میرزا فتحعلی آخوند زاده: تفاوت میان نسخه‌ها

==زندگی‌نامه==

او در خانواده‌ای مرفه زاده شد و پدرش میرزا محمدنقی بن حاجی احمد در جوانی کدخدای قصبه خامنه بود و پس از آن به تجارت پرداخت. پدر و [[مادر]] او از یکدیگر طلاق گرفتند و او به همراه مادرش در خانه عموی مادرش اقامت کرد.<ref>مقاله زن در اندیشه میرزا فتحعلی آخوند زاده، (1227-1295ق/ 18121878م)، فاطمه اروجی</ref>

آخوند زاده، ابتدا قرآن را در مکتب‌خانه روستای مشکین اردبیل آموخت، سپس با استاد روشن‌فکر میرزا شفیع درشهر گنجه آشنا شد و از تصمیمش برای طلبه شدن صرف نظر کرد.<ref>اندیشه های میرزا فتحتعلی آخوند زاده، فریدون آدمیت</ref> او سپس به مدرسه دولتی رفت و روسی را آموزش دید.<ref>مقاله زن در اندیشه میرزا فتحعلی آخوند زاده، (1227-1295ق/ 18121878م)، فاطمه اروجی</ref>  

او به سبب توانمندی ترجمه در سه زبان فارسی، ترکی و و روسی، نزد حاکم روس در گرجستان مشغول به کار ترجمه شد<ref>اندیشه های میرزا فتحتعلی آخوند زاده، فریدون آدمیت، ص14</ref>  و در تفلیس که آن روزها مرکز افکار جدید قفقاز بود ، او با روشن‌فکر مآب‌ها از اقشار تحصیل‌کرده، شاعر و نویسنده آشنا شد<ref>اندیشه های میرزا فتحتعلی آخوند زاده، فریدون آدمیت، ص15، 16، 17</ref>و آثار جدید نویسندگان روس، فرانسه، انگلیس، سویس آشنایی پیدا کرد که موجب گرایش او به روشن‌فکری شد.<ref>مقاله زن در اندیشه میرزا فتحعلی آخوند زاده، (1227-1295ق/ 18121878م)، فاطمه اروجی</ref><ref>ندیشه های میرزا فتحتعلی آخوند زاده، فریدون آدمیت، ص24، 25، 26</ref>

فتحعلی آخوند زاده، یکی از پیشروان روشن‌فکری ایرانی است که دچار روشن‌فکری بیمارگونه است. <ref>https://farsi.khamenei.ir/newspart-index?tid=2263</ref>او تحت تسلط روسیه و حکومت استبدادی آنها به نقد استبداد و ظلم در جامعه ایرانی می‌پردازد.

آخوند زاده در کنار فعالیت‌های فرهنگی، دارای اندیشه‌های سیاسی خاصی بود که محوریت آن را مسائلی چون تقلید از غرب، سکولاریسم و آزادی غربی تشکیل می‌داد. آخوند زاده دغدغه ایران و علل عقب‌ماندگی ایران را داشت. او معتقد بود که علت عقب‌ماندگی ایرانیان ناآگاهی است، اما تجویز او در مداوای این عقب‌ماندگی، سنخیتی با فرهنگ ایران نداشت. بر این اساس، «در تلقی آخوندزاده عقب‌ماندگی و ضعف جامعه ایران، بیش و پیش از هر چیز، ریشه در دو عامل استبداد سیاسی حکومت و تحجر مذهبی داشت.<ref>[http://www.iichs.ir/News-8391/%D9%86%DA%AF%D8%A7%D9%87%DB%8C-%D8%A8%D9%87-%D8%AC%D9%87%D8%A7%D9%86%E2%80%8C%D8%B2%DB%8C%D8%B3%D8%AA-%D9%85%DB%8C%D8%B1%D8%B2%D8%A7%D9%81%D8%AA%D8%AD%D8%B9%D9%84%DB%8C-%D8%A2%D8%AE%D9%88%D9%86%D8%AF%D8%B2%D8%A7%D8%AF%D9%87/?id=8391 سایت موسسه مطالعات تاریخ معاصر]</ref>

مهم‌ترین راهبرد او، برای برون‌رفت جامعه ایرانی از پیامدهای زیانبار استبداد سیاسی و استبداد مذهبی، آزاداندیشی مردم بود، بر اساس این تفکر، او یکی از مؤلفه‌های آزاداندیشی را عدم دخالت روحانیون در سیاست و جدایی دین از سیاست می‌دانست. در واقع او به سکولاریسم معتقد بود.<ref>[http://www.iichs.ir/News-8391/%D9%86%DA%AF%D8%A7%D9%87%DB%8C-%D8%A8%D9%87-%D8%AC%D9%87%D8%A7%D9%86%E2%80%8C%D8%B2%DB%8C%D8%B3%D8%AA-%D9%85%DB%8C%D8%B1%D8%B2%D8%A7%D9%81%D8%AA%D8%AD%D8%B9%D9%84%DB%8C-%D8%A2%D8%AE%D9%88%D9%86%D8%AF%D8%B2%D8%A7%D8%AF%D9%87/?id=8391 سایت موسسه مطالعات تاریخ معاصر]</ref> آخوند زاده اعتقاد چندانی به دین ندارد و تهمت‌های بسیاری به پیامبر وارد می‌کند و ضعف‌های اعتقادی بسیاری در توحید، نبوت و امامت دارد.<ref>رک:اندیشه های میرزا فتحعلی آخوند زاده، فریدون آدمیت، فصل تعقل فلسفی</ref>به طور کلی در آثار او، اروپا و متفکرانش، معیار پیشرفت است که نیاز است به عملکرد و نظریات موجود در غرب توجه شود.

