زن در آیین بودا: تفاوت میان نسخهها
بدون خلاصۀ ویرایش
(صفحهای تازه حاوی « '''زن در آیین بودا؛''' انگارههای شناختی آیین بودا درباره زن. در آموزههای فرق مختلف آیین بودا و تحلیلگران این آیین نسبت به جایگاه '''زن''' نگرش یکسانی وجود ندارد. برخی همچون بودا هیچ تمایزی میان زن و مرد در رسیدن به رهایی که هدف آیین بودا ا...» ایجاد کرد) |
بدون خلاصۀ ویرایش |
||
خط ۲: | خط ۲: | ||
'''زن در آیین بودا؛''' انگارههای شناختی آیین بودا درباره زن. | '''زن در آیین بودا؛''' انگارههای شناختی آیین بودا درباره زن. | ||
در آموزههای فرق مختلف آیین بودا و تحلیلگران این آیین نسبت به جایگاه | در آموزههای فرق مختلف آیین بودا و تحلیلگران این آیین نسبت به جایگاه زن نگرش یکسانی وجود ندارد. برخی همچون بودا هیچ تمایزی میان زن و مرد در رسیدن به رهایی که هدف آیین بودا است قائل نیستند؛ تعدادی از مکاتب بودایی دیدگاهی زنگریزانه و منفی داشته و رسیدن به رهایی را مخصوص مردان میدانند. | ||
برخی از تحلیلگران نیز قائلند آیین بودا در ذات خود تمایزی میان زن و مرد در معرفت قائل نیست و آنچه از دیدگاه زنگریزانه در آموزههای بودایی وجود دارد ناشی از تأثیر فرهنگ مردسالارانه حاکم بر جوامع است. آموزههای بودایی برای بانوان، در نقش زن، همسر و مادری احترام و جایگاهی خاص قائل است. | برخی از تحلیلگران نیز قائلند آیین بودا در ذات خود تمایزی میان زن و مرد در معرفت قائل نیست و آنچه از دیدگاه زنگریزانه در آموزههای بودایی وجود دارد ناشی از تأثیر فرهنگ مردسالارانه حاکم بر جوامع است. آموزههای بودایی برای بانوان، در نقش زن، همسر و مادری احترام و جایگاهی خاص قائل است. | ||
خط ۱۲: | خط ۱۲: | ||
* دیدگاه اول، بر اساس برخی آموزهها، بودا معتقد است که در کسب تعلیمات آیین بودایی و رسیدن به معرفت، تمایزی میان زن و مرد نیست و هردو به رهایی (نیروانا) قادر هستند.<ref>[https://eliteraturebook.com/books/view/16289/%DA%86%D9%86%DB%8C%D9%86+%DA%AF%D9%81%D8%AA+%D8%A8%D9%88%D8%AF%D8%A7%3A+%D8%A8%D8%B1+%D8%A7%D8%B3%D8%A7%D8%B3+%D9%85%D8%AA%D9%88%D9%86+%D8%A8%D9%88%D8%AF%D8%A7%DB%8C%DB%8C چنین گفت بودا (بر اساس متون بودایی)، 1378ش، ص 244]؛ [https://eliteraturebook.com/books/view/16316/%D8%B2%D9%86+%D8%AF%D8%B1+%D8%A7%D8%AF%DB%8C%D8%A7%D9%86+%D8%A8%D8%B2%D8%B1%DA%AF+%D8%AC%D9%87%D8%A7%D9%86 هولم، بوکر، زن در ادیان بزرگ جهان، 1384ش، ص 60]</ref> | * دیدگاه اول، بر اساس برخی آموزهها، بودا معتقد است که در کسب تعلیمات آیین بودایی و رسیدن به معرفت، تمایزی میان زن و مرد نیست و هردو به رهایی (نیروانا) قادر هستند.