زهرا زارعی (بحث | مشارکتها) بدون خلاصۀ ویرایش |
|||
| خط ۸: | خط ۸: | ||
==اشتغال زنان در فقه و حقوق اسلامی== | ==اشتغال زنان در فقه و حقوق اسلامی== | ||
در دین اسلام، زن و [[مرد]] در اصل آفرینش و رسیدن به مرتبهی بالای کمال، یکسان هستند. اما تفاوتهای تکوینی بین آنها وجود دارد که شامل تفاوتهای فیزیولوژیک و تفاوتهای روانی است. از همین رو، شریعت نقشهای مختلفی را برای این دو تعیین کرده است.<ref>خیری، اشتغال زنان و پیامدهای آن، ۱۳۸۵ ش، ص ۱۶۵ و ص ۱۶۶</ref> | در دین اسلام، زن و [[مرد]] در اصل آفرینش و رسیدن به مرتبهی بالای کمال، یکسان هستند. اما تفاوتهای تکوینی بین آنها وجود دارد که شامل تفاوتهای فیزیولوژیک و تفاوتهای روانی است. از همین رو، شریعت نقشهای مختلفی را برای این دو تعیین کرده است.<ref>خیری، اشتغال زنان و پیامدهای آن، ۱۳۸۵ ش، ص ۱۶۵ و ص ۱۶۶</ref> | ||
زن در اسلام، مکلف به تأمین معاش خانواده نیست، اما حق استقلال مالی دارد. و اگر به اختیار خود، مشغول به کار شود اشتغال او از جهت خدمت اجتماعی، کمک به اقتصاد خانواده و شکوفایی تواناییها و تعالی خود، ارزشمند است. اما مرد مکلف است نیازهای مادی زن و فرزندان را تأمین کند و در مقابل، حق [[شوهری|شوهر]] بر زن، [[تمکین]] از اوست.<ref>مقاله بررسی فقهی و حقوقی اشتغال زنان، ص ۵۹</ref> | |||
با توجه به اینکه در احکام اسلامی تمام شئونات وجودی زن و مرد مورد توجه قرار گرفته است، مرد فقط در صورتی میتواند با اشتغال همسر خود مخالفت کند که اشتغال زن خلاف مصالح خانواده (وظیفهی مادری، روابط زناشویی و حفظ خصوصیات زنانه) یا منافی حیثیت زوجین شود که تشخیص این موضوع بر عهدهی دادگاه است و مرد نمیتواند بدون دلیل عرفی و عقلی چنین ادعایی کند.<ref>جعفرپور، بررسی فقهی و حقوقی اشتغال زنان، ۱۳۸۶ ش، ص ۶۵؛ مقاله پیشرفت فرهنگی و آسیب شناسی اشتغال زنان، ۱۳۹۵ ش، ص ۹۶ تا ۱۰۰</ref> | |||
از نظر فقهی و حقوقی، اشتغال زن نباید در تعارض با عفت عمومی باشد که کنترل نگاه به نامحرم، پوشش مناسب شرعی، وقار در سخن و رفتار و دوری از تبرج از ملزومات آن میباشد.<ref> | |||
از نظر فقهی و حقوقی، اشتغال زن نباید در تعارض با عفت عمومی باشد که کنترل نگاه به نامحرم، پوشش مناسب شرعی، وقار در سخن و رفتار و دوری از تبرج از ملزومات آن میباشد.<ref>سلیمانی، اسلام و اشتغال زنان، ۱۳۹۰ ش، ص ۱۴۰-۱۴۳؛ جعفرپور، بررسی فقهی و حقوقی اشتغال زنان، ۱۳۸۶ ش، ص ۶۱ تا ۶۴</ref> بعضی از مشاغل نیز در احکام اسلامی طبق مصالحی، برای زنان ممنوع میباشد که شغل قضاوت از مهمترین آنهاست.