فمینیسم اسلامی: تفاوت میان نسخهها
بدون خلاصۀ ویرایش
زهرا زارعی (بحث | مشارکتها) بدون خلاصۀ ویرایش |
|||
خط ۴: | خط ۴: | ||
==پیشینه [[فمینیسم اسلامی]]== | ==پیشینه [[فمینیسم اسلامی]]== | ||
در دوران اوج اسلامگرایی در خاورمیانه و گسترش دیدگاههای متفاوت در اندیشه | در دوران اوج اسلامگرایی در خاورمیانه و گسترش دیدگاههای متفاوت در اندیشه [[فمینیست|فمینیستی]]، جریانی خاص مربوط به مباحث [[زنان]] در جهان اسلام شکل گرفت که بهدنبال گسترش برابری در همه عرصههای زندگی بود. این جریان به نقد فرهنگ اسلامی پرداخت. <ref>شفیعی رودپشتی و خسروانیان، نگاهی انتقادی بر فمینیسم اسلامی و ارزیابی میزان گرایش دانشجویان دختر به آن، 1390، ص 73</ref> | ||
[[فمینیسم اسلامی]] در عرصه بینالمللی از نیمه اول قرن بیستم میلادی همزمان با پیدایش برخی تحولات در عرصه بین المللی از جمله جنگهای جهانی اول و دوم، به تدریج شکل گرفت. عدهای از [[فمینیستهای مسلمان]]، از نیمه دوم قرن بیستم با رواج مفهوم حقوق بشر و بهویژه حقوق و آزادیهای [[زنان]] در عرصه بین المللی، تصویب اسناد و معاهدات حقوق بشری، به خصوص [[کنوانسیون منع کلیه اشکال تبعیض علیه زنان]] و اوج گرفتن جنبشهای آزادیخواهانه [[زنان]] که اغلب سویه سکولاریتی داشت، درصدد نظریهپردازی پیرآمون [[فمینیسم اسلامی]] برآمدند.<ref>نیازمند منبع</ref> | [[فمینیسم اسلامی]] در عرصه بینالمللی از نیمه اول قرن بیستم میلادی همزمان با پیدایش برخی تحولات در عرصه بین المللی از جمله جنگهای جهانی اول و دوم، به تدریج شکل گرفت. عدهای از [[فمینیستهای مسلمان]]، از نیمه دوم قرن بیستم با رواج مفهوم حقوق بشر و بهویژه حقوق و آزادیهای [[زنان]] در عرصه بین المللی، تصویب اسناد و معاهدات حقوق بشری، به خصوص [[کنوانسیون منع کلیه اشکال تبعیض علیه زنان]] و اوج گرفتن جنبشهای آزادیخواهانه [[زنان]] که اغلب سویه سکولاریتی داشت، درصدد نظریهپردازی پیرآمون [[فمینیسم اسلامی]] برآمدند.<ref>نیازمند منبع</ref> | ||
خط ۱۷: | خط ۱۷: | ||
==مبانی فکری [[فمینیسم اسلامی]]== | ==مبانی فکری [[فمینیسم اسلامی]]== | ||
صاحبنظران مروج دیدگاه [[فمینیسم اسلامی]]، معتقدند مفاهیم ثابتی مانند ؛ اومانیسم، عدالت، تساوی، آزادی، | صاحبنظران مروج دیدگاه [[فمینیسم اسلامی]]، معتقدند مفاهیم ثابتی مانند ؛ اومانیسم، عدالت، تساوی، آزادی، [[خانواده]]، [[جنسیت]]، برابری [[حقوق زنان|حقوقی زن]] و [[مرد]] و مشارکت اجتماعی، از دین قابل استنباط است.<ref><sup>نیازمند منبع</sup></ref> از آنجایی که عدالت و [[برابری جنسیتی]] انگاره بنیادین [[فمینیسم]] است، فقط به این دو مفهوم در این مقاله پرداخته میشود. | ||