<ref>[https://eliteraturebook.com/books/view/16289/%DA%86%D9%86%DB%8C%D9%86+%DA%AF%D9%81%D8%AA+%D8%A8%D9%88%D8%AF%D8%A7%3A+%D8%A8%D8%B1+%D8%A7%D8%B3%D8%A7%D8%B3+%D9%85%D8%AA%D9%88%D9%86+%D8%A8%D9%88%D8%AF%D8%A7%DB%8C%DB%8C چنین گفت بودا (بر اساس متون بودایی)، 1378ش، ص 244]؛ [https://eliteraturebook.com/books/view/16316/%D8%B2%D9%86+%D8%AF%D8%B1+%D8%A7%D8%AF%DB%8C%D8%A7%D9%86+%D8%A8%D8%B2%D8%B1%DA%AF+%D8%AC%D9%87%D8%A7%D9%86 هولم، بوکر، زن در ادیان بزرگ جهان، 1384ش، ص 60]</ref> | ||
* دیدگاه دوم، با نگاهی منفی و زنگریز اعتقاد دارد که زنان تنها زمانی به رهایی دست مییابند که در بازگشت مجدد، بهصورت مرد زاییده شوند. برخی از فرق بودایی بر این اعتقاد هستند.<ref>هولم، بوکر، زن در ادیان بزرگ جهان، 1384ش، ص 46، 59 و 60</ref> این دیدگاه باعث تغییر | * دیدگاه دوم، با نگاهی منفی و زنگریز اعتقاد دارد که زنان تنها زمانی به رهایی دست مییابند که در بازگشت مجدد، بهصورت مرد زاییده شوند. برخی از فرق بودایی بر این اعتقاد هستند.<ref>هولم، بوکر، زن در ادیان بزرگ جهان، 1384ش، ص 46، 59 و 60</ref> این دیدگاه باعث تغییر جنسیت برخی از زنان شد.<ref>[http://qabasat.iict.ac.ir/?_action=article&au=107903&_au=%D8%A2%D8%B2%D8%A7%D8%AF%D9%87++%D9%85%D8%AF%D9%86%D مدنی، محمودی، «نقشهای زنانه در اندیشه بودایی و ابن عربی»، 1386ش، ص 177]</ref> | ||
* دیدگاه سوم، با جداسازی زنگریزی و مردسالاری بر آن است که بودیسم در ذات خود تنفر و انزجاری از زن ندارد و زنگریزی موجود در آیین بودا، محصول تأثیر عوامل فرهنگی و مردسالارانه جوامع بر آموزههای بودایی است.<ref>هولم، بوکر، زن در ادیان بزرگ جهان، 1384ش، ص 34 و 60.</ref> | * دیدگاه سوم، با جداسازی زنگریزی و مردسالاری بر آن است که بودیسم در ذات خود تنفر و انزجاری از زن ندارد و زنگریزی موجود در آیین بودا، محصول تأثیر عوامل فرهنگی و مردسالارانه جوامع بر آموزههای بودایی است.<ref>هولم، بوکر، زن در ادیان بزرگ جهان، 1384ش، ص 34 و 60.</ref> | ||
==جایگاه مذهبی زنان در فرق بودایی== | ==جایگاه مذهبی زنان در فرق بودایی== | ||
آیین بودا، در ابتدا اختصاص به | آیین بودا، در ابتدا اختصاص به مردان داشت. با پافشاری تعدادی از زنان، بودا با طرح شرایطی خاص اجازه داد دیرهایی مخصوص راهبههای بودایی تشکیل شود؛ از جمله: | ||
# پذیرش طریقه راهبان مرد و تارک دنیا شدن | # پذیرش طریقه راهبان مرد و تارک دنیا شدن | ||
خط ۲۸: | خط ۲۸: | ||
