تمکین
تعریف
تمکین در لغت قادر و مسلط گردانیدن کسی را بر چیزی است.[۱] از عنوان تمكين در باب نكاح بحث شده و به مناسبت در باب‌هاى طهارت، صلات و تجارت نيز مطرح شده است. تمكين زوجه به این معناست که زن باید امکان بهره‌گیری جنسی را برای شوهرش بدون هیچ‌گونه محدودیت زمانی یا مکانی فراهم کند.[۲]
تمکین در فقه
تمكين از حقوق واجب شوهر بر زن است و در صورت خوددارى زن از آن بدون عذر، نفقه او به سبب تحقق نشوز بر شوهر واجب نخواهد بود. البتّه در فقه، اين بحث مطرح است كه آيا نفقه زوجه به صرف عقد دائم بر زوج واجب مى‌شود يا منوط به تمكين وى پس از عقد است؟ مشهور، قول دوم است. ه[۳] برخى قول اوّل را برگزيده و افزودهاند تنها با ظهور نشوز، نفقه از عهده شوهر ساقط مى‌شود؛ بنابراين در فرض عدم تحقق نشوز با عدم تمكين، تأمين نفقه بر شوهر واجب خواهد بود، هرچند- به عللى مانند درخواست نكردن شوهر- تمكين حاصل نشده باشد. ه[۴] زن، پس از عقد و پيش از دريافت مهر مىتواند از تمكين خوددارى كند، به شرط آنكه مهرش نقد و امتناع، قبل از آميزش باشد. [۵] برخى، توانايى شوهر در پرداخت مهر را نيز بر شرايط ياد شده افزوده و گفتهاند: اگر شوهر قدرت پرداخت مهر را نداشته باشد، زن حقّ امتناع از تمكين ندارد. [۶] بر اصل حكم، ادعاى اجماع شده است؛ ليكن برخى آن را نپذيرفته و گفتهاند: هريك از زن و شوهر مكلّف به وظيفه خويش است؛ زن به تمكين و مرد به پرداخت مهر و هيچكدام بر ديگرى توقّف ندارد و هركدام به وظيفه خود عمل نكند، مرتكب معصيت شده است.[۷] در ازدواج موقّت، استقرار همه مهر، متوقّف بر تمكين زن در تمامى مدّت تعيين شده در عقد است. [۸] در موارد حرمت آميزش آميزش يا حرمت مطلق استمتاع تمكين نيز بر زن حرام است. [۹] به هر حال با توجه به ادله و شواهد متقنف در اصل ثبوت این حق برای شوهر، اختلاف و تردیدی وجود ندارد. در روایات متعدد، تمکین جنسی زن در زمره‌ی حقوق شوهر یا واجبات زن به شمار آمده است و به علاوه، در روایت معتبری به این نکته تصریح شده در سنت پیامبر اکرم(ص) اختیار هم‌بستری و طلاق در دست شوهر است. بر این اساس فقها خودداری زن از تمکین جنسی را از مصادیق مسلم نشوز و نافرمانی زن به شمار آورده‌اند. [۱۰]
پانویس
- ↑ لغتنامه‌ی دهخدا، واژه‌ی تمکین.
- ↑ شهید ثانی، مسالک الافهام،ج8، ص439.
- ↑ هاشمى شاهرودى، فرهنگ فقه مطابق مذهب اهل بيت عليهم‌السلام، ج2، ص: 634 به نقل از الحدائق الناضرة 25/ 99
- ↑ همان به نقل از فقه الصادق 22/ 324- 327
- ↑ همان به نقل از جواهر الكلام 31/ 41
- ↑ همان به نقل از كتاب السرائر 2/ 591- 592
- ↑ البحراني، الحدائق الناضرة 24/ 460- 462
- ↑ نجفی، جواهر الكلام 30/ 167
- ↑ هاشمى شاهرودى، فرهنگ فقه مطابق مذهب اهل بيت عليهم‌السلام، ج2، ص: 634
- ↑ بستان(نجفی)، خانواده در اسلام، ص82.
منابع
- بستان(نجفی)،حسین، خانواده در اسلام، قم، پژوهشگاه حوزه و دانشگاه،1390.
- هاشمى شاهرودى، محمود فرهنگ فقه مطابق مذهب اهل بيت عليهم السلام، موسسه دائرة‌المعارف فقه اسلامى بر مذهب اهل بيت عليهم السلام، مركز پژوهش‌هاى فارسى الغدير، قم1426 ه. ق.
- نجفی، محمدحسن، جواهرالکلام، بیروت، دار احیاء التراث العربی. بی‌تا.
- شهید ثانی، مسالک الافهام، قم، موسسه المعارف الاسلامیه، 1416ق.
- لغتنامه‌ی دهخدا، زیر نظر محمد معین و سید جعفر شهیدی، مؤسسه لغت نامه دهخدا، ۱۳۷۷ش.