هیئت‌های مذهبی: تفاوت میان نسخه‌ها

نمایش تاریخچه به صورت تعاملی

→ تفاوت با ویرایش قدیمی‌تر تفاوت با ویرایش جدیدتر ←

دیداریویکی‌متن

@@ خط ۳: / خط ۳: @@
 هیئت‌های مذهبی، تشکل‌هایی مردمی و دینی هستند که با هدف ترویج فرهنگ قرآن و عترت و زنده نگه‌داشتن سنت‌های مذهبی، به‌ویژه عزاداری برای اهل‌بیت، به برگزاری مراسم و فعالیت‌های مذهبی در مناسبت‌های مختلف مانند اعیاد و روزهای ولادت یا شهادت ائمه و اهل‌بیت می‌پردازند. این هیئت‌ها معمولاً ساختاری مردمی دارند و معمولاً حول محور امامان شیعه، به‌ویژه امام حسین، فعالیت می‌کنند.
-== تعریف هیئت مذهبی ==
+==تعریف هیئت مذهبی==
-هیئت‌های مذهبی، تشکل‌های مردمی خودجوشی هستند که به‌منظور برگزاری مراسم‌های دینی تشکیل می‌شوند و با گستره‌ای از معانی رابطه داشته<ref>. قیم، فرهنگ معاصر عربی-فارسی، ۱۳۸۴ش، ص۱۱۷۹.</ref> و با هدف زنده‌نگه‌داشتن آیین‌های مذهبی، به‌ویژه عزاداری‌های مذهبی در ماه‌های محرم و صفر، شکل می‌گیرند.<ref>. لک و عیوضی، حی علی العزا: آیین و تاریخچه عزاداری، ۱۳۸۷ش، ص۷۷.</ref>
+هیئت‌های مذهبی، تشکل‌های مردمی خودجوشی هستند که به‌منظور برگزاری مراسم‌های دینی تشکیل می‌شوند و با گستره‌ای از معانی رابطه داشته<ref>. قیم، فرهنگ معاصر عربی-فارسی، ۱۳۸۴ش، ص۱۱۷۹.</ref> و با هدف زنده‌نگه‌داشتن آیین‌های مذهبی، به‌ویژه عزاداری‌های مذهبی در ماه‌های محرم و صفر، شکل می‌گیرند.<ref>. لک و عیوضی، حی علی العزا: آیین و تاریخچه عزاداری، ۱۳۸۷ش، ص۷۷.</ref> این تشکل‌ها با ساختاری مبتنی بر نقش‌های «واعظ» و «ذاکر» و از طریق آیین‌های جمعی نظیر سینه‌زنی و روضه‌خوانی به بازتولید معنویّت و انسجام اجتماعی می‌پردازند. هیئت‌ها علاوه بر کارکرد اصلیِ سوگواری یا شادمانی مذهبی، نقش‌های فرهنگی، آموزشی و حمایتی را نیز در جوامع محلی ایفا می‌کنند.<ref>. مظاهری، رسانه شیعه، ۱۳۸۷ش، ص۲۷۵؛ محدثی، فرهنگ عاشورا، ۱۳۷۸ش، ص۴۷۲.</ref>
+==انواع هیئت‌های مذهبی==
-این تشکل‌ها با ساختاری مبتنی بر نقش‌های «واعظ» و «ذاکر» و از طریق آیین‌های جمعی نظیر سینه‌زنی و روضه‌خوانی به بازتولید معنویّت و انسجام اجتماعی می‌پردازند. هیئت‌ها علاوه بر کارکرد اصلیِ سوگواری یا شادمانی مذهبی، نقش‌های فرهنگی، آموزشی و حمایتی را نیز در جوامع محلی ایفا می‌کنند.<ref>. مظاهری، رسانه شیعه، ۱۳۸۷ش، ص۲۷۵؛ محدثی، فرهنگ عاشورا، ۱۳۷۸ش، ص۴۷۲.</ref>
-== انواع هیئت‌های مذهبی  ==
 هیئت‌های مذهبی، تحت تأثیر عوامل اجتماعی، مذهبی و فرهنگی، گاهی به‌صورت کاملا جداگانه برای مردان و زنان شکل می‌گیرند، در حالی‌که در برخی دیگر از هیئت‌ها، حضور زنان به‌صورت محدودتر، به‌عنوان شرکت‌کننده پذیرفته شده است.<ref>. [https://ensani.ir/file/download/article/20120506074116-7010-39.pdf نورینیا، «هیئت‌های مذهبی زنان»، ۱۳۷۸ش، ص۱۸.]</ref> شکل غالب جلسههای زنانه شامل مجالس روضه‌خوانی و مداحی، جلسههای وعظ و خطابه، سفرههای نذری، زیارتنامه خوانی و دعا، گفتن احکام و تفسیر قرآن و بزرگداشت مناسبتها است.<ref>. [https://ensani.ir/file/download/article/20120506074116-7010-39.pdf نورینیا، «هیئت‌های مذهبی زنان»، ۱۳۷۸ش، ص18-20.]</ref>
 <span id="تاریخچه-هیئت‌های-مذهبی">
-= تاریخچه هیئت‌های مذهبی =
+=تاریخچه هیئت‌های مذهبی=
-=== ۱) از عاشورا تا توابین ===
-تاریخچۀ عزاداری بر سیدالشهدا به عزاداری زنان بنی‌هاشم و اهل‌بیت در کوفه، شام، کربلا و مدینه باز می‌گردد.<ref>. ابنطاووس، لهوف، ۱۳۸۱ش، ص۲۱2-۲۱6 و ۲28-۲30؛ موسوی مقرم، مقتل الحسین، ۱۴۱۱ق، ص۳۱6-۳۱7.</ref> امام سجاد با ورود کاروان اسرا به مدینه، اولین مراسم رسمی عزاداری را سازماندهی کرد.<ref>. ابنطاووس، لهوف، ۱۳۸۱ش، ص۲66-۲78.</ref>
-نخستین مجالس تعزیت رسمی توسط توابین در سال ۶۵ق، بر مزار امام حسین برگزار شد.<ref>. شوشتری، مجالس المؤمنین، ۱۳۷۶ش، ج۲، ص۲۴۳؛ خطیب بغدادی، تاریخ بغداد، ۱۴۱۷ق، ص۲۰۰.</ref> رجزخوانی عبدالله بن عوف از توابین، به سنتی دیرپا مبدل شد که در دوره‌های بعد به‌صورت منقبت‌خوانی و حماسی‌خوانی تبلور یافت.<ref>. آژند، نمایش در دوره صفوی، ۱۳۸۵ش، ص۲۵.</ref>
