| خط ۲۱: | خط ۲۱: | ||
6. محدودیتهای حقوقی (امتناع از طلاق و منع زن از حضانت فرزندان)؛ | 6. محدودیتهای حقوقی (امتناع از طلاق و منع زن از حضانت فرزندان)؛ | ||
7. محدودیتهای فکری (محدودیتزایی برای ارتباط با دیگران و منع از تحصیل و اشتغال). <ref>[https://rc.majlis.ir/fa/report/show/800190 معیدفر، مسائل اجتماعی ایران، 1389ش، ص219-222.]</ref> | 7. محدودیتهای فکری (محدودیتزایی برای ارتباط با دیگران و منع از تحصیل و اشتغال). <ref>.[https://rc.majlis.ir/fa/report/show/800190 معیدفر، مسائل اجتماعی ایران، 1389ش، ص219-222.]</ref> | ||
==تاریخچه== | ==تاریخچه== | ||
در روم باستان، مرد طبق حق قانونی میتوانست همسر خود را بهدلیل اعمالی چون مشروبخوری، خارج‌شدن از منزل با صورت باز یا حضور در مسابقات عمومی کتک بزند.<ref>. بستان، جامعهشناسی خانواده با نگاهی به منابع اسلامی، 1398ش، ص149.</ref> زنان رومی جایگاهی مشابه بردگان داشته و اغلب قربانی خشونت جنسی میشدند. در قرون وسطی زنان بهبهانۀ جرایمی چون زنا، تهدید شوهر، سرزنش و حتی نقزدن، زندهزنده سوزانده میشدند. در قرن یازدهم میلادی نیز انگلیسیها دوشیزگان جوان و حتی دختران باردار را در صفهای طولانی با طناب بسته و بهعنوان برده به بازار میآوردند. مردان اروپایی زنان پرحرف، غرغرو و شایعه‌ساز را بهوسیلۀ افسار زدن به دهان آنها مجازات و تحقیر می‌کردند. در سال 586م، کنفرانسی در فرانسه برای بررسی اینکه آیا زن انسان است یا نه، تشکیل شد که درنهایت، توافق بر این شد که زن انسان حقیری در خدمت مردان است. خشونت جنسی علیه زنان و دختران و تجاوز به عنف نیز همواره بخشی از تاریخ بشر بوده که بهعنوان وسیلۀ مهمی برای اداره جنگ، توسط سربازان و نظامیان اعمال میشد.<ref>. «ظلم به زن در طول تاریخ»، وب‌سایت ناگفتههای صورتی.</ref> | در روم باستان، مرد طبق حق قانونی میتوانست همسر خود را بهدلیل اعمالی چون مشروبخوری، خارج‌شدن از منزل با صورت باز یا حضور در مسابقات عمومی کتک بزند.<ref>. بستان، جامعهشناسی خانواده با نگاهی به منابع اسلامی، 1398ش، ص149.</ref> زنان رومی جایگاهی مشابه بردگان داشته و اغلب قربانی خشونت جنسی میشدند. در قرون وسطی زنان بهبهانۀ جرایمی چون زنا، تهدید شوهر، سرزنش و حتی نقزدن، زندهزنده سوزانده میشدند. در قرن یازدهم میلادی نیز انگلیسیها دوشیزگان جوان و حتی دختران باردار را در صفهای طولانی با طناب بسته و بهعنوان برده به بازار میآوردند. مردان اروپایی زنان پرحرف، غرغرو و شایعه‌ساز را بهوسیلۀ افسار زدن به دهان آنها مجازات و تحقیر می‌کردند. در سال 586م، کنفرانسی در فرانسه برای بررسی اینکه آیا زن انسان است یا نه، تشکیل شد که درنهایت، توافق بر این شد که زن انسان حقیری در خدمت مردان است. خشونت جنسی علیه زنان و دختران و تجاوز به عنف نیز همواره بخشی از تاریخ بشر بوده که بهعنوان وسیلۀ مهمی برای اداره جنگ، توسط سربازان و نظامیان اعمال میشد.<ref>[https://pinkfacts.net/%D8%AA%D8%A7%D8%B1%DB%8C%D8%AE%DA%86%D9%87-%D8%B8%D9%84%D9%85-%D8%A8%D9%87-%D8%B2%D9%86%D8%A7%D9%86/ . «ظلم به زن در طول تاریخ»، وب‌سایت ناگفتههای صورتی.]</ref> | ||