<ref>جعفرپور، بررسی فقهی و حقوقی اشتغال زنان، ۱۳۸۶ ش، ص ۷۱</ref> | [https://www.noormags.ir/view/fa/articlepage/794903/%D8%A7%D8%B3%D9%84%D8%A7%D9%85-%D9%88-%D8%A7%D8%B4%D8%AA%D8%BA%D8%A7%D9%84-%D8%B2%D9%86%D8%A7%D9%86 سلیمانی، اسلام و اشتغال زنان، ۱۳۹۰ ش، ص ۱۴۰-۱۴۳؛ جعفرپور، بررسی فقهی و حقوقی اشتغال زنان، ۱۳۸۶ ش، ص ۶۱ تا ۶۴]</ref> بعضی از مشاغل نیز در احکام اسلامی طبق مصالحی، برای زنان ممنوع میباشد که شغل قضاوت از مهمترین آنهاست.<ref> | ||
[https://www.noormags.ir/view/fa/articlepage/347414/%D8%A8%D8%B1%D8%B1%D8%B3%DB%8C-%D9%81%D9%82%D9%87%DB%8C-%D9%88-%D8%AD%D9%82%D9%88%D9%82%DB%8C-%D8%A7%D8%B4%D8%AA%D8%BA%D8%A7%D9%84-%D8%B2%D9%86%D8%A7%D9%86 جعفرپور، بررسی فقهی و حقوقی اشتغال زنان، ۱۳۸۶ ش، ص ۷۱]</ref> | |||
==دیدگاه اندیشمندان اسلامی بر اشتغال زنان== | ==دیدگاه اندیشمندان اسلامی بر اشتغال زنان== | ||
بهطور کلی در جوامع اسلامی در خصوص اشتغال زنان، دو دیدگاه زن-محور و خانواده-محور مطرح است. | بهطور کلی در جوامع اسلامی در خصوص اشتغال زنان، دو دیدگاه زن-محور و خانواده-محور مطرح است. | ||
| خط ۲۸: | خط ۲۹: | ||
*قرآن کریم، در سورهی احزاب زنان را به حجاب سفارش کرده و آنان را از قرار گرفتن در معرض نامحرمان منع میکند.<ref>خیری، اشتغال زنان و پیامدهای آن، ۱۳۸۵ ش، ص ۱۷۰</ref> | *قرآن کریم، در سورهی احزاب زنان را به حجاب سفارش کرده و آنان را از قرار گرفتن در معرض نامحرمان منع میکند.<ref>خیری، اشتغال زنان و پیامدهای آن، ۱۳۸۵ ش، ص ۱۷۰</ref> | ||
*طبق روایات، جهاد بر زن واجب نیست و فضیلت شوهرداری، معادل فضیلت جهاد است.<ref>مقاله پیشرفت فرهنگی و آسیب شناسی اشتغال زنان، ۱۳۹۵ ش، ص ۹۳</ref> | *طبق روایات، جهاد بر زن واجب نیست و فضیلت شوهرداری، معادل فضیلت جهاد است.<ref>مقاله پیشرفت فرهنگی و آسیب شناسی اشتغال زنان، ۱۳۹۵ ش، ص ۹۳</ref> | ||
*پیامبر اکرم(ص) هنگام تقسیم کار خانه، حضرت زهرا را مسئول امور داخل خانه و حضرت علی را مسئول کارهای خارج از منزل قرار دادند.<ref>مقاله پیشرفت فرهنگی و اسیب شناسی اشتغال زنان، ۱۳۹۵ ش، ص ۹۳؛ خیری، اشتغال زنان و پیامدهای آن، ۱۳۸۵ ش، ص ۱۷۰</ref> | *پیامبر اکرم(ص) هنگام تقسیم کار خانه، حضرت زهرا را مسئول امور داخل خانه و حضرت علی را مسئول کارهای خارج از منزل قرار دادند.<ref>[http://ensani.ir/fa/article/362904/%D9%BE%DB%8C%D8%B4%D8%B1%D9%81%D8%AA-%D9%81%D8%B1%D9%87%D9%86%DA%AF%DB%8C-%D9%88-%D8%A2%D8%B3%DB%8C%D8%A8-%D8%B4%D9%86%D8%A7%D8%B3%DB%8C-%D8%A7%D8%B4%D8%AA%D8%BA%D8%A7%D9%84-%D8%B2%D9%86%D8%A7%D9%86 مقاله پیشرفت فرهنگی و اسیب شناسی اشتغال زنان، ۱۳۹۵ ش، ص ۹۳؛ خیری، اشتغال زنان و پیامدهای آن، ۱۳۸۵ ش، ص ۱۷۰ ]</ref> | ||