-=== ۲) دوره آل‌بویه و سلجوقیان ===
-نخستین دسته‌های عزاداری به شکل منسجم و ده روزه به دستور معزالدوله، حاکم آل‌بویه پدید آمد.<ref>. ابناثیر، الکامل فی التاریخ، ۱۳۸۵ق، ج۸، ص۵۴۹؛ ابنکثیر، البدایه و النهایه، ۱۴۱۱ق، ج۱۱، ص۲۴۳؛ شهرستانی، اشکواره کربلا، ۱۳۸۲ش، ص۲۰۶.</ref> در عاشورای سال ۳۵۲ق، عزای عمومی اعلام شد و مردم در قالب دستههای سوگواری، با پوشیدن لباس سیاه، تعطیلی بازارها و برپایی خیمه‌های عزا، آیین‌های سوگواری را به نمایش گذاشتند.<ref>. سیوطی، تاریخ خلفا، ۱۳۷۱ق، ص۴۰۱؛ جوزی، المنتظم فی تواریخ الملوک و الامم، ۱۴۱۲ق، ج۸، ص۳۱۹.</ref>
+===۱) از عاشورا تا توابین===
-مشارکت سازمان‌یافته زنان در عزاداری‌های عمومی محرم در این دوره با جلوه‌های نمادین (صورتهای سیاه، لباسهای کهنه، سیلی‌زنی به‌صورت و ولوله و هلهله) به‌عنوان الگویی از سوگواری جمعی است.<ref>. جوزی، المنتظم فی تواریخ الملوک و الامم، ۱۴۱۲ق، ج۸، ص۳۱۹.</ref>
+تاریخچۀ عزاداری بر سیدالشهدا به عزاداری زنان بنی‌هاشم و اهل‌بیت در کوفه، شام، کربلا و مدینه باز می‌گردد.<ref>. ابنطاووس، لهوف، ۱۳۸۱ش، ص۲۱2-۲۱6 و ۲28-۲30؛ موسوی مقرم، مقتل الحسین، ۱۴۱۱ق، ص۳۱6-۳۱7.</ref> امام سجاد با ورود کاروان اسرا به مدینه، اولین مراسم رسمی عزاداری را سازماندهی کرد.<ref>. ابنطاووس، لهوف، ۱۳۸۱ش، ص۲66-۲78.</ref> نخستین مجالس تعزیت رسمی توسط توابین در سال ۶۵ق، بر مزار امام حسین برگزار شد.<ref>. شوشتری، مجالس المؤمنین، ۱۳۷۶ش، ج۲، ص۲۴۳؛ خطیب بغدادی، تاریخ بغداد، ۱۴۱۷ق، ص۲۰۰.</ref> رجزخوانی عبدالله بن عوف از توابین، به سنتی دیرپا مبدل شد که در دوره‌های بعد به‌صورت منقبت‌خوانی و حماسی‌خوانی تبلور یافت.<ref>. آژند، نمایش در دوره صفوی، ۱۳۸۵ش، ص۲۵.</ref>
+===۲) دوره آل‌بویه و سلجوقیان===
-سنت عزاداری عاشورا در اوایل دورۀ سلجوقی علی‌رغم سخت‌گیری‌های سیاسی کمابیش در عراق و طبرستان استمرار داشت.<ref>. دورسون، دین و سیاست در دولت عثمانی، ۱۳۸۱ش، ص۱۴۴؛ ابنکثیر، البدایه و النهایه، ۱۴۱۱ق، ج۱۲، ص۹2-۹3.</ref>
+نخستین دسته‌های عزاداری به شکل منسجم و ده روزه به دستور معزالدوله، حاکم آل‌بویه پدید آمد.<ref>. ابناثیر، الکامل فی التاریخ، ۱۳۸۵ق، ج۸، ص۵۴۹؛ ابنکثیر، البدایه و النهایه، ۱۴۱۱ق، ج۱۱، ص۲۴۳؛ شهرستانی، اشکواره کربلا، ۱۳۸۲ش، ص۲۰۶.</ref> در عاشورای سال ۳۵۲ق، عزای عمومی اعلام شد و مردم در قالب دستههای سوگواری، با پوشیدن لباس سیاه، تعطیلی بازارها و برپایی خیمه‌های عزا، آیین‌های سوگواری را به نمایش گذاشتند.<ref>. سیوطی، تاریخ خلفا، ۱۳۷۱ق، ص۴۰۱؛ جوزی، المنتظم فی تواریخ الملوک و الامم، ۱۴۱۲ق، ج۸، ص۳۱۹.</ref> مشارکت سازمان‌یافته زنان در عزاداری‌های عمومی محرم در این دوره با جلوه‌های نمادین (صورتهای سیاه، لباسهای کهنه، سیلی‌زنی به‌صورت و ولوله و هلهله) به‌عنوان الگویی از سوگواری جمعی است.<ref>. جوزی، المنتظم فی تواریخ الملوک و الامم، ۱۴۱۲ق، ج۸، ص۳۱۹.</ref>
-در عصر سلجوقیان، تأکید بر شیون و خودزنی زنان در آیینهای سوگواری در منابع این دوره مشهود است. زنان شیعه در روز عاشورا با مشارکت فعال در آیین‌های عاشورایی به خراشیدن نمادین صورت و نوحه‌سرایی می‌پرداختند.<ref>. رازی قزوینی، نقض، ۱۳۹۱ش، ص۴۰۳.</ref> این سنت در محلۀ کرخ بغداد تداوم یافت. در سال ۴۵۸ق، زنان کرخ علی‌رغم سرکوب حکومت این آیین را احیا کردند.<ref>. ابناثیر، الکامل فی التاریخ، ۱۳۸۵ق، ج۸، ص۵۵۰؛ ابنکثیر، البدایه و النهایه، ۱۴۱۱ق، ج۱۱، ص۲۵۹.</ref>
+سنت عزاداری عاشورا در اوایل دورۀ سلجوقی علی‌رغم سخت‌گیری‌های سیاسی کمابیش در عراق و طبرستان استمرار داشت.<ref>. دورسون، دین و سیاست در دولت عثمانی، ۱۳۸۱ش، ص۱۴۴؛ ابنکثیر، البدایه و النهایه، ۱۴۱۱ق، ج۱۲، ص۹2-۹3.</ref> در عصر سلجوقیان، تأکید بر شیون و خودزنی زنان در آیینهای سوگواری در منابع این دوره مشهود است. زنان شیعه در روز عاشورا با مشارکت فعال در آیین‌های عاشورایی به خراشیدن نمادین صورت و نوحه‌سرایی می‌پرداختند.<ref>. رازی قزوینی، نقض، ۱۳۹۱ش، ص۴۰۳.</ref> این سنت در محلۀ کرخ بغداد تداوم یافت. در سال ۴۵۸ق، زنان کرخ علی‌رغم سرکوب حکومت این آیین را احیا کردند.<ref>. ابناثیر، الکامل فی التاریخ، ۱۳۸۵ق، ج۸، ص۵۵۰؛ ابنکثیر، البدایه و النهایه، ۱۴۱۱ق، ج۱۱، ص۲۵۹.</ref>
