تجارت جنسی
تجارت جنسی؛ کسب درآمد از فحشا به‌صورت فردی یا سازمان‌یافته.
تجارت جنسی به فعالیت‌هایی اشاره دارد که در آن، افراد با دریافت پول یا مزایای دیگر، خدمات جنسی ارائه می‌دهند. این فعالیت‌ها شامل فحشا، هرزه‌نگاری و سایر اشکال خدمات جنسی است. تجارت جنسی در برخی کشورها قانونی و تنظیم‌شده است، در حالی که در برخی دیگر غیرقانونی و جرم محسوب می‌شود. سودآوری فراوان تجارت جنسی، موجب شکل‌گیری سازمان‌های تبهکاری و باندهای مافیایی در این زمینه شده است.
ماهیت تجارت جنسی
تجارت جنسی، فساد و فحشایی است که در قالب تجارت صورت می‌گیرد و امروزه یکی از سود‌آور‌ترین جرائم محسوب می‌شود.[۱] افراد فعال در تجارت جنسی، از طریق تن‌فروشیِ خود یا دیگران، به‌دنبال کسب درآمد هستند.[۲]
تجارت جنسی به‌مثابه تقابل فقر و ثروت به‌همراه نقش پررنگ قدرت است. در این روایت فاحشه به‌مثابه قربانی قدرت و ثروت و مظهر نیازآفرینیِ مصرف‌گرا است. فاحشه بیش از آن‌که قربانی لذت‌طلبی فردی باشد، قربانی عوامل جمعی و توجیهات و فریبکاری‌های دروغین نظام سرمایه‌داری در جهان معاصر است. از این منظر، ساختارهای جوامع معاصر در سراشیبی سقوط قرار گرفته‌اند.[۳]
مؤلفه‌های تجارت جنسی
- ارائه‌کننده خدمت: حضور زنان در تجارت جنسی اغلب در نقش ارائه خدمات تجارت جنسی است. در موارد نادر خدمات دهنده، مرد است.
- شکل عمل: شکل عمل جنسی همیشه در نزدیکی کامل نیست، بلکه گاهی اشکال دیگر عمل جنسی در آن تحقق می‌یابد.
- بی‌نظمی و تکرار: در تجارت جنسی دلبستگی عاطفی وجود ندارد و عمل جنسی به شکل مکانیکی و به‌صورت غیرمنظم تکرار خواهد شد.
- هدف: هدف عمل جنسی اکثراً به دست آوردن پول است.[۴]
کارگزاران تجارت جنسی
مهم‌ترین کارگزاران تجارت جنسی، عبارتند از:
- کسانی که به تولید، تکثیر و نگهداری از آثار مستهجن مشغول هستند.[۵]
- کسانی که دو نفر را به‌منظور زنا یا لواط به همدیگر می‌رسانند.[۶]
- کسانی که در تاسیس یا اداره کردن مراکز فساد و فحشا دخالت دارند.[۷]
به‌طور کلی کسانی که با صوت، تصویر یا متن به اشاعۀ فحشا مشغول هستند، با توجه به آیۀ ۱۹ سورۀ نساء از کارگزاران تجارت جنسی به‌حساب می‌آیند.[۸]
سودآوری تجارت جنسی
طبق گزارش گروه کارشناسان شورای اروپا، سودآوری تجارت زنان در چند دهۀ اخیر به‌شدت افزایش یافته است. طبق برخی آمارها، تجارت زنان اروپای‌شرقی سالانه تا ۱۳ میلیارد دلار سودآوری دارد.[۹] کمیسیون مقام زن در گزارشی سودهای ناشی از تجارت جنسی زنان و کودکان را سالانه ۸ میلیارد دلار اعلام کرده است.[۱۰]
عوامل گسترش تجارت جنسی
در کشورهایی که روسپی‌گری به‌صورت قانونی یا فرهنگی، پذیرفته شده باشد، امکان شیوع تجارت جنسی بیشتر است؛ [۱۱] اما گسترش تجارت جنسی در جوامع گوناگون، متاثر از عوامل مختلفی است.
