نرخ ازدواج: تفاوت میان نسخه‌ها

ازدواج، قراردادی مشروع است که دو فرد ناهم‌‌جنس و معمولاً بالغ را به‌هم پیوند می‌‌دهد و برقراری ارتباط جنسی میان آنان را مجاز می‌‌داند. بر این اساس، تحقق ازدواج در گرو پیوند دو جنس مخالف برپایه روابط پایای جنسی است و رابطه دو هم‌‌جنس یا روابط جنسی غیرپایا، ازدواج شمرده نمی‌‌شود. همچنین ازدواج، مبتنی بر قرارداد روشنی است که مشروعیت روابط جسمانی را تأمین می‌کند.<ref>بستان، اسلام و جامعه‌‌شناسی خانواده، 1383ش، ص18.</ref>

3. میانگین سن ازدواج؛ این شاخص بر الگوی همسرگزینی از طریق عوامل مختلف فرهنگی، اجتماعی، اقتصادی تأثیر می‌‌گذارد.<ref>[https://www.google.com/url?sa=t&source=web&rct=j&opi=89978449&url=https://rc.majlis.ir/fa/report/download/1745070&ved=2ahUKEwiAv6T_vY6JAxWd2QIHHX0RBB0QFnoECB4QAQ&usg=AOvVaw0eeIhLyOlp5NIqYAHBC6zD رحمانی‌‌پور و همکاران، «عوامل تأثيرگذار بر افزایش سن ازدواج جوانان»، وب‌سایت مرکز پژوهش‌‌های مجلس شورای اسلامی، ص2.]</ref>

در اروپای قرون وسطی، به‌جز طبقه اشراف که قادر به ازدواج در سنین پایین بودند، دیگران به‌‌دلایل اقتصادی، در سن بالایی ازدواج می‌‌کردند. اصطلاح «پدرکشی» در اروپا، به‌‌معنای صبر پسر برای تشکیل خانواده تا زمان فوت پدر، رایج بوده است.<ref>اعزازی، جامعه‌‌شناسی خانواده، 1376ش، ص31 و 32.</ref> در دیگر جوامع، مجرد ماندن، یک رفتار نابهنجار محسوب می‌شد و پسران و دختران پس از رسیدن به سن بلوغ ازدواج می‌کردند. پیچیده‌تر شدن جوامع، به شکل‌گیری خواسته‌ها و انگیزه‌هاي کاذب و تغییر ذائقه‌های اجتماعی انجامید که نتیجۀ آن، سرکوب نیاز غریزي به ازدواج بوده است؛ به‌گونه‌ای که جوانان برخی جوامع غربی، اکنون ازدواج را مانع آزادي خود دانسته و از آن امتناع می‌‏ورزند و زمانی ازدواج می‌کنند که نشاط جوانی خود را از دست داده و نیازمند مراقبت هستند. ایـن فرهنگ، جوامع اسلامی را نیز تحت تأثیر قرار داده و افزایش سن ازدواج و کاهش نرخ ازدواج، مشکلات فراوانی در این کشورها ایجاد کرده است.<ref>[https://ensani.ir/fa/article/356805/%D8%AA%D8%AD%D9%84%DB%8C%D9%84-%D8%AC%D8%A7%D9%85%D8%B9%D9%87-%D8%B4%D9%86%D8%A7%D8%AE%D8%AA%DB%8C-%D8%A7%D9%81%D8%B2%D8%A7%DB%8C%D8%B4-%D8%B3%D9%86-%D8%A7%D8%B2%D8%AF%D9%88%D8%A7%D8%AC-%D8%A8%D8%A7-%D8%AA%D8%A7%DA%A9%D فولادی، «تحليل جامعه‌شناختي افزايش سن ازدواج؛ با تأكيد بر عوامل فرهنگي»، 1393ش، ص79.]</ref> ازدواج در ایران نیز دستخوش تحولات گوناگونی بوده و جمعیت دختر و پسر در سن ازدواج به‌‌جهت تورم جمعیت جوان و تحولات فرهنگی و اقتصادی، افزایش چشمگیر یافته و به کاهش نرخ ازدواج انجامیده است.<ref>[https://www.sid.ir/paper/164907/fa کاظمی‌‌پور و توده‌‌فلاح، «بررسی تأثیر نوسازی بر سن ازدواج با تأکید بر شاخص‌های جمعیت‌شناختی ازدواج در سطح کشور و 7 استان منتخب 1385»، 1389، ص107].</ref>

افزایش سن ازدواج در کشورهاي غربی، با رشد فزاینده هم‌خانگی یا زندگی مشترك زنان و مردان ازدواج ‌نکـرده، همـراه است<ref>بستان، اسلام و جامعه‌‌شناسی خانواده، 1383ش، ص25.</ref> و کشورهاي غربی، به گمان خود فاصله و گسست بلوغ جنسی و عاطفی را با بلوغ اجتماعی و اقتصادي از همین طریق حل کرده‌اند.<ref> [https://ensani.ir/fa/article/356805/%D8%AA%D8%AD%D9%84%DB%8C%D9%84-%D8%AC%D8%A7%D9%85%D8%B9%D9%87-%D8%B4%D9%86%D8%A7%D8%AE%D8%AA%DB%8C-%D8%A7%D9%81%D8%B2%D8%A7%DB%8C%D8%B4-%D8%B3%D9%86-%D8%A7%D8%B2%D8%AF%D9%88%D8%A7%D8%AC-%D8%A8%D8%A7-%D8%AA%D8%A7%DA%A9%D فولادی، «تحليل جامعه‌شناختي افزايش سن ازدواج؛ با تأكيد بر عوامل فرهنگي»، 1393ش، ص98.]</ref> نسبت افراد ازدواج‌کرده در آمریکا در سال 1960م، 78درصد بوده که در سال 2000م به 52درصد و در سال 2005م به کمتر از 50درصد کاهش یافته است.<ref>[https://jwdp.ut.ac.ir/article_22491.html غفاری و حبیب‌‌پورگتابی، «علل افزایش سن ازدواج دختران»، 1390ش، ص8.]</ref>