+===۳) دوره مغول===
-=== ۳) دوره مغول ===
 در عصر مغول مراسم عزاداری با رونق بی‌سابقه‌ای مواجه شد، به‌گونه‌ای که شاعران شیعه به سرودن مراثی و نوحه‌های سینه‌زنی پرداختند و حسینیه‌ها به‌عنوان نهادهای ثابت این آیین‌ها تثبیت شدند.<ref>. میراحمدی، دین و مذهب در عصر صفوی، ۱۳۶۳ش، ص۱۷؛ حجازی، حسین بن علی در آیینه شعر فارسی، ۱۳۸۲ش، ص۳۴.</ref>
-=== ۴) دوره تیموریان  ===
+===۴) دوره تیموریان===
 در دورۀ تیموریان نیز علی‌رغم حنفی‌مذهب بودن حکمرانان، سیاست تسامح مذهبی آنان زمینه را برای عنوان یافتن و گسترش مجالس عزاداری تحت نام «مجلس روضه‌خوانی» به‌عنوان شکلی سازمان‌یافته از سوگواری فراهم کرد.<ref>. صفا، تاریخ ادبیات ایران، ۱۳۶۶ش، ج۴، ص۵2-۵4؛ جعفریان، تأملی در نهضت عاشورا، ۱۳۸۱ش، ص۲۹۱؛ صفتگل، ساختار نهاد و اندیشه دینی در ایران عصر صفوی، ۱۳۸۱ش، ص۱۳۶.</ref>
-=== ۵) دوره صفویه ===
+===۵) دوره صفویه===
-در عهد صفویان، رسمی شدن مجالس سوگواری و ابزارمندشدن و نیز تعریف آئین‌ها و رسوم جدید عزاداری ظهور یافت.<ref>. [https://www.shiitestudies.com/article_37031.html کشاورز و چلونگر، «تفسیر و تحلیل نقش آیین عزاداری عاشورا در فرایند تمدنی دولت شیعی صفویه»، ۱۳۹۷ش، ص۱۷۶.]</ref> در عصر شاه اسماعیل اول، عزاداری محرم فقط در روز عاشورا و منحصر به روضهخوانی بود که رونق کتاب‌هایی مانند «روضه‌الشهداء» کاشفی گواه بر این امر است.<ref>. میراحمدی، دین و مذهب در عصر صفوی، ۱۳۶۳ش، ص۸۰.</ref>
+در عهد صفویان، رسمی شدن مجالس سوگواری و ابزارمندشدن و نیز تعریف آئین‌ها و رسوم جدید عزاداری ظهور یافت.<ref>. [https://www.shiitestudies.com/article_37031.html کشاورز و چلونگر، «تفسیر و تحلیل نقش آیین عزاداری عاشورا در فرایند تمدنی دولت شیعی صفویه»، ۱۳۹۷ش، ص۱۷۶.]</ref> در عصر شاه اسماعیل اول، عزاداری محرم فقط در روز عاشورا و منحصر به روضهخوانی بود که رونق کتاب‌هایی مانند «روضه‌الشهداء» کاشفی گواه بر این امر است.<ref>. میراحمدی، دین و مذهب در عصر صفوی، ۱۳۶۳ش، ص۸۰.</ref> در این دوره، زنان بیشتر به مراسم روضهخوانیها هدایت شدهاند و حذف یا کمرنگ شدن حضور زنان در دستههای عزاداری، نشانۀ سیاسی شدن آیینهای دستهوری است. شاه‌ عباس اول صفوی با نهادینه‌سازی مراسم عاشورا، آن را از آیینی مذهبی به پدیده‌ای فراگیر اجتماعی تبدیل کرد که به حضور همۀ زنان طبقات مختلف در آن منجر شد.<ref>. فیگوئروا، سفرنامه، 1363ش، ص309-310.</ref>
-در این دوره، زنان بیشتر به مراسم روضهخوانیها هدایت شدهاند و حذف یا کمرنگ شدن حضور زنان در دستههای عزاداری، نشانۀ سیاسی شدن آیینهای دستهوری است. شاه‌ عباس اول صفوی با نهادینه‌سازی مراسم عاشورا، آن را از آیینی مذهبی به پدیده‌ای فراگیر اجتماعی تبدیل کرد که به حضور همۀ زنان طبقات مختلف در آن منجر شد.<ref>. فیگوئروا، سفرنامه، 1363ش، ص309-310.</ref>
 در عصر شاه عباس اوّل و دورههای پس از آن، در روز عاشورا هیئت‌های عزاداری پس از سوگواری در سطح شهر، در برابر مزار بزرگان صفوی،<ref>. اولئاریوس، سفرنامه، 1363ش، ص488.</ref> میدانگاههای اصلی شهر<ref>. فیگوئروا، سفرنامه،1363ش، ص311.</ref> و کاخ شاهی<ref>. دلاواله، سفرنامه،1370ش، ص71.</ref> اجتماع میکردند. از این دوره به بعد، خصوصاً در زمان شاه صفی، هیئت‌های معمول عزاداری با ابزارها و آلات خاصی همانند عَلَم، کُتَل، توغ و بیرق زینت داده می‌شود. علاوه بر ابزار‌آلات جدید، آیینهای نوین در سلک آیین‌های عزاداری همانند «تیغ‌زنی»، «قفل‌زنی»، «سنگ‌زنی»، «قمه‌زنی»، «نخلگردانی»، «گِلمالی» و «تعزیه» رواج یافته بود.<ref>. اولئاریوس، سفرنامه، 1363ش، ص۱۱2-۱۱8.</ref> مکانهایی همانند سقاخانه‌ها، تكيه و حسينيه در دورۀ ميانۀ صفويه ساخته شد.<ref>. نصرآبادی، تذکره نصرآبادی، 1361ش، ص9.</ref>
