مربی زن

مربی زن، جایگاه اجتماعی و ویژگی‌های مربیان زن در مقایسه با مردان.

زنان به‌دلیل برخورداری از عواطف سرشار، مربیان بهتری برای فرزندان خردسال هستند. زنان در صورت کسب مهارت‌های لازم، می‌توانند با پشتوانه صبر و حوصله در سایر عرصه‌های مربی‌گری نیز موفق باشند. زنان نکته‌سنج و آگاه در عرصه‌های مهم‌تر نظیر جامعه‌پذیری سیاسی‌‌اجتماعی و همچنین در عرصه اوقات فراغت و ورزش نیز مربیان کارآمدتری هستند.

نقش زن در جامعه‌پذیری

زنان در جایگاه همسری و مادری نقش مهمی در ترویج اخلاق سالم اجتماعی دارند. زنان می‌توانند فرهنگ ایثار، مقاومت، مدارا، همبستگی اجتماعی و آگاهی جمعی را تحقق ببخشند. فیلسوفان زنانه‌نگر غربی بر این باورند که یکی از معضلات جهان معاصر حذف زنان از عرصه‌های عمومی است. راه حل آنها برگرداندن زنان به عرصه‌های عمومی به‌ویژه عرصه قدرت و سیاست است. از دیدگاه قرآن نیز زنان در عرصه جامعه‌پذیری سیاسی نقش دارند. نقش هاجر در تربیت اسماعیل، سبک مدیریت سیاسی بلقیس و اثرگذاری او و الگوی ظلم‌ستیزی آسیه از جمله نمونه‌های قرآنی نقش زنان در این عرصه است. از مجموع 23 زن که در قرآن، یاد شده‌اند تنها سه نفر دارای نقش منفی و بقیه دارای نقش مثبت و الگوی قابل پذیرش هستند. از دیدگاه فاطمه مرنیسی، عصر پیامبر اسلام مهم‌ترین دوره برابری زنان و مردان و نشان‌گر رویکرد مکتب اسلام دربارۀ حضور زنان در عرصه‌های مختلف است.

ویژگی‌های روانشناختی

برخی تحقیقات حاکی از این است که عواملی نظیر هوش هیجانی، کارآمدی مربی‌گری و سبک رهبری بیشتر از عوامل روانشناختی دیگر بر مربیان زن اثرگذار هستند. مراد از هوش هیجانی مجموعه‌ای‌ از توانایی‌ها و مهارت‌ها است که مربی را در مقابل فشارهای محیطی و اقتضائات شغلی مقاوم می‌سازد و منظور از کارآمدی مربی‌گری اعتماد مربی زن به توانمندی‌های تأثیرگذار بر ورزش‌کاران است. سبک رهبری، چگونگی استفاده از قدرت و نفوذ مربی در عرصه‌ مربی‌گری است. هر مربی که در این فاکتورها موفق‌تر باشد، توان مربی‌گری بهتری خواهد داشت.

مربیان تربیتی زن

بسیاری از اندیشمندان بر اهمیت نقش تربیتی زنان در خانواده تاکید دارند. برخی بر این باورند که زنان انسان‌ساز بوده و می‌توانند افراد و جوامع را به‌سوی ارزش‌های متعالی سوق دهند. اهمیت نقش تربیتی زنان در خانواده مورد اتفاق صاحب‌نظران است، اما امروزه چنین نقشی به‌صورت ناقص اجرا می‌شود و کاستی‌های فراوان دارد. نظام سرمایه‌داری نیز کاستی نقش تربیتی زنان را تشدید کرده است و از آنان در جهت تقویت نظام سرمایه‌داری و به نفع کارگزاران آن استفاده می‌کند. در حالی‌که در آموزه‌های قرآنی بر مربی‌بودن زنان تأکید شده است. پژوهشی که شاخص‌های کارآیی مربیان تربیتی زن در برخی مدارس ایران را بررسی کرده است، نشان می‌دهد که عملکرد مربیان، سطح آگاهی و سواد آنان، میزان رضایت‌مندی از آنان، نحوه ارائه اطلاعات مذهبی از سوی آنها و کیفیت حضور آنها در محل کار، با انتقاداتی روبرو است. از این منظر، برخلاف جایگاه بلند مربیان زن در متون نظری اسلام، وضعیت جاری مربیان تربیتی، نیازمند رشد و ارتقا است.

