کوئیر
کوئیر، افرادی که جنسیت خود را خارج از دوگانۀ مرد و زن می‌دانند.
کوئیر، به‌معنای عجیب‌وغریب، اصطلاحی است که امروزه به‌صورت فراگیر اقلیت‌های جنسی و جنسیتی را پوشش می‌دهد. جنسیت کوئیر یا جنسیت غیرباینری یا غیردوگانه افرادی هستند که هویت جنسیتی خود را منحصراً مرد یا زن نمی‌دانند.
مفهوم‌شناسی
کوئیر (Queer)، به خلاف همجنس‌گرایی، یک اصطلاح فراگیر است که برای توصیف هویت‌ها و تجارب جنسی و جنسیتیِ خارج از هنجارهای مرسوم جامعه، استفاده می‌شود. کوئیر به‌عنوان یک «چترواژه» برای افرادی به‌کار می‌رود که هویت‌های جنسی و جنسیتی غیر دوتایی[۱] یا غیر دگرجنس‌خواه[۲] دارند. جنسیت کوئیر نیز به جنسیت افرادی اشاره دارد که به‌طور کامل یا تا حدی با یکی از جنسیت‌های مرسوم زنانه یا مردانه مطابقت ندارد.[۳] افراد نان‌باینری می‌توانند زیر چتر تراجنسیتی قرار بگیرند، چراکه بیشتر این افراد هویت جنسیتی متفاوتی از جنسیت انتسابی خود دارند. با این حال بعضی از افراد نان‌باینری ممکن است خود را تراجنسیتی ندانند.[۴] افراد نان‌باینری ممکن است هویت جنسیتی خود را بین دو جنسیت، هر دو جنسیت، جنسیتی جداگانه (جنس سوم) یا بی‌جنسیت بدانند. هویت جنسیتی بعضی از افراد نان‌باینری بین چند جنسیت در نوسان است (جنسیت سیال).[۵]
تفاوت جنسیت کوئیر با دیگر هویت‌های جنسیتی
جنسیت کوئیر با هویت‌های دیگر مانند ترنس‌جندر (Transgender) تفاوت دارد. در حالی که ترنس‌جندر به افرادی اشاره دارد که جنسیت‌شان با جنسیتی که در زمان تولد به آنها اختصاص داده شده تفاوت دارد، جنسیت کوئیر به افرادی اشاره دارد که جنسیت‌شان به‌طور کامل یا جزئی با هیچ یک از جنسیت‌های مرسوم همخوانی ندارد.[۶]
تاریخچه
واژه «کوئیر» در ابتدا به‌عنوان یک توهین علیه افرادی که رفتارها یا هویت‌های جنسی غیرمرسوم داشتند، استفاده می‌شد، اما در دهه‌های اخیر، افراد LGBTQ+ این واژه را به‌عنوان یک نماد قدرت و مقاومت در برابر هنجارهای اجتماعی به کار می‌برند. در دهه ۱۹۹۰م، جنبش کوئیر به‌عنوان یک حرکت اجتماعی و سیاسی به‌وجود آمد که بر نقد هنجارهای جنسیتی و جنسی جامعه تأکید داشت.[۷]
فرهنگ کوئیر
فرهنگ کوئیر در طول زمان به‌شکلی گسترده در هنر، ادبیات، موسیقی و دیگر شاخه‌های فرهنگی تأثیرگذار بوده است. هنرمندان و نویسندگان کوئیر اغلب از آثار خود برای به چالش کشیدن هنجارهای اجتماعی و بیان تجربه‌های منحصر به فرد جنسیتی و جنسی خود استفاده می‌کنند. از طرفی، جوامع کوئیر فضایی ایجاد کرده‌اند که در آن افراد می‌توانند بدون ترس از قضاوت، هویت خود را بیان کنند.[۸]
جنسیت کوئیر از دیدگاه اسلام
