بدون خلاصۀ ویرایش |
|||
| (۵ نسخهٔ میانی ویرایش شده توسط یک کاربر دیگر نشان داده نشد) | |||
| خط ۱: | خط ۱: | ||
<big>'''جامعه‌پذیری جنسیتی در خانواده؛'''</big> فرایند شکل‌گیری و تثبیت هویت زنانه و مردانه در خانواده. | <big>'''جامعه‌پذیری جنسیتی در خانواده؛'''</big> فرایند شکل‌گیری و تثبیت هویت زنانه و مردانه در خانواده. | ||
جامعه‌پذیری جنسیتی، فرایندی مبتنی بر خلقت دوگانه انسان و معطوف به تثبیت هویت زنانه و مردانه است که توسط نهادهای مختلف انجام می‌شود. مراحل اصلی آن که خانواده متکفل آنها است، از انتخاب همسر و مرحله بارداری آغاز می‌شود و پس از تولد، در برگیرنده مراحل سه‌گانه؛ سروری، فرمانبرداری و وزیری است. والدین وظیفه | جامعه‌پذیری جنسیتی، فرایندی مبتنی بر خلقت دوگانه انسان و معطوف به تثبیت هویت زنانه و مردانه است که توسط نهادهای مختلف انجام می‌شود. مراحل اصلی آن که خانواده متکفل آنها است، از انتخاب همسر و مرحله بارداری آغاز می‌شود و پس از تولد، در برگیرنده مراحل سه‌گانه؛ سروری، فرمانبرداری و وزیری است. والدین وظیفه دارند؛ متناسب با نقش‌های جنسیتی خود و با توجه به مرحله سنی و جنسیت فرزندان، ظرفیت‌ها و ظرافت‌های زنانگی و مردانگی را در وجود آنها تقویت کرده و نهادینه سازند تا در بزرگسالی بتوانند نقش‌های جنسیتی محوله را در مناسبات وسیع و پیچیده اجتماعی ایفا کنند. | ||
==مفهوم‌شناسی== | ==مفهوم‌شناسی== | ||
جامعه‌پذیری جنسیتی فرایندی است که در خلال آن، [[هنجارهای جنسیتی در خانواده مسلمان|هنجارها]]، نقش‌ها، انتظارات و به‌طور کلی الگوهای رفتاری که در یک فرهنگ معین برای هریک از دو جنس معین شده، درونی می‌شوند. این فرایند بازنمود تفاوت‌های جنسیتی<ref>حاجی‌اسماعیلی، «بررسی تطبیقی جامعه‌پذیری جنسیتی از منظر اسلام و رویکردهای جامعه‌شناختی»، 1402ش، ص85.</ref> و موجب [[اصول تقسیم کار جنسیتی مشاغل در اسلام|تقسیم کار جنسیتی]] در خانواده و جامعه است. والدین و کودکان در جامعه‌پذيري به کسب | جامعه‌پذیری جنسیتی فرایندی است که در خلال آن، [[هنجارهای جنسیتی در خانواده مسلمان|هنجارها]]، نقش‌ها، انتظارات و به‌طور کلی الگوهای رفتاری که در یک فرهنگ معین برای هریک از دو جنس معین شده، درونی می‌شوند. این فرایند بازنمود تفاوت‌های جنسیتی<ref>حاجی‌اسماعیلی، «بررسی تطبیقی جامعه‌پذیری جنسیتی از منظر اسلام و رویکردهای جامعه‌شناختی»، 1402ش، ص85.</ref> و موجب [[اصول تقسیم کار جنسیتی مشاغل در اسلام|تقسیم کار جنسیتی]] در خانواده و جامعه است. والدین و کودکان در جامعه‌پذيري به کسب دانش‌ها، نگرش‌ها، مهارت‌ها، ارزش‌ها و انتظاراتي مي‌پردازند که به آنها امکان يکپارچگي با روابط اجتماعي جديد را مي‌دهد.<ref>استافورد و بایر، تعامل والدين و کودکان، 1377ش، ص143. </ref> جامعه‌پذیری دارای ابعاد مختلف انگيزشي، آموزشي و پرورشي است. <ref>ابراهیمی‌پور و دیگران، شاخص‌های خانواده مطلوب، 1395ش، ص515.</ref> | ||
==رویکردها== | ==رویکردها== | ||
