسی و جنسیتی، دنیای زنانه و مردانه را متفاوت می‌سازد و عدالت جنسیتی ایجاب می‌کند هرکدام دارای نظام حقوقی متناسب با جنسیت‌شان باشند.<ref>مطهری، مجموعه آثار، 1377ش، ج19، ص134 و 137.</ref> | ||
==جنسیت و حقوق مشترک== | ==جنسیت و حقوق مشترک== | ||
نظام حقوقی اسلام، مبتنی بر تساوی و معطوف به تعالی انسان است. زنان و مردان به تبع اشتراک در اصل انسانیت<ref>مجلسى، بحار الأنوار، 1403ق، ج10، ص170.</ref> در کلیت این نظام، دارای حقوق مشترک فراوانی هستند مانند حق برخورداری از مواهب خلقت، حق اشتغال، حق مشارکت در رقابت‌های اجتماعی، حق تحصیل،<ref>مطهری، مجموعه آثار، 1377ش، ج19، ص159.</ref> حقوق زناشویی، <ref>[http://ensani.ir/fa/article/470762/%D8%AA%D8%AD%D9%84%DB%8C%D9%84-%D8%AA%D9%81%D8%A7%D9%88%D8%AA-%D9%87%D8%A7%DB%8C-%D8%AD%D9%82%D9%88%D9%82-%D8%B2%D9%86%D8%A7%D9%86-%D8%AF%D8%B1-%D9%81%D9%82%D9%87-%D8%A7%D9%85%D8%A7%D9%85%DB%8C%D9%87-%D9%88-%D9%85%D8%A7% سلیمی و دیگران، «تحلیل تفاوت‌های حقوق زنان در فقه امامیه و ماده 16 کنوانسیون رفع تبعیض علیه زنان»، 1397ش، ص58.]</ref> حق آزادى بیان، <ref>سوره توبه، آیه 71.</ref> حق فعالیت در عرصه‌‌های سیاسی، <ref>سوره ممتحنه، آیه 12.</ref> حق مالکیت،<ref>سوره نساء، آیه 33.</ref> اشتراک در اکثر تکالیف شرعی<ref> [https://hawzah.net/fa/Magazine/View/4892/4927/42012/%DA%86%D8%B1%D8%A7%DB%8C%DB%8C_%D8%AA%D9%81%D8%A7%D9%88%D8%AA_%D8%AD%D9%82%D9%88%D9%82_%D8%B2%D9%86_%D9%88_%D9%85%D8%B1%D8%AF%D8%9F شوکتی، «چرایی تفاوت حقوق زن و مرد؟»، پایگاه اطلاع‌رسانی حوزه].</ref> و دیگر امتیازات حقوقی که در تعالی انسان مؤثر است. به‌طور کلی اصل نخست از دیدگاه اسلام تشابه حقوقى زن و مرد در امور مترتب بر فطرت انسانی است، اما در حقوق مربوط به نقش‌های جنسیتی آنها در مناسبات اجتماعی و خانوادگی، تا حدودی متفاوت هستند؛ زیرا نقش زن در نگاه سیستمى اسلام در درجه نخست نقش [[مادري|مادرى]] است و نقش مرد، نقش پدرى و مدیریت [[خانواده]] است.<ref>[https://quran.isca.ac.ir/fa/Article/Detail/4128/%D8%AA%D8%B3%D8%A7%D9%88%D9%89%20%D8%AD%D9%82%D9%88%D9%82%20%D8%B2%D9%86%20%D9%88%20%D9%85%D8%B1%D8%AF%20%D8%AF%D8%B1%20%D9%82%D8%B1%D8%A2%D9%86%20%D9%83%D8%B1%D9%8A%D9%85 داوودی، «تساوى حقوق زن و مرد در قرآن كريم»، پرتال جامع علوم و معارف قرآن.] </ref> | نظام حقوقی اسلام، مبتنی بر تساوی و معطوف به تعالی انسان است. زنان و مردان به تبع اشتراک در اصل انسانیت<ref>مجلسى، بحار الأنوار، 1403ق، ج10، ص170.</ref> در کلیت این نظام، دارای حقوق مشترک فراوانی هستند مانند حق برخورداری از مواهب خلقت، حق اشتغال، حق مشارکت در رقابت‌های اجتماعی، حق تحصیل،<ref>مطهری، مجموعه آثار، 1377ش، ج19، ص159.</ref> حقوق زناشویی، <ref>[http://ensani.ir/fa/article/470762/%D8%AA%D8%AD%D9%84%DB%8C%D9%84-%D8%AA%D9%81%D8%A7%D9%88%D8%AA-%D9%87%D8%A7%DB%8C-%D8%AD%D9%82%D9%88%D9%82-%D8%B2%D9%86%D8%A7%D9%86-%D8%AF%D8%B1-%D9%81%D9%82%D9%87-%D8%A7%D9%85%D8%A7%D9%85%DB%8C%D9%87-%D9%88-%D9%85%D8%A7% سلیمی و دیگران، «تحلیل تفاوت‌های حقوق زنان در فقه امامیه و ماده 16 کنوانسیون رفع تبعیض علیه زنان»، 1397ش، ص58.]</ref> حق آزادى بیان، <ref>سوره توبه، آیه 71.</ref> حق فعالیت در عرصه‌‌های سیاسی، <ref>سوره ممتحنه، آیه 12.</ref> حق مالکیت،<ref>سوره نساء، آیه 33.</ref> اشتراک در اکثر تکالیف شرعی<ref> [https://hawzah.net/fa/Magazine/View/4892/4927/42012/%DA%86%D8%B1%D8%A7%DB%8C%DB%8C_%D8%AA%D9%81%D8%A7%D9%88%D8%AA_%D8%AD%D9%82%D9%88%D9%82_%D8%B2%D9%86_%D9%88_%D9%85%D8%B1%D8%AF%D8%9F شوکتی، «چرایی تفاوت حقوق زن و مرد؟»، پایگاه اطلاع‌رسانی حوزه].</ref> و دیگر امتیازات حقوقی که در تعالی انسان مؤثر است. به‌طور کلی اصل نخست از دیدگاه اسلام تشابه حقوقى زن و مرد در امور مترتب بر فطرت انسانی است، اما در حقوق مربوط به نقش‌های جنسیتی آنها در مناسبات اجتماعی و خانوادگی، تا حدودی متفاوت هستند؛ زیرا نقش زن در نگاه سیستمى اسلام در درجه نخست نقش [[مادري|مادرى]] است و نقش مرد، نقش پدرى و مدیریت [[خانواده]] است.<ref>[https://quran.isca.ac.ir/fa/Article/Detail/4128/%D8%AA%D8%B3%D8%A7%D9%88%D9%89%20%D8%AD%D9%82%D9%88%D9%82%20%D8%B2%D9%86%20%D9%88%20%D9%85%D8%B1%D8%AF%20%D8%AF%D8%B1%20%D9%82%D8%B1%D8%A2%D9%86%20%D9%83%D8%B1%D9%8A%D9%85 داوودی، «تساوى حقوق زن و مرد در قرآن كريم»، پرتال جامع علوم و معارف قرآن.] </ref> | ||