در این فرقه دیگر منعی برای زنان و افراد متأهل برای پذیرش آیین بودا وجود نداشت.<ref>پاشایی، «آیین بودا» (دانشنامه ژاپن)، 1379ش، ص 240؛ [http://ensani.ir/fa/article/156956/%D8%A7%D8%B5%D9%88%D9%84-%D8%AA%D8%B9%D8%A7%D9%84%DB%8C%D9%85-%D8%A8%D9%88%D8%AF%D8%A7-%D9%85%D9%88%D8%B9%D8%B8%D9%87-%D8%A7%D9%86%D8%AF%D8%B1-%D8%A8%D9%86%D8%A7%D8%B1%D8%B3- رضی، اصول تعالیم بودا (موعظه اندر بنارس)، 1344ش، ص 364]</ref> در برهههایی از زمان و برخی مناطق، اعطای مقام دینی به زنان امکانپذیر بود.<ref>مدنی، محمودی، «نقشهای زنانه در اندیشه بودایی و ابن عربی»، 1386ش، ص 176</ref> | در این فرقه دیگر منعی برای زنان و افراد متأهل برای پذیرش آیین بودا وجود نداشت.<ref>پاشایی، «آیین بودا» (دانشنامه ژاپن)، 1379ش، ص 240؛ [http://ensani.ir/fa/article/156956/%D8%A7%D8%B5%D9%88%D9%84-%D8%AA%D8%B9%D8%A7%D9%84%DB%8C%D9%85-%D8%A8%D9%88%D8%AF%D8%A7-%D9%85%D9%88%D8%B9%D8%B8%D9%87-%D8%A7%D9%86%D8%AF%D8%B1-%D8%A8%D9%86%D8%A7%D8%B1%D8%B3- رضی، اصول تعالیم بودا (موعظه اندر بنارس)، 1344ش، ص 364]</ref> در برهههایی از زمان و برخی مناطق، اعطای مقام دینی به زنان امکانپذیر بود.<ref>مدنی، محمودی، «نقشهای زنانه در اندیشه بودایی و ابن عربی»، 1386ش، ص 176</ref> | ||
[[پرونده:زن در ایین بودا copy.jpg|بندانگشتی]] | [[پرونده:زن در ایین بودا copy.jpg|بندانگشتی]] | ||
== | ==ازدواج در آیین بودا== | ||
آیین بودا با رهبانیت به وجود آمد و به تجرد بسیار اهمیت میداد. از بین مذاهب مختلف آن تراوادا (هینایانا) به لحاظ معنوی برای | آیین بودا با رهبانیت به وجود آمد و به تجرد بسیار اهمیت میداد. از بین مذاهب مختلف آن تراوادا (هینایانا) به لحاظ معنوی برای خانواده اهمیتی قائل نیست؛ | ||
اما در مذهب ماهایانا افرادی که قادر به زندگی رهبانی نبودند، ازدواج به همراه رعایت آموزههای بودایی امکانی برای رشد و تعالی محسوب میگردید.<ref>جعفری، دهقانیزاده، زن، ازدواج و خانواده در دین بودایی، 1398ش، ص24 و 26</ref> امروزه در جامعه ژاپن که آیین بودا با فرهنگ آن در هم آمیخته، ازدواج کشیشهای بودایی به رسمیت شناخته شده و ترک خانمان و رهبانیت هم به مرور از بین رفته است.<ref>هولم، بوکر، زن در ادیان بزرگ جهان، 1384ش، ص 66</ref> | اما در مذهب ماهایانا افرادی که قادر به زندگی رهبانی نبودند، ازدواج به همراه رعایت آموزههای بودایی امکانی برای رشد و تعالی محسوب میگردید.<ref>جعفری، دهقانیزاده، زن، ازدواج و خانواده در دین بودایی، 1398ش، ص24 و 26</ref> امروزه در جامعه ژاپن که آیین بودا با فرهنگ آن در هم آمیخته، ازدواج کشیشهای بودایی به رسمیت شناخته شده و ترک خانمان و رهبانیت هم به مرور از بین رفته است.<ref>هولم، بوکر، زن در ادیان بزرگ جهان، 1384ش، ص 66</ref> | ||
خط ۳۵: | خط ۳۵: | ||