عوامل اجتماعی
اختلالات ساختاری
به هر میزان که فساد در دستگاه قضایی، انتظامی، اداری و سیاسی جامعه رواج داشته باشد، احتمال شکل‌گیری تجارت جنسی در آن جامعه بیشتر خواهد شد.[۱۲]
اختلال در نهاد خانواده
از هم‌گسیختگی خانوادگی بر امکان انحراف افراد تاثیر دارد. در تحقیقات تایید شده است دخترانی که در خانوادۀ تک‌والدی بزرگ شده و از وجود پدر یا مادر محروم بوده‌اند، زودتر در دام انحراف گرفتار شده‌اند. همچنین در خانوادههایی که امکان ارضای نیازهای عاطفی وجود ندارد نیز احتمال انحراف بیشتر است. خانوده‌ای که در آن نزاع و درگیری وجود دارد و همچنین خانوادههایی که بر رفت‌وآمد، نوع معاشران، نوع پوشش، آرایش و اوقات فراغت فرزندان نظارت ندارند، احتمال انحراف فرزندان را بیشتر خواهد ساخت.[۱۳]
اعتیاد
وجود فرد معتاد در خانواده نیز بر گرایش زنان به روسپی‌گری اثر خواهد داشت.[۱۴]
گردشگری مدرن
مسئله جهانی‌شدن عرصۀ تازه‌ای را برای تجارت جنسی ایجاد کرده است. جهانی‌شدن اقتصاد و همچنین عصر فن‌‌آوری اطلاعات، زمینۀ تجارت جنسی بین‌المللی را فراهم کرده است.[۱۵]
یکی از آثار جهانی‌شدن ظهور پدیدۀ گردشگری جنسی است. گردشگران جنسی از کشورهای ثروتمند به‌سوی کشورهای فقیر به‌دنبال دست‌یابی به زنان و کودکان حرکت می‌کنند. آنان معمولاً به‌دنبال تنوع جنسی و علایق عاطفی هستند، اما قربانیان تجارت جنسی نمی‌توانند عواطف را میان افراد گوناگون توزیع کنند که به سَرخوردگی گردشگران جنسی ختم خواهد شد.
گردشگران به‌همین دلیل ممکن است تصمیم به اذیت و آزار قربانی بگیرند و یا برای قهرمان‌بازی به‌دنبال ازدواج و نجات قربانی برآیند و امروزه بسیاری از ازدواج‌های دوم در جنوبشرق آسیا ناشی از همین قهرمان‌بازی گردشگران جنسی صورت می‌گیرد.[۱۶]
جمهوری دومینیکن و به‌طور کلی حوزۀ کارآییب به‌دلیل جهانی‌شدن به صنعت توریست پرداختند، اما در واقع زنان این منطقه در فساد جنسی گرفتار شده‌اند.[۱۷]
نقصان در جامعه‌پذیری
ضعف باورهای دینی به‌دلیل مشکلات تربیت و نقص جامعه‌پذیری از دلایل مهم فرهنگی شکل‌گیری تجارت جنسی است. طبق تحقیقات علمی پای‌بندی مذهبی اثر مثبت بر کاهش گرایش به انحراف دارد.[۱۸] در حالی‌که شیوع انحرافات اخلاقی در جامعه، تجارت جنسی را تسهیل می‌کند.[۱۹]
کارکرد ضعیف ابزارهای فرهنگ‌سازی از جمله رسانه‌ها و مدارس نیز بر مشکلات فرهنگی می‌افزاید. همچنین دگرگونی ارزش‌ها و عدم تناسب میان نقش‌ها و پاداش‌ها زمینۀ شکل‌گیری تجارت جنسی است.[۲۰]
در تحقیقات علمی نیز ثابت شده است خانوادههایی که مشارکت در مهمانی‌ها با لباس‌های نیمه‌برهنه در آن رواج داشته یا به تماشای فیلم‌های مستهجن به‌صورت جمعی می‌پرداختند و یا روابط جنسی پدر و مادر یا دیگران در آن آشکار بوده است بیشتر در معرض آلوده‌‌شدن به انحراف بوده‌اند.[۲۱]
عوامل اقتصادی
قربانیان تجارت جنسی عموماً به‌دنبال تحقق رؤیای زندگی بهتر هستند.[۲۲] این آرمان، زمینۀ سوءاستفاده مجرمان از وضعیت زنان و کودکان محروم را فراهم می‌کند و «زنانه‌شدن فقر» بیشتر به آن دامن می‌زند.
