| خط ۴۶: | خط ۴۶: | ||
==نقد== | ==نقد== | ||
یکی از واژه های پرتکرار در نوشته‌های مرنیسی و دیگر روشنفکران عرب «تراث» است که به جهات مختلف مورد تحلیل، ارزیابی و بازخوانی قرا گرفته است. این گروه در مقابل جریانهای سلفی، تراث را که تا آن زمان از سرمایه‌های مقدس و غیرقابل بحث در میان مسلمانان اهل سنت به شمار میرفت، بی محابا نقد کردند، اما نوع بازخوانی مرنیسی از تراث با دیگران تفاوت داشت و او می خواست تراث را پالایش و به زعم خود سنت نبوی و بخش های فراموش شده در تاریخ اسلام درباره زندگی زنان را، کاوش و مطرح کند. تحلیلهای او به طور عمده در چارچوب جامعه‌شناسی تاریخی قرار میگیرند. ادبیات پژوهشی، رویکردهای پساساختارگرایی و تحلیل های تاریخی و تفصیلی در کشورهای شمال آفریقا به دلیل غلبه فرهنگ فرانسوی، با سنت فرانسویها سازگار است. مرنیسی نیز به واسطه آن که دانش آموخته آکادمی های فرانسوی بوده است؛ از سنت های علمی و روشی آنها تاثیر پذیرفته است.<ref>قم نیوز، نشست بازخوانی اندیشه های فاطمه مرنیسی ، مرکز تحقیقات زن و خانواده، 94/10/04</ref> | یکی از واژه های پرتکرار در نوشته‌های مرنیسی و دیگر روشنفکران عرب «تراث» است که به جهات مختلف مورد تحلیل، ارزیابی و بازخوانی قرا گرفته است. این گروه در مقابل جریانهای سلفی، تراث را که تا آن زمان از سرمایه‌های مقدس و غیرقابل بحث در میان مسلمانان اهل سنت به شمار میرفت، بی محابا نقد کردند، اما نوع بازخوانی مرنیسی از تراث با دیگران تفاوت داشت و او می خواست تراث را پالایش و به زعم خود سنت نبوی و بخش های فراموش شده در تاریخ اسلام درباره زندگی زنان را، کاوش و مطرح کند. تحلیلهای او به طور عمده در چارچوب جامعه‌شناسی تاریخی قرار میگیرند. ادبیات پژوهشی، رویکردهای پساساختارگرایی و تحلیل های تاریخی و تفصیلی در کشورهای شمال آفریقا به دلیل غلبه فرهنگ فرانسوی، با سنت فرانسویها سازگار است. مرنیسی نیز به واسطه آن که دانش آموخته آکادمی های فرانسوی بوده است؛ از سنت های علمی و روشی آنها تاثیر پذیرفته است.<ref>قم نیوز، نشست بازخوانی اندیشه های فاطمه مرنیسی ، مرکز تحقیقات زن و خانواده، 94/10/04</ref> | ||
اگر چه مرنیسی مدعی است از پایگاه زن مسلمان به بازخوانی تاریخ اسلام و فقه میپردازد، نوشته‌های او به وضوح نشان میدهند وی تحلیلگری سکولار است زیرا وی به اعتبار و حجیت که از تعهدات یک تحلیلگر تاریخ اسلام و فهمنده فقه اسلامی است کاملا بیاعتناست. به همین جهت برای نشان دادن اقتدار زن مسلمان برایش فرقی نمیکند گستاخی هند همسر نومسلمان ابوسفیان در مقابل پیامبر اسلام را نقل کند یا خروج عایشه بر خلیفه مشروع زمان و فرماندهی جنگ جمل را یا شخصیت فرهیخته و نورانی حضرت سکینه دختر امام حسین(ع) را.<ref>قم نیوز، نشست بازخوانی اندیشه های فاطمه مرنیسی ، مرکز تحقیقات زن و خانواده، 94/10/04</ref> | اگر چه مرنیسی مدعی است از پایگاه زن مسلمان به بازخوانی تاریخ اسلام و فقه میپردازد، نوشته‌های او به وضوح نشان میدهند وی تحلیلگری سکولار است زیرا وی به اعتبار و حجیت که از تعهدات یک تحلیلگر تاریخ اسلام و فهمنده فقه اسلامی است کاملا بیاعتناست. به همین جهت برای نشان دادن اقتدار زن مسلمان برایش فرقی نمیکند گستاخی هند همسر نومسلمان ابوسفیان در مقابل پیامبر اسلام را نقل کند یا خروج عایشه بر خلیفه مشروع زمان و فرماندهی جنگ جمل را یا شخصیت فرهیخته و نورانی حضرت سکینه دختر امام حسین(ع) را.<ref>قم نیوز، نشست بازخوانی اندیشه های فاطمه مرنیسی ، مرکز تحقیقات زن و خانواده، 94/10/04</ref> | ||
