بدون خلاصۀ ویرایش |
|||
| خط ۱۳: | خط ۱۳: | ||
==تاریخچه== | ==تاریخچه== | ||
طلاق در طول تاریخ، به شکلهای گوناگونی وجود داشته است. در تمدنهای باستانی، بودائیان، اعراب جاهلی و یهود معمولاً مرد | طلاق در طول تاریخ، به شکلهای گوناگونی وجود داشته است. در تمدنهای باستانی، بودائیان، اعراب جاهلی و یهود معمولاً مرد میتوانست هر زمان و به هر بهانهای، همسرش را طلاق دهد؛ اما در مسیحیت کاتولیک، طلاق جز در صورت زنای زن، برای زوجین ممنوع بود.<ref>. بستان، اسلام و جامعهشناسی خانواده، 1389ش، ص240-242.</ref> در ایران دوران ساسانی، طلاق بیشتر به درخواست مرد و بهمنظور آغاز زندگی زناشویی جدید رخ میداد و مجوز اصلی آن نیز خیانت زن بود.<ref>. یعقوبیدوست، جامعهشناسی مسائل اجتماعی معاصر در ایران، 1397ش، ص320.</ref> پس از آن، دین اسلام از یکسو بهشدت بر حفظ خانواده و پرهیز از طلاق تاکید ورزید و از سوی دیگر، بهدلیل مصالحی، طلاق را ممنوع نکرده و گاهی مجاز یا حتی لازم دانست.<ref>. بستان، اسلام و جامعهشناسی خانواده، 1389ش، ص242.</ref> | ||
طلاق در اروپا نیز تا اواخر قرن نوزدهم ممنوع بود؛ اما بروز مشکلات بسیار و جدّی، سبب شد با وجود مخالفت کلیسا، طلاق در بیشتر قوانین، مجاز شود.<ref>. حسینی، سراج: نگاهی گذرا به مسائل اساسی و بررسی شبهات پیرامون زنان، 1380ش، ص133.</ref> در آمریکا نیز تا چند دهه پیش، طلاق فقط با اثبات گناهکاری و تخلف یکی از زوجین امکانپذیر بود.<ref>. بستان، اسلام و جامعهشناسی خانواده، 1389ش، ص242.</ref> گزارشهایی از میزان بالای طلاق در بسیاری از جوامع ابتدایی و برخی ملل معروف پیشین، همچون ژاپن 1887-1919م، الجزایر 1887-1940م و مصر 1935-1954م وجود دارد؛ اما افزایش چشمگیر نرخ طلاق از اواخر قرن بیستم و بهدنبال افزایش میزان مشارکت زنان در اقتصادهای صنعتی رخ داد.<ref>. علمی و محمدی، «عوامل مؤثر بر احتمال طلاق در ایران با استفاده از روشهای دادههای شبهتابلویی»، 1399ش، ص130.</ref> در دهههای اخیر، طلاق در بیشتر کشورهای غربی رشد بیسابقهای یافته است؛ بهعنوان مثال، در سال 1997م، آمریکا رشد دو برابری طلاق نسبت به سال 1960م، داشته و در انگلیس و ولز نیز از 3700 مورد در سال 1935م به 35هزار مورد در سال 1964م و بیش از 157هزار مورد در سال 1996م رسید.<ref>. بستان، اسلام و جامعهشناسی خانواده، 1389ش، ص247-249.</ref> | طلاق در اروپا نیز تا اواخر قرن نوزدهم ممنوع بود؛ اما بروز مشکلات بسیار و جدّی، سبب شد با وجود مخالفت کلیسا، طلاق در بیشتر قوانین، مجاز شود.<ref>. حسینی، سراج: نگاهی گذرا به مسائل اساسی و بررسی شبهات پیرامون زنان، 1380ش، ص133.