آفریقاییها نیز در طول تاریخ با زنان مانند حیوانات رفتار کرده و کوشش چندانی برای مداوای زن مریض نمیکردند. در زمان جشن و مهمانی یا قحطی نیز از گوشت زنان میخوردند.<ref>. محقق، حقوق مدنی زوجین، 1360ش، ص4.</ref> در قبایل وحشی، شوهر میتوانست زنش را به هر کس و هر نحو که خواست، بفروشد، ببخشد، قرض دهد و یا مجازات کند و بکشد.<ref>. مطهری، خدمات متقابل اسلام و ایران، 1377ش، ص262.</ref> در چین، پدر میتوانست همسر و کودکان خود را به غلامی و کنیزی بفروشد.<ref>. دورانت، تاریخ تمدن، ج1، بیتا، ص857.</ref> عرب جاهلی نیز سنت غیرانسانیِ زنده به گور کردن دختران را داشت.<ref>. نوری، حقوق زن در اسلام و جهان، 1385ش، ص20.</ref> | آفریقاییها نیز در طول تاریخ با زنان مانند حیوانات رفتار کرده و کوشش چندانی برای مداوای زن مریض نمیکردند. در زمان جشن و مهمانی یا قحطی نیز از گوشت زنان میخوردند.<ref>. محقق، حقوق مدنی زوجین، 1360ش، ص4.</ref> در قبایل وحشی، شوهر میتوانست زنش را به هر کس و هر نحو که خواست، بفروشد، ببخشد، قرض دهد و یا مجازات کند و بکشد.<ref>. مطهری، خدمات متقابل اسلام و ایران، 1377ش، ص262.</ref> در چین، پدر میتوانست همسر و کودکان خود را به غلامی و کنیزی بفروشد.<ref>. دورانت، تاریخ تمدن، ج1، بیتا، ص857.</ref> عرب جاهلی نیز سنت غیرانسانیِ زنده به گور کردن دختران را داشت.<ref>. نوری، حقوق زن در اسلام و جهان، 1385ش، ص20.</ref> | ||
==مبارزه اسلام با خشونت علیه زنان== | ==مبارزه اسلام با خشونت علیه زنان== | ||
دین اسلام با توجه به ظلم تاریخی به زن و بهویژه در مبارزه با زنده بهگور کردن دختران، از اعمال خشونت علیه زنان منع کرد. آموزه‌های اسلام به نقشهای مختلف زن در خانواده و جامعه ارزش بخشید؛ دختر را مایه سعادت پدر و نزول برکت و گشایش در رزق خانواده<ref>. بروجردی، جامع احادیثالشیعه، 1386ش، ج26، ص648-660.</ref> و زن را بهعنوان همسر بهمثابه گل لطیفی دانست که نباید انتظار کارهای سخت و مردانه از او داشت.<ref>. کلینی، الکافی، 1407ق، ج5، ص510.</ref> در اسلام، مادری مهمترین جایگاهی دانسته شده است که به انسان عطا می‌شود؛ بهشت زیر پای مادر است، <ref>. پاینده، نهجالفصاحه، 1382ش، ص434.</ref> در مقایسه با پدر، احترام و اکرام دوچندان دارد<ref>. سجستانی، سنن ابی‌داوود، 1410ق، ج2، ص506.</ref> و امکان جبران زحمات او برای فرزند میسر نیست.<ref>. نوری، مستدرک الوسائل، 1408ق، ج15، ص180.</ref> همچنین با توجه به اینکه زن بهجهت ضعف جسمی در معرض تعرض و ظلم دیگران در جامعه است، قرآن کریم نیز با تعبیر «الرّجال قوّامونَ علی النّساءِ» مرد را حامی و پشتیبان حقوق زن در جامعه میداند.<ref>. سوره نساء، آیه 34.</ref> با وجود پیشگیری دیرین اسلام از خشونت علیه زنان، دانشمندان علوم اجتماعی مدرن با تاخیر بسیار و از دهه 1970م<ref>. جمعی از نویسندگان، «نگاهی دیگر به خشونت علیه زنان» ، 1383ش، ص45.</ref> به این موضوع توجه کردند.<ref>. خامنهای، «در مسئله زن غرب باید جواب بدهد»، وب‌سایت دفتر حفظ و نشر آثار آیتالله خامنهای.</ref> | دین اسلام با توجه به ظلم تاریخی به زن و بهویژه در مبارزه با زنده بهگور کردن دختران، از اعمال خشونت علیه زنان منع کرد. آموزه‌های اسلام به نقشهای مختلف زن در خانواده و جامعه ارزش بخشید؛ دختر را مایه سعادت پدر و نزول برکت و گشایش در رزق خانواده<ref>. بروجردی، جامع احادیثالشیعه، 1386ش، ج26، ص648-660.