مرنیسی همواره بر گزارهها و آموزه های فمینیستی تاکید میکند و در سخنان وی، حرف جدیدی به عنوان تراز برای فهم مسایل اسلامی به جز همان مولفه های فمینیستی وجود ندارد، تمامی سخنان مرنیسی به نوعی برگردان اسلامی شده تحلیل های فمینیستی است و او تلاش میکند اندیشه های اسلامی را با این معیارها سنجش و تنظیم کند. برای مثال برابری برای وی یک اصل است که در کاوش او قرآن کریم به یکباره از شور و خروش در راستای تحقق آن میافتد و ساکت میشود. در ادعای موهوم مرنیسی خداوند و رسول او در مقابل فرهنگ جامعه مردسالار مجبور به سکوت میشوند و دیگر حتی خدا صدای زنان برابری خواه را نمی شنود. در واقع او برای اسلام و منابع اصیل آن یعنی قرآن و پیامبر اکرم(ص) جنبه قدسی قایل نیست و احکام اسلامی را فقط در بستر تحولات اجتماعی فهم میکند. به عبارت دیگر مرنیسی با روشهای جامعه شناسی تاریخ و فقه و تفسیر را فهم میکند و با سنجه های امروزی جامعه کهن را میسنجد.<ref>قم نیوز، نشست بازخوانی اندیشه های فاطمه مرنیسی ، مرکز تحقیقات زن و خانواده، 94/10/04</ref> | مرنیسی همواره بر گزارهها و آموزه های فمینیستی تاکید میکند و در سخنان وی، حرف جدیدی به عنوان تراز برای فهم مسایل اسلامی به جز همان مولفه های فمینیستی وجود ندارد، تمامی سخنان مرنیسی به نوعی برگردان اسلامی شده تحلیل های فمینیستی است و او تلاش میکند اندیشه های اسلامی را با این معیارها سنجش و تنظیم کند. برای مثال برابری برای وی یک اصل است که در کاوش او قرآن کریم به یکباره از شور و خروش در راستای تحقق آن میافتد و ساکت میشود. در ادعای موهوم مرنیسی خداوند و رسول او در مقابل فرهنگ جامعه مردسالار مجبور به سکوت میشوند و دیگر حتی خدا صدای زنان برابری خواه را نمی شنود. در واقع او برای اسلام و منابع اصیل آن یعنی قرآن و پیامبر اکرم(ص) جنبه قدسی قایل نیست و احکام اسلامی را فقط در بستر تحولات اجتماعی فهم میکند. به عبارت دیگر مرنیسی با روشهای جامعه شناسی تاریخ و فقه و تفسیر را فهم میکند و با سنجه های امروزی جامعه کهن را میسنجد.<ref>قم نیوز، نشست بازخوانی اندیشه های فاطمه مرنیسی ، مرکز تحقیقات زن و خانواده، 94/10/04</ref> | ||
بر خلاف زنان مسلمان ایرانی که با وجود حجاب همواره حضور اجتماعی موثری در جامعه داشته و به ویژه پس از انقلاب اسلامی پیشرفت در عرصه های مختلف را با حجاب تجربه کردند، حجاب در کشورهای عربی با گوشه نشینی در خانه و بیسوادی و عقب ماندگی ملازم بوده است. بنابراین در این بافت تا حدی واکنش امثال مرنیسی به مسأله حجاب قابل درک است. | بر خلاف زنان مسلمان ایرانی که با وجود حجاب همواره حضور اجتماعی موثری در جامعه داشته و به ویژه پس از انقلاب اسلامی پیشرفت در عرصه های مختلف را با حجاب تجربه کردند، حجاب در کشورهای عربی با گوشه نشینی در خانه و بیسوادی و عقب ماندگی ملازم بوده است. بنابراین در این بافت تا حدی واکنش امثال مرنیسی به مسأله حجاب قابل درک است. | ||
