زن در عصر جاهلیت: تفاوت میان نسخه‌ها

نمایش تاریخچه به صورت تعاملی

→ تفاوت با ویرایش قدیمی‌تر تفاوت با ویرایش جدیدتر ←

دیداریویکی‌متن

@@ خط ۶: / خط ۶: @@
 برخی معتقدند؛ زن در عصر جاهلیت از منزلت بالا، استقلال و آزادی برخوردار بوده است و گاهی زنان در جنگ، سیاست، تجارت، صنعت و شعر به موقعیت‌های بالایی می‌رسیدند؛ اما به اعتقاد بسیاری از پژوهشگران؛ با قطع نظر از موارد محدود، منزلت زن عمدتا در این عصر چنان پایین و ناچیز بود که از آن دوره تاریخی به عصر تاریکی برای زنان تعبیر می‌شود.<ref> [https://www.mizanonline.ir/fa/news/291452/%D9%86%D9%82%D8%B4-%D8%A7%D8%AC%D8%AA%D9%85%D8%A7%D8%B9%DB%8C-%D8%B2%D9%86-%D8%AF%D8%B1-%D8%AF%D9%88%D8%B1%D9%87-%D8%AC%D8%A7%D9%87%D9%84%DB%8C%D8%AA «نقش اجتماعی زن در دوره جاهلیت»، خبرگزاری میزان.]</ref>  جاهليت در فرهنگ قرآني صرفاً يک حالت ذهني و فردي نيست بلکه به‌عنوان نظام ساخت‌يافتة فرهنگي است که در قالب بت‌پرستي، <ref>سوره زمر، آیه 3.</ref> انکار معاد، <ref>سوره جاثيه، آیه 24.</ref> تعصبات نژادي، <ref>سوره تكاثر، آیه 2-1.</ref> غارت‌گري و جنگ‌‌هاي مستمر قبيله‌اي <ref>سوره آل‏عمران، آیه 103.</ref> قساوت و شقاوت، <ref>سوره تكوير، آیه 9-8.</ref> جهل و خرافه‌گرايي <ref>سوره اعراف، آیه 157.</ref> ظاهرشده و نشان‌دهنده مجموعة باورها و کردارهای رايج در جامعه جاهلي است. انسان‌ جاهلي در قالب منطق متناسب با فرهنگ جاهلي، نه‌تنها واقعيت‌ها و پديده‌‌هاي پيراموني خويش را می‌فهمید که خود را با همین منطق معنا کرده و جايگاه خویش را در نظام عالم تعريف و تعيين مي‌کرد.<ref>محبی، قیام عاشورا و احیای تفکر دینی، 1400ش، ص69.</ref>
 ==منزلت زن==
-در عصر جاهلیت، زن ﺑﺮزخی ﺑﯿﻦ ﺣﯿﻮان و اﻧﺴﺎن دانسته شده و هدف از خلقتش فقط تکثیر نسل و خدمت به مرد تلقی می‌شد.  زن از نظر اعراب، كالايي بود كه پس از مرگ شوهر، به پسر او از زن‌هاي ديگرش، منتقل مي‌شد.  پسران به‌دلیل این‌که در آینده مدافعان قبیله خواهند بود، نسبت به دختران که در جنگ‌ها جز مزاحمت و بی‌آبرویی هنگام اسارت نفعی نداشتند، برتر بودند.  نفرت از دختران گاهی منجر به زنده به‌گور کردن آنان می‌شد.  زنان، معمولا از ارث محروم بودند و علت آن را هم در این می‌دانستند که زنان نقش جدی در جنگ و جلب منافع اقتصادی برای قبیله نداشتند. دختران را فروخته و مهریه‌شان را پدر یا ولی آن‌ها تصاحب می‌کرد.  بهترین زن، زنی بود که دارای پسران زیادی باشد.  زن ملک مرد بود  و زنا، هتک حق تملک شوهر بر همسرش دانسته می‌شد؛  لذا تنها زنایی عیب بود که مرد غریبه بدون اجازه شوهر با زنش همبستر می‌شد.