</ref> و زن را بهعنوان همسر بهمثابه گل لطیفی دانست که نباید انتظار کارهای سخت و مردانه از او داشت.<ref>. کلینی، الکافی، 1407ق، ج5، ص510.</ref> در اسلام، مادری مهمترین جایگاهی دانسته شده است که به انسان عطا می‌شود؛ بهشت زیر پای مادر است، <ref>. پاینده، نهجالفصاحه، 1382ش، ص434.</ref> در مقایسه با پدر، احترام و اکرام دوچندان دارد<ref>[http://lib.efatwa.ir/42158/2/206/اعْتَمَرَ . سجستانی، سنن ابی‌داوود، 1410ق، ج2، ص506.]</ref> و امکان جبران زحمات او برای فرزند میسر نیست.<ref>[http://lib.eshia.ir/11015/15/180/والدتي . نوری، مستدرک الوسائل، 1408ق، ج15، ص180.]</ref> همچنین با توجه به اینکه زن بهجهت ضعف جسمی در معرض تعرض و ظلم دیگران در جامعه است، قرآن کریم نیز با تعبیر «الرّجال قوّامونَ علی النّساءِ» مرد را حامی و پشتیبان حقوق زن در جامعه میداند.<ref>. سوره نساء، آیه 34.</ref> با وجود پیشگیری دیرین اسلام از خشونت علیه زنان، دانشمندان علوم اجتماعی مدرن با تاخیر بسیار و از دهه 1970م<ref>. جمعی از نویسندگان، «نگاهی دیگر به خشونت علیه زنان» ، 1383ش، ص45.</ref> به این موضوع توجه کردند.<ref>[https://khl.ink/f/25170 . خامنهای، «در مسئله زن غرب باید جواب بدهد»، وب‌سایت دفتر حفظ و نشر آثار آیتالله خامنهای.]</ref> | ||
==خشونت علیه زنان در کشورهای جهان== | ==خشونت علیه زنان در کشورهای جهان== | ||
طبق اعلام سازمان عفو بینالملل، خشونت خانگی علیه زنان، بیش از ابتلا به سرطان و تصادفات جادهای عامل مرگ یا معلولیت جسمی زنان اروپایی در سنین 16-44 سال است.<ref>. معیدفر، مسائل اجتماعی ایران، 1389ش، ص222.</ref> در کشور فرانسه، خشونت جنسی علیه زنان در خیابان، اماکن و حملونقل عمومی شایع است و در سالهای 2014-2015م، حدود 267هزار نفر مورد آزار و تجاوز جنسی قرار گرفته‌اند که 85درصد آنان زن بودهاند.<ref>. «آزار جنسی زنان فرانسه در حمل و نقل عمومی»، وب‌سایت ناگفتههای صورتی.</ref> کشورهای انگلیس، فرانسه، آلمان، کانادا و سوئد نیز جزء ده کشور نخست در آمارهای تجاوز به عنف هستند و کشور آمریکا در رتبه سیزدهم قرار دارد. 90درصد جمعیت 2. 8میلیون نفری قربانیان تجاوز در آمریکا، زنان هستند.<ref>. شادمانی، «تحلیل و بررسی خشونت علیه زنان (مطالعه موردی زنان اروپا)»، 1396ش، ص76و77.</ref> بر اساس گزارشها، همسرآزاری بهعنوان یکی از مصادیق بارز خشونت علیه زنان، در شیلی 63%، کلمبیا 20% و گینه نو 62% بوده و 18% از زنان تایوان نیز بهطور جدی قربانی خشونت فیزیکی همسر هستند.<ref>. حسنپور ازغدی و همکاران، «خشونت خانگی علیه زنان: مروری بر نظریهها، میزان شیوع و عوامل مؤثر بر آن»، 1390ش، ص47.</ref> در آمریکا نیز بیش از 1. 8 میلیون شوهر، زنان خود را به‌سختی کتک میزنند.<ref>. بستان، جامعهشناسی خانواده با نگاهی به منابع اسلامی، 1398ش، ص150و151.</ref> در برخی گزارشها، زنان بهنحو دلخراشی مانند شکستگی استخوان، زخم چاقو، جراحات شدید، پرتشدن از پلهها و کوفتن صندلی بر سر یا فروکردن میخ با چکش در پا، مورد خشونت واقع شدهاند.<ref>. گیدنز، جامعهشناسی، 1374ش، ص201و440.