| خط ۴۶: | خط ۴۶: | ||
==نقد== | ==نقد== | ||
یکی از | یکی از واژه‌های پرتکرار در نوشته‌های مرنیسی و دیگر روشنفکران عرب «تراث» است که به جهات مختلف مورد تحلیل، ارزیابی و بازخوانی قرار گرفته است. این گروه در مقابل جریانهای سلفی، تراث را که تا آن زمان از سرمایه‌های مقدس و غیرقابل بحث در میان مسلمانان اهل سنت به شمار میرفت، بی محابا نقد کردند، اما نوع بازخوانی مرنیسی از تراث با دیگران تفاوت داشت و او می‌خواست تراث را پالایش و به زعم خود سنت نبوی و بخش های فراموش شده در تاریخ اسلام درباره زندگی زنان را، کاوش و مطرح کند. تحلیلهای او به طور عمده در چارچوب جامعه‌شناسی تاریخی قرار میگیرند. ادبیات پژوهشی، رویکردهای پساساختارگرایی و تحلیلهای تاریخی و تفصیلی در کشورهای شمال آفریقا به دلیل غلبه فرهنگ فرانسوی، با سنت فرانسویها سازگار است. مرنیسی نیز به واسطه آن که دانش‌آموخته آکادمی‌های فرانسوی بوده است؛ از سنت‌های علمی و روشی آنها تاثیر پذیرفته است.<ref>قم نیوز، نشست بازخوانی اندیشه‌های فاطمه مرنیسی ، مرکز تحقیقات زن و خانواده، 94/10/04</ref> | ||
اگر چه مرنیسی مدعی است از پایگاه زن مسلمان به بازخوانی تاریخ اسلام و فقه | اگر چه مرنیسی مدعی است از پایگاه زن مسلمان به بازخوانی تاریخ اسلام و فقه میپردازد، نوشته‌های او به وضوح نشان میدهند وی تحلیلگری سکولار است زیرا وی به اعتبار و حجیت که از تعهدات یک تحلیلگر تاریخ اسلام و فهمنده فقه اسلامی است کاملا بیاعتناست. به همین جهت برای نشان دادن اقتدار زن مسلمان برایش فرقی نمیکند گستاخی هند همسر نومسلمان ابوسفیان در مقابل پیامبر اسلام را نقل کند یا خروج عایشه بر خلیفه مشروع زمان و فرماندهی جنگ جمل را یا شخصیت فرهیخته و نورانی حضرت سکینه دختر امام حسین(ع) را.<ref>قم نیوز، نشست بازخوانی اندیشه های فاطمه مرنیسی ، مرکز تحقیقات زن و خانواده، 94/10/04</ref> | ||
مرنیسی همواره بر | مرنیسی همواره بر گزارهها و آموزه‌های فمینیستی تاکید میکند و در سخنان وی، حرف جدیدی به عنوان تراز برای فهم مسایل اسلامی به جز همان مولفه‌های فمینیستی وجود ندارد، تمامی سخنان مرنیسی به نوعی برگردان اسلامی شده تحلیل های فمینیستی است و او تلاش میکند اندیشه‌های اسلامی را با این معیارها سنجش و تنظیم کند. برای مثال برابری برای وی یک اصل است که در کاوش او قرآن کریم به یکباره از شور و خروش در راستای تحقق آن میافتد و ساکت میشود. در ادعای موهوم مرنیسی خداوند و رسول او در مقابل فرهنگ جامعه مردسالار مجبور به سکوت میشوند و دیگر حتی خدا صدای زنان برابری خواه را نمی‌شنود. در واقع او برای اسلام و منابع اصیل آن یعنی قرآن و پیامبر اکرم(ص) جنبه قدسی قایل نیست و احکام اسلامی را فقط در بستر تحولات اجتماعی فهم میکند. به عبارت دیگر مرنیسی با روشهای جامعه‌شناسی تاریخ و فقه و تفسیر را فهم میکند و با سنجه‌های امروزی جامعه کهن را میسنجد.<ref>قم نیوز، نشست بازخوانی اندیشه‌های فاطمه مرنیسی ، مرکز تحقیقات زن و خانواده، 94/10/04</ref> | ||
