ویکی‌جنسیت
ویکی‌جنسیت، دانشنامه‌ای برخط با هدف تولید محتوا در حوزۀ مطالعات جنس و جنسیت.
مطالعات جنس و جنسیت در چند محور زیر پیگیری می‌شود: جامعه و فرهنگ، دانش و نظریه، دین و دین‌داری، بدن و لباس، بهداشت و تندرستی، رسانه و فضای سایبری، کسب‌وکار، تعلیم و تربیت، هنر، زبان و ادبیات، مشاهیر و کنشگران، ورزش.
در ویکی‌جنسیت از ارائه تحلیل‌ها و نظرهای شخصی و نیز نظریات جدیدِ اثبات‌نشده پرهیز می‌شود. قضاوت درباره اختلافات علمی و تاریخی بر عهده خوانندگان است و ویکی‌جنسیت در این موارد بی‌طرف است. بنای نویسندگان ویکی بر این است که از منابع دست‌اول و پذیرفته‌شدۀ علمی، استفاده کنند.
انگیزه و هدف راه‌اندازی
امروزه مردم با استفاده از فناوری‌های فضای مجازی، انواع داده‌های آگاهی‌بخش را با رسانه‌هايی تازه‌تر و در قالب‌های کوچک‌تر و در زمانی کوتاه‌تر به دست می‌آورند. حوزه مطالعات جنس و جنسیت از حوزه‌هايی است که محتواهای مربوط به آن در فضای سایبری، گاهی با داده‌های اشتباه یا ناقص آمیخته است. ویکی‌جنسیت می‌کوشد که آگاهی‌ها و اطلاعات سودمند و روزآمد را در همه سویه‌های مربوط به جنس و جنسیت تولید و ارائه کند. اعتبار علمی مقالات برای ویکی‌جنسیت مهم است و تلاش می‌کند که روزآمدی و کارآمدی نیز در مقالات وجود داشته باشد.
تاریخچه
در بهار 1400ش، جلسات هماهنگی نویسندگان ویکی‌جنسیت برگزار شد و پس از آماده‌سازی زیرساخت‌های فنی، نخستین مقاله ویکی‌جنسیت در تابستان 1400ش بارگذاری شد و محتوای وب‌سایت ویکی‌جنسیت برای همگان قابل مشاهده بوده است.
ویژگی‌ها
برخی ویژگی‌های ویکی‌جنسیت عبارت است از:
گسترۀ محتوایی
مطالعات جنس و جنسیت، حوزۀ گسترده و کلانی دارد و ویکی‌جنسیت تلاش می‌کند تا برای تمام محورهای این حوزۀ گسترده، محتوا تولید کند.
نظارت بر محتوا
- بر محتوای ویکی‌جنسیت نظارت علمی و شکلی می‌شود. بنابراین منبعی معتبر برای معرفی مفاهیم و حوزه‌های گوناگون جنس و جنسیت، به شمار می‌رود.
- ویکی‌جنسیت دانشنامه‌ای است که فعلاً با محدودیت فعالیت می‌کند؛ اما در افق آینده، آزادسازی را مدنظر دارد تا تمام علاقمندان بتوانند در تکمیل آن نقش ایفا کنند.
- ورود به این دانشنامه با تأیید مدیران امکان‌پذیر است. این امکان در ویکی‌جنسیت به کاربران اجازه می‌دهد که با مشارکت و هم‌افزایی در نوشتن مقاله‌ها، ارزش علمی مقاله‌ها را افزایش دهند.
سیاست بی‌طرفی
- ویکی‌جنسیت با حفظ سیاست بی‌طرفی در مباحث فکری، مروج فرهنگ دینی ایرانیان است.
- مقاله‌های ویکی‌جنسیت، مقاله علمی پژوهشی نیستند؛ به این معنا که تحقیقات دست‌اول و منتشرنشده نبوده و در پی حل معضلات علمی بر نمی‌آیند.
- اساس ویکی‌جنسیت ارائه اطلاعات بر اساس منابع موجود است از این‌رو نویسندگان نباید نظریات خود را منتشر کنند.
ویژگی‌های ویکی‌ها
- قابلیت ویرایش دائمی مقاله‌ها.
- امکان به‌روزرسانی و افزودن اطلاعات مقاله‌ها.
- وجود صفحه تاریخچه مقاله؛ در صفحه تاریخچه هر تغییری که در مقاله رخ داده، قابل مشاهده است. مراجعه‌کنندگان می‌توانند از تغییرات ایجادشده و نویسندگان مطالب آگاهی یابند.
- صفحه تغییرات اخیر؛ این صفحه آخرین تغییرات ایجادشده در همه صفحات ویکی را در معرض دید کاربران قرار می‌دهد.
- امکان بازیابی مطالب و تغییرات گذشته.
- ارتباط مدخل‌ها با یکدیگر؛ به این صورت که خواننده مقاله می‌تواند برای فهم هر یک از عبارات به‌کاررفته در متن، بدون جستجو و در همان لحظه، صفحه مربوط به آن مفهوم را باز کرده و مطالعه کند. این ویژگی باعث می‌شود مراجعه‌کننده بتواند هنگام مطالعه هر مدخل، به‌سادگی به تمام مفاهیم به‌کاررفته در آن مدخل نیز دست یابد و اطلاعات کاملی درباره موضوع مورد مطالعه به‌دست آورد.
- استفاده از رده‌ها در انتهای مقاله؛ رده عنوانی کلی است که عنوان یا محتوای مقاله زیرمجموعه آن رده محسوب می‌شود. رده‌ها فهرست موضوعی ویکی هستند.
- الگوی ناوبری یا ناوباکس (Navigation templates)؛ الگوهای ناوبری الگوهایی هستند که مفاهیم مرتبط با مقاله را در جعبه‌ای افقی در پایین مقاله جمع‌آوری می‌کنند. ناوبری‌ها گاه به‌صورت جعبه عمودی در بالای مقالات کاربرد دارند. ارتباط بین عناوین مندرج در این جدول‌ها به‌صورت عرضی است؛ یعنی همه عناوین ذیل یک عنوان جامع قرار می‌گیرند.
- جعبه اطلاعات (Infobox)؛ جعبه‌هایی که در بالای مقاله قرار می‌گیرند و نقش جمع‌آوری اطلاعات مهم مقاله به‌صورت مختصر را دارند. با مراجعه به جعبه اطلاعات، می‌توان بدون مطالعۀ مقاله از اطلاعات اصلی مندرج در متن مقاله آگاه شد.
- صفحه بحث؛ هر مقاله در ویکی، یک صفحه بحث دارد. کاربران در صفحه بحث می‌توانند نظرات‌شان را درباره مقاله به اطلاع نویسنده یا نویسندگان و ویرایشگران مقاله برسانند. صفحه بحث، محلی برای گفت‌وگوی صاحب‌نظران و علاقمندان به موضوع مقاله است و به غنای شکلی و محتوایی مقاله کمک می‌کند.