@@ خط ۵۰: / خط ۳۷: @@
 این تحولات، شیعه را از مذهبی تقیه‌گرا به نیرویی فرهنگی سیاسی مسلط تبدیل کرد و از همین دوران است که مراسم عزاداری تحت‌عنوان هیئت‌های مذهبی علاوه بر بُعد مذهبی، به یکی از آئینهای ملی ایرانی مبدل شد.<ref>. مظاهری، رسانه شیعه، ۱۳۸۷ش، ص۷۵.</ref>
-=== ۶) دوره قاجار ===
+===۶) دوره قاجار===
-ویژگی‌های بارز این دوره شامل مردمی‌تر شدن مراسم، حضور پررنگ زنان، گسترش زمانی سوگواری و تشکیل هیئت‌های مذهبی به فراتر از محرم و تعمیم آن به ماه صفر و شرکت فعال حکومتیان در آیین‌ها بود.<ref>. آقابزرگ تهرانی، الذریعة إلی تصانیف الشیعة، ۱۴۰۳ق، ج۱۱، ص۲۹۴.</ref> ظهور نشانه‌های اولیه بازتعریف نقش اجتماعی زنان در تعزیه در این دوره را میتوان به‌عنوان نقطۀ عطفی در مناسک مذهبی شیعی در نظر گرفت.<ref>. [https://jcrl.birjand.ac.ir/article_3061_83bff4dc35f87a7630334f82bd76b4bc.pdf برزوئیان و خاکی، «تحلیل تاریخی نقش و جایگاه زنان در آیینهای سوگواری در ایران»، ۱۴۰۳ش، ص۵۰.]</ref>
+ویژگی‌های بارز این دوره شامل مردمی‌تر شدن مراسم، حضور پررنگ زنان، گسترش زمانی سوگواری و تشکیل هیئت‌های مذهبی به فراتر از محرم و تعمیم آن به ماه صفر و شرکت فعال حکومتیان در آیین‌ها بود.<ref>. آقابزرگ تهرانی، الذریعة إلی تصانیف الشیعة، ۱۴۰۳ق، ج۱۱، ص۲۹۴.</ref> ظهور نشانه‌های اولیه بازتعریف نقش اجتماعی زنان در تعزیه در این دوره را میتوان به‌عنوان نقطۀ عطفی در مناسک مذهبی شیعی در نظر گرفت.<ref>. [https://jcrl.birjand.ac.ir/article_3061_83bff4dc35f87a7630334f82bd76b4bc.pdf برزوئیان و خاکی، «تحلیل تاریخی نقش و جایگاه زنان در آیینهای سوگواری در ایران»، ۱۴۰۳ش، ص۵۰.]</ref> دولت پهلوی با اعمال سیاست‌های کنترل‌گرایانه مانند نظارت بر مراسم عزاداری، محدودیت برای وعاظ، تلاش کرد تا آیین‌های عاشورا را به ابزاری برای تثبیت قدرت خود تبدیل کند، اما هرگز نتوانست کاملاً مانع عزاداری‌های سیدالشهدا شود.<ref>. مظاهری، رسانه شیعه، ۱۳۸۷ش، ص۱۴۷.</ref>
-دولت پهلوی با اعمال سیاست‌های کنترل‌گرایانه مانند نظارت بر مراسم عزاداری، محدودیت برای وعاظ، تلاش کرد تا آیین‌های عاشورا را به ابزاری برای تثبیت قدرت خود تبدیل کند، اما هرگز نتوانست کاملاً مانع عزاداری‌های سیدالشهدا شود.<ref>. مظاهری، رسانه شیعه، ۱۳۸۷ش، ص۱۴۷.</ref>
+===۷) دوره انقلاب اسلامی===
-=== ۷) دوره انقلاب اسلامی ===
 انقلاب اسلامی آغازگر تحولی بنیادین از نظر کمی و کیفی در سازمان‌یابی هیئت‌های مذهبی شد، به‌طوری که هم تنوع و تکثر هیئت‌ها به‌رسمیت شناخته شد و هم ساختار سنتی این نهادها دچار دگرگونی اساسی شد.<ref>. مظاهری، رسانه شیعه، ۱۳۸۷ش، ص۲۹۵.</ref> در نیمۀ دوم دهۀ ۱۳۷۰ش، تحولات عمیقی در ساختار و مؤلفههای هویتی هیئت‌های مذهبی زنان، به شکلگیری الگوهای نوین و متمایز از اشکال سنتی انجامید.<ref>. [https://jwsps.alzahra.ac.ir/article_1356_6c8e1a475dddf68398657f98e3ada45b.pdf دستوری، «بررسی دگرگونی هیئت‌های مذهبی زنانه: هیئت‌های سنتی و نوین»، ۱۳۸۹ش، ص۷۳].</ref>
-== گونه‌شناسی هیئت‌های مذهبی ==
+==گونه‌شناسی هیئت‌های مذهبی==
-از منظر سازمانی، هیئت‌ها بر اساس عواملی مانند نوع ساختار (سلسله‌مراتبی یا افقی)، ثبات فعالیت (دائمی یا موسمی)، پیچیدگی تشکیلاتی (ساده یا حرفه‌ای)، محل استقرار (شهری یا روستایی)، قدمت تاریخی و نسبت‌شان با نهادهای مذهبی یا سیاسی (وابسته یا مستقل) تفکیک می‌شوند.<ref>. [https://elmnet.ir/doc/10645524-22096 فرجی، بررسی کارکردهای هیئت‌های مذهبی در پیشگیری از جرم، ۱۳۹۲ش، ص38-40.]</ref>
-از جنبۀ مخاطب‌محور، هیئت‌ها بر اساس ویژگی‌های جمعیتشناختی مخاطبان مانند جنسیت، گروه سنی، یا طبقۀ اجتماعی و نیز موضع‌گیری‌های ایدئولوژیک مانند سنت‌گرا، انقلابی، یا عامه‌پسند، تقسیم‌بندی می‌شوند.<ref>. [https://elmnet.ir/doc/10645524-22096 فرجی، بررسی کارکردهای هیئت‌های مذهبی در پیشگیری از جرم، ۱۳۹۲ش، ص۴0-۴3.]</ref>