مربیان ورزشی زن

زنان در عرصۀ مربی‌گری ورزش، با چالش‌های بسیار روبرو هستند. مهم‌ترین چالش‌ها، رقابت پیدا و پنهان زنان و مردان است. زنان قادر به رقابت با مربیان مرد نیستند. در این باره برخی می‌گویند مشکل اصلی زنان فقدان تجربه است؛ به‌عنوان نمونه نهمین دوره جام جهانی فوتبال زنان در استرالیا و نیوزلند با حضور 32 تیم برگزار شد که 12 تیم، مربی زن داشتند، اما در مرحله یک‌چهارم تنها یک تیم از هشت تیم با مربی زن باقی ماند. مفسرین ورزشی این مسئله را نشانه عدم توانایی رقابتی مربیان زن با مربیان مرد دانسته‌اند. در عین حال برخی دیگر از مفسرین ورزشی استدلال می‌کنند اگر لیگ زنان حرفه‌ای شود افراد بیشتری از میان ورزشکاران زن بعد از اتمام ورزش به مربی‌گری می‌پردازند و احتمال شکوفایی استعداد زنان بیشتر می‌شود. برخی دیگر معتقدند که احتمال موفقیت زنان در عرصه ورزش همسان با مردان فعلا کم است. از نظر آنان حتی حرفه‌ای شدن ورزش زنان راهی برای موفقیت بیشتر زنان نیست، بلکه اگر ورزش زنان حرفه‌ای‌تر شود احتمال سرمایه‌گذاری بر مربیان زن کمتر و احتمال ورود مردان موفق‌تر به عرصه مربی‌گری زنان بیشتر خواهد شد. برخی دیگر بر این باروند که مربی‌گری زنان در موارد نادری آزموده شده است و نمی‌توان از این موارد نادر به نتیجه قاطعی دست یافت.

آمار مربیان ورزشی زن در جهان

در حال حاضر مربیان زن مشهوری در جهان حضور دارند. بررسی کارنامه مشهورترین آنها نشان می‌دهد که مربیان زن در عرصۀ ورزشی زنان می‌توانند موفق شوند. حضور مربیان زن در المپیک توکیو در سال 2020م نمود بیشتری داشت؛ هرچند در آنجا نیز با وجود آن‌که 48درصد ورزشکاران، زن بودند، تنها 13درصد مربیان زن بودند. کمیته ملی المپیک مدعی است که تلاش دارد این وضعیت را بهبود ببخشد و یکی از برنامه‌ها برای این منظور با عنوان Wish اجرا شده است. در این برنامه یک میلیون دلار برای حمایت از زنان هزینه شده است. حدود ده زن توسط این برنامه فوق تقویت شده و در المپیک پاریس مربی بودند.

مربیان ورزشی زن در ایران

برخی تحقیقات، مهم‌ترین ویژگی‌ مربیان زن ایرانی را مهارت‌های فنی و تاکتیکی شمرده‌اند. در این دسته از پژوهش‌ها روابط حرفه‌ای، مدیریت شایسته تیم‌های ورزشی و توانمندی‌های روانشناختی از جمله ویژگی‌های مربیان زن در ایران شمرده شده است. با وجود این، مربیان زن در ایران با چالش‌های بسیاری روبرو هستند، ازجمله: مسئله دستمزد، بیمه، امنیت شغلی، چگونگی قراردادها، حمایت‌‌های سازمانی، انتخاب ورزشکاران، ارزیابی عملکرد، ضعف شایسته‌سالاری، نحوۀ آموزش مربیان، چگونگی ارتقا به جایگاه‌های بالاتر، مشارکت ضعیف در تصمیم‌گیری‌ها، تعدد مسئولیت‌ها و ابهام در وظایف.