</ref> در آمریکا نیز تا چند دهه پیش، طلاق فقط با اثبات گناهکاری و تخلف یکی از زوجین امکانپذیر بود.<ref>. بستان، اسلام و جامعهشناسی خانواده، 1389ش، ص242.</ref> گزارشهایی از میزان بالای طلاق در بسیاری از جوامع ابتدایی و برخی ملل معروف پیشین، همچون ژاپن 1887-1919م، الجزایر 1887-1940م و مصر 1935-1954م وجود دارد؛ اما افزایش چشمگیر نرخ طلاق از اواخر قرن بیستم و بهدنبال افزایش میزان مشارکت زنان در اقتصادهای صنعتی رخ داد.<ref>. علمی و محمدی، «عوامل مؤثر بر احتمال طلاق در ایران با استفاده از روشهای دادههای شبهتابلویی»، 1399ش، ص130.</ref> در دهههای اخیر، طلاق در بیشتر کشورهای غربی رشد بیسابقهای یافته است؛ بهعنوان مثال، در سال 1997م، آمریکا رشد دو برابری طلاق نسبت به سال 1960م، داشته و در انگلیس و ولز نیز از 3700 مورد در سال 1935م به 35هزار مورد در سال 1964م و بیش از 157هزار مورد در سال 1996م رسید.<ref>. بستان، اسلام و جامعهشناسی خانواده، 1389ش، ص247-249.</ref> | ||
| خط ۲۶: | خط ۲۶: | ||
نرخ طلاق بر اساس شاخصهای گوناگونی قابل سنجش است: | نرخ طلاق بر اساس شاخصهای گوناگونی قابل سنجش است: | ||
شاخص میزان خام طلاق: از نسبت کل افراد طلاقگرفته در یک جامعه به میانه همان جمعیت (معمولاً در یک سال تقویمی) ضرب در هزار بهدست میآید.<ref>[https://data.gov.ir/dataset/19de1964a9826de7c0f4fdbb39ee122821f538a3 . نرخ خام طلاق در کشور، وبسایت سازمان ثبت احوال کشور.]</ref> | * شاخص میزان خام طلاق: از نسبت کل افراد طلاقگرفته در یک جامعه به میانه همان جمعیت (معمولاً در یک سال تقویمی) ضرب در هزار بهدست میآید.<ref>[https://data.gov.ir/dataset/19de1964a9826de7c0f4fdbb39ee122821f538a3 . نرخ خام طلاق در کشور، وبسایت سازمان ثبت احوال کشور.]</ref> | ||
Div. n = div/P (15+) × 1000 | Div. n = div/P (15+) × 1000 | ||
شاخص ﻧﺴﺒﺖ طلاق ﺑﻪ ازدواج: با ﺗﻘﺴﻴﻢ ﺗﻌﺪاد ﻃﻼقﻫﺎی ثبتﺷﺪه ﺑﻪ ازدواجﻫﺎ ﺿﺮب در 100، ﻧﺸﺎن ﻣﻲدﻫﺪ ﻛﻪ ﺑﻪازای ﻫﺮ 100 ازدواج در ﺳﺎل، ﭼﻨﺪ ﻃﻼق وﺟﻮد دارد.<ref>. اﻓﺮاﺳﻴﺎﺑﻲ و دﻫﻘﺎﻧﻲ، «مطالعه کیفی ازدواج پرمخاطره در میان زنان درگیر طلاق شهر یزد»، 1396ش، ص166.</ref> طبق این شاخص، از سال 1365-1380ش، نسبت طلاق به هر صد ازدواج، تفاوت چندانی نداشته؛ اما از سال 1380ش، افزایش چشمگیری داشته است.<ref>. عبدی، مقدمهای بر پژوهش در جامعهشناسی خانواده در ایران، 1393ش، ص94.