+از منظر سازمانی، هیئت‌ها بر اساس عواملی مانند نوع ساختار (سلسله‌مراتبی یا افقی)، ثبات فعالیت (دائمی یا موسمی)، پیچیدگی تشکیلاتی (ساده یا حرفه‌ای)، محل استقرار (شهری یا روستایی)، قدمت تاریخی و نسبت‌شان با نهادهای مذهبی یا سیاسی (وابسته یا مستقل) تفکیک می‌شوند.<ref>. [https://elmnet.ir/doc/10645524-22096 فرجی، بررسی کارکردهای هیئت‌های مذهبی در پیشگیری از جرم، ۱۳۹۲ش، ص38-40.]</ref> از جنبۀ مخاطب‌محور، هیئت‌ها بر اساس ویژگی‌های جمعیتشناختی مخاطبان مانند جنسیت، گروه سنی، یا طبقۀ اجتماعی و نیز موضع‌گیری‌های ایدئولوژیک مانند سنت‌گرا، انقلابی، یا عامه‌پسند، تقسیم‌بندی می‌شوند.<ref>. [https://elmnet.ir/doc/10645524-22096 فرجی، بررسی کارکردهای هیئت‌های مذهبی در پیشگیری از جرم، ۱۳۹۲ش، ص۴0-۴3.]</ref>
 بر اساس مدل ساختاری-کارکردی، هیئت‌های مذهبی به چهار نوع کلی تقسیم می‌شوند:
@@ خط ۷۸: / خط ۶۱: @@
 این تقسیم‌بندی نشان می‌دهد که هیئت‌های مذهبی صرفاً نهادهای عبادی نیستند، بلکه بازتابی از تحولات اجتماعی-سیاسی و تغییر ذائقه‌های فرهنگی در ایران معاصر هستند.<ref>. مظاهری، رسانه شیعه، ۱۳۸۷ش، ص۳۱3-۳۱5.</ref>
-== گونه‌شناسی هیئت‌های مذهبی زنانه ==
+==گونه‌شناسی هیئت‌های مذهبی زنانه==
-=== ۱) هیئت‌های سنتی ===
+===۱) هیئت‌های سنتی===
 هیئت‌های سنتی در طی سال، به‌صورت دورهای یا دههای، در منازل یا حسینیههای شخصی و یا مساجد برپا میشوند.<ref>. [https://jwsps.alzahra.ac.ir/article_1356_6c8e1a475dddf68398657f98e3ada45b.pdf دستوری، «بررسی دگرگونی هیئت‌های مذهبی زنانه: هیئت‌های سنتی و نوین»، ۱۳۸۹ش، ص۷۸].</ref> در این نوع هیئتها با محوریت سخنرانی‌های اعتقادی، اخلاقی و فقهی، بر روضهخوانی و ادعیهخوانی تاکید می‌شود.<ref>. [https://jwsps.alzahra.ac.ir/article_1356_6c8e1a475dddf68398657f98e3ada45b.pdf دستوری، «بررسی دگرگونی هیئت‌های مذهبی زنانه: هیئت‌های سنتی و نوین»، ۱۳۸۹ش، ص۸۸].</ref>
-=== ۲) هیئت‌های مذهبی نوین ===
+===۲) هیئت‌های مذهبی نوین===
 گروه‌های مذهبی نوین، ضمن حفظ هویت دینی خود، به‌دلیل ناسازگاری با ساختارهای سنتی، از هیئت‌های مرسوم فاصله گرفته‌اند و با کنار گذاشتن برخی هنجارهای رایج به بازتعریف دین به مثابۀ نظامی شخصی‌شده و سازگار با ارزش‌های مدرن پرداخته‌اند. این نوع از هیئت‌های مذهبی از دو دسته هیئت‌های عامهپسند نوین و معرفتگرا تشکیل شدهاند.<ref>. [https://jwsps.alzahra.ac.ir/article_1356_6c8e1a475dddf68398657f98e3ada45b.pdf دستوری، «بررسی دگرگونی هیئت‌های مذهبی زنانه: هیئت‌های سنتی و نوین»، ۱۳۸۹ش، ص۸۸].</ref>
@@ خط ۹۲: / خط ۷۵: @@
 '''ب) هیئت‌های معرفتگرا؛''' هیئت‌های معرفت‌گرا با ترکیبی از ویژگی‌های سنتی و نوین، الگویی ترکیبی از دینداری را ارائه می‌دهند. این مجالس که عمدتاً توسط زنان طبقۀ متوسط و بالای تحصیل‌کرده برگزار می‌شوند، با حفظ ساختار سخنرانی/مداح در سوگواری‌ها و اضافه شدن دف‌زن در جشن‌ها، گفتمانی عرفانی-معرفت‌محور مبتنی بر منابع دینی اصیل را دنبال می‌کنند. اگرچه شکل‌ اجرا و استفاده از زیبایی‌شناسی مدرن آنها را به هیئت‌های نوین نزدیک می‌کند، اما محتوای عمیق‌تر و رویکرد عقلانی-عرفانی، تمایز اصلی آنها از هیئت‌های عامه‌پسند است. این هیئت‌ها با حفظ جنبه‌های عاطفی سنتی، احکام فقهی را نادیده نمی‌گیرند، اما بر ایمان فردی و معرفت باطنی تأکید بیشتری دارند.<ref>. [https://jwsps.alzahra.ac.ir/article_1356_6c8e1a475dddf68398657f98e3ada45b.pdf دستوری، «بررسی دگرگونی هیئت‌های مذهبی زنانه: هیئت‌های سنتی و نوین»، ۱۳۸۹ش، ص۸۲].</ref>
-=== ۳) شبه هیئت‌ها ===
+===۳) شبه هیئت‌ها===
 پدیده‌های نوظهوری مانند «والنتاین محرم» یا «حسین پارتی» را می‌توان در زمرۀ «شبه‌هیئت‌ها» طبقه‌بندی کرد. این گردهمایی‌های جوانان با ویژگی‌های منحصربه‌فردی همراه است: حضور فعال و آشکار زنان به‌صورت مستقیم، ترکیب نامتعارف عناصر مذهبی و مدرن و ماهیت اعتراض‌آمیز که بازتابی از تأثیرپذیری از سبک زندگی جوانان معاصر است. این پدیده‌ها را می‌توان نمونۀ‌ تندروی هیئت‌های عامه‌پسند دانست که با شکستن مرزهای سنتی، الگویی کاملاً غیررسمی و دگرگون‌شده از مشارکت مذهبی جوانان ارائه می‌دهند.<ref>. [https://jwsps.alzahra.ac.ir/article_1356_6c8e1a475dddf68398657f98e3ada45b.pdf دستوری، «بررسی دگرگونی هیئت‌های مذهبی زنانه: هیئت‌های سنتی و نوین»، ۱۳۸۹ش، ص83-84].</ref>