فمينيست‌ها، با تأکيد بر این اندیشه کلی که انسان، زن زاده نمی‌شود، به این مسئله پرداخته‌اند که نقش‌های جنسیتی، بخشی از ایدئولوژی هستند.<ref>[https://ensani.ir/fa/article/483008/%D8%AA%D8%A3%D8%AB%DB%8C%D8%B1-%D8%AE%D8%A7%D9%86%D9%88%D8%A7%D8%AF%D9%87-%D8%AF%D8%B1-%D8%AC%D8%A7%D9%85%D8%B9%D9%87-%D9%BE%D8%B0%DB%8C%D8%B1%DB%8C-%D9%86%D9%82%D8%B4-%D9%87%D8%A7%DB%8C-%D8%AC%D9%86%D8%B3%DB%8C%D8%AA%D احمدی و تشکری، «تأثير خانواده در جامعه‌پذيری نقش‌های جنسيتی از دیدگاه اسلام و فمينيسم»، 1400ش، ص54.]</ref> آنها در صدد یکسان‌سازی نقش‌های زن و مرد بوده و جامعه‌پذیری جنسیتی در خانواده را از علل اصلی نابرابری‌های جنسی در سطح خانواده و اجتماع تلقی می‌کنند.<ref>بستان، «جنسیت در خانواده از دیدگاه جامعه‌شناسی اسلامی»، 1397ش، ص55.</ref> اما در نگرش اسلامی؛ زن و مرد مکمل یکدیگر هستند.<ref>سوره روم، آیه 21.</ref> آنها هرچند از ظرفیت‌های یکسانی برای رسیدن به سعادت برخوردار هستند، اما راه رسیدن به آن متفاوت دانسته می‌شود.<ref>«جنسیت در تربیت اسلامی، وب‌سایت مجمع جهانی شیعه‌شناسی».</ref> خانواده در فرایند جامعه‌پذیری جنسیتی، تفاوت‌های زنانه و مردانه را در کودکان ایجاد نمی‌کند بلکه به تفاوت‌های طبیعی آنها پاسخ می‌دهد.<ref>حاجی‌اسماعیلی، «بررسی تطبیقی جامعه‌پذیری جنسیتی از منظر اسلام و رویکردهای جامعه‌شناختی»، 1402ش، ص87.</ref> متناسب با این تفاوت‌ها است که ایفای نقش‌های همسری، مادری و پدری، زن و مرد را به سعادت می‌رساند.<ref> نوری، مستدرک، 1408ق، ج2، ص389.</ref> جامعه‌پذیری جنسیتی فرایندی برای احراز این جایگاه‌ها است. چون پسر و دختر اگر | فمينيست‌ها، با تأکيد بر این اندیشه کلی که انسان، زن زاده نمی‌شود، به این مسئله پرداخته‌اند که نقش‌های جنسیتی، بخشی از ایدئولوژی هستند.<ref>[https://ensani.ir/fa/article/483008/%D8%AA%D8%A3%D8%AB%DB%8C%D8%B1-%D8%AE%D8%A7%D9%86%D9%88%D8%A7%D8%AF%D9%87-%D8%AF%D8%B1-%D8%AC%D8%A7%D9%85%D8%B9%D9%87-%D9%BE%D8%B0%DB%8C%D8%B1%DB%8C-%D9%86%D9%82%D8%B4-%D9%87%D8%A7%DB%8C-%D8%AC%D9%86%D8%B3%DB%8C%D8%AA%D احمدی و تشکری، «تأثير خانواده در جامعه‌پذيری نقش‌های جنسيتی از دیدگاه اسلام و فمينيسم»، 1400ش، ص54.]</ref> آنها در صدد یکسان‌سازی نقش‌های زن و مرد بوده و جامعه‌پذیری جنسیتی در خانواده را از علل اصلی نابرابری‌های جنسی در سطح خانواده و اجتماع تلقی می‌کنند.<ref>بستان، «جنسیت در خانواده از دیدگاه جامعه‌شناسی اسلامی»، 1397ش، ص55.</ref> اما در نگرش اسلامی؛ زن و مرد مکمل یکدیگر هستند.<ref>سوره روم، آیه 21.</ref> آنها هرچند از ظرفیت‌های یکسانی برای رسیدن به سعادت برخوردار هستند، اما راه رسیدن به آن متفاوت دانسته می‌شود.<ref>«جنسیت در تربیت اسلامی، وب‌سایت مجمع جهانی شیعه‌شناسی».</ref> خانواده در فرایند جامعه‌پذیری جنسیتی، تفاوت‌های زنانه و مردانه را در کودکان ایجاد نمی‌کند بلکه به تفاوت‌های طبیعی آنها پاسخ می‌دهد.<ref>حاجی‌اسماعیلی، «بررسی تطبیقی جامعه‌پذیری جنسیتی از منظر اسلام و رویکردهای جامعه‌شناختی»، 1402ش، ص87.</ref> متناسب با این تفاوت‌ها است که ایفای نقش‌های همسری، مادری و پدری، زن و مرد را به سعادت می‌رساند.<ref> نوری، مستدرک، 1408ق، ج2، ص389.</ref> جامعه‌پذیری جنسیتی فرایندی برای احراز این جایگاه‌ها است. چون پسر و دختر اگر متناسب با این موقعیت‌ها پرورش نیابند، در آینده نمی‌توانند نقش‌های محوله خود را به درستی ایفا کنند.<ref>هاشمی‌علی‌آبادی و خسروی، «بررسی چرایی تفاوت شیوه‌های تربیتی دختران و پسران در خانواده با تکیه بر آیات و روایات»، 1401ش، ص363.</ref> | ||
