رابعه بلخی (قزداری): تفاوت میان نسخه‌ها

رابعه بلخی (قزداری) (نمایش مبدأ)

نسخهٔ ‏۳ اکتبر ۲۰۲۲، ساعت ۰۷:۵۹

۳۴۶ بایت حذف‌شده ، ‏۳ اکتبر ۲۰۲۲

←‏اشعار رابعه

دیداریویکی‌متن

Shiri

۶٬۲۰۵

ویرایش

@@ خط ۱۳۶: / خط ۱۳۶: @@
 از رابعه جز هفت (به روایتی یازده) غزل و قطعه در دست نیست. ظاهراً تمامی اشعار وی بدست برادرش حارث معدوم گردیده و الباقی در گذر زمان از بین رفته‌است. اما قلیل اشعار بازمانده از وی بیانگر ذوق سرشار وی و تسلط او بر سرایش شعر است. رابعه را مادر شعر پارسی خوانده‌اند. او بحور و اوزانی را وارد شعر پارسی نموده که تا پیش از آن کسی در آن اوزان شعر نمی‌سروده‌است. به عنوان مثال شمس قیس رازی در کتاب المعجم فی معاییر اشعار العجم عقیده دارد که دختر کعب در بیت زیر بحری بر بحور پارسی افزوده‌است (بحر مسدّس مخنّق):<ref>المعجم فی معاییر اشعار العجم، شمس قیس رازی، تصحیح مدرس رضوی، تهران، صفحهٔ ۱۳۳</ref>
-                    ترک از درم درآمد، خندانک    آن خوبروی چابک، مهمانک
+ ترک از درم درآمد، خندانک  /  آن خوبروی چابک، مهمانک
 از اشعار به یاد مانده:
-              الا ای باد شبگیری پیام من به دلبر بر           بگو آن ماه خوبان را که جان با دل برابر بر
+الا ای باد شبگیری پیام من به دلبر بر     /      بگو آن ماه خوبان را که جان با دل برابر بر
-              به قهر از من فگندی دل بیک دیدار مهرویا        چنان چون حیدر کرار در ان حصن خیبر بر
-              تو چون ماهی و من ماهی همی سوزم            بتابد بر غم عشقت نه بس باشد جفا بنها دی از بربر
+به قهر از من فگندی دل بیک دیدار مهرویا  /      چنان چون حیدر کرار در ان حصن خیبر بر
-              تنم چون چنبری گشته بدان امید تا روزی           ززلفت برفتد ناگه یکی حلقه به چنبر بر
-              ستمگر گشته معشوقم همه غم زین قبول دارم          که هرگز سود نکند کس بمعشوق ستمگر بر
+تو چون ماهی و من ماهی همی سوزم       /     بتابد بر غم عشقت نه بس باشد جفا بنها دی از بربر
-              اگر خواهی که خوبانرا بروری خود به عجز آری       یکی رخسار خوبت را بدان خوبان برابر بر
-              ایا موذن بکار و حال عاشق گر خبر داری           سحر گاهان نگاه کن تو بدان الله اکبر بر
+تنم چون چنبری گشته بدان امید تا روزی     /      ززلفت برفتد ناگه یکی حلقه به چنبر بر
+ستمگر گشته معشوقم همه غم زین قبول دارم    /      که هرگز سود نکند کس بمعشوق ستمگر بر
+اگر خواهی که خوبانرا بروری خود به عجز آری  /     یکی رخسار خوبت را بدان خوبان برابر بر
+ایا موذن بکار و حال عاشق گر خبر داری        /   سحر گاهان نگاه کن تو بدان الله اکبر بر
+مدارای (بنت کعب) اندوه که یار از تو جدا ماند    /   رسن گرچه دراز آید گذ ردارد به چنبر بر
-              مدارای (بنت کعب) اندوه که یار از تو جدا ماند       رسن گرچه دراز آید گذ ردارد به چنبر بر
 همچنین از اوست:
-              مرا بعشق همی متهم کنی به حیل 		 چه حجت آری پیش خدای عزوجل
