غلام رضا شفق (بحث | مشارکت‌ها) بدون خلاصۀ ویرایش |
بدون خلاصۀ ویرایش |
||
| خط ۱: | خط ۱: | ||
<big>'''تبعیض جنسیتی،'''</big> اشکال، عوامل و پیامدها. | <big>'''تبعیض جنسیتی،'''</big> اشکال، عوامل و پیامدها<ref group="دیدگاه">شناسه گویا نیست.</ref>. | ||
برداشت و روایت واحد از تبعیض جنسیتی در جهان وجود ندارد. اما در مجموع ساختارهای اجتماعی، اقتصادی، سیاسی و فرهنگی زمینه شکل‌گیری عدالت جنسیتی و تبعیض جنسیتی است. پیامدهای اقتصادی، سیاسی، فرهنگی و اجتماعی تبعیض جنسیتی بسیار مضر است، | برداشت و روایت واحد از تبعیض جنسیتی در جهان وجود ندارد. اما در مجموع ساختارهای اجتماعی، اقتصادی، سیاسی و فرهنگی زمینه شکل‌گیری عدالت جنسیتی و تبعیض جنسیتی است. پیامدهای اقتصادی، سیاسی، فرهنگی و اجتماعی تبعیض جنسیتی بسیار مضر است، چراکه توانمندی‌ها، خلاقیت و انگیزه‌های بیش از نصف جمعیت جهان را تضعیف می‌کند. علاوه بر اینکه زمینه سوء استفاده از زنان تحت عنوان عدالت جنسیتی را نیز فراهم می‌کند. | ||
==اشکال تبعیض جنسیتی== | ==اشکال تبعیض جنسیتی<ref group="دیدگاه">عنوان مفهوم‌شناسی مناسب تر نیست؟</ref>== | ||
انحصاری‌سازی: انحصاری نمودن مجامع، موهبت‌ها، موقعیت‌ها و مزایا به نفع جنس خاص تبعیض جنسی است.<ref>حسینی و احمدی، «بررسی رابطه سرمایه فرهنگی والدین و گرایش به تبعیض جنسیتی: مطالعه موردی شهرستان جوانرود»، 1395ش، ص37</ref> | انحصاری‌سازی: انحصاری نمودن مجامع، موهبت‌ها، موقعیت‌ها و مزایا به نفع جنس خاص تبعیض جنسی است.<ref>حسینی و احمدی، «بررسی رابطه سرمایه فرهنگی والدین و گرایش به تبعیض جنسیتی: مطالعه موردی شهرستان جوانرود»، 1395ش، ص37</ref> | ||
'''وجود قوانین دست و پاگیر''': برخی معتقدند که رویه‌ها و قوانین دست و پاگیر برای زنان شکل اصلی تبعیض جنسیتی است.( سفیری و باغستانی، «بررسی احساس تبعیض جنسیتی بین اعضای هیئت علمی و عوامل مؤثر بر آن»، 1393ش، ص41) | '''وجود قوانین دست و پاگیر''': برخی معتقدند که رویه‌ها و قوانین دست و پاگیر برای زنان شکل اصلی تبعیض جنسیتی است. (سفیری و باغستانی، «بررسی احساس تبعیض جنسیتی بین اعضای هیئت علمی و عوامل مؤثر بر آن»، 1393ش، ص41<ref group="دیدگاه">به ارجاع منتقل شود. </ref>) | ||
نقش‌های منفی برای زنان: به زعم برخی نویسندگان شکل اصلی تبعیض جنسیتی این است که نقش‌های زنان و مردان تغییر کرده است، این تغییرات عامل بروز اشکال جدید تبعیض جنسی بوده است، عموماً زنان نقش‌های مردانه را به عهده گرفته‌اند، در | نقش‌های منفی برای زنان: به زعم برخی نویسندگان شکل اصلی تبعیض جنسیتی این است که نقش‌های زنان و مردان تغییر کرده است، این تغییرات عامل بروز اشکال جدید تبعیض جنسی بوده است، عموماً زنان نقش‌های مردانه را به عهده گرفته‌اند، در حالی‌که در ایفای این نقش‌ها به اندازه مردان موفق نیستند، از سوی دیگر مردان در نقش‌های زنانه وارد نشده‌اند تا فشار نقش بر آنان وارد شود. در نتیجه تغییر نقش‌ها به نفع مردان بوده است.<ref>حمدی، «انعطاف ناپذير دانستن نقش‌هاي جنسيتي و دفاع از تبعيض‌هاي جنسيتي»، 1397ش، ص26.</ref> | ||
