اصلاح الگوی مصرف

اصلاح الگوی مصرف، نهادینه کردن مدیریت صحیح منابع در راستای تحقق ارتقای شاخص ها و کاهش هزینه های زندگی مردم.

شورای عالی انقلاب فرهنگی در جلسه 653 مورخ 3/9/88، براساس پیشنهاد مورخ 1/4/88 شورای فرهنگی و اجتماعی زنان، طرح اصلاح الگوی مصرف در خانواده را تصویب نمود. پرداختن به موضوع اصلاح الگوی مصرف در قالب یک حرکت ارزشی، فراگیر و واقع‌نگر و مستمر نیازمند فرهنگ‌سازی، کنترل و ایجاد تحول نسبت به الگوی مصرف در خانواده می‌باشد و این امر مهم نیز از طریق ارتقاء مدیریت زنان بر اصلاح مصرف و نیز اصلاح مصرف زنان ممکن خواهد بود. به همین دلیل طرح اصلاح الگوی مصرف در خانواده می‌تواند مبنای تحقق این حرکت ضروری و ارزشمند قرار گیرد.

اهمیت طرح

اصلاح الگوی مصرف خانواده از مهم ترین شاخص های دسترسی به عدالت اجتماعی است. زیرا این مهم با مدیرت صحیح منابع در جهت بهبود شاخص های افزایش کیفیت زندگی مردم، منجر به گسترش رفاه و عدالت اجتماعی می شود.

اصول

نظر به موقعیت محوری و حساس زنان در خانواده و نقش بی‌بدیل خانواده در حیات فرهنگی، اجتماعی، اقتصادی و سیاسی – امنیتی جامعه؛ در اجرای طرح‌های کلان کشوری، مشارکت اساسی و فعال این نهاد بایستی در کانون ملاحظات و فرصت‌ها قرار گیرد، بر این اساس در اجرایی نمودن طرح «اصلاح الگوی مصرف در خانواده» رعایت اصول ذیل ضروری است:

• رعایت اصول علمی و تخصصی مبتنی بر آموزه‌های دینی، پژوهش و تجربه در تنظیم و ارائه الگوی مصرف در خانواده.

• تدوین برنامه‌های همسو و مکمل از سوی کلیه دستگاه‌ها در جهت اصلاح الگوی مصرف با محوریت خانواده.

• کاربردی و عملی بودن برنامه‌ها با پرهیز از افراط و تفریط در تعیین حدود و مصادیق مصرف در خانواده.

• آموزش محوری و توجه به اصل آموزش اعضاء خانواده در برنامه‌های مربوط به اصلاح الگوی مصرف.

• بهره‌گیری از عامل تشویق در اجرای برنامه در رابطه با اجرای ارائه الگوی مصرف.

• پایدار بودن برنامه‌ها و پرهیز از ارائه الگوهای مقطعی.

اهداف

اهدافی که با این طرح دنبال می شود، شامل موارد زیر است:

• بهره‌گیری عملی از منابع، امکانات و فرصت‌های موجود در خانواده در راستای اصلاح الگوی مصرف.
• اصلاح الگوی مصرف در عرصه‌ها و موضوعات مختلف در خانواده و تبیین مصادیق اسراف و تبذیر در مصرف خانگی و راهکارهای برون رفت از آن.
• بهره‌گیری از تأثیر و توانمندی زنان در اصلاح الگوی مصرف.
• تحقق فرهنگ قناعت سرافرازانه در خانواده و مبارزه با عادات فرهنگی و اقتصادی غلط.
• تقویت اقتصاد خانواده با اصلاح الگوی مصرف و تأثیر آن بر اقتصاد ملی.

راهبردها

راهبردهایی که با این طرح دنبال می شود، شامل موارد زیر است:

• اصلاح نگرش خانواده و تواناسازی آنها براساس الگوی مصرف در اسلام و سنت نبوی و علوی و معصومین (ع) نسبت به مفهوم مصرف، اسراف و پرهیز از تجمل گرایی و مدگرایی افراطی.

• توسعه آگاهی والدین و هدایت و ترغیب آنها جهت اولویت‌بخشی در تأمین حقوق مادی و معنوی فرزندان در زمینه تغذیه، بهداشت روانی، جسمانی، ورزش، تفریحات سالم و نشاط‌آور، تحصیل و ازدواج و استفاده بهینه از محصولات فرهنگی – رسانه‌ای و تصویری در ساعات مختلف شبانه‌روز.

• توسعه فرهنگ قناعت، ساده زیستی، اعتدال و تعدیل روحیه تنوع طلبی به منظور تقویت امنیت روانی اعضای خانواده و تهیه کتب و منابع و محصولات فرهنگی و آموزشی لازم در این زمینه.
• توسعه فرهنگ عفاف و پای‌بندیهای اخلاقی در خانواده به منظور پرهیز از ظاهرگرایی صرف و زیاده‌روی در مصرف اقلام آرایشی و پوششی.
• هماهنگی و همگرایی در سیاست‌گذاری و برنامه‌ریزی‌های کلان کشور نسبت به اصلاح الگوی مصرف و اولویت دادن به مصالح خانواده در این برنامه‌ها.
• توسعه تحقیقات کاربردی در خصوص اجرای برنامه‌ها و نحوه استفاده از منابع و ارائه نتایج آن به مردم جهت تشویق خانواده‌ها در بهینه سازی مصرف و تداوم آن.

