اختلاف سنی در ازدواج

اختلاف سنی در ازدواج؛ یکی از مصادیق هم‌طرازی زوجین در ازدواج.

دو همسر باید با یکدیگر تناسب و هم‌طرازی داشته باشند که اختلاف سنی یکی از مصادیق آن می‌باشد و هر فرد باید با در نظر گرفتن فرهنگ جامعه و بلوغ فکری خویش با کسی ازدواج نماید که فاصله سنی مناسبی با او دارد.

مناسب‌ترین فاصله سنی برای ازدوج

تفاوت سنی مناسب بین زوجین از عواملی است که در روابط میان آن‌ها و میزان رضایت‌مندی از زندگی مشترک تأثیرگذار است. از منظر اسلام معیارهایی برای ازدواج تعیین شده است که کفویت سنی یکی از آن‌هاست. کفویت سنی به معنای لحاظ منطقی اختلاف سنی در ازدواج به کار می‌رود.

با مطالعه منابع اسلامی، توصیف قرآن کریم از همسران بهشتی، که آنان را هم سن و سال شوهران خود ترسیم می‌کند، ممکن است حاکی از آن باشد که تناسب سنی می‌تواند عاملی باشد تا همسران احساسات یکدیگر را کاملاً درک کرده و زندگی با یکدیگر برای آن‌ها لذت بخش‌تر باشد. هر چند در صورت مناسب بودن دیگر شاخص‌ها، می‌توان اختلاف سنی را نادیده گرفت اما بدیهی است كه اگر سایر ویژگی‌ها، مناسب نباشد، این عامل نمی‌تواند موجب ماندگاری خانواده شود.

از آن‌جایی كه بین بلوغ دختران و پسران معمولاً فاصله بین 2تا6 سال وجود دارد، مناسب است این مقدار فاصله در ازدواج دختران و پسران در نظر گرفته شود. دلایل تأکید بر این اختلاف سنی، این است که دختران زودتر به بلوغ جسمی و عقلی می‌رسند و طبیعتاً پختگی‌ روانی لازم را سریعتر به دست می‌آورند.

همچنین بلوغ جنسی دختران زودتر اتفاق می افتد و مناسب است که به نیازهای آن‌ها نیز زودتر پاسخ داده شود. از سوی دیگر نیازهای جنسی دختران زودتر فروکش می‌کند، بنابراین آمادگی زودتر خانم‌ها برای ازدواج و بلوغ اجتماعی آنان است که ضرورت اختلاف سنی را تبیین می‌کند.

در اسلام سن مشخصی برای ازدواج پسران و دختران قرار داده نشده است؛ ولی بر حسب برخی روایات، فاصله افتادن زیاد بین بلوغ جنسی و ازدواج از منظر اولیای دین نامطلوب شمرده شده است.

در عین حال، بر اساس منابع اسلامی ازدواج در سن خیلی پایین می‌تواند زمینه عدم سازگاری همسران را فراهم نماید؛ همچنان که ازدواج با زنان سن بالا نیز مورد نهی منابع دینی قرار گرفته و از جنبه جسمی می‌تواند آسیب‌زا باشد.

عوامل مؤثر در تعیین اختلاف سنی افراد

سن ازدواج در شرایط مختلف جغرافیایی، فرهنگی، اقتصادی و . . . متفاوت است. معمولاً در مناطق گرم، سن بلوغ و ازدواج پایین تر از مناطق سرد و کوهستانی است.

این که فرد در چه سنی بالغ می شود مهم نیست، بلکه آن‌چه اهمیت دارد، این است که پسر و دختر احساس کنند از لحاظ فیزیولوژیکی و روانی احتیاج به ازدواج دارند. البته تشخیص زمان مناسب ازدواج و فاصله سنی دختر و پسر تازه بالغ از سوی خودشان مشکل است که در این مورد، استفاده نمودن از راهنمایی‌های والدین و مشاوران مجرب ضرورت پیدا می‌کند.

برخی عوامل نیز به‌صورت آگاهانه یا ناخودآگاه بر افراد، در تعیین اختلاف سنی، در زمان انتخاب همسر اثرگذار است، مانند:

1. فرهنگ و سن ازدواج: آیین و رسوماتی که در یک منطقه یا یک فرهنگ از آن پیروی می‌گردد، می‌تواند بر رفتار فرد در مورد فاصله سنی در ازدواج، تأثیرگذار باشد. در فرهنگ اکثر کشورهای آسیایی و اروپایی، ازدواج زن با مرد بزرگ‌تر از خود مرسوم می‌باشد و در عین حال تفاوت سنی دو تا سه سال برای ازدواج را بیشتر ترجیح می‌دهند. در بعضی فرهنگ‌ها این تفاوت سنی تا پانزده سال نیز مورد قبول است.
2. تأثیر سابقه خانواده‌ها در سن ازدواج: هنگامی که یک فرد در میان خانواده‌ای رشد یافته باشد که در آن والدین یا خویشان نزدیکش، در ازدواج خود اختلاف سنی بسیاری دارند یا سن دختر از پسر بیشتر است، ممکن است این شخص رغبت بیشتری برای تجربه چنین ازدواجی داشته باشد.
3. برنامه فرزندپروری: اگر یک فرد تصمیم دارد بعد از ازدواج، دیرتر بچه‌دار شود، در این موارد، گاهی مرد ترجیح می‌دهد سن زن چند سال از خودش کوچک‌تر باشد.