از نظر آیین بودا، ازدواج یک پیمان غیردینی است که از قبل در جوامع وجود داشته است. در آیین بودا ازدواج مقدس نیست چون اصل بر تجرد میباشد.<ref>جعفری، دهقانیزاده، زن، ازدواج و خانواده در دین بودایی، 1398ش، ص 25</ref> همچنین آیین محرمیت بین زوجین از اموری است که در آموزههای بودا نسبت به آن اظهار نظری نشده است.<ref>جعفری، دهقانیزاده، زن، ازدواج و خانواده در دین بودایی، 1398ش، ص 13</ref> | از نظر آیین بودا، ازدواج یک پیمان غیردینی است که از قبل در جوامع وجود داشته است. در آیین بودا ازدواج مقدس نیست چون اصل بر تجرد میباشد.<ref>جعفری، دهقانیزاده، زن، ازدواج و خانواده در دین بودایی، 1398ش، ص 25</ref> همچنین آیین محرمیت بین زوجین از اموری است که در آموزههای بودا نسبت به آن اظهار نظری نشده است.<ref>جعفری، دهقانیزاده، زن، ازدواج و خانواده در دین بودایی، 1398ش، ص 13</ref> | ||
پیوند ازدواج در بین بوداییان، طبق آداب و رسوم هر منطقه و گاه تنها با ثبت در دفتر اسناد رسمی به رسمیت شناخته میشود. بوداییان حتی نسبت به ازدواج | پیوند ازدواج در بین بوداییان، طبق آداب و رسوم هر منطقه و گاه تنها با ثبت در دفتر اسناد رسمی به رسمیت شناخته میشود. بوداییان حتی نسبت به ازدواج همجنسگرایان، اظهار بیطرفی میکنند. | ||
راهبان تنها با حضور خود در طول مراسم یا بعد از آن برای زوجین طلب خیر و برکت میکنند و نوع ازدواج برایشان فرقی ندارد.<ref>جعفری، دهقانیزاده، زن، ازدواج و خانواده در دین بودایی، 1398ش، ص 25 ـ 28</ref> | راهبان تنها با حضور خود در طول مراسم یا بعد از آن برای زوجین طلب خیر و برکت میکنند و نوع ازدواج برایشان فرقی ندارد.<ref>جعفری، دهقانیزاده، زن، ازدواج و خانواده در دین بودایی، 1398ش، ص 25 ـ 28</ref> | ||
خط ۴۱: | خط ۴۱: | ||
آیین بودا هر چند نسبت به مراسم ازدواج هیچ نظری ارائه نمیدهد؛ اما توصیههایی به زوجین دارد و معتقد است رعایت این نکات، انسانها را برای رسیدن به تعالی روحی کمک مینماید. | آیین بودا هر چند نسبت به مراسم ازدواج هیچ نظری ارائه نمیدهد؛ اما توصیههایی به زوجین دارد و معتقد است رعایت این نکات، انسانها را برای رسیدن به تعالی روحی کمک مینماید. | ||
بودا به عامه پیروان توصیه کرد که باید بدانند که با همسر و فرزند خود زندگی کرده و در عین حال از شهوت، راحتطلبی و تنبارگی اجتناب کنند.<ref>چنین گفت بودا (بر اساس متون بودایی)، 1378ش، ص 223</ref> بودا رابطه زن و شوهر را بیش از مسائل | بودا به عامه پیروان توصیه کرد که باید بدانند که با همسر و فرزند خود زندگی کرده و در عین حال از شهوت، راحتطلبی و تنبارگی اجتناب کنند.<ref>چنین گفت بودا (بر اساس متون بودایی)، 1378ش، ص 223</ref> بودا رابطه زن و شوهر را بیش از مسائل جنسی دانسته و معتقد بود آنها با استفاده بهینه از الفت موجود میتوانند یکدیگر را در پرورش فکر و دل به اندیشه آسمانی یاری دهند.<ref>چنین گفت بودا (بر اساس متون بودایی)، 1378ش، ص 241</ref> | ||
