هدا شعراوی
 | |
| اطلاعات شخصی | |
|---|---|
| زاده | ۲۳ ژوئن ۱۸۷۹؛المنیا مصر |
| درگذشت | ۱۲ دسامبر ۱۹۴۷؛ مصر |
| محل سکونت | مصر |
| همسر | علی شعراوی |
| خدمات | |
| مذهب | اهل تسنن |
| خدمات | بنیانگذار اتحادیه فمینیستی |
هدا شعراوی (هدی شعراوی) (۱۸۷۹–۱۹۴۷) از پیشگامان جنبش حقوق زنان در مصر و بنیانگذار اتحادیه فمینیستی مصر.
زندگی‌نامه
هدی شعراوی (عربی: نور الهدى محمد سلطان شعراوي) در شهر مینیا مصر در خانواده معروف شعراوی متولد شد.. وی دختر محمد سلطان پاشا شعراوی بود که بعداً رئیس اتاق نمایندگان مصر شد. مادرش اقبال حنیم از نژاد چرکسی بود و از منطقه قفقاز برای زندگی نزد عمویش در مصر فرستاده شد.
شعاراوی در سنین پایین در کنار برادرانش تحصیل کرد و دروس مختلفی مانند دستور زبان و خوشنویسی را به چند زبان فرا گرفت. او دوران کودکی و بزرگسالی خود را در یک جامعه طبقه بالای مصری گذراند. وی پس از مرگ پدرش تحت سرپرستی پسر عموی بزرگ خود، علی شعراوی بود.[۱] نورالهدی در کودکی با سیده خدیجه مغربی که زنی شاعر بود آشنا شد و از او بسیار تأثیر گرفت. چنان‌که می‌نویسد: «او مرا شدیداً تحت تأثیر قرار داد چون در مورد مسایل ادبی و فرهنگی با مردان مباحثه می‌کرد.
می‌دیدم که زنان بی‌سواد برای گفتن چند کلمه جلوی مردان دچار چه ترس و لرزی می‌شوند. دیدن سیده خدیجه مرا قانع کرد که اگر زنان باسواد شوند، می‌توانند با مردان برابر باشند و حتی از آنان پیشی بگیرند.»[۲] هدی را در سیزده سالگی به اجبار به عقد علی شعراوی، پسر عمویش درآوردند که ۴۰ ساله بود و زنان دیگر و حتی فرزندانی بزرگتر از هدی داشت. هدی نیز مقاومت کرد و تا ۲۱ سالگی حاضر نشد به خانه علی برود و با او زندگی کند. نخستین فرزند وی که یک دختر بود در ۱۹۰۳ به دنیا آمد.[۳]
وی پس از مرگ همسرش حجاب خود را برداشت. به گفته مارگوت بدران ، "جدایی بعدی از همسرش به او فرصتی برای تحصیلات رسمی طولانی و همچنین طعم غیر منتظره استقلال داد." شعراوی قرآن را آموخت و در زبان عربی قرآن و دروس اسلامی توسط معلمان زن در قاهره تدریس خصوصی دریافت کرد. شعاروی به دو زبان عربی و فرانسه شعر می سرود. شعاراوی بعداً در کتاب خاطرات خود، ("خاطرات من") که به نسخه انگلیسی و مصری، در سال 1924م ترجمه و خلاصه شد، زندگی اولیه خود را بازگو کرد.[۴]
دیدگاه
شعراوی در طیف فمنیست‌های لیبرال قرار دارد. وی تحت تأثیر دیدگاه‌های فمینیست مصری متولد فرانسه به نام اوژنی لو برون بود.،از آنجا که شعراوی تفکراتی لیبرال داشت لذا بیشترین تلاش خود رادر اصلاح قوانینی داشت که آزادی های شخصی را محدود می‌کرد، مانند ازدواج، طلاق و حضانت فرزند. از همین رو شعراوی برای دست یافتن به اهداف فمنیستی خود در سال 1910، مدرسه ای برای دختران افتتاح کرد که در این مدرسه بیش از مهارت‌های عملی مانند مامایی به تدریس دروس آکادمیک متمرکز بود.