+در عصر جاهلیت، زن ﺑﺮزخی ﺑﯿﻦ ﺣﯿﻮان و اﻧﺴﺎن دانسته شده و هدف از خلقتش فقط تکثیر نسل و خدمت به مرد تلقی می‌شد. <ref>[http://ensani.ir/file/download/article/20160823140659-10066-74.pdf پیرمرادیان و دیگران، «ﻣﻘﺎﯾﺴﻪ وﺿﻌﯿﺖ زن در دورهﺟﺎﻫﻠﯿﺖو ﺑﻌﺪ از اﺳﻼم»، 1394ش، ص58.]</ref> زن از نظر اعراب، كالايي بود كه پس از مرگ شوهر، به پسر او از زن‌هاي ديگرش، منتقل مي‌شد.<ref>[https://hadana.ir/%D8%AC%D8%A7%DB%8C%DA%AF%D8%A7%D9%87-%D8%B2%D9%86-%D9%88-%D8%AE%D8%A7%D9%86%D9%88%D8%A7%D8%AF%D9%87-%D8%AF%D8%B1-%D8%B9%D8%B5%D8%B1-%D8%AC%D8%A7%D9%87%D9%84%DB%8C%D8%AA/ واعظی، «جایگاه زن و خانواده در عصر جاهلیت» 1388ش، ص138.]</ref>  پسران به‌دلیل این‌که در آینده مدافعان قبیله خواهند بود، نسبت به دختران که در جنگ‌ها جز مزاحمت و بی‌آبرویی هنگام اسارت نفعی نداشتند، برتر بودند. <ref>محبی، «زن در افغانستان؛ از انکار ماهیت انسانی تا نفی هویت زنانگی»، 1395ش، ص174.</ref> نفرت از دختران گاهی منجر به زنده به‌گور کردن آنان می‌شد. <ref>سوره تکویر، آیه 9-8.</ref> زنان، معمولا از ارث محروم بودند و علت آن را هم در این می‌دانستند که زنان نقش جدی در جنگ و جلب منافع اقتصادی برای قبیله نداشتند. دختران را فروخته و مهریه‌شان را پدر یا ولی آن‌ها تصاحب می‌کرد. <ref>واعظی، وضعیت زن در عصر اسلامی، 1390ش، ص91-90.</ref> بهترین زن، زنی بود که دارای پسران زیادی باشد.<ref>«نقش اجتماعی زن در دوره جاهلیت»، خبرگزاری میزان.</ref>  زن ملک مرد بود <ref>عنبرسوز، زن در ایران باستان، 1389ش، ص32.</ref> و زنا، هتک حق تملک شوهر بر همسرش دانسته می‌شد؛ <ref>فربد، در آمدی بر خانواده و خویشاوندی، 1388ش، ص61.</ref> لذا تنها زنایی عیب بود که مرد غریبه بدون اجازه شوهر با زنش همبستر می‌شد.<ref>واعظی، وضعیت زن در عصر اسلامی، 1390ش، ص32.</ref>
 ==ازدواج در عصر جاهلیت==
 در جامعه جاهلي، معمولا مرد از حق انتخاب همسر برخوردار بود و زن كمتر در اين‌باره نقشي ايفا مي‌كرد. چنان‌كه حق اول نسبت به هر دختر، براي پسر عموي او بود و اگر پسرعمو به ازدواج با دختر تصميم داشت، ديگران حق پيش‌قدمي نداشتند.  معیارهای ازدواج عمدتا ناظر به اصالت خون بود، ازدواج عرب با غیر عرب ننگ تلقی شده و هیچ‌گاه ثروت نمی‌توانست جای شرافت نَسبی را بگیرد.  تعدد زوجات برای مرد محدویتی نداشت. ازدواج الگوهای متعددی داشت، از جمله؛ نکاح بعوله مبتنی بر خواستگاری، مهریه و عقد بود. از ازدواج موقت و ازدواج با زن پدر به ترتیب به متعه و ضیزن تعبیر می‌شد. نکاح شغار ناظر به نکاح مردان با دختران همدیگر بود. در نکاح بدل، مردان همسران خود را مبادله می‌کردند. استبضاع، نکاحی بود که مردی به‌منظور داشتن فرزندان نیرومند و شجاع، همسرش را در اختیار مرد مناسب قرار می‌داد. طلاق حق مرد بود و زن حق ازدواج مجدد را نداشت، چون مرد نمی‌خواست زن سابقش را با مرد دیگری ببیند.  طلاق در بيشتر موارد از روي غضب و به قصد انتقام‌جويي يا تنبيه زن يا قبيله او صورت می‌گرفت. البته برخي از زنان اشراف كه منزلت بالايي داشتند، از همان ابتدا شرط مي‌كردند كه طلاق به دست خودشان باشد و شوهر نيز قبول مي‌كرد.