==شیوه‌ها== | ==شیوه‌ها== | ||
الكسيس كارل معتقد است؛ نبايد پرورش روحي و نوع زندگي دختر و پسر را با يك روش انجام داد. اشخاصي كه تعليم و پرورش اطفال را برعهده دارند، بايد متوجه اين موضوع باشند كه وضع جسمي و روحي دختر و پسر با هم فرق دارد، پس در پرورش و طرز تغذيه آنها نيز بايد تفاوت قائل شد. <ref>محمدي، «تحليل تفاوت‌هاي جنسيتي زن و مرد در علوم تجربي و آموزه‌هاي ديني»، 1392ش، ص74.</ref> آلبرت بان دورا معتقد است که کودك از دو راه عمده، رفتارهای اجتماعی و نقش‌های جنسيتی را می‌آموزد: نخست از راه آموزش مستقيم با عوامل تقویت کننده که طی آن کودك با پاداش و تنبيهی که دریافت می‌کند، رفتارهای جنسيتی را فرا می‌گيرد؛ دوم از راه تقليد و همانندسازی، رفتارهای جنسيتی توسط والدین و دیگر عوامل جامعه‌پذیری الگوسازی می‌شوند و کودك از این الگوها تقليد و پیروی می‌کند. <ref>احمدی و تشکری، «تأثير خانواده در جامعه‌پذيری نقش‌های جنسيتی از دیدگاه اسلام و فمينيسم»، 1400ش، ص59.</ref> این امور مورد تایید متون دینی هم است.<ref>احمدی و تشکری، «تأثير خانواده در جامعه‌پذيری نقش‌های جنسيتی از دیدگاه اسلام و فمينيسم»، 1400ش، ص63.</ref> | الكسيس كارل معتقد است؛ نبايد پرورش روحي و نوع زندگي دختر و پسر را با يك روش انجام داد. اشخاصي كه تعليم و پرورش اطفال را برعهده دارند، بايد متوجه اين موضوع باشند كه وضع جسمي و روحي دختر و پسر با هم فرق دارد، پس در پرورش و طرز تغذيه آنها نيز بايد تفاوت قائل شد. <ref>محمدي، «تحليل تفاوت‌هاي جنسيتي زن و مرد در علوم تجربي و آموزه‌هاي ديني»، 1392ش، ص74.</ref> آلبرت بان دورا معتقد است که کودك از دو راه عمده، رفتارهای اجتماعی و نقش‌های جنسيتی را می‌آموزد: نخست از راه آموزش مستقيم با عوامل تقویت کننده که طی آن کودك با پاداش و تنبيهی که دریافت می‌کند، رفتارهای جنسيتی را فرا می‌گيرد؛ دوم از راه تقليد و همانندسازی، رفتارهای جنسيتی توسط والدین و دیگر عوامل جامعه‌پذیری الگوسازی می‌شوند و کودك از این الگوها تقليد و پیروی می‌کند. <ref>احمدی و تشکری، «تأثير خانواده در جامعه‌پذيری نقش‌های جنسيتی از دیدگاه اسلام و فمينيسم»، 1400ش، ص59.</ref> این امور مورد تایید متون دینی هم است.<ref>احمدی و تشکری، «تأثير خانواده در جامعه‌پذيری نقش‌های جنسيتی از دیدگاه اسلام و فمينيسم»، 1400ش، ص63.</ref> | ||
| خط ۵۴: | خط ۵۴: | ||
*هاشمی‌علی‌آبادی، سیداحمد و خسروی، جواد، «بررسی چرایی تفاوت شیوه‌های تربیتی دختران پسران در خانواده با تکیه بر آیات و روایات»، فصلنامه پژوهش‌های اعتقادی- کلامی، سال 12، شماره 48، زمستان 1401ش. | *هاشمی‌علی‌آبادی، سیداحمد و خسروی، جواد، «بررسی چرایی تفاوت شیوه‌های تربیتی دختران پسران در خانواده با تکیه بر آیات و روایات»، فصلنامه پژوهش‌های اعتقادی- کلامی، سال 12، شماره 48، زمستان 1401ش. | ||
[[رده:ویکی‌جنسیت]] | [[رده:ویکی‌جنسیت]] | ||
[[رده:نهاد خانواده]] | |||