منابع

• قرآن کریم.
• «بعد از ۱۰ سال، دومین سرمربی زن در فوتبال مردان!‏»، وب‌سایت ورزش سه، تاریخ درج مطلب: 13 اردبیهشت 1403ش.
• «جام جهانی فوتبال زنان؛ چرا فقط یک کشور با مربی زن در بین ۸ تیم برتر باقی مانده؟»، خبرگزاری یورونیوز فارسی، تاریخ درج مطلب: 9 آگوست 2023م.
• خسروی‌زاده، اسفندیار و همکاران، «مشکلات مربیان زن: مطالعه‌ای درباره هیئت‌های ورزشی اراک،» دوفصلنامه پژوهش در مدیریت ورزشی و رفتار حرکتی، ش13، 1396ش.
• خمینی، روح‌الله، صحیفه امام، قم، مؤسسه تنظیم و نشر آثار امام خمینی، 1385ش.
• دسوقی، محمد، «وظیفه زن در برابر حمایت از هویت خانواده در نظام اسلامی»، فصلنامه زن و جامعه، مجموعه مقالات اولين کنفرانس بين‌المللي حقوق و مسؤوليت‌هاي زن در نظام اسلامي، 1385ش.
• زارعی، رضا و اورنگی، عبدالمجید، «بررسی شاخص‌های عملکرد اجتماعی مربیان تربیتی زن از نظر اولیاء دبیرستان‌های شهرستان داراب»، سال پنجم، شماره دوم، 1393ش.
• صاحبکاران، محمدعلی و همکاران، «شاخص‌های عملکرد مربیان زن والیبال ایران»، نشریه پژوهش‌های فیزیولوژی و مدیریت در ورزش، ش1، 1395ش.
• صانع‌پور، مریم، «حضور مادریانه زنان در قدرت و سیاست»، پژوهش‌نامه زنان، سال هشتم، ش1، 1386ش.
• عظیمی‌نژادان، شبنم، زن معمار جامعه ‌مرد‌سالار، تهران، اختران، 1384ش.
• غلامی، علی، زن در اندیشه اسلامی: هویت خانوادگی و اجتماعی زن در نظام جنسیت و خانواده در اسلام، قم، مرکز بین‌المللی ترجمه و نشر المصطفی، 1397ش.
• مشیرزاده، حمیرا، از جنبش زنان تا نظریه اجتماعی: تاریخ دو قرن فمینیسم، تهران، شیرازه، 1382ش.
• موسوی، جعفر و مهرپرور، مریم، «نقش واسطه‌ای کارآمدی مربی‌گری در رابطه بین هوش هیجانی و سبک رهبری مربیان زن ورزشی شرکت‌کننده در دوازدهمین المپیاد دانشجویی کشور»، مجله پژوهش در ورزش دانشگاهی، ش9، 1394ش.
• «۱۰ مربی زن فراموش‌نشدنیِ فوتبال»، وب‌سایت روزنامه سراسری سایه، تاریخ درج مطلب: 30 خرداد 1402ش.
• “Empowering wo men in coaching: success stories from Paris 2024”, olympics.com, 10 Aug 2024.
• “New generation of female coaches at Gangwon 2024”, olympics.com, Published on 29 January 2024.
• The International Olympic Committee (IOC) and the Olympic Movement have worked hard for the Olympic Games to become the largest gender-equal sporting event in the worl, Female Coaches (olympics.com).
• Vanuatu , “WISH programme: Empowering female coaches on the road to Paris 2024 “, olympics.com, 15February, 2024.