مصرف نمایشی: تفاوت میان نسخهها
بدون خلاصۀ ویرایش
بدون خلاصۀ ویرایش |
بدون خلاصۀ ویرایش |
||
خط ۱: | خط ۱: | ||
'''<big>مصرف نمایشی</big>'''؛ تفاوت زنان و مردان در مصرف بهمنظور تظاهر. | '''<big>مصرف نمایشی</big>'''؛ تفاوت زنان و مردان در مصرف بهمنظور تظاهر. | ||
رفتار محوری طبقه | رفتار محوری طبقه تنآسا، قدرتگرایی صرف از طریق نمایش کالاهای گران است، این تظاهر قدرت بهمنظور تمایز صورت میگرفت، اما برای طبقۀ فرودست مایه اعتبار و عزت نفس بود. بنابراین خیلی سریع مصرف کالاهای گران، نشانه محترم بودن تلقی شد و از انحصار طبقه ثروتمند خارج شد. زنان و مردان علاوهبر مشابهتهایی در مصرف نمایشی، دارای تفاوتهایی در میزان و نوع مصرف نمایشی هستند. | ||
== مفهومشناسی == | == مفهومشناسی == | ||
مصرف نمایشی را تورستین وبلن در کتاب طبقۀ | |||
مصرف نمایشی را تورستین وبلن در کتاب طبقۀ تنآسا مطرح کرد و از آن، موارد زیر را اراده میکرد؛ مصرفی که در ورای پاسخ به نیازهای معیشتی افراد، برای چشموهمچشمی، نمایش دادن کالاها و امکانات در حد گسترده و در برخی اوقات بهصورت ولخرجانه باشد یا آنکه صرف هزینههای افتخارآمیز و مصرف کالاهای گرانبها شود.<ref>وبلن، نظریه طبقه تنآسا ، 1395ش، ص72-192.</ref> | |||
== علت و هدف مصرف نمایشی == | == علت و هدف مصرف نمایشی == | ||
=== | ===قدرت و تمایز === | ||
قدرت و تمایز دو مفهومی است که خاستگاه و غایت مصرف نمایشی را توضیح میدهد؛ کسب قدرت بهعنوان غریزه اصلی همه موجودات، انسان را بهسمت داشتن چیزهای | قدرت و تمایز دو مفهومی است که خاستگاه و غایت مصرف نمایشی را توضیح میدهد؛ کسب قدرت بهعنوان غریزه اصلی همه موجودات، انسان را بهسمت داشتن چیزهای بیشتر و بهتر، در زودترین زمان ممکن میکشاند که در اغلب اوقات بهچیزهای خاصی تبدیل میشوند که الزاماً امور ضروری نیستند. بنابراین از این جهت خود را به بهترین وجه در قالب خرجکردن و اتلاف سرمایه نشان میدهند.<ref>بودریار، جامعه مصرفی؛ اسطورههاو ساختارها، 1390ش، ص50.</ref> در واقع اشیاء بهخاطر ارزش مفیدشان مصرف نمیشوند، بلکه با دخل و تصرف در آنها به نشانههایی تبدیل میشوند که از طریق وابستهکردن فرد به گروه خودش بهعنوان یک مرجع ایدهآل و یا از طریق ارجاع او به گروهی با منزلت بالاتر، سبب تمایز او میشوند.<ref>بودریار، جامعه مصرفی؛ اسطورهها و ساختارها، 1390ش، ص78.</ref> افراد از طریق مصرف، کسب هویت<ref>باکاک، مصرف، 1381ش، ص5.</ref> و اعتبار میکنند؛ زیرا اعتبار، فقط با آشکارکردن بهدست میآید. <ref>وبلن، نظریه طبقه تنآسا ، 1395ش، ص85.</ref> | ||
=== | ===عزتنفس=== | ||
وبلن معتقد است عزتنفس هر انسانی، بازتاب همان احترامی است که دیگران برای او قائل میشوند. به همین دلیل عزتنفس یکی از | وبلن معتقد است عزتنفس هر انسانی، بازتاب همان احترامی است که دیگران برای او قائل میشوند. به همین دلیل عزتنفس یکی از انگیزههای رفتار مصرفی است. بهنظر او مصارف تنآسایی و نمایش چشمگیر نمادهای بلندپایگی، وسایلی هستند که انسانها با آنها میکوشند تا در چشم همسایگان خود برتر جلوه کنند و برای خود ارزش بیشتری قائل شوند.<ref>[https://ensani.ir/fa/article/502876/%D8%AA%D8%A8%DB%8C%DB%8C%D9%86-%D8%AC%D8%A7%D9%85%D8%B9%D9%87-%D8%B4%D9%86%D8%A7%D8%AE%D8%AA%DB%8C-%D9%85%D8%B5%D8%B1%D9%81-%D9%86%D9%85%D8%A7%DB%8C%D8%B4%DB%8C-%D9%BE%D9%88%D8%B4%D8%A7%DA%A9-%D9%85%D8%B7%D8%A7%D9%84%D8 طالبی و دیگران، «تبیین جامعهشناختی مصرف نمایشی پوشاک؛ مورد مطالعه شهر بیرجند»، 1400ش، ص169.]</ref> | ||
