ترنسجندر: تفاوت میان نسخه‌ها

تراجنسیتی یا ترنسجندر (Transgender) به‌عنوان یکی از انواع [[همجنسگرایی (LGBT)|همجنسگرایی]] افرادی هستند که هویت جنسیتی یا بیان جنسیت آن‌ها با جنسیت انتسابی هنگام تولدشان متفاوت است.<ref>احمدی، داستان شهر ممنوعه، 1398ش، ص39.</ref> تراجنسیتی یک مفهوم چتری است که علاوه بر زنان ترنس و مردان ترنس، افرادی را که منحصراً زن یا مرد نیستند، یعنی افراد نان‌باینری<ref>Non-binary gender</ref> و جندر[[کوئیر]]<ref>Genderqueer</ref> را نیز شامل می‌شود.<ref>مرکز ملی برابری تراجنسیتی‌ها (National Center for Transgender Equality).</ref> زنان ترنس، زن هستند؛ مردان ترنس نیز مرد هستند، حتی اگر اندام جنسی منتسب به هویت جنسیتی خود را نداشته باشند. واژه ترنس که مخفف عبارت ترنس‌جندر است، در این دو عبارت به‌عنوان صفتی برای زن و مرد به‌کار رفته ‌است و به این معنی است که جنسیت انتسابی هنگام تولد آن فرد با هویت جنسیتی‌اش متفاوت است. بیشتر افراد تراجنسیتی آشفتگی جنسیتی را در دوره‌ای از زندگی خود تجربه می‌کنند.<ref>بنیاد آموزش و تحقیقات پزشکی مایو (Mayo Foundation for Medical Education and Research).</ref> نخستین بار این واژه در سال ۱۹۶۵م، توسط جان الیون<ref>John Eleven</ref> در کالج پزشکان و جراحان دانشگاه کلمبیا در کار تحقیقی بر روی بهداشت و آسیب‌شناسی جنسی استفاده شد و در توضیح آن نوشت؛ «اصطلاح ترنس سکشوال که پیش‌تر استفاده شده بود، گمراه‌کننده است».<ref>[https://psycnet.apa.org/record/1957-02345-000 الیوان، بهداشت و آسیب‌شناسی جنسی: کتابچه راهنمای پزشک و حرفه، 1965م، ص250.]</ref> تا اوایل سال ۲۰۰۰م، اصطلاحات اصلی مورد استفاده افراد تراجنسیتی، (FtM) برای افرادی بود که از زن به مرد و (MtF) برای افرادی بود که از مرد به زن تغییر یافته بودند. این اصطلاحات اکنون به ترتیب با مرد ترنس و زن ترنس جایگزین شده‌اند.<ref>[https://slate.com/human-interest/2018/05/trans-terminologys-constant-evolution-is-good-for-everyone.html مایرز، « اصطلاحات ترانس به نظر می رسد که همیشه در حال تغییر است و این یک چیز خوب است»، وب‌سایت اسلیت.]</ref> این افراد ممکن است از طریق جراحی تغییر جنسیت یا هورمون‌درمانی تلاش کنند تا ظاهر فیزیکی خود را با هویت جنسیتی خود منطبق کنند.<ref>ویتل و استرایکر، مطالعات ترنسجندر، 2006م، ص221-234.</ref>

آشفتگی جنسیتی<ref>gender dysphoria</ref> پریشانی و عدم رضایت فرد به‌دلیل عدم تطابق بین [[هویت جنسیتی]] و جنسیت انتسابی پس از تولدش است.<ref>[https://ijpcp.iums.ac.ir/article-1-2137-fa.html علوی و همکاران، «گرایش جنسی در افراد مبتلا به اختلال هویت جنسی»، 1393ش، ص47.] </ref> این اصطلاح در سال ۲۰۱۳م با انتشار دی‌اس‌ام-۵ جایگزین برچسب تشخیصی اختلال هویت جنسیتی شد تا بدنامی اجتماعی مرتبط با بیماری و اختلال را از افراد تراجنسیتی بزداید.<ref>لغتنامه انجمن روانشناسی آمریکا، ذیل واژه دیسفوریا جندر.</ref> از نظر پزشکی و روانشناختی، ترنسجندرها معمولاً از این وضعیت رنج می‌برند که منجر به نارضایتی شدید در زندگی آنها می‌شود.<ref>همبری، نارسایی جنسیتی و هورمون‌درمانی: راهنمای بالینی، 2021م، ص102-110</ref> آنها در جامعه مشکلات فراوانی دارند از جمله طرد اجتماعی، عدم پذیرش از سوی خانواده و محدودیت‌های قانونی. بسیاری از روانشناسان و متخصصان بهداشت روان، برای کاهش این ناراحتی‌ها و بهبود کیفیت زندگی افراد ترنسجندر، جراحی‌های تغییر جنسیت را پیشنهاد می‌دهند.<ref>اریکسون، بدن‌های ترنس، خودهای ترنس، 2022م ، ص62-79.</ref>