آخوند زاده معتقد به آزادی و برابری [[زن]] و [[مرد]] در همه حقوق اجتماعی بود. و در قالب نمایش‌نامه و داستان، افکار خود را جمله در موضوع زنان نشر می‌داد او در نمایش‌نامه‌های خود، به مسایل زنان و مشکلات آنان در جامعه مسلمان می‌پردازد و کوشش زن مدرن را نشان می‌دهد که از قیود سنتی جامعه رها شده و نقش سازنده‌ای در جامعه ایفا می‌کند، در نمایشنامه کمدی «وزیر خان لنکران»، «خرس دزد افکن»، «مرد خسیس» به حق زنان در ازدواج پرداخته است. و در نمایش‌نامه‌های «وکلای مرافعه»، «موسی ژردان» به موضوع زنان آزادی‌خواه توجه کرده است.<ref>مقاله زن در اندیشه میرزا فتحعلی آخوند زاده، (1227-1295ق/ 18121878م)، فاطمه اروجی</ref>

«مکتوبات کمال الدوله» مشخص‌ترین اثر روشن‌فکری او در موضوع زنان است. که در این اثر به مخالفت با [[حجاب]] می‌پردازد زیرا معتقد است با نزول آیه حجاب نصف جمعیت بشر به حبس ابدی دچار شده‌اند، و به واسطه حجاب، جامعه اسلامی از «بدبخت‌ترین کل ملل روی زمین»<ref>مکتوبات، کمال الدوله، آخوند زاده، ص61</ref> شده است. و زنان به واسطه حجاب از آزادی و آموزش علوم، فنون، و صنایع محروم شده‌اند و دچار انواع مرض‌ها شده‌اند.<ref>مقاله زن در اندیشه میرزا فتحعلی آخوند زاده، (1227-1295ق/ 18121878م)، فاطمه اروجی</ref>

فتحعلی آخوند زاده به دنبال لغو [[تعدد زوجات]] است زیرا معتقد است، تعدد زوجات موجب رابطه مالک و مملوک در زن و شوهر می‌شود و این رابطه خلاف عدالت و مساوات است ، همچنین در نگاه او تعدد زوجات موجب، اختلاف خواهران و برادران، محرومیت زن از عشق همسر، ظلم به زن می‌شود و خلاف برابری است. او از دولت اسلامی و علما می‌خواهد قانون تعدد زوجات و حجاب لغو شود.  

به طور کلی آخوند زاده خواستار پروتستانیزم دینی، برای تغییر وضعیت زنان است. و اسماعیلیه را در پروتستانیزم اسلامی  به خصوص در موضوع زنان موفق می‌داند. و توصیه می‌کند سایرین باید به دنبال تفکر روشن‌فکرانه آن‌ها باشند. آخوند زاده در مورد، اصطلاح «پروتستانیسم»می‌نویسد: «پروتستانیسم عبارت از مذهبی است که حقوق الله و تکالیف عباده الله جمیعاً ساقط بوده و فقط حقوق الناس باقی بماند. ابتدا ایجاد این نوع مذهب در میان ملت اسلام به اهتمام «علی ذکره السلام اسماعیلی» وقوع یافت». باید توجه داشت معنایی که آخوندزاده از این واژه ارائه می‌دهد با آنچه در غرب از آن یاد می‌شد، ناسازگاری آشکاری داشت. او می‌پنداشت که پروتستانیسم به معنای نابودی عقاید دینی است و در همین راستا به تفسیر آن پرداخت و به شدت به باورها و عقاید دینی تاخت.<ref>https://www.cgie.org.ir/fa/news/129807/%D9%86%DA%AF%D8%A7%D9%87%DB%8C-%D8%A8%D9%87-%D9%85%D9%87%D9%85%E2%80%8C%D8%AA%D8%B1%DB%8C%D9%86-%D8%A7%D9%86%D8%AF%DB%8C%D8%B4%D9%87%E2%80%8C%D9%87%D8%A7%DB%8C-%D9%86%D9%88%DA%AF%D8%B1%D8%A7%DB%8C%D8%A7%D9%86%D9%87-%D9%85%DB%8C%D8%B1%D8%B2%D8%A7-%D9%81%D8%AA%D8%AD%D8%B9%D9%84%DB%8C-%D8%A2%D8%AE%D9%88%D9%86%D8%AF%D8%B2%D8%A7%D8%AF%D9%87---%D9%85%D8%B1%D8%B6%DB%8C%D9%87-%DB%8C%D8%AD%DB%8C%DB%8C-%D8%A2%D8%A8%D8%A7%D8%AF%DB%8C</ref>

او حتی به تفکرات باب در موضوع زنان هم اشاره می‌کند که معتقد به آزادی تعلیم و تربیت زنان و برابری هست. آخوند زاده هم معتقد به برابری زن و مرد در تعلیم و تربیت بود، که اجبار در آموزش را لازم می‌دانست. و سخت بودن الفبای فارسی را ، یکی از موانع تحصیل سواد زنان است <ref>مقاله زن در اندیشه میرزا فتحعلی آخوند زاده، (1227-1295ق/ 18121878م)، فاطمه اروجی</ref>