== عوامل تأثیرگذار بر کاهش یا افزایش مصرف نمایشی == | == عوامل تأثیرگذار بر کاهش یا افزایش مصرف نمایشی == | ||
=== | === فردگرایی === | ||
ویژگیهای برجسته فردگرایان، خودمختاری، پیگیری حقوق فردی و آزادی است. این صفات هرکدام بر مصرف نمایشی افراد، خصوصاً نسل جوان 18 تا 29 سال تأثیرگذار است.<ref> [https://www.sid.ir/paper/204295/fa نوربخش و دیگران، «مصرف نمایشی جوانان: آیندۀ مصرفگرایی»، 1397ش، ص163.]</ref> در کشورهای با ارزشهای فردگرایی بالا، مصرف نمایشی مشهودتر از جوامع جمعگرا است. <ref>[https://www.sid.ir/paper/204295/fa نوربخش و دیگران، «مصرف نمایشی جوانان: آیندۀ مصرفگرایی»، 1397ش، ص156.]</ref> | |||
=== | === مادیگرایی === | ||
افراد مادیگرا به اموال دنیوی اهمیت بسیار میدهند، مالکیتگرا، حسود و غیرسخاوتمند هستند<ref>[https://www.sid.ir/paper/204295/fa نوربخش و دیگران، «مصرف نمایشی جوانان: آیندۀ مصرفگرایی»، 1397ش، ص155.]</ref> و داراییهایی که قابلیت پوشیدن و مصرف در معرض دید دیگران را دارند، ارزشمند میدانند و اغلب از دیده شدن کالاها توسط دیگران، بیش از استفادۀ از آنها کسب لذت میکنند.<ref>[https://www.sid.ir/paper/204295/fa نوربخش و دیگران، «مصرف نمایشی جوانان: آیندۀ مصرفگرایی»، 1397ش، ص155.]</ref> مطالعات نشان میدهند که مؤلفۀ مادیگرایی نقش متغیر میانجی را در قصد خرید محصولات تجملی دارد.<ref>[https://www.sid.ir/paper/204295/fa نوربخش و دیگران، «مصرف نمایشی جوانان: آیندۀ مصرفگرایی»، 1397ش، ص157.]</ref> | |||
=== | === سن === | ||
یکی دیگر از مؤلفههای تأثیرگذار بر مصرف نمایشی است.<ref> [https://www.sid.ir/paper/204295/fa نوربخش و دیگران، «مصرف نمایشی جوانان: آیندۀ مصرفگرایی»، 1397ش، ص151.]</ref> در این رابطه جوانان نسبت به دیگر سنین، در مصرف پیشگام هستند.<ref> [https://www.sid.ir/paper/204295/fa نوربخش و دیگران، «مصرف نمایشی جوانان: آیندۀ مصرفگرایی»، 1397ش، ص152.]</ref> جوانان نسبت بهدیگر سنین، گرایش متفاوتی نیز در مصرف دارند؛ مصرف نمایشی آنها بیشتر پوشاک و تلفن همراه است. در حالی که مسنترها نسبت به اقلامی چون مسکن و خودرو گرایش دارند.<ref>[https://www.sid.ir/paper/204295/fa نوربخش و دیگران، «مصرف نمایشی جوانان: آیندۀ مصرفگرایی»، 1397ش، ص156.]</ref> | |||
=== | === جنسیت === | ||