'''برتر دانستن مردان''': برخی از محققین شکل اصلی تبعیض جنسیتی را به پیشداوری‌هایی مربوط می‌داند که مردان را بلند مرتبه‌تر از زنان و زنان را فرودست‌تر از مردان تصویر می‌کند.<ref>روحانی و عابدین دیزناب، «دوآليته تبعيض و اميد، نظريه‌اي زمينه‌اي از تراژكتوري شكلگيري تبعيض جنسيتي ميان زنان طبقه متوسط شهر تبريز» 1399ش، ص56.</ref> | '''برتر دانستن مردان''': برخی از محققین شکل اصلی تبعیض جنسیتی را به پیشداوری‌هایی مربوط می‌داند که مردان را بلند مرتبه‌تر از زنان و زنان را فرودست‌تر از مردان تصویر می‌کند.<ref>روحانی و عابدین دیزناب، «دوآليته تبعيض و اميد، نظريه‌اي زمينه‌اي از تراژكتوري شكلگيري تبعيض جنسيتي ميان زنان طبقه متوسط شهر تبريز» 1399ش، ص56.</ref> | ||
'''دسته‌بندی اشکال تبعیض جنسیتی''': گاهی تبعیض جنسیتی در شکل رفتار منفی و تعابیر منفی نسبت به زنان بروز می‌کند و گاهی ظاهراً شکل مثبت دارد اما زنان را برای تصدی نقش‌های پست‌تر مناسب می‌داند. در یک دسته‌بندی دیگر تبعیض جنسیتی سه شکل دارد، گاهی در شکل کلمات تبعیض آمیز است و گاهی در شکل کنش‌های نابرابر است و گاهی نگاه‌های جنسی نامناسب نسبت به زنان است.<ref>شنبدی و ارشدی، «اثر رويدادهاي تبعيض‌آميز جنسيتي بر عملكرد شغلي زنان:نقش تعديل‌كننده‌ي سرسختي روانشناختي و تاب‌آوري»، 1395ش، ص23</ref> | '''دسته‌بندی اشکال تبعیض جنسیتی''': گاهی تبعیض جنسیتی در شکل رفتار منفی و تعابیر منفی نسبت به زنان بروز می‌کند و گاهی ظاهراً شکل مثبت دارد اما زنان را برای تصدی نقش‌های پست‌تر مناسب می‌داند. در یک دسته‌بندی دیگر تبعیض جنسیتی سه شکل دارد، گاهی در شکل کلمات تبعیض آمیز است و گاهی در شکل کنش‌های نابرابر است و گاهی نگاه‌های جنسی نامناسب نسبت به زنان است<ref group="دیدگاه">لازم است توصیفی از وضعیت تبعیض جنسیتی در جهان مطرح شود در توصیف تبعیض در ایران نیز لازم است قبل و بعد از انقلاب مقایسه شود </ref>.<ref>شنبدی و ارشدی، «اثر رويدادهاي تبعيض‌آميز جنسيتي بر عملكرد شغلي زنان:نقش تعديل‌كننده‌ي سرسختي روانشناختي و تاب‌آوري»، 1395ش، ص23</ref> | ||
==حوزه‌های اصلی تبعیض جنسیتی== | ==حوزه‌های اصلی تبعیض جنسیتی== | ||
مهمترین حوزه‌های تبعیض جنسیتی عبارتند از: آموزش، درآمد، اشتغال و دسترسی به مناصب مدیریتی.<ref>نیک‌پی طبری، و میلا علمی، «اثر تبعیض جنسیتی در آموزش بر رشد اقتصادی کشورهای خاورمیانه و شمال افریقا»، 1393ش، ص96</ref> در ادامه هرکدام از این حوزه‌ها | مهمترین حوزه‌های تبعیض جنسیتی عبارتند از: آموزش، درآمد، اشتغال و دسترسی به مناصب مدیریتی.<ref>نیک‌پی طبری، و میلا علمی، «اثر تبعیض جنسیتی در آموزش بر رشد اقتصادی کشورهای خاورمیانه و شمال افریقا»، 1393ش، ص96</ref> در ادامه هرکدام از این حوزه‌ها به صورت جداگانه مورد بررسی قرار می‌گیرد. | ||
===1. تبعیض جنسیتی در آموزش=== | ===1. تبعیض جنسیتی در آموزش=== | ||