#'''عدالت:''' عدالت عرفی، عدالت مد نظر [[فمینیسم اسلامی|فمینیستهای اسلامی]]است، نه عدالت عقلی. عدالت عرفی مفهومی تغییر پذیر است بهاین معناکه هر زمان جامعه علمی بر آن صحه بگذارد، عدالت است، اگر چه در زمانهای دیگر مورد تایید نبوده باشد. لذا مشخص است که عدالت گرچه از اهداف دین است، اما عدالت موردنظر روشنفکران و [[فمینیسم اسلامی|فمینیستهای اسلامی]] در ذات خود تغییر پذیر است و با آن میتوان بسیاری از احکام [[زنان]] را که در تصور جامعه کنونی ما ناعادلانه تلقی میشود، لغو کرد.<ref><sup>نیازمند منبع</sup></ref> | #'''عدالت:''' عدالت عرفی، عدالت مد نظر [[فمینیسم اسلامی|فمینیستهای اسلامی]]است، نه عدالت عقلی. عدالت عرفی مفهومی تغییر پذیر است بهاین معناکه هر زمان جامعه علمی بر آن صحه بگذارد، عدالت است، اگر چه در زمانهای دیگر مورد تایید نبوده باشد. لذا مشخص است که عدالت گرچه از اهداف دین است، اما عدالت موردنظر روشنفکران و [[فمینیسم اسلامی|فمینیستهای اسلامی]] در ذات خود تغییر پذیر است و با آن میتوان بسیاری از احکام [[زنان]] را که در تصور جامعه کنونی ما ناعادلانه تلقی میشود، لغو کرد.<ref><sup>نیازمند منبع</sup></ref> | ||
#'''برابری | #'''برابری [[حقوق زن|حقوقی زن]] و [[مرد]]:''' مسائل حقوقی ، دغدغه اصلی [[فمینیسم اسلامی|فمینیستهای اسلامی]] است. بههمین دلیل برای دستیابی به نظام حقوقی برابر در اسلام در مواردی چون قضاوت، شهادت، [[ارث]]، [[دیه]]، [[ازدواج]] و... تلاشهای قابل توجهی کردهاند.از کنوانسیون محو کلیه اشکال تبعیض علیه [[زنان]] بهدلیل بنا شدن بر پایه مفهوم تشابه بهشدت حمایت میکنند. [[فمینیسم اسلامی|فمینیستهای اسلامی]] برای استیفای [[حقوق زنان]] بر برابری قانونی [[زن]] و [[مرد]] تاکید میکنند. اصلاحات مد نظر آنان، خصوصا در محور روابط [[خانوادگی]]، بیشتر رنگ و بوی حقوقی دارد.<ref>حسینزاده و عباسیان، نقد و بررسی مبانی فکری و شاخصههای فمینیسم اسلامی، 1394، ص 211</ref> | ||
==شاخصههای تفکر [[فمینیسم اسلامی]]== | ==شاخصههای تفکر [[فمینیسم اسلامی]]== | ||
[[فمینیسم اسلامی|فمینیستهای اسلامی]] برای تطبیق متون دینی با اعتقادات نشأتگرفته از | [[فمینیسم اسلامی|فمینیستهای اسلامی]] برای تطبیق متون دینی با اعتقادات نشأتگرفته از [[فمینیست غربگرا|فمینیست غربگرا]] به تاویل آیات قرآن میپردازد. این درحالی است که روش اجتهادی تفسیر آیات قرآنی و روایات تنها در چارچوب اصول پذیرفته شده عقیدتی و شرعی معتبر است. به هر حال شاخصههای اصلی تفکر [[فمینیسم اسلامی]] در سه محور بیان میشود: | ||
#جداانگاری دینداری و دینمداری | #جداانگاری دینداری و دینمداری | ||
# انکار احکام ثابت | # انکار احکام ثابت | ||
خط ۳۵: | خط ۳۵: | ||
== نظریه امکان مفهومی [[فمینیسم اسلامی]] == | == نظریه امکان مفهومی [[فمینیسم اسلامی]] == | ||