نتایج تحقیقات دررابطه با تأثیر جنسیت در میزان و سطح مصرف نمایشی متفاوت است. در برخی از آنها گرایش دختران نسبت به مُد و پوشاک بیشتر از پسران گزارش شده است.<ref>[https://www.sid.ir/paper/204295/fa نوربخش و دیگران، «مصرف نمایشی جوانان: آیندۀ مصرفگرایی»، 1397ش، ص157.]</ref> بهعنوان مثال زنان در چهار مورد؛ ارسال پیامِ حاوی جایگاه افراد از طریق مصرف کالاهای تجملی، آگاهی نسبت به کالاها و نمانامهای تجملی، جنبههای تجربی فروشگاه تجملی و در نهایت تجربههای مربوط به خرید و مصرف کالاهای تجملی، میانگین بالاتری نسبت به مردان کسب کردهاند <ref>[https://www.sid.ir/paper/204295/fa نوربخش و دیگران، «مصرف نمایشی جوانان: آیندۀ مصرفگرایی»، 1397ش، ص158.]</ref> و در برخی دیگر گرایش مادیگرایی مردها بیشتر از زنان گزارش شده است؛ اما نقطه مشترک این تحقیقات، تأثیرگذاری مثبت مؤلفه جنسیت بر مصرف نمایشی است.<ref>[https://www.sid.ir/paper/204295/fa نوربخش و دیگران، «مصرف نمایشی جوانان: آیندۀ مصرفگرایی»، 1397ش، ص157.]</ref> | |||
=== | ===دینداری و سبک زندگی === | ||
نتایج تحقیقات حاکی از آن است که بین دینداری و کاهش مصرفگرایی رابطه معناداری وجود دارد و تمایل به سبکهای زندگی مدرن موجب افزایش مصرفگرایی است. همچنین کسانی که مدگرایی بیشتری دارند، میزان مصرفگرایی بیشتری نیز دارند. <ref>[https://www.jwss.ir/article%2012155.html حاجیزاده میمندی و یوسفی، »بررسی برخی از عوامل اجتماعی مرتبط با فرهنگ مصرف در میان زنان شهر یزد«، 1392ش، ص262-263.]</ref> | |||
== | == شباهتهای زنان و مردان در مصرف نمایشی == | ||
مصرف نمایشی با هدف تمایز صورت | مصرف نمایشی با هدف تمایز صورت میگیرد. بنابراین هر کالای تأثیرگذار بر تحصیل این هدف، افزایش مصرف خواهد داشت، از جمله خوراک، پوشاک، ماشین، موسیقی، مدل آرایش سروصورت و اوقات فراغت؛ بنابراین زنان و مردان از این جهت با هم مشابه هستند؛ ازجمله در این موارد؛ | ||
=== | ===مصرف زمان=== | ||
مصرف زمان در فراگیری اموری که برای نمایش و دیدهشدن امری الزامی است.<ref>وبلن، نظریه طبقه تنآسا، 1395ش، ص88-92.</ref> | |||
=== فراغت نمایشی === | |||
بهمعنای نداشتن فعالیت اقتصادی برای اینکه نمایش دهند، میتوانند مدتی طولانی کار نکنند. مصداق این پدیده در دوران معاصر، گردشگری است که افراد با آن نشان میدهند تمکن مالی سفر و دوری از فضای کار را دارند، یا اینکه آنقدر پول دارند که مجبور به کارکردن نباشند. <ref>وبلن، نظریه طبقه تنآسا، 1395ش، ص75.</ref> | |||
== | === نمایش پرجلوه ماشینهای مدلبالا. === | ||
مصرف نمایشی لباس، در زنان بیشتر از مردان است؛ شدت این مسئله به اندازهای است که اشتیاق پوشیدن برخی | <ref>رفیعپور، توسعه و تضاد، 1387ش، ص200.</ref> | ||
=== خرید از مراکز تجاری مدرن. === | |||
<ref>رفیعپور، توسعه و تضاد، 1387ش، ص254.</ref> | |||
== تفاوتهای مصرف نمایشی در زنان و مردان == | |||
مصرف نمایشی لباس، در زنان بیشتر از مردان است؛<ref>[https://ensani.ir/fa/article/502876/%D8%AA%D8%A8%DB%8C%DB%8C%D9%86-%D8%AC%D8%A7%D9%85%D8%B9%D9%87-%D8%B4%D9%86%D8%A7%D8%AE%D8%AA%DB%8C-%D9%85%D8%B5%D8%B1%D9%81-%D9%86%D9%85%D8%A7%DB%8C%D8%B4%DB%8C-%D9%BE%D9%88%D8%B4%D8%A7%DA%A9-%D9%85%D8%B7%D8%A7%D9%84%D8 طالبی و دیگران، «تبیین جامعهشناختی مصرف نمایشی پوشاک؛ مورد مطالعه شهر بیرجند»، 1400ش، ص189.]