</ref> همچنین درحالیکه تعداد ازدواجها از سال 1384ش، رو به کاهش بوده، تعداد طلاقها با سرعت بیشتری روبه فزونی گذاشته و به حدود دو برابر در سال 1394ش، نزدیک شده است و در سال 1399ش به بالای 183هزار طلاق رسیده که نسبت به سال پیش از آن، 3. 6% افزایش یافته است.<ref>[https://amar.org.ir/Portals/0/PropertyAgent/6200/Files/36993/salnameh-1399.pdf . سالنامه آماری 1399، وبسایت مرکز آمار ایران، ص128 و 170.]</ref> در بهار ١٤٠٠ش، بیشترین تعداد طلاقها در بازه سنی 30-39 سال بوده و نسبت به فصل مشابه سال قبل، ازدواج 23. 6% و طلاق 16. 4% افزایش یافته است.<ref>[https://arakmu.ac.ir/file/download/news/1637469942-1400.pdf . «گزارش وضعیت اجتماعی و فرهنگی ایران، بهار١٤٠٠»، وبسایت دانشگاه علوم پزشکی و خدمات بهداشتی و درمانی اراک.]</ref> | * شاخص ﻧﺴﺒﺖ طلاق ﺑﻪ ازدواج: با ﺗﻘﺴﻴﻢ ﺗﻌﺪاد ﻃﻼقﻫﺎی ثبتﺷﺪه ﺑﻪ ازدواجﻫﺎ ﺿﺮب در 100، ﻧﺸﺎن ﻣﻲدﻫﺪ ﻛﻪ ﺑﻪازای ﻫﺮ 100 ازدواج در ﺳﺎل، ﭼﻨﺪ ﻃﻼق وﺟﻮد دارد.<ref>. اﻓﺮاﺳﻴﺎﺑﻲ و دﻫﻘﺎﻧﻲ، «مطالعه کیفی ازدواج پرمخاطره در میان زنان درگیر طلاق شهر یزد»، 1396ش، ص166.</ref> طبق این شاخص، از سال 1365-1380ش، نسبت طلاق به هر صد ازدواج، تفاوت چندانی نداشته؛ اما از سال 1380ش، افزایش چشمگیری داشته است.<ref>. عبدی، مقدمهای بر پژوهش در جامعهشناسی خانواده در ایران، 1393ش، ص94.</ref> همچنین درحالیکه تعداد ازدواجها از سال 1384ش، رو به کاهش بوده، تعداد طلاقها با سرعت بیشتری روبه فزونی گذاشته و به حدود دو برابر در سال 1394ش، نزدیک شده است و در سال 1399ش به بالای 183هزار طلاق رسیده که نسبت به سال پیش از آن، 3. 6% افزایش یافته است.<ref>[https://amar.org.ir/Portals/0/PropertyAgent/6200/Files/36993/salnameh-1399.pdf . سالنامه آماری 1399، وبسایت مرکز آمار ایران، ص128 و 170.]</ref> در بهار ١٤٠٠ش، بیشترین تعداد طلاقها در بازه سنی 30-39 سال بوده و نسبت به فصل مشابه سال قبل، ازدواج 23. 6% و طلاق 16. 4% افزایش یافته است.<ref>[https://arakmu.ac.ir/file/download/news/1637469942-1400.pdf . «گزارش وضعیت اجتماعی و فرهنگی ایران، بهار١٤٠٠»، وبسایت دانشگاه علوم پزشکی و خدمات بهداشتی و درمانی اراک.]</ref> | ||
شاخص نسبت طلاق به ازدواج فاقد دقت کافی است؛ چون سنجش طلاقهایی که حاصل ازدواجهای چندین دهه است، با میزان ازدواجهای یک سال دقیق نیست و نیز کاهش ازدواج و افزایش طلاق متاثر از کاهش جمعیت جوان و افزایش جمعیت میانسال است.