تبعیض جنسیتی در جامعه‌ای وجود دارد که زنان و مردان | تبعیض جنسیتی در جامعه‌ای وجود دارد که زنان و مردان به صورت مساوی به امکانات آموزشی دسترسی نداشته باشند. مهمترین موانع مؤثر برای عدالت جنسیتی در حوزه آموزش عبارتند از: فقر فرهنگی و اقتصادی، فرزندان زیاد، ازدواج زودهنگام دختران و کمبود امکانات آموزشی در جامعه. این عوامل باعث ترجیج تحصیل پسران به جای دختران هستند. (نیک‌پی طبری، و میلا علمی، «اثر تبعیض جنسیتی در آموزش بر رشد اقتصادی کشورهای خاورمیانه و شمال افریقا»، 1393ش، ص96) در حالی که طبق معاهده‌های بین المللی هرگونه تبعیض جنسیتی در آموزش نسبت به دختران ممنوع است و باید از سوی نهادهای بین المللی با آن برخورد شود.<ref>سید حاتمی، و مصفا، «سازوکارهای بین‌المللی احراز مسئولیت دولت‌ها در قبال اعمال تبعیض جنسیتی در آموزش» 1401ش، ص1186</ref> | ||
پیامد مهم تبعیض جنسیتی در آموزش این است که طبق تحقیقات علمی، استعداد ذاتی پسران و دختران در کسب آموزش مساوی است، اگر تبعیض روا داشته شود، پسران کم استعدادتر بر دختران با استعدادتر ترجیح داده خواهند شد. در این شرایط آورده نهایی آموزش دچار نقصان خواهد شد و منابع آموزشی بصورت نامناسب تخصیص داده خواهد شد.<ref>نیک‌پی طبری، و میلا علمی، «اثر تبعیض جنسیتی در آموزش بر رشد اقتصادی کشورهای خاورمیانه و شمال افریقا»، 1393ش، ص99</ref> | پیامد مهم تبعیض جنسیتی در آموزش این است که طبق تحقیقات علمی، استعداد ذاتی پسران و دختران در کسب آموزش مساوی است، اگر تبعیض روا داشته شود، پسران کم استعدادتر بر دختران با استعدادتر ترجیح داده خواهند شد. در این شرایط آورده نهایی آموزش دچار نقصان خواهد شد و منابع آموزشی بصورت نامناسب تخصیص داده خواهد شد.<ref>نیک‌پی طبری، و میلا علمی، «اثر تبعیض جنسیتی در آموزش بر رشد اقتصادی کشورهای خاورمیانه و شمال افریقا»، 1393ش، ص99</ref> | ||
| خط ۴۲: | خط ۴۲: | ||
انعطاف ناپذیر دانستن نقش‌ها: مردانی که نقش‌های مردانه و زنانه را جزئی جدا نشدنی شخصیت مردان و زنان می‌پندارند، تبعیض جنسیتی را تقویت می‌کنند، اما زنانی که چنین ایده‌ای دارند تأثیر معناداری بر تبعیض جنسیتی نداشته‌اند. این مسئله خود نشانه ضعف تأثیرگذاری زنان در جامعه است، علاوه بر اینکه مردانی که چنین ایده‌ای دارند از تفکیک‌های جنسیتی دفاع می‌کنند و از تداخل نقش‌ها، مثل کمک کردن مردان در خانه اجتناب می‌کنند.<ref>احمدی، «انعطاف ناپذير دانستن نقش‌هاي جنسيتي و دفاع از تبعيض‌هاي جنسيتي»، 1397ش، ص32.</ref> | انعطاف ناپذیر دانستن نقش‌ها: مردانی که نقش‌های مردانه و زنانه را جزئی جدا نشدنی شخصیت مردان و زنان می‌پندارند، تبعیض جنسیتی را تقویت می‌کنند، اما زنانی که چنین ایده‌ای دارند تأثیر معناداری بر تبعیض جنسیتی نداشته‌اند. این مسئله خود نشانه ضعف تأثیرگذاری زنان در جامعه است، علاوه بر اینکه مردانی که چنین ایده‌ای دارند از تفکیک‌های جنسیتی دفاع می‌کنند و از تداخل نقش‌ها، مثل کمک کردن مردان در خانه اجتناب می‌کنند.<ref>احمدی، «انعطاف ناپذير دانستن نقش‌هاي جنسيتي و دفاع از تبعيض‌هاي جنسيتي»، 1397ش، ص32.</ref> | ||