</ref> شدت این مسئله به اندازهای است که اشتیاق پوشیدن برخی لباسهای موجود در ویترین فروشگاهها، دلیل اصلی انتخاب رژیمهای لاغری برای بسیاری از زنان بوده است.<ref>[https://www.sid.ir/paper/204295/fa نوربخش و دیگران، «مصرف نمایشی جوانان: آیندۀ مصرفگرایی»، 1397ش، ص153.]</ref> همچنین بر اساس مؤلفه جنسیت، بین پسرها و دخترهای جوان، از نظر میزان گرایشهای مادیگرایی و مصرف نمایشی در حوزه مُد و پوشاک، تفاوت وجود دارد<ref>[https://www.sid.ir/paper/204295/fa نوربخش و دیگران، «مصرف نمایشی جوانان: آیندۀ مصرفگرایی»، 1397ش، ص163.]</ref> و زنان بیشتر به جنبههای خودترویجی از این طریق توجه میکنند.<ref>[https://www.sid.ir/paper/204295/fa نوربخش و دیگران، «مصرف نمایشی جوانان: آیندۀ مصرفگرایی»، 1397ش، ص164.]</ref> زنان و مردان در زمینه نوع مصرف نمایشی نیز متفاوت هستند، به این معنا که مردان، بیشتر درگیر محصولات بادوام و بهدنبال خرید محصولات کارکردی و تاریخی نظیر خودرو هستند زیرا نشانگر فعال و مستقلبودن آنها است؛ اما زنان بیشتر درگیر خرید کالاهای نمادین و بازتابدهندۀ خود هستند، تا بیانگر ظاهر شخصی و جنبههای هیجانی آنها باشد.<ref>[https://www.sid.ir/paper/204295/fa نوربخش و دیگران، «مصرف نمایشی جوانان: آیندۀ مصرفگرایی»، 1397ش، ص164.]</ref> بهعنوان مثال نمایش افراطی طلا توسط دختران در مراسمهای ازدواج و حتی مراسمهای مذهبی زنانه<ref>رفیعپور، توسعه و تضاد، 1387ش، ص227.</ref> و یا تلفظ حروف فارسی به لهجه آمریکایی یا راهرفتن و نگاهکردن به سبک هنرپیشهها یا ثروتمندان و همچنین ناخن و مژه مصنوعی یا بینی عملکرده، بیشتر در میان دختران شایع است.<ref>رفیعپور، توسعه و تضاد، 1387ش، ص229.</ref> | |||
== پانویس == | == پانویس == | ||
{{پانویس }} | {{پانویس }} | ||
== منابع == | == منابع == | ||
* باکاک، رابرت، مصرف، ترجمه خسرو صبری، تهران، شیرازه، 1381ش. | * باکاک، رابرت، مصرف، ترجمه خسرو صبری، تهران، شیرازه، 1381ش. | ||
* بودریار، ژان، جامعه مصرفی؛ | * بودریار، ژان، جامعه مصرفی؛ اسطورهها و ساختارها، ترجمه پیروز ایزدی، تهران، ثالث، چاپ سوم، 1390ش. | ||
* | * حاجیزاده میمندی، مسعود و یوسفی، فریدون، «بررسی برخی از عوامل اجتماعی مرتبط با فرهنگ مصرف در میان زنان شهر یزد»، فصلنامه شورای فرهنگی اجتماعی زنان و خانواده، شماره 61، 1392ش. | ||
* | * رفیعپور، فرامرز، توسعه و تضاد، تهران، شرکت سهامی انتشار، چاپ هفتم، 1387ش. | ||
* طالبی، | * طالبی، علیمحمد و دیگران، «تبیین جامعهشناختی مصرف نمایشی پوشاک؛ مورد مطالعه شهر بیرجند»، مجلۀ علوم اجتماعي دانشکده ادبيات و علوم انساني دانشگاه فردوسي مشهد، شمارۀ اول، 1400ش. | ||
* نوربخش، نوید و دیگران، «مصرف نمایشی جوانان: آیندۀ مصرفگرایی»، فصلنامه آیندهپژوهی مديريت، شماره 115، 1397ش. | * نوربخش، نوید و دیگران، «مصرف نمایشی جوانان: آیندۀ مصرفگرایی»، فصلنامه آیندهپژوهی مديريت، شماره 115، 1397ش. | ||
* وبلن، تورستین، نظریه طبقه | * وبلن، تورستین، نظریه طبقه تنآسا، ترجمه فرهنگ ارشاد، تهران، نی، چاپ پنجم، 1395ش. |