بدون خلاصۀ ویرایش
بدون خلاصۀ ویرایش |
بدون خلاصۀ ویرایش |
||
| خط ۲۲: | خط ۲۲: | ||
==حقوق زن در مقام مادر== | ==حقوق زن در مقام مادر== | ||
براساس اسناد به‌جا مانده از دوران قاجار، حقوق زنان در مقام مادر را می‌توان به دو دسته اسنادی که ناظر به حق حضانت زنان است و اسناد معطوف به سایر حقوق مادران تقسیم کرد. باور عموم مردم این است که در دوران قاجار، حقوق زن در مقام یک مادر در زمینه حضانت فرزندانش، در زمان طلاق یا فوت | براساس اسناد به‌جا مانده از دوران قاجار، حقوق زنان در مقام مادر را می‌توان به دو دسته اسنادی که ناظر به حق حضانت زنان است و اسناد معطوف به سایر حقوق مادران تقسیم کرد. باور عموم مردم این است که در دوران قاجار، حقوق زن در مقام یک مادر در زمینه [[حضانت]] فرزندانش، در زمان طلاق یا فوت [[پدر]]، مورد توجه قرار نمی‌گرفت؛ درحالی که در چند مورد از اسناد به جا مانده از آن دوران نشان از نام یک زن در حکم قیم فرزند یا فرزندان به چشم می‌خورد. اسنادی نیز به طور صریح از حق حضانت مادر در آن‌ها سخن گفته شده است. هم‌چنین عموم بر این باور هستند که در زمان قاجار، حقی که زنان در آن دوران در مقام مادر داشتند با حقوق طبیعی مادران برابر نبود و آنان تنها نقش بزرگ کردن فرزندان را بر عهده داشتند و با دیگر حقوق خود آشنایی نداشتند؛ درحالی که در اسناد برآمده از عهد قاجار، مادران اختیار اموالشان را داشتند و می‌توانستند درباره اموال و فرزندانشان عمل کنند. هم چنین مادرهایی بوده اند که نقش‌آفرینی‌هایی در مقابل توقیف خانه، ستم ارباب و بردن ناموس خانواده به دادخواهی دست زده اند.<ref>باقری ابیانه، الناز و بهزاد کریمی، بازخوانی حقوق زنان شهرنشین در دوران قاجار براساس اسناد آرشیوی «دنیای زنان در عصر قاجار»، 1399ش، صص55-36 | ||
</ref> | </ref> | ||
==حقوق و فعالیت‌های اقتصادی زنان== | ==حقوق و فعالیت‌های اقتصادی زنان== | ||
| خط ۳۵: | خط ۳۵: | ||
==تفاوت رویکردها در طبقات اجتماعی زنان در دوره قاجار== | ==تفاوت رویکردها در طبقات اجتماعی زنان در دوره قاجار== | ||
پزوهشگران تاریخ دلایل عدم بررسی وضعیت واقعی عموم زنان در دوره قاجار را در برخی عوامل ذیل می‌دانند: | پزوهشگران تاریخ دلایل عدم بررسی وضعیت واقعی عموم زنان در دوره قاجار را در برخی عوامل ذیل می‌دانند: | ||
* اکثر منابع عصر قاجاریه تک نگاری‌هایی در خصوص وقایع دربار و شرایط زنان در حرمسرا است و درباره عموم زنان غالبا چیزی ننوشته اند.<ref>عطایی آشتیانی، زهره، «کنش های معنادار» و «پیامدهای نهان کسب حقوق» زنان قاجاری، 1399ش، ص77</ref> | * اکثر منابع عصر قاجاریه تک نگاری‌هایی در خصوص وقایع دربار و شرایط زنان در [[حرمسرا]] است و درباره عموم زنان غالبا چیزی ننوشته اند.<ref>عطایی آشتیانی، زهره، «کنش های معنادار» و «پیامدهای نهان کسب حقوق» زنان قاجاری، 1399ش، ص77</ref> | ||
* برخی دیگر از منابع مکتوب درباره شرایط زنان دوران قاجار سفرنامه‌های افراد غیر ایرانی است که به‌سبب عدم آشنایی با فرهنگ ایران گزارشاتی همراه با قضاوت و با دیدگاه جانب‌گرایانه نگاشته‌اند.<ref>عطایی آشتیانی، زهره، «کنش های معنادار» و «پیامدهای نهان کسب حقوق» زنان قاجاری، 1399ش، ص78</ref> | * برخی دیگر از منابع مکتوب درباره شرایط زنان دوران قاجار سفرنامه‌های افراد غیر ایرانی است که به‌سبب عدم آشنایی با فرهنگ ایران گزارشاتی همراه با قضاوت و با دیدگاه جانب‌گرایانه نگاشته‌اند.<ref>عطایی آشتیانی، زهره، «کنش های معنادار» و «پیامدهای نهان کسب حقوق» زنان قاجاری، 1399ش، ص78</ref> | ||