مزایای اختلاف سنی مناسب

تفاوت سنی مناسب بین زوجین مزایایی برای آنان به همراه دارد، ازجمله:

1. بلوغ فکری در ازدواج: در پیوند ازدواجی که اختلاف سنی مناسب بین مرد و زن وجود دارد، مرد بزرگ‌تر می‌تواند عاقلانه‌تر در تصمیم‌گیری‌ها عمل نماید. او هم‌چنین می‌تواند هنگامی که در روابط زناشویی اختلاف به وجود می‌آید بر مبنای تجارب بالغانه و عاقلانه تا حد توانش به حل و فصل بپردازد.
2. تفاوت نگرش‌ها در اختلاف سنی ازدواج: زوجین زمانی که دارای تفاوت سنی باشند، نگرش آنان نسبت به زندگی متفاوت است. این تفاوت همراه با خود، خلاقیت در روابط را به وجود می‌آورد و نیز به درک کردن یکدیگر و قبول نظرات دیگران کمک می‌کند.
3. دوام اقتصادی: هنگامی که یک زوج، زندگی را شروع می‌کنند و مرد که عهده‌دار مسائل مالی خانواده است و تفاوت سنی مناسبی با زن دارد، می‌تواند مشکلات اقتصادی را تا حد توانش حل‌وفصل نماید. این امر سبب می‌شود که مزیت‌های بسیاری در موارد مالی برای طرفین فراهم گردد.
4. تعادل در زندگی مشترک: زن‌ها در اثر بارداری و زایمان و شیر دادن به فرزند، معمولاً از مردها زودتر شکسته می‌شوند و شادابی و جوانی خود را از دست می‌دهند. زن اگر چند سالی از همسر کوچک‌تر باشد، زمان بیشتری می‌تواند نظر شوهر را به خود جلب نماید و تمایلات جنسی و روحی او را ارضاء کند و صلح و صفای بیشتر در محیط خانواده آنان می‌شود.

منابع

• اسلامپور کریمی، عسکری، «معیارهای گزینش همسر در آموزه‌های اسلامی»، پاسدار اسلام، شماره 311، آبان 1386ش.
• بستان، حسین، اسلام و تفاوت‌های جنسیتی، قم، پژوهشگاه حوزه و دانشگاه، 1388ش.
• بستان، حسین، اسلام و جامعه‌شناسی خانواده، قم، پژوهشکده حوزه و دانشگاه، 1384ش.
• پناهی، علی احمد، «معیارهای گزینش همسر»، مکاتبه و اندیشه، شماره 41، زمستان 1390ش.
• حرعاملی، محمد بن حسن، وسائل الشیعه، قم، مؤسسه آل البیت لاحیاء التراث، 1412ق.
• رحیمی فروشانی، عباس و دیگران، «بررسی عوامل مؤثر بر فاصله ازدواج تا تولد اول با استفاده از مدل رگرسیونی کاکس»، مجله دانشکده پرستاری و مامایی دانشگاه علوم پزشکی تهران، شماره3، 1395ش.
• ساروخانی، باقر، مقدمه‌ای بر جامعه شناسی خانواده، تهران، سروش، 1370ش.
• سالاری‌فر، محمدرضا، «همسر‌گزینی در اندیشه دینی»، مطالعات راهبردی زنان، شماره25، پاییز 1383ش.
• صدیق اورعی، غلامرضا، جامعه شناسی مسائل اجتماعی جوانان، مشهد، جهاد دانشگاهی، 1374ش.
• عسکری، حسین، نقش بهداشت روان در ازدواج، زندگی زناشویی و طلاق، تهران، گفتگو، 1380ش.
• «فاصله سنی مناسب ازدواج از دیدگاه اسلام»، سایت مرکز ملی پاسخگویی به سوالات دینی، تاریخ درج مطلب: 26آذر 1397ش، تاریخ بازدید: 13اسفند 1401ش.
• كلینی، محمد بن یعقوب، الكافی، تهران، دار الكتب الاسلامیه، 1365ش.
• محمودیان، حسین، «بررسی میزان و عوامل مؤثر بر تفاوت سنی زوجین»، نامه انجمن جمعیت شناسی ایران، شماره1، تابستان1385ش.
• مکارم شیرازی، ناصر، تفسیر نمونه، تهران، دارالکتب الاسلامیه، 1370ش.
• نوری، میرزا حسین، مستدرك الوسایل، بیروت، مؤسسه آل البیت(ع) لاحیاء التراث، 1408ق.