بر خلاف زنان مسلمان ایرانی که با وجود حجاب همواره حضور اجتماعی موثری در جامعه داشته و به ویژه پس از انقلاب اسلامی پیشرفت در | بر خلاف زنان مسلمان ایرانی که با وجود حجاب همواره حضور اجتماعی موثری در جامعه داشته و به ویژه پس از انقلاب اسلامی پیشرفت در عرصه‌های مختلف را با حجاب تجربه کردند، حجاب در کشورهای عربی با گوشه‌نشینی در خانه و بیسوادی و عقب‌ماندگی ملازم بوده است. بنابراین در این بافت تا حدی واکنش امثال مرنیسی به مسأله حجاب قابل درک است. | ||
افرادی همچون مرنیسی با مشاهده فاصله نجومی زنان اروپایی و عربی در شاخص سواد، حضور اجتماعی، اشتغال و با توجه | افرادی همچون مرنیسی با مشاهده فاصله نجومی زنان اروپایی و عربی در شاخص سواد، حضور اجتماعی، اشتغال و با توجه دلالت‌های حجاب در جامعه‌اش، در اولین گام به تحلیل تراث میپردازد و به نادرستی فهم برخی مقوله‌ها در فهم فقیهان و مفسران برخی مذاهب اسلامی حکم کرده، این نادرستی را به همه دانش فقهی و حدیثی گذشتگان تسری میدهد بنابراین آنچه آنها را به این فهم واداشته است، نه فقط فهم استشراقی، بلکه درک مستقیم آنها از وضعیت زنان عربی است. | ||
او در تحلیل مسایل، متدها و | او در تحلیل مسایل، متدها و روشهای علمی جامعه شناختی را به کار میگیرد و از این رو دچار چندگانگی و تضاد در شناخت و فهم دین و روشهای اجتهادی میشود.<ref>قم نیوز، نشست بازخوانی اندیشه‌های فاطمه مرنیسی ، مرکز تحقیقات زن و خانواده، 94/10/04</ref> | ||
تحلیلهای مرنیسی با واژه‌هایی سروکار دارد که وجه سیاسی آن پررنگ است، به عنوان مثال عایشه برای او اعتنای بیشتری نسبت به حضرت زهرا(س) دارد، زیرا در تاریخ سیاسی مکتوب اهل سنت هزاران صفحه درباره عایشه و حرکت اعتراضی او وجود دارد، اما شاید ۱۰ صفحه در مورد صدیقه طاهره(س) در کتب اهل سنت نباشد و به ویژه کتب آنها درباره عمق عبودیت، دانش و اقتدار اجتماعی ایشان در مقابل باطل ساکت است. مرنیسی اصولا با چهره عارفانه زن مسلمان کاری ندارد اما در عوض وجه عصیانگری و مخالفت سیاسی و تکاپوی اجتماعی برایش بسیار مهم است. | |||
ضعف گستره دانش لازم برای فهم دین، عدم آگاهی از روش فهم دین و تحمیل روش | ضعف گستره دانش لازم برای فهم دین، عدم آگاهی از روش فهم دین و تحمیل روش جامعه‌شناسی بر فهم متون دین، قدسیت‌زدایی و عقلگرایی پست مدرنی‌اش و بی اعتنایی به حجیت و اعتبار و اسلوب آن، اغراق در تحلیل زنانه و مبالغه در کشف بعد زنانه تاریخ در کنار اسطوره‌گرایی تخیلیاش کتب او را برای اسلام‌شناسان و زن پژوهان مسلمان از اعتبار ساقط کرده است.<ref>قم نیوز، نشست بازخوانی اندیشه‌های فاطمه مرنیسی ، مرکز تحقیقات زن و خانواده، 94/10/04</ref> | ||
==آثار== | ==آثار== | ||
