زهرا زارعی (بحث | مشارکت‌ها) بدون خلاصۀ ویرایش |
زهرا زارعی (بحث | مشارکت‌ها) بدون خلاصۀ ویرایش |
||
| خط ۶: | خط ۶: | ||
==نفقه در لغت و اصطلاح== | ==نفقه در لغت و اصطلاح== | ||
[[نفقه]] اسم مصدر «انفاق»<ref>راغب اصفهانی، المفردات في غريب القرآن، 1412ق، ص816 | [[نفقه]] اسم مصدر «انفاق»<ref>راغب اصفهانی، المفردات في غريب القرآن، 1412ق، ص816.</ref> و جمع آن «نفقات» و«نفاق» است <ref>فیومی، المصباح المنیرفی غریب الشرح الکبیر، 1414ق، ص618.</ref> و در کتاب‌های لغت معانی متعددی را برای آن بیان کرده‌اند؛ در یک جا به معنای خروج، هلاکت، نابودی، بذل، بخشش کردن و چشم پوشی کردن از چیزی بیان شده است.<ref>ابن منظور، لسان العرب، 1414ق، ج10، ص357.</ref> | ||
گروهی با توجه به موارد کاربرد [[نفقه]]، معانی مختلفی برای آن قائل شده‌اند؛ مثلا هنگامی که این واژه در مورد حیوان به کار رود به معنای مرگ و هلاك حیوان است؛ ولی اگر این واژه در مورد معامله به کار رود، به معنای شیوع و رواج آن معامله است. <ref> | گروهی با توجه به موارد کاربرد [[نفقه]]، معانی مختلفی برای آن قائل شده‌اند؛ مثلا هنگامی که این واژه در مورد حیوان به کار رود به معنای مرگ و هلاك حیوان است؛ ولی اگر این واژه در مورد معامله به کار رود، به معنای شیوع و رواج آن معامله است. <ref>جوهری، الصحاح تاج اللغة و صحاح العربية، 1407ق، ج4، ص1560.</ref> | ||
باتوجه به اینکه نفقه‌ای که [[زوج]] برای [[همسر]]ش خرج می‌کند، مال خويش را از ملكش خارج می‌کند و این به معنای خروج و هلاک شدن است.<ref>قرشی، قاموس قرآن، 1412ق، ج7، ص97.</ref> برخی گفته‌اند؛ نفقه از نفوق به معنای هلاکت، مشتق نشده است بلکه اسم اشیایی است که [[مرد]] برای خانواده‌اش خرج می‌کند.<ref>ابن عابدین، الدر المختار وحاشیه ابن عابدین (رد المحتار)، 1412ق، ج3، ص 572.</ref> | باتوجه به اینکه نفقه‌ای که [[زوج]] برای [[همسر]]ش خرج می‌کند، مال خويش را از ملكش خارج می‌کند و این به معنای خروج و هلاک شدن است.<ref>قرشی، قاموس قرآن، 1412ق، ج7، ص97.</ref> برخی گفته‌اند؛ نفقه از نفوق به معنای هلاکت، مشتق نشده است بلکه اسم اشیایی است که [[مرد]] برای خانواده‌اش خرج می‌کند.<ref>ابن عابدین، الدر المختار وحاشیه ابن عابدین (رد المحتار)، 1412ق، ج3، ص 572.</ref> | ||
نفقه در اصطلاح عبارت است از همه‌ی نیازهای متعارف و متناسب با وضعیت زن از قبیل مسکن، البسه، غذا، اثاث منزل و هزینه‌های درمانی، بهداشتی و خادم در صورت عادت یا احتیاج به واسطه‌ی نقصان یا مرض. <ref>صادقی،«ارتباط نفقه و تمکین در قانون مدنی»،1397 | نفقه در اصطلاح عبارت است از همه‌ی نیازهای متعارف و متناسب با وضعیت زن از قبیل مسکن، البسه، غذا، اثاث منزل و هزینه‌های درمانی، بهداشتی و خادم در صورت عادت یا احتیاج به واسطه‌ی نقصان یا مرض. <ref>[http://ensani.ir/fa/article/379887/%D8%A7%D8%B1%D8%AA%D8%A8%D8%A7%D8%B7-%D9%86%D9%81%D9%82%D9%87-%D9%88-%D8%AA%D9%85%DA%A9%DB%8C%D9%86-%D8%AF%D8%B1-%D9%82%D8%A7%D9%86%D9%88%D9%86-%D9%85%D8%AF%D9%86%DB%8C صادقی،«ارتباط نفقه و تمکین در قانون مدنی»،1397 ش6، ص 110.]