| خط ۳: | خط ۳: | ||
هویت جنسیتی بازتابنده شاکله شخصیتی زنان و مردان است. تفاوت‌های طبیعی منشأ اصلی هویت‌های متفاوت زنانه و مردانه بوده و در بستر نظامهای متفاوت فرهنگی، هویت جنسیتی نیز به‌گونه‌های متفاوت ساخت می‌یابد. انکار تفاوت‌های طبیعی منجر به تحولات هویتی در عرصه جنسیت می‌شود و پیامدهای روانشناختی و اجتماعی فراوانی به دنبال دارد. | هویت جنسیتی بازتابنده شاکله شخصیتی زنان و مردان است. تفاوت‌های طبیعی منشأ اصلی هویت‌های متفاوت زنانه و مردانه بوده و در بستر نظامهای متفاوت فرهنگی، هویت جنسیتی نیز به‌گونه‌های متفاوت ساخت می‌یابد. انکار تفاوت‌های طبیعی منجر به تحولات هویتی در عرصه جنسیت می‌شود و پیامدهای روانشناختی و اجتماعی فراوانی به دنبال دارد. | ||
==مفهوم‌شناسی== | ==مفهوم‌شناسی== | ||
جنس در لغت، گونه‌ای از هر چیز و جنسیت مصدر جعلی به‌معنای کیفیت جنس است که در اصطلاح جدید به رجولیت و انوثیت اطلاق می‌شود. <ref>دهخدا، لغت‌نامه، ذیل واژه جنس.</ref> جنس به تفاوت‌های زیست‌شناختی زن و مرد اشاره دارد و جنسیت ویژگی‌های شخصیتی است که جامعه آن را تعیین می‌کند. هویت، مفهومی ناظر به حالات شخصی است، ریشه در تربیت خانوادگی و آموخته‌های فرهنگی داشته و تشخص یک شخص در یک جامعه را تشکیل می‌دهد. <ref>[https://jwsps.alzahra.ac.ir/article_1418_f0843843cf6389e36265b78a3945feab.pdf سفیری و نعمت‌الهی، «جهانی شدن و هویت دینی با تأکید بر تفاوت‌های جنسیتی»، 1391ش، ص46-44.]</ref> هویت جنسیتی مشتمل بر دو بُعد فردی و اجتماعی است، در بعد فردی خصوصیات فردی جنس به‌عنوان بخشی از مفهوم خود برجسته می‌شود و در بعد اجتماعی، جنسیت به‌عنوان یک رده در سپهر اجتماعی، مبنای پاداش‌ها و تنبیه‌ها قرار می‌گیرد. <ref>[https://ensani.ir/file/download/article/64fd8e05d91fd-9824-1401-2-12.pdf گل‌بهاری، «تقابل هویت جنسیتی فردی و اجتماعی در تک‌زیستی دختران»، 1401ش، ص283-282.]</ref> هویت جنسیتی از اقسام هویت اجتماعی بوده و تجربة شخص از فردیت خود به‌عنوان مرد یا زن بودن است. <ref>[https://jzvj.marvdasht.iau.ir/article_4700_6257d31557006c0eff24086bfc67020f.pdf هاشمی علی‌آبادی، «بررسی نقش جنسیت در شکل گیری هویت جنسی از دیدگاه آیات و روایات»، 1400ش، ص210.]</ref> هويت جنسيتي، در فرايند جامعه‌پذیری تحت‌تأثير كنش‌هاي دیگران مهم، تمايلات و باورهاي فرد نسبت به جنسيتش شكل مي‌گيرد و مدام بازتوليد مي‌شود. <ref>[https://rjsw.atu.ac.ir/article_10945_3aed4d79a0e1488a806cd79c4d4e52a2.pdf فولايان و برادران كاشاني، «بررسی کیفی ابعاد بحران هویت جنسیتی مبتنی بر رویکرد نظریه زمینه‌ای»، 1397ش، ص8.]</ref> | جنس در لغت، گونه‌ای از هر چیز و جنسیت مصدر جعلی به‌معنای کیفیت جنس است که در اصطلاح جدید به رجولیت و انوثیت اطلاق می‌شود.<ref>دهخدا، لغت‌نامه، ذیل واژه جنس.</ref> جنس به تفاوت‌های زیست‌شناختی زن و مرد اشاره دارد و جنسیت ویژگی‌های شخصیتی است که جامعه آن را تعیین می‌کند. هویت، مفهومی ناظر به حالات شخصی است، ریشه در تربیت خانوادگی و آموخته‌های فرهنگی داشته و تشخص یک شخص در یک جامعه را تشکیل می‌دهد.<ref>[https://jwsps.alzahra.ac.ir/article_1418_f0843843cf6389e36265b78a3945feab.pdf سفیری و نعمت‌الهی، «جهانی شدن و هویت دینی با تأکید بر تفاوت‌های جنسیتی»، 1391ش، ص46-44.]