راهکارها

راه کار هایی که با این طرح دنبال می شود، شامل موارد زیر است:

1. تعیین و تبیین مصادیق اسراف و آموزش شیوه‌های صحیح و مطلوب در خانواده در خصوص رعایت اعتدال در مصرف، تنظیم درآمدها و هزینه‌ها و استفاده از منابع، امکانات و سرمایه‌های مادی و معنوی بمنظور تأمین امنیت اقتصاد خانواده و جامعه.
2. تبلیغ و ترویج فرهنگ مطالعه، تقویت قوه ادراک و تحلیل و خودباوری در زنان و اعضای خانواده به منظور رویگردانی آنان از زندگی مصرفی، اهداف سطحی و غیرتکاملی و غیرهدفمند.
3. تقویت مشارکت فرهنگی و اقتصادی اعضای خانواده در تصمیم گیری‌های مادی و معنوی خانواده به منظور هماهنگ شدن و مسئولیت‌پذیری آنها نسبت به نحوه هزینه کردن سرمایه‌ها.
4. توجه به آموزش‌های فنی و حرفه‌ای، ارتقاء دانش مدیریت زنان در اصلاح الگوی مصرف در خانواده و تبلیغ فرهنگ بهره‌وری در راستای استفاده بهینه از امکانات، منابع و وسایل زندگی و جلوگیری از فرسودگی زودرس آنها.
5. تشویق زنان بر استفاده بهینه از دارایی و اندوخته شخصی خود در چرخه اقتصادی خانواده و کشور.
6. بهره‌گیری از کلیه ظرفیت‌های قانون گذاری و اجرایی در اتخاذ شیوه‌های تشویقی و تنبیهی مستقیم و غیرمستقیم جهت رعایت الگوی مناسب مصرف در موارد و مصادیق مختلف در خانواده.
7. ایجاد تعادل در تبلیغات تجاری و مصرفی رسانه‌ها به منظور جلوگیری از ترویج روحیه مصرف‌زدگی در خانواده‌ها.
8. جهت دهی به برنامه‌ها در نحوه گذران اوقات فراغت زنان و اعضای خانواده متناسب با سن، نیازهای جسمی و روانی، خصوصیات اقلیمی و سنت‌ها به منظور کاهش هزینه‌های غیرضروری در زندگی و بهره‌مندی سریع ، آسان و ارزان از تسهیلات فراغتی درمحل زندگی بانوان.
9. افزایش آگاهی جوانان در خانواده نسبت به تعدیل توقعات و کاهش تشریفات و تقلیل هزینه‌های اضافی و زائد ازدواج و نیز در مراحل مختلف زندگی و تأثیر آن بر اقتصاد خانواده.
10. ارائه شاخص‌های الگوی مصرف در بخش انرژی، تغذیه و غذا، کالاهای فرهنگی، دارو و درمان، فرآورده‌های آرایشی و پوشاک، ابزار و وسایل زندگی، ارتباطات، گذران اوقات فراغت، حمل و نقل و کاهش ضایعات در اقلام مختلف زندگی خانوادگی.
11. اتخاذ تدابیر مناسب ترویجی و آموزشی به منظور افزایش تمایل خانواده‌ها در مصرف کالاهای داخلی.
12. شناسایی و معرفی تجربیات و الگوهای موفق مصرف در کشورهای مختلف به خانواده‌ها.
13. شناسایی امکانات و استفاده بهینه از ظرفیت‌های اقتصادی مناطق مختلف کشور متناسب با نیازهای جسمی و روحی مردم هر منطقه، فرهنگ و سنت‌های بومی، آداب دینی و تنوع اقلیمی.
14. ترغیب سازمانهای مردم نهاد مرتبط با حوزه زنان نسبت به اطلاع رسانی در زمینه رعایت الگوی مصرف صحیح از طریق پایگاه‌های اطلاع رسانی و سایر منابع آنها.
15. پیگیری مستمر و نظارت دستگاههای ناظر بر اجرای صحیح برنامه‌های پیش بینی شده.

ترتیبات اجرا

دستگاه‌های ذیربط متناسب با هر یک از راهبردها و راهکارها موظفند با همکاری شورای فرهنگی و اجتماعی زنان نسبت به پیش‌بینی تمهیدات اجرایی و تهیه و تدوین آیین‌نامه‌های اجرایی مرتبط با آن، اقدام نمایند. همچنین این دستگاه‌ها بایستی گزارشی از عملکرد سالیانه خود را از طریق شورای فرهنگی و اجتماعی زنان به دبیرخانه شورای عالی انقلاب فرهنگی، ارائه نمایند.

منابع

• بررسی مفهوم اصلاح الگوی مصرف، در وب سایت سازمان متخصصین و مدیران ایران، تاریخ بازدید: 7 دیماه 1401ش.
• طرح اصلاح الگوی مصرف در خانواده، در وب سایت مرکز پژوهش های مجلس شورای اسلامی، تاریخ بازدید: 7 دیماه 1401ش.
• «اصلاح الگوی مصرف، ماموریتی همگانی»، در وب سایت پایگاه اطلاع رسانی حوزه، تاریخ بازدید: 7 دیماه 1401ش.