در حالی که اسلام به‌عنوان یک دین به‌صورت عمومی به تنظیم روابط جنسی و جنسیتی می‌پردازد، در مورد مفاهیم مدرن نظیر کوئیر و جنسیت کوئیر کمتر به‌طور مستقیم بحث کرده است. فقه اسلامی به‌طور کلی روابط جنسی خارج از چهارچوب ازدواج بین مرد و زن را محکوم می‌کند و بر هویت‌های جنسی و جنسیتی دوتایی (مرد و زن) تأکید دارد.[۹] بسیاری از علمای مسلمان معتقدند که تغییر جنسیت یا جنسیت‌های غیرمرسوم با احکام اسلامی مغایرت دارند. فقها جراحی تغییر جنسیت را مجاز نمی‌دانند و برخی از فقهای ایرانی، جراحی تغییر جنسیت را در مواردی که فرد دچار اختلال هویت جنسیتی است با لحاظ و اکتساب شرایطی که به‌ندرت محقق می‌شود، مجاز دانسته‌اند.[۱۰]
کوئیر در ایران
در ایران، هویت‌های کوئیر به‌رسمیت شناخته نمی‌شوند و با آنها برخورد قانونی و اجتماعی صورت می‌گیرد. با وجود این، جامعه کوئیر ایران با استفاده از فضاهای مجازی و شبکه‌های اجتماعی تلاش می‌کند هویت‌ها و تجارب خود را به اشتراک بگذارد و خود را مطرح کند.[۱۱]
پانویس
- ↑ Non-Binary
- ↑ heterosexual
- ↑ باتلر، آشفتگی جنسیت: فمینیسم و براندازی هویت، 1990م، ص19.
- ↑ کلمنتز، «تشخیص جنسیت به چه معناست؟»، 2017م، ص7.
- ↑ گوشال، «تراجنسیتی، جنسیت سوم، بدون جنسیت: قسمت دوم»، 2020م، ص15.
- ↑ ولنتاین، تصور ترنس‌جندر: قوم‌نگاری یک دسته، 2007م، ص65.
- ↑ هالپرین، سنت فوکو: به سوی یک بیوگرافی همجنس‌گرایانه، 1995م، ص19.
- ↑ وارنر، ترس از یک سیاره عجیب و غریب: سیاست کوئیر و نظریه اجتماعی، 1993م، ص3-7.
- ↑ سوره نساء، آیه 1 و سوره شوری، آیه 49.
- ↑ خمینی، تحریر الوسیله، 1344ش، ج4، ص145، باب تغییر جنسیت.
- ↑ نجم‌آبادی، خودهای حرفه‌ای: تراجنسیتی و میل همجنس‌گرایان در ایران معاصر، 2013م، ص49.
منابع
- قرآن کریم.
- باتلر، جودیت، آشفتگی جنسیت: فمینیسم و براندازی هویت، لندن، راتلج، 1990م.
- خمینی، سید روح‌الله، تحریرالوسیله، قم، اسلامی، 1344ش.
- کلمنتز، کی‌سی، «تشخیص جنسیت به چه معناست؟»، مجله هلث لاین (Healthline)، 2017م.
- گوشال، نیلا، «تراجنسیتی، جنسیت سوم، بدون جنسیت: قسمت دوم»، مجله hrw.org:t، 2020م.
- نجم‌آبادی، افسانه، خودهای حرفه‌ای: تراجنسیتی و میل همجنس‌گرایان در ایران معاصر، دورهام، دانشگاه دوک، 2013م.
- هالپرین، دیوید‌ام، سنت فوکو: به سوی یک بیوگرافی همجنس‌گرایانه، لندن، دانشگاه آکسفورد، 1995م.
- وارنر، مایکل، ترس از یک سیاره عجیب و غریب: سیاست کوئیر و نظریه اجتماعی، مینه‌سوتا، دانشگاه مینه‌سوتا، 1993م.
- ولنتاین، دیوید، تصور ترنس‌جندر: قوم‌نگاری یک دسته، دورهام، دانشگاه دوک، 2007م.