شعراوی محدود بودن زنان مصر به خانه و حرمسرا را عامل عقب ماندگی آنان می‌دانست به همین جهت شروع به سازماندهی زنان در موضوعات مورد علاقه آنها کرد. این امر زنان زیادی را برای اولین بار از خانه‌های خود و به مکان‌های عمومی کشاند و شعراوی توانست آنها را متقاعد کند تا به او کمک کنند تا یک جامعه رفاهی زنان برای تأمین پول برای زنان فقیر مصر ایجاد کند.
شعاراوی پس از مرگ شوهرش در سال 1922 تصمیم گرفت که دیگر از پوشیدن حجاب خودداری کند. وی حجاب را «موانعی بزرگ بر سر راه زنان برای مشارکت در زندگی اجتماعی» می‌دانست. وی پس از بازگشت از کنگره اتحاد بین‌المللی حق رأی زنان در رم، حجاب خود را برداشته و برای اولین بار در ملاعام توسط پاهای خود لگدمال کرد. زنانی که به استقبال او آمدند در ابتدا شوکه شدند و سپس کف زدند و برخی از آنها حجاب خود را برداشتند. با گذشت یک دهه از عمل هدی، تعدادی از زنان هنوز حجاب را انتخاب کردند.[۵]
یک سال بعد شعراوی در اعتراض به عدم اعطای حق رای به زنان توسط مردان ملی‌گرا و تازه استقلال یافتهٔ مصری، در ۱۹۲۳م (۱۳۰۲ ) اتحادیه فمینیستی مصر را بنیان نهاد و نخستین رئیس این سازمان شد که هدف‌های اصلی آن، حق رای زنان، افزایش تحصیلات زنان و تغییر قوانین به نفع زنان بود. بیشتر اعضای این سازمان زنانی از طبقه متوسط و بالا بودند.[۶]
فعالیت
هدا شعراوی در ۱۹۱۹ هم‌زمان با حرکت‌های ملی گرایانه و ضداستعمار بریتانیا در مصر، فعالیت سیاسی خود را آغاز کرد و وارد حزب وفد (تفویض) [پانویس ۱] شد و نقش مهمی در سازماندهی زنان در تظاهرات علیه انگلستان ایفا کرد. در آن زمان زنان نقش‌های حاشیه‌ای و نامهمی در این حزب داشتند، مثلاً تکه دوزی روی پرچم‌ها را برعهده داشتند.
در سال ۱۹۲۰ کمیتهٔ مرکزی زنان طرفدار حزب وفد تأسیس شد که هدا نقش مهمی در این کار داشت و به عنوان نخستین رئیس این کمیته انتخاب شد. از آنجا که دولت حزب وفد به مسایل زنان توجه نمی‌کرد و سیاست‌های مردسالارانه‌ای در پیش گرفته بود، هدی شعراوی در سال ۱۹۲۴ از عضویت در کمیته مرکزی حزب استعفا داد. او در سال ۱۹۲۵ نشریه «زن مصری» را منتشر کرد و در ۱۹۳۷ نشریه «المصریه» را که هر دو از نشریات زنان بودند را راه‌اندازی کرد. اتحادیه فمینیستی مصر در سال ۱۹۴۴ در قاهره میزبانی کنفرانس فمینیست عرب را بر عهده گرفت. سخنرانی هدی شعراوی در افتتاحیه و اختتامیه این کنفرانس یکی از مهم‌ترین متن‌های فمینستی زنان عرب است. همچنین در این کنفرانس، منشور زنان در ۵۱ بند تصویب شد. و سرانجام شعراوی در ۱۲ دسامبر ۱۹۴۷ درگذشت.[۷]
آثار
- عصر الحریم- یحکی مذکرات المرأه المصریه فی الفتره ما بین (۱۸۸۰–۱۹۲۴) که توسط مارگوت بدران به انگلیسی ترجمه شده‌است.
- نشریه «زن مصری» از ۱۹۲۵
- نشریه «المصریة» از ۱۹۳۷
یادداشت
- ↑ حزب وفد تشکل سیاسی لیبرال مصری بود که در سال ۱۹۱۸ تأسیس شد. وفد از هنگام خروج بریتانیا از مصر در ۱۹۲۰ تا انقلاب ۱۹۵۲ مصر بزرگ‌ترین حزب این کشور بود و نقش بسیار مهمی در صحنهٔ سیاست کشور داشت.