آمارها نشان می‌دهد که از مجموع ۱.۳ میلیارد فقیر در جهان ۷۰ درصد آن زنان و کودکان هستند. محرومیت از آموزش و عدم دسترسی به فرصت‌های برابر، عامل این فقر گستردۀ زنان بوده است.[۲۳]
فقر نسبی نیز زمینۀ مقایسه و احساس محرومیت را فراهم می‌کند. فقر نسبی، غنی و فقیر را در دام احساس محرومیت گرفتار می‌کند و به‌خاطر چشم و هم‌چشمی و نیازهای کاذب در دام تجارت جنسی می‌افتند.
همچنین وجود تقاضا در بازار‌های برخی کشورها زمینۀ شیوع تجارت جنسی میان فقرا است.[۲۴] پاداش‌های زیاد و خطر کم و مجازات سبک نیز به ترویج تجارت جنسی بین فقرا منجر شده است.[۲۵]
حوادث غیرمترقبه
حوادثی نظیر جنگ، سیل و زلزله می‌تواند برخی انسان‌های بی‌پناه را وادار به قبول تجارت جنسی بسازد.[۲۶] جنگ قره‌باغ، جنگ داخلی تاجیکستان و افغانستان، هزاران زن و کودک را در دام باندهای فساد‌انداخت.[۲۷] جنگ، کشورهایی نظیر سومالی، اتیوپی و اوگاندا را نیز در برابر سازمان‌های تبهکار تجارت جنسی آسیب‌پذیر ساخته است.[۲۸]
پیامدهای تجارت جنسی
پیامدهای اقتصادی
از آنجایی که هدف اصلی فاحشه و روسپی و سازمان‌دهندگان روسپی‌گری، اقتصادی است، لاجرم پیامدهای اقتصادی در جامعه نیز خواهد داشت. به‌عنوان نمونه چنین پدیده‌ای، اقتصاد زیرزمینی و غیرقابل کنترل ایجاد می‌کند. همچنین دستگیری، بازپروری و جامعه‌پذیری مجدد قربانیان این جرم برای خانواده‌ها و حاکمیت هزینه ایجاد می‌کند که خود موجب شکل‌گیری سازمان‌های تبهکاری است. سازمان‌های تبهکاری جنسی، عرضه و تقاضا برای شکل‌گیری بده و بستان‌های ناسالم پدید می‌آورند.[۲۹]
پیامدهای اجتماعی
اگر روسپی‌گری گسترش یابد، قشری به‌عنوان فاحشه پدید می‌آید که جامعه نگاه قشر بی‌منزلت به آنان خواهد داشت. پدیدۀ بی‌منزلتی اگر از سوی زنان فاحشه پذیرفته شود، موجب گسترش خشونت، تبعیض و نگاه ابزاری به زنان است و اگر پذیرفته نشود موجب نزاع منزلتی و درخواست برابری مطلق زن و مرد خواهد شد. پس بهترین راه برای جامعه ایجاد برابری در قدرت و فرصت برای همۀ اعضای جامعه و پیشگیری از فحشاء است.[۳۰]
مقابله با تجارت جنسی
مقابله با تجارت جنسی، نیازمند قوانین حقوقیِ مناسب و همراه با جدیت در اجرا است تا اعتماد قربانیان تجارت جنسی به دستگاه قضایی جلب شود. آگاهی‌بخشی به زنان و دختران و توانمند‌سازی آنان در اشتغال و کسب درآمد نیز می‌تواند از جذب آنها در گروه‌های تجارت جنسی، جلوگیری کند.[۳۱]
مشارکت بیشتر زنان در تصمیم‌گیری‌ها، تحول الگوهای مهاجرتی و برخورداری کامل زنان از حقوق اقتصادی، اجتماعی، فرهنگی، مدنی و سیاسی نیز یکی از راهبردهای مقابله با تجارت جنسی است.[۳۲]
پانویس
- ↑ - بهرامی، «تحلیل جزایی جرائم مربوط به فساد و فحشا تحلیل جزایی جرائم مربوط به فساد و فحشا»، 1398ش، ص208.