+مرا بعشق همی متهم کنی به حیل 	/	 چه حجت آری پیش خدای عزوجل
-              به عشقت اندر عاصی همی نیارم شد		  بذنبم اندر طاغی همی شوی بمثل
-              نعیم بی تو نخواهم جحیم با تو رواست		  که بی تو شکّر زهر است و با تو زهر عسل
+به عشقت اندر عاصی همی نیارم شد		/  بذنبم اندر طاغی همی شوی بمثل
-              بروی نیکو تکیه مکن که تا یکچند		  به سنبل اندر پنهان کنند نجم زحل
-              هرآینه نه دروغ است آنچه گفت حکیم	  	  فمن تکبر یوماً فبعد عز ذل
+نعیم بی تو نخواهم جحیم با تو رواست	/	  که بی تو شکّر زهر است و با تو زهر عسل
+بروی نیکو تکیه مکن که تا یکچند		/  به سنبل اندر پنهان کنند نجم زحل
+هرآینه نه دروغ است آنچه گفت حکیم	  /	  فمن تکبر یوماً فبعد عز ذل
 هم از اوست:
-              دعوت من بر تو آن شد کایزدت عاشق کناد 		   بر یکی سنگین‌دل نامهربان چون خویشتن
+دعوت من بر تو آن شد کایزدت عاشق کناد 	/	   بر یکی سنگین‌دل نامهربان چون خویشتن
-              تا بدانی درد عشق و داغ هجر و غم کشی	    	چون بهجر اندر بپیچی پس بدانی قدر من
+تا بدانی درد عشق و داغ هجر و غم کشی	  /  	چون بهجر اندر بپیچی پس بدانی قدر من
 و این غزل نیز بدو منسوب شده‌است:
-              ز بس گل که در باغ مأوی گرفت		چمن رنگ ارتنگ مانی گرفت
+ز بس گل که در باغ مأوی گرفت	/	چمن رنگ ارتنگ مانی گرفت
-              صبا نافهٔ مشک تبت نداشت		جهان بوی مشک از چه معنی گرفت
-              مگر چشم مجنون به ابر اندر است		که گل رنگ رخسار لیلی گرفت
+صبا نافهٔ مشک تبت نداشت	/	جهان بوی مشک از چه معنی گرفت
-              به می‌ماند اندر عقیقین قدح		سرشکی که در لاله مأوی گرفت
-              قدح گیر چندی و دنیی مگیر		که بدبخت شد آنکه دنیی گرفت
+مگر چشم مجنون به ابر اندر است	/	که گل رنگ رخسار لیلی گرفت
-              سر نرگس تازه از زرّ و سیم		نشان سر تاج کسری گرفت
-              چو رهبان شد اندر لباس کبود		بنفشه مگر دین ترسی گرفت
+به می‌ماند اندر عقیقین قدح	/	سرشکی که در لاله مأوی گرفت
+قدح گیر چندی و دنیی مگیر	/	که بدبخت شد آنکه دنیی گرفت
+سر نرگس تازه از زرّ و سیم	/	نشان سر تاج کسری گرفت
+چو رهبان شد اندر لباس کبود	/	بنفشه مگر دین ترسی گرفت
 و دیگر:
-              عشق او باز اندر آوردم به بند	    	کوشش بسیار نامد سودمند
+عشق او باز اندر آوردم به بند	 /   	کوشش بسیار نامد سودمند
-              عشق دریایی کرانه ناپدید		      کی توان کردن شنا ای هوشمند
-              عشق را خواهی که تا پایان بری		  بس بباید ساخت با هر ناپسند
+عشق دریایی کرانه ناپدید		  /    کی توان کردن شنا ای هوشمند
-              زشت باید دید و انگارید خوب		  زهر باید خورد و انگارید قند
-              توسنی کردم ندانستم همی		     کز کشیدن تنگ‌تر گردد کمند
+عشق را خواهی که تا پایان بری	/	  بس بباید ساخت با هر ناپسند
+زشت باید دید و انگارید خوب		/  زهر باید خورد و انگارید قند
+توسنی کردم ندانستم همی		  /   کز کشیدن تنگ‌تر گردد کمند
 ==بزرگداشت و یادبود==