آنهماری شیمل
![]() | |
اطلاعات شخصی | |
---|---|
زاده | ۷ آوریل ۱۹۲۲ |
درگذشت | ۲۶ ژانویه ۲۰۰۳ |
شغل | اسلامپژوه، عرفانپژوه، شرقشناس، محقق، مترجم، نویسنده، خاورشناس و مولویشناس سرشناس آلمانی |
زندگینامه
آنهماری شیمل (به آلمانی: Annemarie Schimmel)؛ (۷ آوریل ۱۹۲۲ – ۲۶ ژانویه ۲۰۰۳) محقق، مستشرق، اسلامشناس، خاورپژوه و مولویشناس مشهور آلمانی بود. در هفتم آوریل ۱۹۲۲م در شهر ارفوت (Erfurt) آلمان، در خانوادهای پروتستان به دنیا آمد. خندقآبادی، افسانهخوان عرفان، ۱۳۸۱ش، ص۱۷ و شونبورن، ۱۳۸۵ش، ص۱۳. او از کودکی به جهان شرق و اسلام علاقهمند شد و فراگیری زبان عربی را از ۱۵ سالگی آغاز و یک جزء از قرآن را حفظ کرد. چند سال بعد زبانهای فارسی و ترکی را آموخت.خندقآبادی، افسانهخوان عرفان، ۱۳۸۱ش، ص۱۸.
شیمل در ۱۹سالگی از دانشگاه برلین در رشته زبانهای شرقی و هنر اسلامی فارغالتحصیل شد و در سال ۱۹۵۱ دکترای خود را در رشته تاریخ ادیان از دانشگاه ماربورگ کسب کرد. موسوی گیلانی، شرقشناسی و مهدویت، ۱۳۸۹ش، ص۱۹۶.
فعالیتها
شیمل در سال ۱۹۵۲ به ترکیه رفت و عهدهدار ریاست کرسی تاریخ و اصول ادیان دانشکده الهیات آنکارا شد و در سال ۱۹۶۵ مسئولیت کرسی فرهنگ اسلامی هند را در دانشگاه هاروارد پذیرفت.خندقآبادی، افسانهخوان عرفان، ۱۳۸۱ش، ص۱۹ و ۲۱.
وی سالها در زمینه الهیات اسلامی، تاریخ ادیان و تصوف در دانشگاههای آلمان، ترکیه و آمریکا تدریس کرد.شونبورن، بازتاب اسلام، ۱۳۸۵ش، ص۱۴.
شیمل به زبانهای آلمانی، انگلیسی، ترکی، عربی، فارسی، فرانسوی و اردو آشنا بود و به برخی از این زبانها آثاری را منتشر کرد.شونبورن، بازتاب اسلام، ۱۳۸۵ش، ص۱۶۰.
او در ۲۶ ژانویه ۲۰۰۳م درگذشت و در شهر بُن آلمان با حضور نزدیک هفتصد نفر از مسلمانان و مسیحیان کشورهای مختلف به خاک سپرده شد.وایدنر، اشتفان، آشنایی از آن سوی افق، ۱۳۸۲ش، ص۲۳ و ۲۴.
بر روی سنگ قبر او این عبارت با خط نستعلیق نقش بسته است: «النّاس نِیامٌ فَإذا ماتوا انتَبَهوا» (مردم خواب هستند و وقتی مردند بیدار میشوند). این جمله منتسب به پیامبر اسلام ورام، مسعود ابن عیسی، تنبیه الخواطر و نزهه النواظر، بیتا، ج۱، ص۱۵۰. و امام علی شریف الرضی، محمد ابن حسین، خصائص الائمه، ۱۴۰۶ق، ص۱۱۲. است.
اندیشه ها
مواضع
- موضعگیری علیه سلمان رشدی
آنهماری شیمل از کسانی بود که در زمان صدور فتوای ارتداد سلمان رشدی، از کتاب آیات شیطانی و نویسندهاش انتقاد کرد و اظهار کرد کتاب سلمان رشدی باعث جریحهدار شدن احساسات مسلمانان شده است. این اظهارنظر او موجب حمله مخالفان فتوای امام خمینی به او و موضعگیریهای تند علیه او شد؛ تا جایی که برخی او را عامل جمهوری اسلامی ایران دانستند.{شونبورن، بازتاب اسلام، ۱۳۸۵ش، ص۴۱ و ۴۲.} او در جای دیگر گفته است:
«من تا دم مرگ این نظرات را مورد انتقاد قرار میدهم و آنها را محکوم میکنم. گروههای فشار وابسته به سلمان رشدی نمیتوانند مرا بترسانند. شخصیت پیامبر اسلام(ص) در غرب به شکل صحیح و مناسب شناخته شده نیست.»
البته وی فتوای امام خمینی را در قتل سلمان رشدی قبول نداشت.[خندقآبادی، افسانهخوان عرفان، ۱۳۸۱ش، ص۲۹.]