</ref> | ||
اکثر فقها تعریف مشخصی از نفقه بیان نکرده‌اند؛ اما با توجه به عبارت‌هایی که در متون‌شان برای نفقه آورده‌اند به برآوردن نیازهای [[زوجه]] بصورت محدود را نفقه می‌گویند.<ref>شیخ طوسی، المبسوط فی فقه الامامیه، 1387ق، ج6، ص4-5.</ref> ولی به مرور زمان فقها، مصادیق نفقه را گسترش دادند تا جایی که بسیاری بر این عقیده‌اند: ضابطه کلی برای [[نفقه]] چیزی است که، برای زندگی متعارف مورد نیاز است و [[زن]] در زندگی به آن احتیاج دارد.<ref>محقق حلی، شرائع الاسلام فی مسائل الحلال والحرام، 1408ق، ج2، ص293.</ref> اسباب وجوب نفقه زوجيت، [[قرابت]] و ملك است. <ref>سجادى، فرهنگ معارف اسلامى، ج3، | اکثر فقها تعریف مشخصی از نفقه بیان نکرده‌اند؛ اما با توجه به عبارت‌هایی که در متون‌شان برای نفقه آورده‌اند به برآوردن نیازهای [[زوجه]] بصورت محدود را نفقه می‌گویند.<ref>شیخ طوسی، المبسوط فی فقه الامامیه، 1387ق، ج6، ص4-5.</ref> ولی به مرور زمان فقها، مصادیق نفقه را گسترش دادند تا جایی که بسیاری بر این عقیده‌اند: ضابطه کلی برای [[نفقه]] چیزی است که، برای زندگی متعارف مورد نیاز است و [[زن]] در زندگی به آن احتیاج دارد.<ref>محقق حلی، شرائع الاسلام فی مسائل الحلال والحرام، 1408ق، ج2، ص293.</ref> اسباب وجوب نفقه زوجيت، [[قرابت]] و ملك است. <ref>سجادى، فرهنگ معارف اسلامى، 1373ش، ج3، ص2029</ref> | ||
== انواع نفقه == | == انواع نفقه == | ||
| خط ۱۸: | خط ۱۸: | ||
* نفقه زوجه | * نفقه زوجه | ||
* نفقه فرزندان | * نفقه فرزندان | ||
* نفقه خویشان یا اقارب | * نفقه خویشان یا اقارب <ref>صفایی؛ امامی؛ مختصر حقوق خانواده، 1386ش، ص 398</ref> | ||
== افراد واجب النفقه == | == افراد واجب النفقه == | ||
از نظر اسلام دو دسته افراد واجب‌النفقه هستند. | از نظر اسلام دو دسته افراد واجب‌النفقه هستند. | ||
1.افرادی که از طریق سبب با انفاق کننده نسبت دارند که شامل [[زوجه]] در [[عقد دائم]] می‌شود و همچنین در صورتی که پرداخت نفقه در [[عقد موقت]]، شرط شده باشد، عمل به آن واجب است. | 1.افرادی که از طریق سبب با انفاق کننده نسبت دارند که شامل [[زوجه]] در [[عقد دائم]] می‌شود و همچنین در صورتی که پرداخت نفقه در [[عقد موقت]]، شرط شده باشد، عمل به آن واجب است. | ||