در اسلام، مسئله ترنسجندرها و تغییر جنسیت به‌طور دقیق مورد بحث قرار گرفته است. حتی برخی از مراجع و فقیهان اسلامی با توجه به نیازهای افراد و در شرایط خاصی که البته تحقق آن نادر است، جراحی [[تغییرجنسیت|تغییر جنسیت]] را مجاز دانسته‌اند. این اجازه به‌شرطی است که پس از بررسی‌های دقیق پزشکی و روانشناختی، نیاز واقعی به تغییر جنسیت اثبات شود. در قرآن کریم به‌طور مستقیم به موضوع ترنسجندر اشاره‌ای نشده است. با این حال، برخی آیات که اشاره به فعالیت‌های گمراه‌کننده شیطان دارد،<ref>[https://wiki.ahlolbait.com/%D8%A2%DB%8C%D9%87_119_%D8%B3%D9%88%D8%B1%D9%87_%D9%86%D8%B3%D8%A7%D8%A1 سوره نساء، آیه 119.]</ref> به ضمیمه آیاتی که به آفرینش انسان و ویژگی‌های جنسیتی اشاره دارند،<ref>[https://wiki.ahlolbait.com/%D8%A2%DB%8C%D9%87_1_%D8%B3%D9%88%D8%B1%D9%87_%D9%86%D8%B3%D8%A7%D8%A1 سوره نساء آیه1] و [https://wiki.ahlolbait.com/%D8%A2%DB%8C%D9%87_49_%D8%B3%D9%88%D8%B1%D9%87_%D8%B4%D9%88%D8%B1%DB%8C سوره شوری، آیه49].</ref> می‌توانند به‌صورت غیرمستقیم مبانی اسلامی درباره موضوعاتی نظیر ترنسجندرها را روشن کنند. بر اساس این آیات کسانی که بدون حجت عقلی و شرعی دست به تغییر جنسیت می‌زنند، مرتکب عمل شیطانی شده‌اند.<ref>مکارم شیرازی، برگزیده تفسیر نمونه، ذیل آیه 119 نساء، 1387ش ،ج1، ص50.</ref>

تغییر جنسیت به‌عنوان یکی از مسائل جدید در فقه اسلامی، نظرات متفاوتی را میان فقهای اسلامی به خود جلب کرده است. این موضوع به‌دلیل حساسیت‌های شرعی و اخلاقی، به‌طور گسترده‌ای مورد بحث قرار گرفته است.

 

*قرآن کریم.

*احمدی، کامیل، داستان شهر ممنوعه (پژوهشی جامع در باب دگرباشان در ایران)، لندن، مهری، 1398ش.

*اریکسون، لورا، بدن‌های ترنس، خودهای ترنس، لندن، راتلج، 2022م.

*الیوان، جان‌اف، بهداشت و آسیب‌شناسی جنسی: کتابچه راهنمای پزشک و حرفه، نیویورک، انجمن روانشناسی آمریکا، 1965م.

*بنیاد آموزش و تحقیقات پزشکی مایو (Mayo Foundation for Medical Education and Research)، 1998-2024م.

*خامنه‌ای، سیدعلی،  فقه و مسائل جدید، تهران، دفتر حفظ و نشر آثار آیت‌الله خامنه‌ای، 1379ش.

*خمینی، سید روح‌الله، تحریرالوسیله، قم، اسلامی، 1344ش.

*سیستانی، سیدعلی، منهاج الصالحین، عراق، دفتر نشر آثار آیت‌الله سیستانی، بی‌تا.

*علوی، کاوه و همکاران، «گرایش جنسی در افراد مبتلا به اختلال هویت جنسی، مجله روانپژشکی و روانشناسی بالینی ایران»، دوره 20، شماره 1، 1393ش.

*مایرز، الکس، «اصطلاحات ترانس به نظر می رسد که همیشه در حال تغییر است و این یک چیز خوب است»، وب‌سایت اسلیت، 2018م.

*مرکز ملی برابری تراجنسیتی‌ها (National Center for Transgender Equality).

*مکارم شیرازی، برگزیده تفسیر نمونه، تهران، دارالکتب الاسلامیه، 1387ش.

*مکارم شیرازی، ناصر، الفقه: کتاب النکاح، قم، اسماعیلیان، بی‌تا.

*لغتنامه انجمن روانشناسی آمریکا (APA)، 2024م.

*ویتل، استیون و استرایکر، سوزان، مطالعات ترنسجندر، لندن، راتلج، 2006م.

*همبری، ویلی‌سی، نارسایی جنسیتی و هورمون‌درمانی: راهنمای بالینی، لندن، دانشگاه کمبریج، 2021م.