</ref> | طبق اعلام سازمان عفو بینالملل، خشونت خانگی علیه زنان، بیش از ابتلا به سرطان و تصادفات جادهای عامل مرگ یا معلولیت جسمی زنان اروپایی در سنین 16-44 سال است.<ref>. معیدفر، مسائل اجتماعی ایران، 1389ش، ص222.</ref> در کشور فرانسه، خشونت جنسی علیه زنان در خیابان، اماکن و حملونقل عمومی شایع است و در سالهای 2014-2015م، حدود 267هزار نفر مورد آزار و تجاوز جنسی قرار گرفته‌اند که 85درصد آنان زن بودهاند.<ref>[https://pinkfacts.net/%d8%a2%d8%b2%d8%a7%d8%b1-%d8%ac%d9%86%d8%b3%db%8c-%d9%81%d8%b1%d8%a7%d9%86%d8%b3%d9%87/ . «آزار جنسی زنان فرانسه در حمل و نقل عمومی»، وب‌سایت ناگفتههای صورتی.]</ref> کشورهای انگلیس، فرانسه، آلمان، کانادا و سوئد نیز جزء ده کشور نخست در آمارهای تجاوز به عنف هستند و کشور آمریکا در رتبه سیزدهم قرار دارد. 90درصد جمعیت 2. 8میلیون نفری قربانیان تجاوز در آمریکا، زنان هستند.<ref>. شادمانی، «تحلیل و بررسی خشونت علیه زنان (مطالعه موردی زنان اروپا)»، 1396ش، ص76و77.</ref> بر اساس گزارشها، همسرآزاری بهعنوان یکی از مصادیق بارز خشونت علیه زنان، در شیلی 63%، کلمبیا 20% و گینه نو 62% بوده و 18% از زنان تایوان نیز بهطور جدی قربانی خشونت فیزیکی همسر هستند.<ref>. حسنپور ازغدی و همکاران، «خشونت خانگی علیه زنان: مروری بر نظریهها، میزان شیوع و عوامل مؤثر بر آن»، 1390ش، ص47.</ref> در آمریکا نیز بیش از 1. 8 میلیون شوهر، زنان خود را به‌سختی کتک میزنند.<ref>. بستان، جامعهشناسی خانواده با نگاهی به منابع اسلامی، 1398ش، ص150و151.</ref> در برخی گزارشها، زنان بهنحو دلخراشی مانند شکستگی استخوان، زخم چاقو، جراحات شدید، پرتشدن از پلهها و کوفتن صندلی بر سر یا فروکردن میخ با چکش در پا، مورد خشونت واقع شدهاند.<ref>. گیدنز، جامعهشناسی، 1374ش، ص201و440.</ref> | ||
==خشونت علیه زنان در ایران== | ==خشونت علیه زنان در ایران== | ||
مسئله زنان در ایران، بهدلیل حساسیت جامعه و بُرد سیاسی و رسانهای آن برای دشمنان، جنجالبرانگیز شده است. جریانهای غربگرا بهویژه متاثر از جریانهای فمینیستی با اعتقادی راسخ، بر میزان بالای خشونت علیه زنان و جستوجوی علل آن در فرهنگ سنتی و دینی و حتی فرهنگ انقلابی ایران تاکید دارند.<ref>. کار، پژوهشی درباره خشونت علیه زنان در ایران، 1380ش، ص112-130.</ref> طبق آمارها، خشونت علیه زنان در ایران نسبت به سایر جوامع،اندک است، <ref>. ابتکار، «خشونت علیه زنان آمار بالایی در کشور ندارد»، خبرگزاری ایسنا.</ref> اما با روایت‌های رسانهای، به‌صورت پررنگ بازنمایی می‌شود.<ref>. رامپناهی، خشونت علیه زنان و بازتاب آن در مطبوعات، 1384ش، ص74.</ref> | مسئله زنان در ایران، بهدلیل حساسیت جامعه و بُرد سیاسی و رسانهای آن برای دشمنان، جنجالبرانگیز شده است. جریانهای غربگرا بهویژه متاثر از جریانهای فمینیستی با اعتقادی راسخ، بر میزان بالای خشونت علیه زنان و جستوجوی علل آن در فرهنگ سنتی و دینی و حتی فرهنگ انقلابی ایران تاکید دارند.<ref>. کار، پژوهشی درباره خشونت علیه زنان در ایران، 1380ش، ص112-130.</ref> طبق آمارها، خشونت علیه زنان در ایران نسبت به سایر جوامع،اندک است، <ref>[https://www.isna.ir/news/99112719801/%D8%A7%D8%A8%D8%AA%DA%A9%D8%A7%D8%B1-%D8%AE%D8%B4%D9%88%D9%86%D8%AA-%D8%AE%D8%A7%D9%86%DA%AF%DB%8C-%D8%B9%D9%84%DB%8C%D9%87-%D8%B2%D9%86%D8%A7%D9%86-%D8%A2%D9%85%D8%A7%D8%B1-%D8%A8%D8%A7%D9%84%D8%A7%DB%8C%DB%8C-%D8%AF%D8%B1-%DA%A9%D8%B4%D9%88%D8%B1-%D9%86%D8%AF%D8%A7%D8%B1%D8%AF . ابتکار، «خشونت علیه زنان آمار بالایی در کشور ندارد»، خبرگزاری ایسنا.]</ref> اما با روایت‌های رسانهای، به‌صورت پررنگ بازنمایی می‌شود.<ref>. رامپناهی، خشونت علیه زنان و بازتاب آن در مطبوعات، 1384ش، ص74.</ref> | ||