2.افرادی که از طریق [[نسب]] با انفاق کننده نسبت دارند؛ مانند آبا و اجداد که واجب‌النفقه هستند.<ref> | 2.افرادی که از طریق [[نسب]] با انفاق کننده نسبت دارند؛ مانند آبا و اجداد که واجب‌النفقه هستند.<ref> نجفی، جواهرالکلام،بی‌تا، ص301</ref> | ||
كسانى كه بر آنها نفقه واجب است: | كسانى كه بر آنها نفقه واجب است: | ||
| خط ۳۴: | خط ۳۴: | ||
# نفقه بر گمشده | # نفقه بر گمشده | ||
# نفقه براى حمايت از تلف شدن اشيا | # نفقه براى حمايت از تلف شدن اشيا | ||
# نفقه براى تحصيل حق. <ref> | # نفقه براى تحصيل حق. <ref>جلالى‌زاده، مبادى و اصطلاحات علم فقه، 1387ش، ص231.</ref> | ||
برای نفقه‌ی زوجه خصوصیاتی ذکر کرده‌اند که آن را از دیگر نفقه‌های واجب متمایز می‌کند؛ | برای نفقه‌ی زوجه خصوصیاتی ذکر کرده‌اند که آن را از دیگر نفقه‌های واجب متمایز می‌کند؛ | ||
| خط ۴۱: | خط ۴۱: | ||
# در صورت عدم پرداخت آن، حق زوجه ساقط نمی‌شود و قضای آن بر عهدهی شوهر ثابت می‌گردد؛ | # در صورت عدم پرداخت آن، حق زوجه ساقط نمی‌شود و قضای آن بر عهدهی شوهر ثابت می‌گردد؛ | ||
# نفقه‌ی زوجه بر نفقه‌ی دیگر خویشاوندان تقدم دارد | # نفقه‌ی زوجه بر نفقه‌ی دیگر خویشاوندان تقدم دارد | ||
# در صورت امتناع شوهر از ادای این حق، [[زن]] می‌تواند با مراجعه به دادگاه از وی شکایت کند که در این فرض، شوهر بین پرداخت نفقه یا [[طلاق]] [[زن]] مخیر خواهد شد. <ref>بستان، خانواده در اسلام، ص147.</ref> | # در صورت امتناع شوهر از ادای این حق، [[زن]] می‌تواند با مراجعه به دادگاه از وی شکایت کند که در این فرض، شوهر بین پرداخت نفقه یا [[طلاق]] [[زن]] مخیر خواهد شد. <ref>بستان، خانواده در اسلام، 1390ش، ص147.</ref> | ||
== مبنای تکلیف مرد به دادن نفقه == | == مبنای تکلیف مرد به دادن نفقه == | ||
| خط ۶۵: | خط ۶۵: | ||
* نفقه زن در زمان عده بر عهده شوهر است. | * نفقه زن در زمان عده بر عهده شوهر است. | ||
* نفقه زن در صورت [[طلاق]] ساقط می‌شود. | * نفقه زن در صورت [[طلاق]] ساقط می‌شود. | ||
* ارتداد سبب سقوط نفقه می‌شود. <ref>امام خمینی، تحریرالوسیله، ج۲، ص۳۱۴-۳۱۴</ref> | * ارتداد سبب سقوط نفقه می‌شود. <ref>امام خمینی، تحریرالوسیله، بی‌تا، ج۲، ص۳۱۴-۳۱۴</ref> | ||
* در اينكه هزينه درمان زوجه، جزء نفقه به شمار مى‌رود، اختلاف است. برخى قائل به تفصيل شده و گفته‌اند: داروهايى كه نياز به آنها متعارف است و در مداواى بيماری‌هاى جزئى و رايج به كار مى‌رود، جزء نفقه محسوب مىگردد؛ امّا داروهايى كه در بيماری‌هاى صعب‌العلاج و نامتعارف كاربرد دارد، بويژه در صورتى كه تأمين آنها مستلزم پرداخت مبلغى زياد باشد، جزء نفقه به شمار نمى‌رود. <ref>نجفی، | * در اينكه هزينه درمان زوجه، جزء نفقه به شمار مى‌رود، اختلاف است. برخى