افرادی همچون مرنیسی با مشاهده فاصله نجومی زنان اروپایی و عربی در شاخص سواد، حضور اجتماعی، اشتغال و با توجه دلالت های حجاب در جامعه اش، در اولین گام به تحلیل تراث می پردازد و به نادرستی فهم برخی مقوله ها در فهم فقیهان و مفسران برخی مذاهب اسلامی حکم کرده، این نادرستی را به همه دانش فقهی و حدیثی گذشتگان تسری میدهد بنابراین آنچه آنها را به این فهم واداشته است، نه فقط فهم استشراقی، بلکه درک مستقیم آنها از وضعیت زنان عربی است. | افرادی همچون مرنیسی با مشاهده فاصله نجومی زنان اروپایی و عربی در شاخص سواد، حضور اجتماعی، اشتغال و با توجه دلالت های حجاب در جامعه اش، در اولین گام به تحلیل تراث می پردازد و به نادرستی فهم برخی مقوله ها در فهم فقیهان و مفسران برخی مذاهب اسلامی حکم کرده، این نادرستی را به همه دانش فقهی و حدیثی گذشتگان تسری میدهد بنابراین آنچه آنها را به این فهم واداشته است، نه فقط فهم استشراقی، بلکه درک مستقیم آنها از وضعیت زنان عربی است. | ||
او در تحلیل مسایل، متدها و روش های علمی جامعه شناختی را به کار میگیرد و از این رو دچار چندگانگی و تضاد در شناخت و فهم دین و روشهای اجتهادی میشود.<ref>قم نیوز، نشست بازخوانی اندیشه های فاطمه مرنیسی ، مرکز تحقیقات زن و خانواده، 94/10/04</ref> | او در تحلیل مسایل، متدها و روش های علمی جامعه شناختی را به کار میگیرد و از این رو دچار چندگانگی و تضاد در شناخت و فهم دین و روشهای اجتهادی میشود.<ref>قم نیوز، نشست بازخوانی اندیشه های فاطمه مرنیسی ، مرکز تحقیقات زن و خانواده، 94/10/04</ref> | ||
تحلیل های مرنیسی با واژه هایی سروکار دارد که وجه سیاسی آن پررنگ است، به عنوان مثال عایشه برای او اعتنای بیشتری نسبت به حضرت زهرا(س) دارد، زیرا در تاریخ سیاسی مکتوب اهل سنت هزاران صفحه درباره عایشه و حرکت اعتراضی او وجود دارد، اما شاید ۱۰ صفحه در مورد صدیقه طاهره(س) در کتب اهل سنت نباشد و به ویژه کتب آنها درباره عمق عبودیت، دانش و اقتدار اجتماعی ایشان در مقابل باطل ساکت است. مرنیسی اصولا با چهره عارفانه زن مسلمان کاری ندارد اما در عوض وجه عصیانگری و مخالفت سیاسی و تکاپوی اجتماعی برایش بسیار مهم است. | تحلیل های مرنیسی با واژه هایی سروکار دارد که وجه سیاسی آن پررنگ است، به عنوان مثال عایشه برای او اعتنای بیشتری نسبت به حضرت زهرا(س) دارد، زیرا در تاریخ سیاسی مکتوب اهل سنت هزاران صفحه درباره عایشه و حرکت اعتراضی او وجود دارد، اما شاید ۱۰ صفحه در مورد صدیقه طاهره(س) در کتب اهل سنت نباشد و به ویژه کتب آنها درباره عمق عبودیت، دانش و اقتدار اجتماعی ایشان در مقابل باطل ساکت است. مرنیسی اصولا با چهره عارفانه زن مسلمان کاری ندارد اما در عوض وجه عصیانگری و مخالفت سیاسی و تکاپوی اجتماعی برایش بسیار مهم است. | ||
ضعف گستره دانش لازم برای فهم دین، عدم آگاهی از روش فهم دین و تحمیل روش جامعه شناسی بر فهم متون دین، قدسیت زدایی و عقلگرایی پست مدرنی اش و بی اعتنایی به حجیت و اعتبار و اسلوب آن، اغراق در تحلیل زنانه و مبالغه در کشف بعد زنانه تاریخ در کنار اسطوره گرایی تخیلیاش کتب او را برای اسلام شناسان و زن پژوهان مسلمان از اعتبار ساقط کرده است.<ref>قم نیوز، نشست بازخوانی اندیشه های فاطمه مرنیسی ، مرکز تحقیقات زن و خانواده، 94/10/04</ref> | ضعف گستره دانش لازم برای فهم دین، عدم آگاهی از روش فهم دین و تحمیل روش جامعه شناسی بر فهم متون دین، قدسیت زدایی و عقلگرایی پست مدرنی اش و بی اعتنایی به حجیت و اعتبار و اسلوب آن، اغراق در تحلیل زنانه و مبالغه در کشف بعد زنانه تاریخ در کنار اسطوره گرایی تخیلیاش کتب او را برای اسلام شناسان و زن پژوهان مسلمان از اعتبار ساقط کرده است.<ref>قم نیوز، نشست بازخوانی اندیشه های فاطمه مرنیسی ، مرکز تحقیقات زن و خانواده، 94/10/04</ref> | ||
==آثار== | ==آثار== | ||
*«زنان پرده نشین و نخبگان جوشن پوش» | *«زنان پرده نشین و نخبگان جوشن پوش» | ||