<ref>[https://farsnews.ir/news/14000207000337/%DA%86%D8%B1%D8%A7-%D8%A2%D9%85%D8%A7%D8%B1-%D8%B7%D9%84%D8%A7%D9%82-%D8%A8%D9%87-%D8%A7%D8%B4%D8%AA%D8%A8%D8%A7%D9%87-%DA%AF%D8%B2%D8%A7%D8%B1%D8%B4-%D9%85%DB%8C%E2%80%8C%D8%B4%D9%88%D8%AF-%D8%B6%D8%B1%D9%88%D8%B1%D8%AA-%D8%A2%D9%85%D8%A7%D8%B1%D8%AF%D9%87%DB%8C-%D8%AF%D8%B1%D8%B3%D8%AA-%D8%AF%D8%B1-%D9%85%D8%B3%D8%A7%D8%A6%D9%84-%D8%AD%D9%88%D8%B2%D9%87 . موحد، «چرا آمار طلاق به اشتباه گزارش میشود؟»، خبرگزاری فارس.]</ref> | شاخص نسبت طلاق به ازدواج فاقد دقت کافی است؛ چون سنجش طلاقهایی که حاصل ازدواجهای چندین دهه است، با میزان ازدواجهای یک سال دقیق نیست و نیز کاهش ازدواج و افزایش طلاق متاثر از کاهش جمعیت جوان و افزایش جمعیت میانسال است.<ref>[https://farsnews.ir/news/14000207000337/%DA%86%D8%B1%D8%A7-%D8%A2%D9%85%D8%A7%D8%B1-%D8%B7%D9%84%D8%A7%D9%82-%D8%A8%D9%87-%D8%A7%D8%B4%D8%AA%D8%A8%D8%A7%D9%87-%DA%AF%D8%B2%D8%A7%D8%B1%D8%B4-%D9%85%DB%8C%E2%80%8C%D8%B4%D9%88%D8%AF-%D8%B6%D8%B1%D9%88%D8%B1%D8%AA-%D8%A2%D9%85%D8%A7%D8%B1%D8%AF%D9%87%DB%8C-%D8%AF%D8%B1%D8%B3%D8%AA-%D8%AF%D8%B1-%D9%85%D8%B3%D8%A7%D8%A6%D9%84-%D8%AD%D9%88%D8%B2%D9%87 . موحد، «چرا آمار طلاق به اشتباه گزارش میشود؟»، خبرگزاری فارس.]</ref> | ||
شاخص میزان عمومی طلاق: تعداد طلاق رخداده در ازای هر 1000 نفر جمعیت: | * شاخص میزان عمومی طلاق: تعداد طلاق رخداده در ازای هر 1000 نفر جمعیت: | ||
میزان عمومی طلاق مساوی است با: تعداد طلاق در یک سال تقسیم بر جمعیت میانه همان سال ضرب در ۱۰۰۰ | میزان عمومی طلاق مساوی است با: تعداد طلاق در یک سال تقسیم بر جمعیت میانه همان سال ضرب در ۱۰۰۰ | ||
| خط ۴۲: | خط ۴۲: | ||
شاخص میزان عمومی طلاق نیز از این حیث اشکال دارد که تعریف خانوار بهمعنای جمعیت متاهل نیست؛ بلکه افراد مجردِ مستقل و بیسرپرست را نیز شامل شده و این شاخص، کل جمعیت را لحاظ میکند؛ حال آنکه جمعیت در معرض طلاق، جمعیت متاهلان است که مناسبترین شاخص محسوب میشود. | شاخص میزان عمومی طلاق نیز از این حیث اشکال دارد که تعریف خانوار بهمعنای جمعیت متاهل نیست؛ بلکه افراد مجردِ مستقل و بیسرپرست را نیز شامل شده و این شاخص، کل جمعیت را لحاظ میکند؛ حال آنکه جمعیت در معرض طلاق، جمعیت متاهلان است که مناسبترین شاخص محسوب میشود. | ||
شاخص میزان طلاق متاهلان: از تقسیم تعداد طلاق رخداده به ازای هر 1000 زن متاهل بهدست میآید: <ref>. عباسی و همکاران، طلاق در ایران، 1397ش، ص30.</ref> | * شاخص میزان طلاق متاهلان: از تقسیم تعداد طلاق رخداده به ازای هر 1000 زن متاهل بهدست میآید: <ref>. عباسی و همکاران، طلاق در ایران، 1397ش، ص30.</ref> | ||
Div. m = div/Pm × 1000 | Div. m = div/Pm × 1000 | ||