قائل به تفصيل شده و گفته‌اند: داروهايى كه نياز به آنها متعارف است و در مداواى بيماری‌هاى جزئى و رايج به كار مى‌رود، جزء نفقه محسوب مىگردد؛ امّا داروهايى كه در بيماری‌هاى صعب‌العلاج و نامتعارف كاربرد دارد، بويژه در صورتى كه تأمين آنها مستلزم پرداخت مبلغى زياد باشد، جزء نفقه به شمار نمى‌رود. <ref>نجفی، جواهرالكلام، بی‌تا، ج31، ص335- 338؛ امام خمینی، تحريرالوسيلة، بی‌تا، ج2، ص316- 317.</ref> | ||
== ضمانت اجرای نفقه == | == ضمانت اجرای نفقه == | ||
| خط ۷۸: | خط ۷۸: | ||
{{پانویس}} | {{پانویس}} | ||
==منابع== | ==منابع== | ||
* | * ابن عابدین، الدر المختار وحاشیه ابن عابدین (رد المحتار)، 1412ق | ||
*دهخدا، لغت نامه، زیر نظر محمد معین و سید جعفر شهیدی، مؤسسه لغت‌نامه دهخدا، ۱۳۷۷ش. | * ابن منظور، لسان العرب، 1414ق، | ||
* | * بستان(نجفی)، حسین، خانواده در اسلام، قم، پژوهشگاه حوزه و دانشگاه،1390ش. | ||
* | * جلالى‌زاده، جلال، مبادى و اصطلاحات علم فقه، تهران، احسان، چاپ اول،1387ش. | ||
*صادقی، محمد مهدی، «ارتباط نفقه و تمکین در قانون مدنی»، علمی تخصصی حقوقی دانشگاه اصفهان، بهار 1397ش. | * جوهری، الصحاح تاج اللغة و صحاح العربية، 1407ق، | ||
* | * حرعاملی، محمدبن‌حسن، وسایل‌الشیعه، قم، مؤسسة آل البيت عليهم‌السلام، 1409 ق. | ||
* | * دهخدا، لغت نامه، زیر نظر محمد معین و سید جعفر شهیدی، مؤسسه لغت‌نامه دهخدا، ۱۳۷۷ش. | ||
* | * راغب اصفهانی، المفردات في غريب القرآن، 1412ق، | ||
*قرشى بنابى، على | * سجادى، جعفر، فرهنگ معارف اسلامى (3جلد)،تهران، كومش، چاپ سوم، 1373ش. | ||
* | * شیخ طوسی، المبسوط فی فقه الامامیه، 1387ق، | ||
* صادقی، محمد مهدی، «ارتباط نفقه و تمکین در قانون مدنی»، علمی تخصصی حقوقی دانشگاه اصفهان، بهار 1397ش. | |||
* صفایی، سیدحسین؛ امامی،اسدالله؛ مختصر حقوق خانواده، تهران، نشر میزان، چاپ چهاردهم، زمستان 1386ش. | |||
* عمید، حسن، فرهنگ عمید، | |||
* فیومی، احمدبن محمد،المصباح المنیرفی غریب الشرح الکبیر للرافعی، قم، موسسه دارالهجرة، چاپ دوم، 1414ق. | |||
* قرشى بنابى، على اكبر، قاموس قرآن، تهران، دارالكتب الإسلامية، چاپ ششم، 1371ش. | |||
* لطفی، اسدالله، حقوق خانواده، تهران، خرسندی، چاپ دوم، 1393ش. | |||
* محقق حلی، شرائع الاسلام فی مسائل الحلال والحرام، 1408ق | |||
* موسوی خمینی، سیدروح الله، تحريرالوسيلة، مؤسسه مطبوعات دارالعلم، قم، بی‌تا. | |||
* نجفی، محمدحسن، جواهرالكلام،(43جلدی)، بیروت، دار احیاء التراث العربی، بی‌تا. | |||
[[رده: ویکی‌جنسیت]] | [[رده: ویکی‌جنسیت]] | ||
[[رده:مفاهیم و اصطلاحات]] | [[رده:مفاهیم و اصطلاحات]] | ||
[[رده: اصطلاحات فقهی]] | [[رده: اصطلاحات فقهی]] | ||