- ↑ -قنبری و دیگران، «نگاه به ابعاد اجتماعی و ناهنجاری‌های ناشی از فحشاء در نظام کیفری ایران»، 1401ش، ص221.
- ↑ - کریمی، و دیگران، «از فقر تا فحشاء؛از ثروت تا قدرت: تحلیل گفتمان انتقادی داستان مارتا البانیه نوشته جبران خلیل جبران»، 1399ش، ص198-202.
- ↑ - قنبری و دیگران، «نگاه به ابعاد اجتماعی و ناهنجاری‌های ناشی از فحشاء در نظام کیفری ایران»، 1401ش، ص222.
- ↑ - بهرامی، «تحلیل جزایی جرائم مربوط به فساد و فحشا تحلیل جزایی جرائم مربوط به فساد و فحشا»، 1398ش، ص212.
- ↑ زراعت، قانون مجازات اسلامی در نظم کنونی، 1380ش، ص480.
- ↑ - زراعت، قانون مجازات اسلامی در نظم کنونی، 1380ش، ص480.
- ↑ - طاهری‌پور، «واکاوی آیه اشاعه فحشا و شمول آن نسبت به مصادیق نوپدید»، 1398ش، ص231.
- ↑ - اشتری، قاچاق زنان: بردگی معاصر، 1385ش، ص33.
- ↑ - مهرآراد، زمینه روانشناسی اجتماعی، 1373ش، ص160.
- ↑ - مک‌کیب و مانیان، نگاهی جامعه‌شناسانه قاچاق بین‌المللی زنان و کودکان، 1397ش، ص15.
- ↑ - کولایی و‌هاشمی، «قاچاق زنان: برده‌داری مدرن»، 1387ش، ص121.
- ↑ آشوری و وروایی، «خانواده و روسپیان خیابانی»، 1389ش، ص8 و 12.
- ↑ - آشوری و وروایی، «خانواده و روسپیان خیابانی»، 1389ش، ص15.
- ↑ السان، «قاچاق زنان و کودکان برای بهره‌کشی جنسی»، 1384ش، ص333.
- ↑ - السان، «قاچاق زنان و کودکان برای بهره‌کشی جنسی»، 1384ش، ص348.
- ↑ - مک‌کیب و مانیان، نگاهی جامعه‌شناسانه قاچاق بین‌المللی زنان و کودکان، 1397ش، ص229.
- ↑ - آشوری و وروایی، خانواده و روسپیان خیابانی، 1389ش، ص15.
- ↑ - رمضـان‌نرگسـی، بررسـی پدیـده قاچـاق زنـان، 1383ش، ص52.
- ↑ رمضـان‌نرگسـی، بررسـی پدیـده قاچـاق زنـان، 1383ش، ص41 و 45.
- ↑ آشوری و وروایی، «خانواده و روسپیان خیابانی»، 1389ش، ص10.
- ↑ - کولایی و‌هاشمی، «قاچاق زنان: برده‌داری مدرن»، 1387ش، ص121.
- ↑ - السان، «قاچاق زنان و کودکان برای بهره‌کشی جنسی»، 1384ش، ص345.
- ↑ - رمضـان‌نرگسـی، بررسـی پدیـده قاچـاق زنـان، 1383ش، ص68-69.
