| خط ۱۴: | خط ۱۴: | ||
همچنین حج در شریعت اسلام به دو قسم واجب و مستحب تقسیم میشود. حج واجب بر سه قسم است. حج تَمتُّع (حجهالاسلام) که در طول حیات، یکبار واجب میشود. حج نذری/عهدی که بهوسیله نذر، عهد یا قسم بر انسان واجب میشود و حج نیابتی که با اجیر شدن برای ادای حج نیابتی از طرف دیگری بر فردی واجب است. سایر اقسام حج خارج از این موارد، جنبه تبرعی و مستحبی دارد. این تقسیمبندی مبتنی بر ادله فقهی و مورد تأیید مذاهب اسلامی است.<ref>مدرسی، أحکام العبادات، ۱۴۲۴ق، ج۱، ص۴۴۳.</ref> | همچنین حج در شریعت اسلام به دو قسم واجب و مستحب تقسیم میشود. حج واجب بر سه قسم است. حج تَمتُّع (حجهالاسلام) که در طول حیات، یکبار واجب میشود. حج نذری/عهدی که بهوسیله نذر، عهد یا قسم بر انسان واجب میشود و حج نیابتی که با اجیر شدن برای ادای حج نیابتی از طرف دیگری بر فردی واجب است. سایر اقسام حج خارج از این موارد، جنبه تبرعی و مستحبی دارد. این تقسیمبندی مبتنی بر ادله فقهی و مورد تأیید مذاهب اسلامی است.<ref>مدرسی، أحکام العبادات، ۱۴۲۴ق، ج۱، ص۴۴۳.</ref> | ||
==آمار زائران حج== | |||
آمار زائران حج از سال ۱۳۷۹ش تا ۱۴۰۱ش نشاندهنده نوسانات قابل توجهی است که تحت تأثیر عوامل مختلفی قرار داشته است. در سال ۱۳۷۹ش تعداد زائران به ۱,۹۱۳,۲۶۳ نفر رسید و این روند افزایشی تا سال ۱۳۸۶ش ادامه یافت، بهطوری که در این سال تعداد حجاج به ۲,۴۵۴,۳۲۵ نفر رسید. در سالهای ۱۳۸۷ش و ۱۳۸۸ش کاهشی مقطعی در تعداد زائران مشاهده شد و آمار به ترتیب به ۲,۴۰۸,۴۸۹ و ۲,۳۱۳,۲۷۸ نفر کاهش یافت. با این حال، دوره ۱۳۸۹ش تا ۱۳۹۱ش شاهد رشد چشمگیر تعداد زائران بود، بهگونهای که در سال ۱۳۹۱ش رکورد بیسابقه ۳,۱۶۱,۵۷۳ زائر ثبت شد. این سال را میتوان نقطه اوج حضور زائران در تاریخ حج دانست.<ref>https://www.tasnimnews.com/fa/news/1402/04/06/2917174/</ref> | |||
پس از سال ۱۳۹۱ش، با اجرای طرح توسعه حرمین شرفین و کاهش سهمیه کشورها، تعداد زائران در سال ۱۳۹۲ش بهصورت محسوسی کاهش یافت و به ۱,۹۸۰,۲۴۹ نفر رسید. در سالهای بعدی نیز روندی نوسانی مشاهده شد؛ بهطوری که در سالهای ۱۳۹۳ش تا ۱۳۹۵ش تعداد زائران بین ۱,۸۶۲,۹۰۹ تا ۲,۰۸۵,۲۳۸ نفر در نوسان بود. با این حال، از سال ۱۳۹۶ش تا ۱۳۹۸ش مجدداً روند افزایشی آغاز شد و تعداد زائران در سال ۱۳۹۸ش به ۲,۴۸۹,۴۰۶ نفر رسید.<ref>https://www.tasnimnews.com/fa/news/1402/04/06/2917174/</ref> | |||
شیوع همهگیری کرونا در سال ۱۳۹۹ش تأثیر شدیدی بر تعداد زائران گذاشت و در این سال هیچ زائر خارجی نتوانست در مراسم حج شرکت کند. در سال ۱۴۰۰ش نیز با ادامه محدودیتها، تنها ۵۸,۷۴۵ زائر خارجی حضور یافتند. سرانجام در سال ۱۴۰۱ش با کاهش محدودیتها، تعداد زائران خارجی به یک میلیون نفر رسید که البته با شرط سنی زیر ۶۰ سال همراه بود. این آمار نشاندهنده تأثیرپذیری شدید مراسم حج از شرایط سیاسی، عمرانی و بهداشتی در سطح جهانی است.<ref>https://www.tasnimnews.com/fa/news/1402/04/06/2917174/</ref> | |||
بر اساس آمار رسمی، در سال ۱۴۰۲ش تعداد کل حجاج به ۱,۸۴۵,۰۴۵ نفر رسید که شامل ۱,۶۶۰,۹۱۵ زائر خارجی (۸۹.۹ درصد) بود. این رقم در سال ۱۴۰۳ش با کاهش جزئی به ۱,۸۳۳,۱۶۴ نفر رسید. مراسم حج ۱۴۰۴ش با حضور ۱.۶۷ میلیون نفر، به کمجمعیتترین دوره در سه دهه اخیر (بهجز سالهای همهگیری کرونا) تبدیل شد که از این تعداد، ۱.۵ میلیون نفر (۸۹.۸ درصد) زائر خارجی از ۱۷۱ کشور جهان و ۱۶۶,۰۰۰ نفر (۱۰.۲ درصد) از شهروندان عربستانی بودند. از نظر شیوههای سفر، سفر هوایی با ۱.۴ میلیون نفر (۸۳.۸ درصد زائران خارجی) همچنان روش غالب بود، در حالی که ۶۶,۰۰۰ نفر از مرزهای زمینی و ۵,۰۰۰ نفر از طریق دریا وارد شدند. این آمار نشاندهنده تثبیت ظرفیت حج در سطح فعلی و تأثیر سیاستهای مدیریت جمعیت عربستان است.<ref>https://economic.mfa.ir/portal/newsview/769238</ref> | |||
ترکیب جنسیتی زائران حج در سال ۱۴۰۴ش نشاندهنده حضور ۸۷۷,۸۴۱ مرد (۵۲.۵ درصد) و ۷۹۵,۳۸۹ زن (۴۷.۵ درصد) بود که بیانگر تعادل نسبی در مشارکت جنسیتی در این مراسم مذهبی است.<ref>https://economic.mfa.ir/portal/newsview/769238</ref> | |||
براساس تنوع مذهبی و جنسیتی در سال ۱۴۰۴ش، تعداد کل زائران ایرانی اعزامی به حج تمتع بالغ بر ۸۱,۴۵۰ نفر بوده است که از این تعداد ۴۴,۵۰۰ نفر (۵۴ درصد) را بانوان و ۳۶,۹۵۰ نفر (۴۶ درصد) را آقایان تشکیل میدهند. این آمار نشاندهنده کاهش یک درصدی سهم زائران مرد نسبت به سال گذشته است. همچنین از مجموع زائران ایرانی، تعداد ۱۳,۹۰۰ نفر از هموطنان اهل سنت میباشند.<ref>https://www.irna.ir/news/85820439/</ref> | |||
=='''احکام زنان و مردان در سفر حج'''== | =='''احکام زنان و مردان در سفر حج'''== | ||