-== نقش زنان در هیئت‌های مذهبی ایران ==
+==نقش زنان در هیئت‌های مذهبی ایران==
 برخی بر این باورند که آئین‌های باستانی ریشه در اساطیر کشاورزی دارد که با پیوند نمادین زن به‌عنوان نماد باروری و عناصری مانند باران و گریه به‌عنوان نشانه‌های حیاتبخشی، از منظر اسطوره، با جنسیت زنانه پیوند میخورد.<ref>. برزوئیان و خاکی، «تحلیل تاریخی نقش و جایگاه زنان در آیینهای سوگواری در ایران»، ۱۴۰۳ش، ص۵۵.</ref>
@@ خط ۱۰۴: / خط ۸۷: @@
 در این دیدگاه مشارکت زنان در آیین‌های سوگواری، به واکنشی ناخودآگاه به محدودیت‌های تاریخی جنسیتی تقلیل می‌یابد. نقش خودآگاهی زنان و حقایق معنوی را در مشارکت زنان در هیئت‌های مذهبی نادیده می‌گیرد.<ref>. برزوئیان و خاکی، «تحلیل تاریخی نقش و جایگاه زنان در آیینهای سوگواری در ایران»، ۱۴۰۳ش، ص۵۵.</ref>
-== ارکان هیئت‌های مذهبی  ==
+==ارکان هیئت‌های مذهبی==
 '''۱) سازمان:''' الگوی سازمانی مجالس آیینی شیعی متناسب با شرایط اجتماعی، سیاسی و فرهنگی هر دوره، اشکال متفاوتی را تجربه کرده‌ است. روند کلی این تغییرات تکاملی بوده اما برخی از نهادها افول کارکردی را تجربه کرده است.<ref>. مظاهری، رسانه شیعه، ۱۳۸۷ش، ص۲۹2-۲۹3.</ref>
@@ خط ۱۱۴: / خط ۹۷: @@
 '''۴) مخاطبان: '''مخاطبان، نه‌تنها مصرف‌کنندۀ‌ پیام‌های هیئت هستند، بلکه با بازخوردهای خود مانند اشک یا سکوت معنوی بر کیفیت اجرای سخنرانان و مداحان تأثیر می‌گذارند. سطح سواد دینی و انتظارات مخاطبان، برنامه‌ریزی هیئت‌ها را جهت‌دهی می‌کند. برای مثال، هیئت‌های دانشگاهی معمولاً به مباحث تحلیلی‌تر تمایل دارند.<ref>. مظاهری، رسانه شیعه، ۱۳۸۷ش، ص۲۹۵.</ref>
-== کارکردهای هیئت‌های مذهبی ==
+==کارکردهای هیئت‌های مذهبی==
 هیئت‌های مذهبی دارای کارکردهای چندبُعدی و سطوح مختلف عملکردی در حوزه‌های فرهنگی، مذهبی، سیاسی، اجتماعی و اقتصادی در دو سطح آشکار و پنهان هستند.<ref>. ریتزر، نظریههای جامعهشناختی در دوران معاصر،۱۳۸۰ش، ص۱47-۱51.</ref> کارکردهای آشکار عمدتاً شامل بازتولید گفتمان دینی، تقویت باورهای مذهبی،<ref>. مظاهری، رسانه شیعه، ۱۳۸۷ش، ص۲۸7-۲۸8.</ref> ایفای نقش سیاسی در چارچوب گفتمان رسمی و ارائۀ الگوهای رفتاری اسلامی می‌شود.<ref>. مظاهری، رسانه شیعه، ۱۳۸۷ش، ص۲۸0-۲۸6.</ref>
@@ خط ۱۲۲: / خط ۱۰۵: @@
 هیئت‌های مذهبی زنان از جنبۀ دینی، موجب تقرب به خدا و افزایش آگاهی بیشتر از قرآن و احکام دین و زندگی ائمه، از بعد اجتماعی، موجب تحکیم روابط خانوادگی (صله رحم) و سازماندهی کمک‌های مردمی و از نظر روانی، موجب کاهش استرس و ایجاد آرامش شده و در حوزۀ خانواده به بهبود روابط زوجین، والدین و فرزندان و تسهیل ازدواج یاری می‌رسانند.<ref>. [https://ensani.ir/file/download/article/20180210171717-9798-183.pdf خاکسارفرد و سوری، «فهم پدیدارشناسانه تجربهزیسته زنان از حضور در مجالس مذهبی زنانه»، ۱۳۹۶ش، ص۱۸۰.]</ref>
-== چالش‌ها ==
+==چالش‌ها==
 ساختار مردمی و غیردولتی هیئت‌های مذهبی در صورت فقدان نظارت و کنترل می‌تواند به بروز آسیب‌هایی مثل قمه‌زنی، ترویج شمایل‌نگاری غیرمتعارف، استفاده از موسیقی‌های نامناسب، رواج روضه‌های ساختگی، تعابیر غلوآمیز و خرافات می‌شود. همچنین عدم آشنایی با فقه عزاداری، ترویج عرفان‌های کاذب و ارائۀ تصویر افراطی از شیعیان در رسانه‌ها می‌تواند به تضعیف جایگاه هیئت‌های مذهبی بینجامد.<ref>. [https://ensani.ir/file/download/article/1608544691-9959-99-8.pdf بابایی و همکاران، «تدوین راهبردهای تقویت کارکردهای هیئت‌های مذهبی با رویکرد ارتقاء قدرت نرم جمهوری اسلامی ایران»، ۱۳۹۶ش، ص۲۳.]</ref>
@@ خط ۱۲۹: / خط ۱۱۲: @@
 {{پانویس}}
-== منابع ==
+==منابع==
-* آژند، یعقوب، نمایش در دوره صفوی، تهران، فرهنگستان هنر، ۱۳۸۵ش.