[[فمینیسمهای اسلامی]] معتقدند بین اسلام و [[فمینیسم]] میتوان جمع کرد. اگر فمینیسم یک ایدئولوژی تلقی شود، طبیعتاً نمیتوان گفت [[فمینیسم اسلامی]]، چون اسلام یک ایدئولوژی است و نمیتواند ایدئولوژی دیگری را در کنار اسلام قرار داد. اما [[فمینیسم]] یک ایدئولوژی نیست، بلکه یک نهضت اجتماعی برابریطلبانه برای [[زنان]] است. میتوان با حفظ هویت اسلامی، [[فمینیسم]] هم بود و از حقوق و آزادیهای [[زنان]] و کسب موقعیتهای برابر برای آنان دفاع کرد. وجود مکاتب مختلف [[فمینیستی]] در واقع نشانگر این است که [[فمینیست]] اساساً یک ایدئولوژی نیست بلکه یک روند تاریخی و اجتماعی است. <ref>نیازمند منبع</ref> | [[فمینیسم اسلامی|فمینیسمهای اسلامی]] معتقدند بین اسلام و [[فمینیسم]] میتوان جمع کرد. اگر فمینیسم یک ایدئولوژی تلقی شود، طبیعتاً نمیتوان گفت [[فمینیسم اسلامی]]، چون اسلام یک ایدئولوژی است و نمیتواند ایدئولوژی دیگری را در کنار اسلام قرار داد. اما [[فمینیسم]] یک ایدئولوژی نیست، بلکه یک نهضت اجتماعی برابریطلبانه برای [[زنان]] است. میتوان با حفظ هویت اسلامی، [[فمینیسم]] هم بود و از حقوق و آزادیهای [[زنان]] و کسب موقعیتهای برابر برای آنان دفاع کرد. وجود مکاتب مختلف [[فمینیست|فمینیستی]] در واقع نشانگر این است که [[فمینیست]] اساساً یک ایدئولوژی نیست بلکه یک روند تاریخی و اجتماعی است. <ref>نیازمند منبع</ref> | ||
طرفداران نظریه امکان مفهومی [[فمینیسم اسلامی]] | طرفداران نظریه امکان مفهومی [[فمینیسم اسلامی]] دو دسته هستند: | ||
# موافقان تاکتیک محور: در نظر موافقان تاکتیک محور، باید از ظرفیتهای اسلام برای بهبود وضعیت [[زنان]] استفاده کرد. دغدغهی اصلی این عده [[فمینیسم اسلامی]] نیست، اما برای رسیدن به آزادی و ایجاد تغییر در وضعیت [[زنان]] مسلمان، در پی ترویج [[ | # موافقان تاکتیک محور: در نظر موافقان تاکتیک محور، باید از ظرفیتهای اسلام برای بهبود وضعیت [[زنان]] استفاده کرد. دغدغهی اصلی این عده [[فمینیسم اسلامی]] نیست، اما برای رسیدن به آزادی و ایجاد تغییر در وضعیت [[زنان]] مسلمان، در پی ترویج [[فمینیست|فمینیستی]] هستند. اینان از هرگونه تفرقه و جدایی میان [[زنان]] مسلمان بیمناک هستند. [[نیره توحیدی]] را میتوان در این گروه قرار داد. | ||
#استراتژی محور: موافقان استراتژی محور، به [[فمینیسم اسلامی]] به عنوان یک استراتژی نگاه میکنند. این گروه معتقدند؛ [[فمینیسم]] آزادیطلبانهی موج دوم در ذات | #استراتژی محور: موافقان استراتژی محور، به [[فمینیسم اسلامی]] به عنوان یک استراتژی نگاه میکنند. این گروه معتقدند؛ [[فمینیست|فمینیسم]] آزادیطلبانهی موج دوم در ذات اسلام وجود دارد. از این رو آزادی حقیقی از آن [[فمینیسم اسلامی]] است. گروه دوم خود به سه دسته تقسیم میشود: | ||
##موافقان با استراتژی مساوات مدرنمحور: طرفداران این گروه بر این اعتقادند که مساوات مدرن در اسلام وجود دارد. | ##موافقان با استراتژی مساوات مدرنمحور: طرفداران این گروه بر این اعتقادند که مساوات مدرن در اسلام وجود دارد. | ||
## موافقان با استراتژی اسلاممحور: این گروه اعتقاد دارند که حقوق اسلامی برتر است و مسلمانان باید به آن برگردند. | ## موافقان با استراتژی اسلاممحور: این گروه اعتقاد دارند که حقوق اسلامی برتر است و مسلمانان باید به آن برگردند. |