- موضعگیری علیه کتاب بدون دخترم هرگز
آنهماری شیمل علیه کتاب «بدون دخترم هرگز» موضع صریح و تندی گرفت. این کتاب اثر «بتی محمودی» بود، با موضوع نقل و نقد فرهنگ ایرانی-اسلامی که با شمارگان وسیع در اروپا و آمریکا منتشر شد و تصویر موهِنی از ایران نشان میداد. آنهماری شیمل در این باره گفت:
«من همواره مخالفت خود را با محتویات این کتاب اعلام کردهام... من به دلیل آشنایی و عشقم به فرهنگ و ادبیات ایران، آگاهانه با محتویات این کتاب مخالفت میورزم... متأسفانه در طول سالهای اخیر تبلیغات بیرحمانه غرب علیه شرق و اسلام اوج گرفته است. من بهعنوان یک شرقشناس، وظیفه خود میدانم که از فرهنگ شرق حمایت کنم و از حقایق، آنگونه که هست دفاع کنم.»[خندقآبادی، افسانهخوان عرفان، ۱۳۸۱ش، ص۳۰.]
- ادعیه اسلامی
آنهماری شیمل با نقل خاطرهای از تأثیرگذاری دعاهای صحیفه سجادیه بر روی فردی متعصب و کاتولیک، دعاهای صحیفه را بر مردم غرب کارساز میداند. همچنین در یکی از مصاحبههایش نقل کرده که ادعیه اسلامی را بدون نیاز به ترجمه میخواند و برخی دعاهای صحیفه سجادیه را به آلمانی ترجمه و منتشر کرده است. [ماهنامه پیام زن، ۱۳۸۱ش، شماره ۱۲۱.]
آثار
پروفسور آنه ماری شیمل، علاوه بر زبانهای انگلیسی و آلمانی که کتابها و مقالات خود را بیشتر به این دو زبان نوشته است، به زبانهای فرانسه، فارسی، عربی، ترکی، اردو، سندی و بنگالی نیز احاطه داشت و آثار وی نشان دهنده تسلط بر متون قدیم و جدید به زبانهای مذکور، بویژه فارسی و عربی است.
برخی از آثار او عبارتند از:
- شکوه شمس، سیری در آثار و افکار مولانا، ترجمه حسن لاهوتی (1367)؛
- خوشنویسی و فرهنگ اسلامی، ترجمه دکتر اسدالله آزاد (1368)؛
- ادبیات اسلامی هند، ترجمه یعقوب آژند (1373)؛
- ابعاد عرفانی اسلام، ترجمه دکتر عبدالرحیم گواهی (1374)؛
- درآمدی بر اسلام، ترجمه دکتر عبدالرحیم گواهی (1374)؛
- نامهای اسلامی، ترجمه گیتی آرین (1376)؛
- تبیین آیات خداوند، نگاهی پدیدارشناسانه به اسلام، ترجمه دکتر عبدالرحیم گواهی؛
- من بادم و تو آتش، ترجمه دکتر فریدون بدرهای (1377)؛
- زن در عرفان و تصوف اسلامی. ترجمه فریده مهدوی دامغانی (1379)؛
- محمد رسول خدا (ص)، ترجمه حسن لاهوتی[۱]؛
- جایگاه خلفا و قضات در پایان زمامداری ممالیک؛
- خلیفه و قاضی در اواخر قرون وسطی در مصر؛
- بدائع الزهور في وقائع الدّهور، تألیف محمد بن احمد بن ایاس حنفی، فهارس (فهرست اعلام) از آنه ماری شیمل؛
- شمع و پروانه، نوشته قره عثمان اوغلی یعقوب قدری (نوربابا، رمان درویشی)، ترجمه آنه ماری شیمل، گومرزبا (آلمان)؛
- نوای نی (نخستین مجموعه شعر از آنه ماری شیمل)؛
- زبان تصاویر مولانا جلالالدین رومی؛
- پژوهشی در مفهوم عشق عرفانی در دورههای نخستین عرفان اسلامی (رساله دکتری)؛
- ادیان جهان: مختصر تاریخ ادیان؛
- گزیدهای از «مقدمه ابن خلدون»، ترجمه از زبان عربی از آنه ماری شیمل؛
- شعر شرق؛
- جاویدنامه اقبال لاهوری (ترجمه از فارسی از آنه ماری شیمل)؛
- قرآن (به زبان آلمانی)، ترجمه ماکس هنینگ، مقدمه و توضیحات از آنه ماری شیمل؛
- تأثیرات اندیشه مولانا جلالالدین رومی در شرق و غرب (به زبان ترکی)؛
- بال جبرئیل (پژوهشی در افکار مذهبی اقبال لاهوری)؛
- پیام شرق، علامه محمد اقبال لاهوری (ترجمه از زبان فارسی و با پیشگفتاری از آنه ماری شیمل)؛
- گزیده دیوان شمس (ترجمه از زبان فارسی و با مقدمهای از آنه ماری شیمل)؛
- پاکستان، قصری با هزار دروازه؛
- ترجمههای اشعار فارسی از فریدریش روکرت (به انتخاب و با مقدمهای از آنه ماری شیمل)؛
- جهان شعر، جهان آشتی است؛
- حلاج، شهید عشق به خدا: زندگی و افسانه حلاج (به انتخاب و ترجمه و مقدمهای از آنه ماری شیمل)؛
- زبور عجم، محمد اقبال لاهوری (برگزیده و ترجمه آنه ماری شیمل)؛
- ادبیات اسلامی در هندوستان (فصلی از کتاب «تاریخ ادبیات هند»)؛
و... . ناقد، خسرو، «کتابشناسی آثار پروفسور آنه ماری شیمل»، کلک، تیر 1371، شماره 28، درج در پایگاه مجلات تخصصی نور