+*آژند، یعقوب، نمایش در دوره صفوی، تهران، فرهنگستان هنر، ۱۳۸۵ش.
 *
-* آقابزرگ تهرانی، محمدمحسن، الذریعه الی تصانیف الشیعه، بیروت، دارالأضواء، ۱۴۰۳ق.
+*آقابزرگ تهرانی، محمدمحسن، الذریعه الی تصانیف الشیعه، بیروت، دارالأضواء، ۱۴۰۳ق.
 *
-* ابناثیر، عزالدین بن حسن، الکامل فی التاریخ، بیروت، دار صادر و دار بیروت، ۱۳۸۵ق.
+*ابناثیر، عزالدین بن حسن، الکامل فی التاریخ، بیروت، دار صادر و دار بیروت، ۱۳۸۵ق.
 *
-* ابنطاووس، سیدعلی، لهوف، ترجمه عباس عزیزی، قم، صلاه، ۱۳۸۱ش.
+*ابنطاووس، سیدعلی، لهوف، ترجمه عباس عزیزی، قم، صلاه، ۱۳۸۱ش.
 *
-* ابنکثیر، ابوافداء الحافظ، البدایه و النهایه، بیروت، مکتبه المعارف، ۱۴۱۱ق.
+*ابنکثیر، ابوافداء الحافظ، البدایه و النهایه، بیروت، مکتبه المعارف، ۱۴۱۱ق.
 *
-* اولئاریوس، آدام، سفرنامه (بخش ایران)، ترجمه احمد به‌پور، تهران، سازمان انتشاراتی و فرهنگی ابتکار، 1363ش.
+*اولئاریوس، آدام، سفرنامه (بخش ایران)، ترجمه احمد به‌پور، تهران، سازمان انتشاراتی و فرهنگی ابتکار، 1363ش.
 *
-* بابایی، عباس و همکاران، «تدوین راهبردهای تقویت کارکردهای هیأتهای مذهبی با رویکرد ارتقاء قدرت نرم جمهوری اسلامی ایران»، مطالعات راهبردی بسیج، سال۲۰، شماره ۷۵، ۱۳۹۶ش.
+*بابایی، عباس و همکاران، «تدوین راهبردهای تقویت کارکردهای هیأتهای مذهبی با رویکرد ارتقاء قدرت نرم جمهوری اسلامی ایران»، مطالعات راهبردی بسیج، سال۲۰، شماره ۷۵، ۱۳۹۶ش.
 *
-* برزوئیان، مرضیه و خاکی، محمدرضا، «تحلیل تاریخی نقش و جایگاه زنان در آیین‌های سوگواری در ایران»، فرهنگ و ادبیات آیینی، دوره ۳، شماره ۱، ۱۴۰۳ش.
+*برزوئیان، مرضیه و خاکی، محمدرضا، «تحلیل تاریخی نقش و جایگاه زنان در آیین‌های سوگواری در ایران»، فرهنگ و ادبیات آیینی، دوره ۳، شماره ۱، ۱۴۰۳ش.
 *
-* جعفریان، رسول، تأملی در نهضت عاشورا، قم، انصاریان، ۱۳۸۱ش.
+*جعفریان، رسول، تأملی در نهضت عاشورا، قم، انصاریان، ۱۳۸۱ش.
 *
-* جوزی، جمالالدین ابوفرج، المنتظم فی تواریخ الملوک و الامم، تحقیق محمد عبدالقادر عطا و مصطفى عبدالقادر عطا، بیروت، دار الكتب العلميه، ۱۴۱۲ق.
+*جوزی، جمالالدین ابوفرج، المنتظم فی تواریخ الملوک و الامم، تحقیق محمد عبدالقادر عطا و مصطفى عبدالقادر عطا، بیروت، دار الكتب العلميه، ۱۴۱۲ق.
 *
-* حجازی، سیدعلیرضا، حسین بن علی در آیینه شعر فارسی، قم، فارس الحجاز، ۱۳۸۲ش.
+*حجازی، سیدعلیرضا، حسین بن علی در آیینه شعر فارسی، قم، فارس الحجاز، ۱۳۸۲ش.
 *
-* خاکسارفرد، عطیه و سوری، صدیقه، «فهم پدیدارشناسانه تجربهزیسته زنان از حضور در مجالس مذهبی زنانه»، راهبرد فرهنگ، شماره ۳۷، ۱۳۹۶ش.
+*خاکسارفرد، عطیه و سوری، صدیقه، «فهم پدیدارشناسانه تجربهزیسته زنان از حضور در مجالس مذهبی زنانه»، راهبرد فرهنگ، شماره ۳۷، ۱۳۹۶ش.
 *
-* خطیب بغدادی، ابیبکر احمد بن علی، تاریخ بغداد، بیروت، دارالکتب العلمیه، ۱۴۱۷ق.
+*خطیب بغدادی، ابیبکر احمد بن علی، تاریخ بغداد، بیروت، دارالکتب العلمیه، ۱۴۱۷ق.
 *
-* دستوری، مژگان، «بررسی دگرگونی هیئت‌های مذهبی زنانه: هیئت‌های سنتی و نوین»، مطالعات اجتماعی روانشناختی زنان، سال ۸، شماره ۱، ۱۳۸۹ش.
+*دستوری، مژگان، «بررسی دگرگونی هیئت‌های مذهبی زنانه: هیئت‌های سنتی و نوین»، مطالعات اجتماعی روانشناختی زنان، سال ۸، شماره ۱، ۱۳۸۹ش.
 *
-* دلاواله، پیترو، سفرنامه، ترجمه شعال‌الدین شفا، چاپ دوم، تهران، علمی و فرهنگی، 1370ش.
+*دلاواله، پیترو، سفرنامه، ترجمه شعال‌الدین شفا، چاپ دوم، تهران، علمی و فرهنگی، 1370ش.
 *
-* دورسون، داود، دین و سیاست در دولت عثمانی، ترجمه منصوره حسینی و داود وفائی، تهران، وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی، سازمان چاپ و انتشارات، ۱۳۸۱ش.
+*دورسون، داود، دین و سیاست در دولت عثمانی، ترجمه منصوره حسینی و داود وفائی، تهران، وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی، سازمان چاپ و انتشارات، ۱۳۸۱ش.