==قوانین مربوط به خشونت علیه زنان== | ==قوانین مربوط به خشونت علیه زنان== | ||
جمهوری اسلامی ایران در راستای کرامت انسانی زن، می‌کوشد با وضع قوانین مختلف، زمینه بروز خشونت علیه زنان را کاهش دهد. لزوم استفاده از پوشش در اجتماع (ماده 638 قانون مجازات اسلامی) و جلوگیری از ایجاد مراکز فساد و فحشا (مواد 639 و 640 قانون مجازات اسلامی)، نمونه‌ای از قوانین پیشگیرانه است. طبق اصل بیستم و بیستودوم قانون اساسی نیز اعمال هرگونه خشونت علیه زنان، مصداق تعرض به حقوق انسانی زنان محسوب می‌شود. همچنین طبق ماده 621 قانون مجازات اسلامی، ربودن افراد، ازجمله زنان 5-15 سال، مجازات حبس را داشته و طبق ماده 622 نیز اذیت و آزار یا ضرب عامدانه به زن حامله که سبب سقط جنین او شود، علاوه بر 1 تا 3 سال حبس، مستلزم دیه یا قصاص است. ماده 1102 قانون مدنی، بر لزوم حسن معاشرت زوجین تاکید دارد و طبق ماده 1115، زن حق دارد در صورت وجود خوف ضرر بدنی، مالی یا عرضی در منزل، مسکن مستقلی اختیار کند. ماده 1119 و 1130 نیز حقوق و مجازات متعددی دربارۀ خشونت علیه زنان تعیین کرده و ماده 624 قانون مجازات اسلامی نیز مواردی را بهعنوان خشونت اقتصادی برشمرده است.<ref>. ارحامی، «مجموعه قوانین مقابله با خشونت علیه زنان در جمهوری اسلامی ایران»، وب‌سایت مرکز پژوهشهای مجلس شورای اسلامی، ص12-26.</ref> | جمهوری اسلامی ایران در راستای کرامت انسانی زن، می‌کوشد با وضع قوانین مختلف، زمینه بروز خشونت علیه زنان را کاهش دهد. لزوم استفاده از پوشش در اجتماع (ماده 638 قانون مجازات اسلامی) و جلوگیری از ایجاد مراکز فساد و فحشا (مواد 639 و 640 قانون مجازات اسلامی)، نمونه‌ای از قوانین پیشگیرانه است. طبق اصل بیستم و بیستودوم قانون اساسی نیز اعمال هرگونه خشونت علیه زنان، مصداق تعرض به حقوق انسانی زنان محسوب می‌شود. همچنین طبق ماده 621 قانون مجازات اسلامی، ربودن افراد، ازجمله زنان 5-15 سال، مجازات حبس را داشته و طبق ماده 622 نیز اذیت و آزار یا ضرب عامدانه به زن حامله که سبب سقط جنین او شود، علاوه بر 1 تا 3 سال حبس، مستلزم دیه یا قصاص است. ماده 1102 قانون مدنی، بر لزوم حسن معاشرت زوجین تاکید دارد و طبق ماده 1115، زن حق دارد در صورت وجود خوف ضرر بدنی، مالی یا عرضی در منزل، مسکن مستقلی اختیار کند. ماده 1119 و 1130 نیز حقوق و مجازات متعددی دربارۀ خشونت علیه زنان تعیین کرده و ماده 624 قانون مجازات اسلامی نیز مواردی را بهعنوان خشونت اقتصادی برشمرده است.<ref>[https://rc.majlis.ir/fa/report/show/800190 . ارحامی، «مجموعه قوانین مقابله با خشونت علیه زنان در جمهوری اسلامی ایران»، وب‌سایت مرکز پژوهشهای مجلس شورای اسلامی، ص12-26.]</ref> | ||
==عوامل خشونت علیه زنان== | ==عوامل خشونت علیه زنان== | ||
