اخلاق خانوادگی عرفای فقیه

اخلاق خانوادگی عرفای فقیه؛ سیره و روش زیست‌ خانوادگی عرفای فقیه.

سبک زندگی‌ خانوادگی عرفای فقیه را بسیاری به‌عنوان الگوی زیست خانوادگی مورد توجه قرار می‌دهند. عرفای فقیه همان‌گونه که در آثار‌ خود، سفارش‌ها و رهنمودهایی را به‌منظور رشد و تعالی خانواده‌‌ها بیان کرده‌اند در سیره زندگی خود نیز بسیاری از آن رهنمودها را در پیش گـرفته‌انـد تا مـحیط آرامـی برای خود و خانواده‌شان فراهم‌ کنند‌. دعا، صدقه، وقت گذاشتن، نعمت تلقی‌کردن همسر، صبر، رعایت حال خانواده، کمک در کارهای خانه، عدم تحمیل عقاید شخصی و حضور در خانه از ویژگی‌های سیرۀ خانوادگی فقها است.

توجه به خانواده

امام خمینی گرچه درگیر بحث و تدریس فـقهی بـود، اما از حال فرزندانش غفلت نمی‌‌کرد. او روزانه‌ وقت‌ مشخصی را برای سرگرم‌کردن فرزندان و حتی بازی با آنها اختصاص می‌داد.

نعمت‌‌دانستن همسر

ملاحسین‌قلی همدانی که استاد علما و عرفای زمان خود بود، همسر را نعمت الهی می‌دانست. او توصیه می‌کند هر روز به نعمت‌های الهی توجه کنید که یکی از این نعمت‌ها‌، همسر است.

صبر و گذشت

آیت‌‌الله بهجت برای باصفا بودن محیط خانه به هماهنگی و تفاهم اخلاقی زن و مرد در محیط خانواده توصیه می‌کرد. از نظر او عواملی مانند صبر، استقامت، گذشت، چشم‌پوشی و رأفت، محیط خانواده را گرم و باصفا‌ و صمیمی‌ می‌کند.

رعایت حال خانواده

در شرح حال آیت‌‌الله میرزا جوادآقا تهرانی آمده است که شبی دیـروقـت به منزل رسید‌ و متوجه‌ شد‌ کلید‌ منزل‌ همراهش نیست. او به‌خاطر‌ رعایت حال خانواده که در خواب بودند از در زدن خودداری کرد و بـا وجود سـردی هوا در‌ کوچه‌ ماند و تا‌ اذان‌ صبح قدم زد. هنگام اذان که اهل خانه برای نماز صبح‌ بـیدار شـدند، او در زد و وارد خانه شد و در برابر تعجب فرزندش‌، پاسخ داد که زنگ‌زدن من در حالی‌که شما خواب بودید، سبب اذیت و آزار شما می‌شد.

کمک در کارهای خانه

‌‌همسر‌ شـیخ ابـراهیم اطیاری دربارۀ اخلاق او در خانه می‌گوید‌ که رسم وی، تقسیم کارهای خانه بود و خود بعضی از‌ کارها را شخصا به‌عهده داشت و در انجام آن‌ کوتاهی نمی‌کرد. بـه‌‌عـنوان‌ نمونه شستن ظرف‌ها و مرتب کردن آنها هنگام مهمانی با هر تعداد جمعیت از وظایف او بود. وی این کار را چنان با دقت انجام می‌داد که جای هیچ گله‌ای باقی نمی‌ماند.

تحمیل نکردن عقاید شخصی در خانه

حاج‌آقا پهلوانی بارها در‌ جلسات‌ خود توصیه می‌کرد در مسائل مختلف معنوی و اجتماعی به خودتان سخت بگیرید، ولی به خانوادۀ خود‌ کاری‌ نداشته‌ باشید و عقاید خود را به آنها تحمیل نـکنید.

حـضور در خانه

کسی که در یکی از محلات دوردست شهر قم سکونت داشت به دلیل علاقه به آیت‌الله بهجت، روزها در درس آیت‌الله بهجت شرکت می‌کرد و نـماز‌ مـغرب‌ و عـشا را نیز به امامت آیت‌الله بهجت می‌خواند و سپس به منزل می‌رفت. زمانی که آیت‌الله بهجت از منطقه سکونت او آگاه شد، توصیه کرد که زودتر به خانه بـرود و شب‌ها به نماز جماعت نیاید.

دعا‌ و صدقه برای خـانواده

عرفای فقیه، برای آرامش و آسایش و سلامت خانواده به هزینه‌های‌ معنوی توجه خاصی داشتند. آیـت‌‌الله‌ بهجت دادن صدقه از طرف هر کدام از زن و شوهر یا فرد دیگر به افراد متعدد و به دفعات زیاد را برای اصلاح ذات‌البین مفید می‌دانست و به دعا کردن هم سفارش می‌کرد.

اظهار مهرورزی به همسر

در نامه‌‌های امام خمینی به همسرش، می‌توان به رابطه سرشار از محبت آنها پی برد. در نامه امام، واژه‌های «تصدقت شوم»، « قربانت روم»، «نور چشم عزیز» و «قوت قلبم» استفاده شده است.

منابع

• اسلام‌جو، حامد، پرسش‌های شما و پاسخ‌های آیت‌الله بهجت، تهران، آخرین وصی، 1391ش.
• سبحانی‌نیا، محمدرضا و علی‌عسکری، سعیدرضا، مهر و قهر (گلچینی از لطافت‌ها و صلابت‌ها در زندگی امام خمینی، اصفهان، مرکز فرهنگی شهید آیت‌الله مدرس ،1390ش.
• کریم‌خانی، حمزه، اخلاق خانوادگی عارفان: اهمیت و جایگاه نهاد خانواده در اسلام، چاپ 14، قم، عطر یاس، 1398ش.
• موسسه آموزشی پژوهشی امام خمینی، خانواده پویا، ج1-2-3، چاپ 14، 1386ش.
• نورمحمدی، محمدجواد، ناگفته‌های عارفان: مقالات و مصاحبه‌های منتشر نشده از عارفان و اولیاء‌الله، چاپ 2، قم، مهر خوبان، 1382ش.