برخی از توصیههایی که به زنان پس از رفتن به خانه شوهر شده عبارت است از: | برخی از توصیههایی که به زنان پس از رفتن به خانه شوهر شده عبارت است از: | ||
خط ۵۷: | خط ۵۷: | ||
از اعتقادات آیین بودا این است که حق پدر و مادر قابل ادا نیست و احترام و خدمت به آنها حتی بعد از مرگ نیز لازم است.<ref>چنین گفت بودا (بر اساس متون بودایی)، 1378ش، ص 231 و 234</ref> دعوای پسر با مادر نیز به جنگ دو پادشاه و دو کشور تشبیه شده که ویرانی به همراه دارد.<ref>جعفری، دهقانیزاده، زن، ازدواج و خانواده در دین بودایی، 1398ش، ص 32 و 33</ref> | از اعتقادات آیین بودا این است که حق پدر و مادر قابل ادا نیست و احترام و خدمت به آنها حتی بعد از مرگ نیز لازم است.<ref>چنین گفت بودا (بر اساس متون بودایی)، 1378ش، ص 231 و 234</ref> دعوای پسر با مادر نیز به جنگ دو پادشاه و دو کشور تشبیه شده که ویرانی به همراه دارد.<ref>جعفری، دهقانیزاده، زن، ازدواج و خانواده در دین بودایی، 1398ش، ص 32 و 33</ref> | ||
== | ==چند همسری در آیین بودا== | ||
درباره تک همسری یا چند همسری در آیین بودا مطلبی نیامده و به سنت، فرهنگ و قوانین جوامع بستگی دارد؛ ولی آمده است که چنانچه مرد متأهل به دنبال همسر دیگری باشد دچار سقوط، تزلزل و تنزل شده و با مشکلات زیادی روبرو خواهد شد.<ref>جعفری، دهقانیزاده، زن، ازدواج و خانواده در دین بودایی، 1398ش، ص 35</ref> | درباره تک همسری یا چند همسری در آیین بودا مطلبی نیامده و به سنت، فرهنگ و قوانین جوامع بستگی دارد؛ ولی آمده است که چنانچه مرد متأهل به دنبال همسر دیگری باشد دچار سقوط، تزلزل و تنزل شده و با مشکلات زیادی روبرو خواهد شد.<ref>جعفری، دهقانیزاده، زن، ازدواج و خانواده در دین بودایی، 1398ش، ص 35</ref> | ||
==طلاق در آیین بودا== | ==طلاق در آیین بودا== | ||
از نظر بودا، در صورتی که زن و مرد نکات توصیهشده را در زندگی رعایت کنند خانوادهای خوشبخت داشته و هیچگاه اختلافی بین آنان پیش نخواهد آمد.<ref>چنین گفت بودا (بر اساس متون بودایی)، 1378ش، ص 232</ref> | از نظر بودا، در صورتی که زن و مرد نکات توصیهشده را در زندگی رعایت کنند خانوادهای خوشبخت داشته و هیچگاه اختلافی بین آنان پیش نخواهد آمد.<ref>چنین گفت بودا (بر اساس متون بودایی)، 1378ش، ص 232</ref> | ||
در عین حال، چنانچه زندگی نامناسبی شکل گرفت و جدایی باعث تسکین درد و رنج حاصل از ازدواج نامناسب باشد؛ یا نقض برخی احکام مانند دروغ یا رابطه نامشروع رخ دهد، آیین بودا | در عین حال، چنانچه زندگی نامناسبی شکل گرفت و جدایی باعث تسکین درد و رنج حاصل از ازدواج نامناسب باشد؛ یا نقض برخی احکام مانند دروغ یا رابطه نامشروع رخ دهد، آیین بودا طلاق را مجاز میداند.<ref>جعفری، دهقانیزاده، زن، ازدواج و خانواده در دین بودایی، 1398ش، ص 35</ref> | ||
==پانویس== | ==پانویس== |