حق فسخ نکاح
 | این مقاله در صدد پاسخ به مشابهات دینی با رویکرد دینی بر اساس علوم نقلی است .
جوانب مختلف موضوع در دیگر علوم نقلی و علوم عقلی |
یکی از تمایزاتی که میان حقوق زن و مرد در احکام فقهی مطرح شده است، حق فسخ نکاح است که به موجب برخی عیوب در زن یا مرد، این حق به دیگری داده شده است و به خاطر برخی تفاوت‌ها در این حق، شبهه تبعیض جنسیتی را به وجود آورده است. در این مقاله این تمایز و حکم فقهی را بررسی می‌کنیم.
يكى از موجبات فسخ نكاح، وجود برخى عيوب جسمى و يا روحى در يكى از طرفين عقد است كه به طرف ديگر حق مىدهد نكاح را فسخ نمايد. قانون مدنى به پيروى از نظر مشهور بين فقهاى اماميه، عيوب موجب فسخ نكاح را به سه دسته تقسيم كرده است:
عيوب مشترك
عيوبى كه در هريك از زن و مرد ممكن است وجود داشته باشد و در هركدام باشد براى ديگرى حق فسخ وجود دارد. قانون مدنى فقط جنون را به عنوان عيب مشترك بيان كرده و در ماده 1121 مى گويد: «جنون هر يك از زوجين به شرط استقرار اعم از اينكه مستمر يا ادوارى باشد براى طرف مقابل موجب حق فسخ است».
عيوب مختص مرد
قانون مدنى، وجود سه عيب جسمانى در مرد كه مانع انجام عمل جنسى به نحو صحيح از جانب او شود را موجب حق فسخ براى زن دانسته است.
عيوب مختص زن
قانون مدنى وجود شش عيب را در زن كه مانع انجام عمل جنسى و يا بيمارى مانند جذام باشد را موجب حق فسخ نكاح براى مرد دانسته است.
تحلیل و بررسی
اگر چه به ظاهر تعداد مواردى كه باعث حق فسخ براى مرد مىشود بيشتر از زن است ولى شرايطى كه براى حق فسخ مرد نسبت به زن لحاظ شده است كفه ترازو را عليه مرد سنگينتر كرده و حقوق و مصالح هردو را به طور يكسان لحاظ نموده است. براى تبيين اين ادعا توجه شما را به ذكر چند نكته جلب مى‌كنیم:
- 1. بنا به تصريح ماده 1124 قانون مدنى «عيوب زن درصورتى موجب حق فسخ براى مرد است كه عيب مزبور در حال عقد وجود داشته باشد» اين در حالى است كه «جنون و عنن در مرد، هرگاه بعد از عقد هم حادث شود موجب حق فسخ براى زن خواهد بود» (ماده 1125)
- 2. كليه موارد حق فسخ در عيوب زن و اكثر موارد حق فسخ در عيوب مرد، مشروط به عدم اطلاع هر يك از آنها از عيب مورد نظر در زمان عقد است.
- 3. وجود بسيارى از عيوب در مرد امرى آشكار است كه مىتوان با اندك دقتى از آن اطلاع پيدا نمود در حالى كه بسيارى از عيوب در مورد زن از امور پنهانى بوده كه امكان اطلاع از آن تا بعد از ازدواج نيست.
- 4. علاوه بر موارد فوق شرط ضمن عقد يا قبل از عقد مبنى برداشتن صفت يا ويژگى خاص يا عدم داشتن بيمارى خاص از مواردى است كه براى زن و مرد در هر زمينهاى كه اراده كنند حق فسخ نكاح ايجاد مى‌نمايد.
ماده 1128 قانون مدنى در اين باره عنوان مى‌كند: «هرگاه در يكى از طرفين صفت خاصى شرط شده و بعد از عقد معلوم شود كه طرف مذكور فاقد وصف مقصود بوده براى طرف مقابل حق فسخ خواهد بود. خواه وصف مذكور در عقد تصريح شده يا عقد مبتنى بر آن واقع شده باشد».
- 5. نكته آخر اينكه وجود عيوبى غير موارد بالا در مرد، كه سبب عسر و حرج غيرقابل تحمّل براى زن باشد مجوز ديگرى براى درخواست طلاق حتى بدون رضايت شوهر است. عيوبى مانند وجود بيمارىهاى مقاربتى خطرناك مثل ايدز و سفليس و موارد و عيوب ديگرى كه زمينه عسر و حرج زن مىباشد.