- ↑ - مک‌کیب، و مانیان، نگاهی جامعه‌شناسانه قاچاق بین‌المللی زنان و کودکان، 1397ش، ص15.
- ↑ - معتمدی و مستوفی‌فر، قاچاق انسان: چالش‌ها و راهکارهای پیشگیری، 1388ش، ص151.
- ↑ - کولایی و‌هاشمی، «قاچاق زنان: برده‌داری مدرن»، 1387ش، ص122.
- ↑ - مک‌کیب و مانیان، نگاهی جامعه‌شناسانه قاچاق بین‌المللی زنان و کودکان، 1397ش، ص69.
- ↑ - قنبری و دیگران، «نگاه به ابعاد اجتماعی و ناهنجاری‌های ناشی از فحشاء در نظام کیفری ایران»، 1401ش، ص223.
- ↑ - قنبری و دیگران، «نگاه به ابعاد اجتماعی و ناهنجاری‌های ناشی از فحشاء در نظام کیفری ایران»، 1401ش، ص223-226.
- ↑ - رمضـان‌نرگسـی، بررسـی پدیـده قاچـاق زنـان، 1383ش، ص85-93.
- ↑ - اشتری، قاچاق زنان: بردگی معاصر، 1385ش، ص146.
منابع
- آشوری، محمد و وروایی، اکبر، «خانواده و روسپیان خیابانی»، فصلنامه حقوق، دوره 40، شماره 1، بهار 1389ش.
- اشتری، بهناز، قاچاق زنان: بردگی معاصر، تهران، میزان، 1385ش.
- السان، مصطفی، «قاچاق زنان و کودکان برای بهره‌کشی جنسی»، فصلنامه علمی پژوهشی رفاه اجتماعی، سال چهارم، شماره 16، 1384ش.
- بهرامی، طاهره، «تحلیل جزایی جرائم مربوط به فساد و فحشا»، فصلنامه الکترونیکی پژوهش‌های حقوقی قانون‌یار، دوره دوم، شماره پنجم، بهار 1398ش.
- رمضـان‌نرگسـی، رضـا، بررسـی پدیـده قاچـاق زنـان، قم، مرکـزپژوهش‌هـای اسـلامی صـدا و سـیما، 1383ش.
- زراعت، عباس، قانون مجازات اسلامی در نظم کنونی، تهران، ققنوس، 1380ش.
- طاهری‌پور، زهرا، «واکاوی آیه اشاعه فحشا و شمول آن نسبت به مصادیق نوپدید»، پژوهش دینی، شماره 39، 1398ش.
- قنبری، حسین و دیگران، «نگاه به ابعاد اجتماعی و ناهنجاری‌های ناشی از فحشاء در نظام کیفری ایران»، پژوهش‌های اخلاق، سال دوازدهم، شماره 3، بهار 1401ش.
- کریمی، عباس و دیگران، «از فقر تا فحشاء؛ از ثروت تا قدرت: تحلیل گفتمان انتقادی داستان مارتا البانیه نوشته جبران خلیل جبران»، پژوهش‌نامه ادب غنایی، سال هجدهم، شماره 35، پاییز و زمستان1399ش.
- کولایی، الهه و‌هاشمی، طاهره سادات، «قاچاق زنان: برده‌داری مدرن»، آیین، شماره 19 و 20، بهمن و اسفند 1387ش.
- معتمدی،هادی و مستوفی‌فر، فرزانه، قاچاق انسان: چالش‌ها و راهکارهای پیشگیری، تهران، مجمع تشخیص مصلحت نظام: مرکز تحقیقات استراتژیک، 1388ش.
- مک‌کیب، کیمبرلی و مانیان، سابینا، نگاهی جامعه‌شناسانه قاچاق بین‌المللی زنان و کودکان، مترجمان سمانه سادات سدیدپور و فروغ شجاع‌نوری، تهران، پارس کتاب، 1397ش.