ناتوانی ساختار اقتصادی از تأمین شغل و درآمد کافی برای جوانان، به افزایش سن ازدواج<ref>بستان، اسلام و جامعه‌‌شناسی خانواده، 1383ش، ص23.</ref> و کاهش انگیزه و اشتیاق آنان به ازدواج می‌‌انجامد.<ref> [https://ensani.ir/fa/article/69700/%D8%B3%D9%86%D9%91-%D8%A7%D8%B2%D8%AF%D9%88%D8%A7%D8%AC-%D8%B9%D9%88%D8%A7%D9%85%D9%84-%D8%A7%D9%81%D8%B2%D8%A7%DB%8C%D8%B4-%D9%88-%D8%B1%D8%A7%D9%87%D8%A8%D8%B1%D8%AF%D9%87%D8%A7%D9%89-%DA%A9%D8%A7%D9%87%D8%B4-%D8%A2%D9 رجبی، «سن ازدواج؛ عوامل افزایش و راهبردهای کاهش آن»، 1386ش، ص147.]</ref> تأمین مخارج زندگی، مسکن و شغل، مهم‌‌ترین عامل افزایش سن ازدواج در ایران بوده<ref>احمدی، بازتحلیل چالش‌‌های خانواده در زمینه تنگنا و تأخیر ازدواج در ایران، 1389ش، ص129.</ref> و طبق نتایج پنج پژوهش ملي، بيكاري و نداشتن شغل دائم، نخستین و مهم‌‌ترین عامل و سپس تورم و بالابودن هزینه‌‌های زندگی (برای مردان) و نیافتن همسر مناسب (برای دختران) است.<ref>[https://www.google.com/url?sa=t&source=web&rct=j&opi=89978449&url=https://rc.majlis.ir/fa/report/download/1745070&ved=2ahUKEwiAv6T_vY6JAxWd2QIHHX0RBB0QFnoECB4QAQ&usg=AOvVaw0eeIhLyOlp5NIqYAHBC6zD رحمانی‌‌پور و همکاران، «عوامل تأثيرگذار بر افزایش سن ازدواج جوانان»، وب‌سایت مرکز پژوهش‌‌های مجلس شورای اسلامی، ص5.]</ref> خصوصی‌‌سازیِ متأثر از سرمایه‌‌داری لیبرال، با ایجاد بیکاری و ناامنی شغلی جوانان، سبب نگرانی والدین و اصرار آنان بر ادامه تحصیل و شغل‌‌یابی دختران‌‌شان و لحاظ جهیزیه‌‌ها و مهریه سنگین و عدم یا تأخیر ازدواج جوانان شده است.<ref>چراغی‌‌کوتیانی و شرف‌‌الدین، بحران خاموش، 1397ش، ص201-202.</ref>

وضعیت و ساختار جمعیتی گاهی «تنگنای (مضیقه) ازدواج» را پدید می‌‌آورد که به‌‌معنای عدم تعادل در عرضه دو جنس زن و مرد برای ازدواج است؛<ref>احمدی، بازتحلیل چالش‌‌های خانواده در زمینه تنگنا و تأخیر ازدواج در ایران، 1389ش، ص2.</ref> یعنی جمعیت زنان یا مردانی که در آستانه ازدواج هستند، بیشتر از دیگری شده و به‌‌دلیل پیدا نشدن همسر مناسب برای جنس دارای جمعیت بالا، سن ازدواج افزایش می‌‌یابد. باروری و مرگ‌‌ومیر نامتوازن دو جنس و مهم‌‌تر از آنها، قواعد همسرگزینیِ مبتنی بر سن، سه عامل شکل‌‌دهی تنگنای ازدواج و در نتیجه، افزایش سن ازدواج در یکی از دو جنس هستند. همچنین مهاجرت پسران روستایی به شهرها، سبب تنگنای ازدواج برای دختران روستایی و افزایش سن ازدواج آنان می‌‌شود.<ref>چراغی‌‌کوتیانی و شرف‌‌الدین، بحران خاموش، 1397ش، ص205-208؛ [https://ensani.ir/fa/article/69700/%D8%B3%D9%86%D9%91-%D8%A7%D8%B2%D8%AF%D9%88%D8%A7%D8%AC-%D8%B9%D9%88%D8%A7%D9%85%D9%84-%D8%A7%D9%81%D8%B2%D8%A7%DB%8C%D8%B4-%D9%88-%D8%B1%D8%A7%D9%87%D8%A8%D8%B1%D8%AF%D9%87%D8%A7%D9%89-%DA%A9%D8%A7%D9%87%D8%B4-%D8%A2%D9 رجبی، «سن ازدواج؛ عوامل افزایش و راهبردهای کاهش آن»، 1386ش، ص146.]</ref>