 *
-* رازی قزوینی، نصیرالدین ابوالرشید عبدالجلیل، نقض، تصحیح میرجلالالدین محدث ارموی، به کوشش محمدحسین درایتی، قم، دارالحدیث، ۱۳۹۱ش.
+*رازی قزوینی، نصیرالدین ابوالرشید عبدالجلیل، نقض، تصحیح میرجلالالدین محدث ارموی، به کوشش محمدحسین درایتی، قم، دارالحدیث، ۱۳۹۱ش.
 *
-* ریتزر، جورج، نظریههای جامعهشناختی در دوران معاصر، تهران، علمی، ۱۳۸۰ش.
+*ریتزر، جورج، نظریههای جامعهشناختی در دوران معاصر، تهران، علمی، ۱۳۸۰ش.
 *
-* سیوطی، جلالالدین عبدالرحمن، تاریخ خلفا، مصر، مطبعه السعاده، ۱۳۷۱ق.
+*سیوطی، جلالالدین عبدالرحمن، تاریخ خلفا، مصر، مطبعه السعاده، ۱۳۷۱ق.
 *
-* شوشتری، سیدنورالله]قاضی[، مجالس المؤمنین، تهران، کتابفروشی اسلامیه، ۱۳۷۶ش.
+*شوشتری، سیدنورالله]قاضی[، مجالس المؤمنین، تهران، کتابفروشی اسلامیه، ۱۳۷۶ش.
 *
-* شهرستانی، سیدصالح، اشکواره کربلا، قم، قیام، ۱۳۸۲ش.
+*شهرستانی، سیدصالح، اشکواره کربلا، قم، قیام، ۱۳۸۲ش.
 *
-* صفا، ذبیحالله، تاریخ ادبیات ایران، تهران، فردوس، ۱۳۶۶ش.
+*صفا، ذبیحالله، تاریخ ادبیات ایران، تهران، فردوس، ۱۳۶۶ش.
 *
-* صفتگل، منصور، ساختار نهاد و اندیشه دینی در ایران عصر صفوی، تهران، رسا، ۱۳۸۱ش.
+*صفتگل، منصور، ساختار نهاد و اندیشه دینی در ایران عصر صفوی، تهران، رسا، ۱۳۸۱ش.
 *
-* فرجی، جهانگرد، بررسی کارکردهای هیئت‌های مذهبی در پیشگیری از جرم، پایاننامه کارشناسیارشد، دانشگاه قم، دانشکده حقوق و علوم سیاسی، ۱۳۹۲ش.
+*فرجی، جهانگرد، بررسی کارکردهای هیئت‌های مذهبی در پیشگیری از جرم، پایاننامه کارشناسیارشد، دانشگاه قم، دانشکده حقوق و علوم سیاسی، ۱۳۹۲ش.
 *
-* فیگوئروا، دن گارسیا، سفرنامه، ترجمه غلامرضا سمیعی، تهران، نو، 1363ش.
+*فیگوئروا، دن گارسیا، سفرنامه، ترجمه غلامرضا سمیعی، تهران، نو، 1363ش.
 *
-* قیم، عبدالنبی، فرهنگ معاصر عربی-فارسی، تهران، فرهنگ معاصر، ۱۳۸۴ش.
+*قیم، عبدالنبی، فرهنگ معاصر عربی-فارسی، تهران، فرهنگ معاصر، ۱۳۸۴ش.
 *
-* کشاورز، زهرا سادات و چلونگر، محمدعلی، «تفسیر و تحلیل نقش آیین عزاداری عاشورا در فرایند تمدنی دولت شیعی صفویه»، دوره 16، شماره 63، ۱۳۹۷ش.
+*کشاورز، زهرا سادات و چلونگر، محمدعلی، «تفسیر و تحلیل نقش آیین عزاداری عاشورا در فرایند تمدنی دولت شیعی صفویه»، دوره 16، شماره 63، ۱۳۹۷ش.
 *
-* لک، علیرضا و عیوضی، مجید، حی علی العزا: آیین و تاریخچه عزاداری، تهران، آرام دل، ۱۳۸۷ش.
+*لک، علیرضا و عیوضی، مجید، حی علی العزا: آیین و تاریخچه عزاداری، تهران، آرام دل، ۱۳۸۷ش.
 *
-* محدثی، جواد، فرهنگ عاشورا، قم، معروف، ۱۳۷۸ش.
+*محدثی، جواد، فرهنگ عاشورا، قم، معروف، ۱۳۷۸ش.
 *
-* مظاهری، محسن، رسانه شیعه، تهران، شرکت چاپ و نشر بینالملل، ۱۳۸۷ش.
+*مظاهری، محسن، رسانه شیعه، تهران، شرکت چاپ و نشر بینالملل، ۱۳۸۷ش.
 *
-* موسوی مقرم، عبدالرزاق، مقتل الحسین، قم، دارالثقافه للطباعه و النشر، ۱۴۱۱ق.
+*موسوی مقرم، عبدالرزاق، مقتل الحسین، قم، دارالثقافه للطباعه و النشر، ۱۴۱۱ق.
 *
-* میراحمدی، مریم، دین و مذهب در عصر صفوی، تهران، امیرکبیر، ۱۳۶۳ش.
+*میراحمدی، مریم، دین و مذهب در عصر صفوی، تهران، امیرکبیر، ۱۳۶۳ش.
 *
-* نصرآبادی، میرزا محمدطاهر، تذکره نصرآبادی، با تصحیح و مقابله وحید دستگردی، تهران، کتابفروشی فروغی، 1361ش.
+*نصرآبادی، میرزا محمدطاهر، تذکره نصرآبادی، با تصحیح و مقابله وحید دستگردی، تهران، کتابفروشی فروغی، 1361ش.
 *
-* نوری‌نیا، حسین، «هیئت‌های مذهبی زنان»، اندیشه جامع، شماره ۵، ۱۳۷۸ش.
+*نوری‌نیا، حسین، «هیئت‌های مذهبی زنان»، اندیشه جامع، شماره ۵، ۱۳۷۸ش.
 *
-* هادی‌منش، ابوالفضل، آیین ستایشگری در اصول و روش مداحی، قم، مشهور، ۱۳۸۱ش.
+*هادی‌منش، ابوالفضل، آیین ستایشگری در اصول و روش مداحی، قم، مشهور، ۱۳۸۱ش.
 [[رده: ویکی‌جنسیت]]