* تعداد بسیار کمی از منابعی که به‌جای مانده با‌وجود این‌که نگرش مرد‌محور و تأکید بر‌آن در جامعه قاجار وجود داشت، از زنان ایرانی در‌حدی که اطلاع و امکان داشتند به عنوان عوامل اثرگذار در بعضی وقایع نام برده‌اند.<ref>عطایی آشتیانی، زهره، «کنش‌های معنادار» و «پیامدهای نهان کسب حقوق» زنان قاجاری، 1399ش، ص78</ref> | * تعداد بسیار کمی از منابعی که به‌جای مانده با‌وجود این‌که نگرش [[مرد‌محور]] و تأکید بر‌آن در جامعه قاجار وجود داشت، از زنان ایرانی در‌حدی که اطلاع و امکان داشتند به عنوان عوامل اثرگذار در بعضی وقایع نام برده‌اند.<ref>عطایی آشتیانی، زهره، «کنش‌های معنادار» و «پیامدهای نهان کسب حقوق» زنان قاجاری، 1399ش، ص78</ref> | ||
پژوهشگران بیان می‌کنند که به‌صورت کلی در منابع تاریخی قاجار مجموعه‌ای از تناقضات اسنادی در موضوع حقوق، آگاهی، تعلق اجتماعی و ... مربوط به زنان موجود است.<ref>عطایی آشتیانی، زهره، «کنش‌های معنادار» و «پیامدهای نهان کسب حقوق» زنان قاجاری، 1399ش، ص78</ref> | پژوهشگران بیان می‌کنند که به‌صورت کلی در منابع تاریخی قاجار مجموعه‌ای از تناقضات اسنادی در موضوع حقوق، آگاهی، تعلق اجتماعی و ... مربوط به زنان موجود است.<ref>عطایی آشتیانی، زهره، «کنش‌های معنادار» و «پیامدهای نهان کسب حقوق» زنان قاجاری، 1399ش، ص78</ref> | ||
| خط ۴۳: | خط ۴۳: | ||
دو گروه از زنان در این دوره بودند که به جهت روش و منش، افراد اصلی وضعیت اجتماعی ایران شمرده می‌شدند: | دو گروه از زنان در این دوره بودند که به جهت روش و منش، افراد اصلی وضعیت اجتماعی ایران شمرده می‌شدند: | ||
گروه اول، خواص، نخبگان و صاحبان مقتدر در عرصه سیاسی و اقتصادی از جمله مادر، دختران و همسران شاه و نزدیکان دربار است که این دسته با‌تکیه بر دو عامل در اهداف خود پیشرفت‌هایی داشتند: توانایی‌های فردی و طبقه اجتماعی بر آمده از آن، میزان وابستگی و اعتماد شاه به‌هر‌کدام از آنان.<ref>عطایی آشتیانی، زهره، «کنش‌های معنادار» و «پیامدهای نهان کسب حقوق» زنان قاجاری، 1399ش، ص79</ref> | گروه اول، خواص، نخبگان و صاحبان مقتدر در عرصه سیاسی و اقتصادی از جمله مادر، دختران و [[همسران]] شاه و نزدیکان دربار است که این دسته با‌تکیه بر دو عامل در اهداف خود پیشرفت‌هایی داشتند: توانایی‌های فردی و طبقه اجتماعی بر آمده از آن، میزان وابستگی و اعتماد شاه به‌هر‌کدام از آنان.<ref>عطایی آشتیانی، زهره، «کنش‌های معنادار» و «پیامدهای نهان کسب حقوق» زنان قاجاری، 1399ش، ص79</ref> | ||
گروه دوم؛ عموم زنان بودند که چگونگی زندگی خانوادگی و فردی آنان چندان گزارش نشده است ولی در اتفاقات بزرگ اجتماعی از قدرت بالقوه آنان استفاده شده و یا خودشان به سبب آگاه شدن از اوضاع اجتماعی - سیاسی در حیطه قدرت مداخله می‌کردند؛ هر چند که نحوه و شکل اثرگذاری آنان در مقایسه با گروه اول، ماهیتاً تفاوت داشت.<ref>عطایی آشتیانی، زهره، «کنش‌های معنادار» و «پیامدهای نهان کسب حقوق» زنان قاجاری، 1399ش، صص80-81</ref> | گروه دوم؛ عموم زنان بودند که چگونگی زندگی [[خانوادگی]] و فردی آنان چندان گزارش نشده است ولی در اتفاقات بزرگ اجتماعی از قدرت بالقوه آنان استفاده شده و یا خودشان به سبب آگاه شدن از اوضاع اجتماعی - سیاسی در حیطه قدرت مداخله می‌کردند؛ هر چند که نحوه و شکل اثرگذاری آنان در مقایسه با گروه اول، ماهیتاً تفاوت داشت.<ref>عطایی آشتیانی، زهره، «کنش‌های معنادار» و «پیامدهای نهان کسب حقوق» زنان قاجاری، 1399ش، صص80-81</ref> | ||
==پانویس== | ==پانویس== | ||