===2. عوامل فرهنگی=== | ===2. عوامل فرهنگی<ref group="دیدگاه">به دلیل اهمیت عوامل فرهنگی اجتماعی لازم است این دسته از عوامل مفصل تر بیان شود. </ref>=== | ||
'''سرمایه فرهنگی:''' یعنی پرورش خانوادگی، آموزش رسمی و فرهنگی شغلی بر تبعیض جنسیتی تأثیر دارد، هرچه سرمایه فرهنگی بیشتر شود، تبعیض جنسیتی کاهش خواهد یافت.<ref>حسینی و احمدی، «بررسی رابطه سرمایه فرهنگی والدین و گرایش به تبعیض جنسیتی: مطالعه موردی شهرستان جوانرود»، 1395ش، ص50.</ref> | '''سرمایه فرهنگی:''' یعنی پرورش خانوادگی، آموزش رسمی و فرهنگی شغلی بر تبعیض جنسیتی تأثیر دارد، هرچه سرمایه فرهنگی بیشتر شود، تبعیض جنسیتی کاهش خواهد یافت.<ref>حسینی و احمدی، «بررسی رابطه سرمایه فرهنگی والدین و گرایش به تبعیض جنسیتی: مطالعه موردی شهرستان جوانرود»، 1395ش، ص50.</ref> | ||
| خط ۶۰: | خط ۶۰: | ||
'''کاهش مشارکت''': اگر تبعیض جنسیتی در جامعه وجود داشته باشد، مشارکت زنان در فعالیت‌های اجتماعی کاهش خواهد یافت. تحقیقات نشان داده است که تبعیض جنسیتی دارای ابعاد حقوقی، سیاسی، اجتماعی، اقتصادی و فرهنگی است و همه این ابعاد بر مشارکت زنان در جامعه اثر منفی معنادار دارد.<ref>صادقلو و همکاران، «بررسي تأثيرات تبعيض جنسيتي برميزان مشاركت‌پذيري زنان روستايي منطقه موردمطالعه: دهستان‌هاي گلمكان و رادكان شهرستان چناران» 1399ش، ص50.</ref> | '''کاهش مشارکت''': اگر تبعیض جنسیتی در جامعه وجود داشته باشد، مشارکت زنان در فعالیت‌های اجتماعی کاهش خواهد یافت. تحقیقات نشان داده است که تبعیض جنسیتی دارای ابعاد حقوقی، سیاسی، اجتماعی، اقتصادی و فرهنگی است و همه این ابعاد بر مشارکت زنان در جامعه اثر منفی معنادار دارد.<ref>صادقلو و همکاران، «بررسي تأثيرات تبعيض جنسيتي برميزان مشاركت‌پذيري زنان روستايي منطقه موردمطالعه: دهستان‌هاي گلمكان و رادكان شهرستان چناران» 1399ش، ص50.</ref> | ||
'''گسترش خشم و نفرت در میان زنان''': طبق یکی از تحقیقات 64 درصد زنان از مزاحمت‌های جنسی، همچنین 34 از مسخره شدن به خاطر زن بودن و 61 درصد از شوخی‌های تحقیر‌آمیز و 41 درصد از شنیدن القاب تحقیر‌آمیز سخن گفته‌اند. در نهایت حدود 97درصد زنان تجربه خشم در مقابل این نوع رفتارها را | '''گسترش خشم و نفرت در میان زنان''': طبق یکی از تحقیقات 64 درصد زنان از مزاحمت‌های جنسی، همچنین 34 از مسخره شدن به خاطر زن بودن و 61 درصد از شوخی‌های تحقیر‌آمیز و 41 درصد از شنیدن القاب تحقیر‌آمیز سخن گفته‌اند. در نهایت حدود 97درصد زنان تجربه خشم در مقابل این نوع رفتارها را دارن<ref group="دیدگاه">لازم است در متن ذکر شود که این امار مربوط به کدام جغرافیا و چه تاریخی است.</ref>د.<ref>یعقوبی هشجین و الهی، «تأثیر تبعیض جنسیتی ادارک شده بر سلامت روان زن»، 1392ش، ص18.</ref> | ||
===3. پیامدهای سیاسی=== | ===3. پیامدهای سیاسی=== | ||