</ref> هویت جنسیتی مشتمل بر دو بُعد فردی و اجتماعی است، در بعد فردی خصوصیات فردی جنس به‌عنوان بخشی از مفهوم خود برجسته می‌شود و در بعد اجتماعی، جنسیت به‌عنوان یک رده در سپهر اجتماعی، مبنای پاداش‌ها و تنبیه‌ها قرار می‌گیرد. <ref>[https://ensani.ir/file/download/article/64fd8e05d91fd-9824-1401-2-12.pdf گل‌بهاری، «تقابل هویت جنسیتی فردی و اجتماعی در تک‌زیستی دختران»، 1401ش، ص283-282.]</ref> هویت جنسیتی از اقسام هویت اجتماعی بوده و تجربة شخص از فردیت خود به‌عنوان مرد یا زن بودن است.<ref>[https://jzvj.marvdasht.iau.ir/article_4700_6257d31557006c0eff24086bfc67020f.pdf هاشمی علی‌آبادی، «بررسی نقش جنسیت در شکل گیری هویت جنسی از دیدگاه آیات و روایات»، 1400ش، ص210.]</ref> هويت جنسيتي، در فرايند جامعه‌پذیری تحت‌تأثير كنش‌هاي دیگران مهم، تمايلات و باورهاي فرد نسبت به جنسيتش شكل مي‌گيرد و مدام بازتوليد مي‌شود.<ref>[https://rjsw.atu.ac.ir/article_10945_3aed4d79a0e1488a806cd79c4d4e52a2.pdf فولايان و برادران كاشاني، «بررسی کیفی ابعاد بحران هویت جنسیتی مبتنی بر رویکرد نظریه زمینه‌ای»، 1397ش، ص8.]</ref> | ||
==نظامهای فرهنگی و هویت جنسیتی== | ==نظامهای فرهنگی و هویت جنسیتی== | ||
هویت جنسیتی امری فرهنگی است؛ زیرا انتظارات اجتماعی از هر جنس، رفتارهای آن را تعیّن می‌بخشد. نظامهای متفاوت فرهنگی، هویت جنسیتی را به‌گونه‌های متفاوتی شکل می‌دهد.<ref>[https://hawzah.net/fa/Article/View/81612/%D8%AC%D9%86%D8%B3%DB%8C%D8%AA-%D8%AF%D8%B1-%D8%AA%D8%B1%D8%A8%DB%8C%D8%AA-%D8%A7%D8%B3%D9%84%D8%A7%D9%85%DB%8C علم‌الهدی، «جنسیت در تربیت اسلامی»، پایگاه اطلاع‌رسانی حوزه.]</ref> در برخی فرهنگهای سنتی، مرد نماینده نوع انسانی و زن جنس دوم به‌شمار می‌آید. طبق این عقیده، زنان در جهانی که برای مردها ساخته شده است، زندگی می‌کنند. هویت زنانه به‌عنوان خاستگاه شرارت توصیف شده <ref>[http://jafarhashemlou.blogfa.com/post/2438 هاشملو، «نظریه‌های هویت جنسی»، در وب‌سایت روان‌شناسی هاشملو.] </ref> و زنان نه‌تنها فاقد هویت جنسیتی مستقل که ملک مرد تلقی می‌شوند.<ref>[https://alefbalib.com/index.aspx?pid=256&PdfID=910550 محبی، «مردمی شدن خانواده؛ فرایند آسیب‌دیدگی و بحران خانوادگی»، 1402ش، ص87-86.]</ref> | هویت جنسیتی امری فرهنگی است؛ زیرا انتظارات اجتماعی از هر جنس، رفتارهای آن را تعیّن می‌بخشد. نظامهای متفاوت فرهنگی، هویت جنسیتی را به‌گونه‌های متفاوتی شکل می‌دهد.<ref>[https://hawzah.net/fa/Article/View/81612/%D8%AC%D9%86%D8%B3%DB%8C%D8%AA-%D8%AF%D8%B1-%D8%AA%D8%B1%D8%A8%DB%8C%D8%AA-%D8%A7%D8%B3%D9%84%D8%A7%D9%85%DB%8C علم‌الهدی، «جنسیت در تربیت اسلامی»، پایگاه اطلاع‌رسانی حوزه.]</ref> در برخی فرهنگهای سنتی، مرد نماینده نوع انسانی و زن جنس دوم به‌شمار می‌آید. طبق این عقیده، زنان در جهانی که برای مردها ساخته شده است، زندگی می‌کنند. هویت زنانه به‌عنوان خاستگاه شرارت توصیف شده <ref>[http://jafarhashemlou.blogfa.com/post/2438 هاشملو، «نظریه‌های هویت جنسی»، در وب‌سایت روان‌شناسی هاشملو.] </ref> و زنان نه‌تنها فاقد هویت جنسیتی مستقل که ملک مرد تلقی می‌شوند.<ref>[https://alefbalib.com/index.aspx?pid=256&PdfID=910550 محبی، «مردمی شدن خانواده؛ فرایند آسیب‌دیدگی و بحران خانوادگی»، 1402ش، ص87-86.]</ref> | ||
