شرایط و مقررات بازنشستگی زنان بر اساس قوانین تامین اجتماعی
شرایط کار زنان در مشاغل مختلف
طبق قانون اساسی و قانون کار تبعیض قائل شدن میان زن و مرد ممنوع شده و کارفرما مجاز نیست در ازای کاری یکسان به زنان حقوق و مزایایی کمتر از مردان پرداخت کند.
ماده ۳۸ قانون کار در این زمینه می گوید: برای انجام کار مساوی و در شرایط مساوی در یک کارگاه باید مزد زن و مرد به طور مساوی پرداخت شود و تبعیض در تعیین میزان مزد ممنوع است.
همچنین قانونگذار برای بانوان کارگر مزایای خاصی از نظر شرایط کاری و تامین اجتماعی به شرح زیر در نظر گرفته است.
- انجام دادن کارهای خطرناک، سخت و زیانآور و نیز حمل بار بیش از حد مجاز با دست و بدون استفاده از وسایل مکانیکی، برای کارگران زن ممنوع است. حداکثر میزان حمل بار برای زنان ۲۰ کیلو است و حمل و جا به جایی بار برای زنان در طول بارداری و همچنین ۱۰ هفته پس از زایمان ممنوع است.
- مرخصی بارداری و زایمان کارگر زن ۶ ماه است. پس از پایان مرخصی زایمان، کارگر زن به کار سابق خود باز میگردد و این مدت با تایید سازمان تامین اجتماعی جزو سابقه خدمت وی محسوب میشود. دوره مرخصی زایمان جزو ایام تعلیق از کار محسوب میشود و پس از مرخصی، کارگر زن به کار سابق خود باز میگردد. در صورتی که کارفرما از پذیرش مجدد وی امتناع ورزد، میتواند به هیاتهای حل اختلاف وزارت کار شکایت کند و متعاقب آن از مقرری بیمه بیکاری برخوردار شود.
- پرداخت غرامت دستمزد ایام بارداری: مرخصی زایمان بابت وضع حمل و زایمان به کارگران زن تعلق میگیرد. مرخصی مزبور جزو سوابق کارگر محسوب میشود و در طول این مدت از طرف سازمان تامین اجتماعی غرامت دستمزد ایام بارداری به بیمه شده پرداخت میشود.
- در مواردی که به تشخیص پزشک سازمان تامین اجتماعی نوع کار برای کارگر باردار خطرناک یا سخت تشخیص داده شود، کارفرما تا پایان دوره بارداری وی، بدون کسر حقالسعی، کار مناسبتر و سبکتری به او ارجاع میکند.
- در کارگاه هایی که دارای کارگر زن هستند، مادران شیرده پس از شروع به کار مجدد میتوانند حداکثر تا ۲۴ ماهگی کودک، هر سه ساعت، نیم ساعت به بچه خود شیر دهند. این فرصت جزو ساعات کار آنان محسوب میشود.
- کارفرما مکلف است متناسب با تعداد کودکان و با در نظر گرفتن گروه سنی آنها مراکز مربوط به نگهداری از کودکان را ایجاد کند.
- سازمان تامین اجتماعی تا دو سالگی شیر مورد نیاز کودک را در صورتی که مادر قادر به شیردادن نباشد یا فوت کرده باشد، تامین می کند یا وجه آن را میپردازد.
مدلهای مختلف بازنشستگی زنان
احراز بازنشستگی بانوان به چند صورت زیر متصور است:
- الف: سن بازنشستگی زنان براساس بند ۱ ماده ۷۶ قانون تامین اجتماعی ۵۵ سال است که در این حالت فرد بیمهشده با داشتن حداقل ۲۰ سال سابقه پرداخت حق بیمه میتواند بازنشسته شود. در صورتی که مستمری استحقاقی فرد براساس این بند کمتر از حداقل حقوق سال مربوط باشد تا حداقل حقوق ارتقا خواهد یافت.
- ب: همچنین بانوانی که دارای ۱۰ سال سابقه و ۵۵ سال سن هستند بدون رعایت ماده ۱۱۱ قانون تامین اجتماعی (پرداخت حداقل حقوق) و متناسب با سنوات پرداخت حق بیمه می توانند بازنشسته شوند. به موجب همین اصلاحات، چنانچه بیمهشده متقاضی کمتر از ۱۰ سال سابقه داشته باشد با پرداخت یک جای حق بیمه سنوات کسری تا ۱۰ سال میتواند از مزایای این قانون بهرهمند شود.
- ج: زنانی که ۳۰ سال تمام کار کرده و حق بیمه مربوطه را به سازمان پرداخت کرده باشند، در صورتی که سن آنان به ۴۵ سال تمام برسد، میتوانند تقاضای بازنشستگی کنند مستمری این گونه از بیمه شدگان براساس ۳۰ سال سابقه محاسبه و پرداخت خواهد شد.
- د: کارفرما میتواند بازنشستگی بیمه شدگانی را که حداقل پنج سال پس از رسیدن به سن بازنشستگی مقرر در قانون تامین اجتماعی به کار خود ادامه دادهاند از سازمان تامین اجتماعی تقاضا کند. بر این اساس کارفرما میتواند بازنشستگی بیمهشده زن را با ۶۰ سال سن از سازمان تامین اجتماعی درخواست کند (به شرط داشتن سابقه مورد نظر).
- ه: بانوانی که دارای ۳۵ سال سابقه پرداخت حق بیمه باشند بدون شرط سنی میتوانند تقاضای بازنشستگی کنند.
- و: زنان کارگر با داشتن ۲۰ سال سابقه کار و ۴۲ سال سن به شرط پرداخت حق بیمه با ۲۰ روز حقوق میتوانند بازنشسته شوند. در خصوص این گروه از بیمهشدگان در صورتی که مستمری استحقاقی از حداقل حقوق سال مربوط کمتر باشد، تا حداقل حقوق افزایش یابد.