*در بعضی روایات، زن به عنوان عورت معرفی شده و ماندن در خانه برای او مطلوب بیان شده است.<ref>مقاله پیشرفت فرهنگی و اسیب شناسی اشتغال زنان، ۱۳۹۵ ش، ص ۹۳؛ خیری، اشتغال زنان و پیامدهای آن، ۱۳۸۵ ش، ص ۱۷۰</ref> | *در بعضی روایات، زن به عنوان عورت معرفی شده و ماندن در خانه برای او مطلوب بیان شده است.<ref>مقاله پیشرفت فرهنگی و اسیب شناسی اشتغال زنان، ۱۳۹۵ ش، ص ۹۳؛ خیری، اشتغال زنان و پیامدهای آن، ۱۳۸۵ ش، ص ۱۷۰</ref> | ||
*بر مبنای استدلال عقلی، اشتغال زن در خارج از خانه و دوری او از فرزندان، اثرات منفی بر روابط [[مادر]] و فرزندی و روابط زوجین خواهد داشت.<ref>مقاله پیشرفت فرهنگی و آسیب شناسی اشتغال زنان، ۱۳۹۵ ش، ص ۹۳</ref> | *بر مبنای استدلال عقلی، اشتغال زن در خارج از خانه و دوری او از فرزندان، اثرات منفی بر روابط [[مادر]] و فرزندی و روابط زوجین خواهد داشت.<ref>مقاله پیشرفت فرهنگی و آسیب شناسی اشتغال زنان، ۱۳۹۵ ش، ص ۹۳</ref> | ||
| خط ۳۵: | خط ۳۶: | ||
* آیات ۳۲ سوره نساء و ۱۰ سوره جمعه دلیل بر اکتساب زن دارد.<ref>مقاله پیشرفت فرهنگی و آسیب شناسی اشتغال زنان، ۱۳۹۵ ش، ص ۹۴</ref> | * آیات ۳۲ سوره نساء و ۱۰ سوره جمعه دلیل بر اکتساب زن دارد.<ref>مقاله پیشرفت فرهنگی و آسیب شناسی اشتغال زنان، ۱۳۹۵ ش، ص ۹۴</ref> | ||
* آیات سورهی احزاب، خطاب به زنان پیامبر نازل شده است و عمومیت ندارد.<ref>خیری، اشتغال زنان و پیامدهای آن، ۱۳۸۵ ش، ص | * آیات سورهی احزاب، خطاب به زنان پیامبر نازل شده است و عمومیت ندارد.<ref>[http://ensani.ir/fa/article/148663/%D8%A7%D8%B4%D8%AA%D8%BA%D8%A7%D9%84-%D8%B2%D9%86%D8%A7%D9%86-%D9%88-%D9%BE%DB%8C%D8%A7%D9%85%D8%AF%D9%87%D8%A7%D9%89-%D8%A2%D9%86 خیری، اشتغال زنان و پیامدهای آن، ۱۳۸۵ ش، ص ۱۶۱ تا ۱۸۵]</ref> | ||
* روایات مربوط به دور ماندن زن از دید نامحرم، در جایی که محل اشتغال زن، عاری از حضور نامحرم باشد، اشکالی وارد نمیکند.<ref>خیری، اشتغال زنان و پیامدهای آن، ۱۳۸۵ ش، ص ۱۷۲</ref> | * روایات مربوط به دور ماندن زن از دید نامحرم، در جایی که محل اشتغال زن، عاری از حضور نامحرم باشد، اشکالی وارد نمیکند.<ref>خیری، اشتغال زنان و پیامدهای آن، ۱۳۸۵ ش، ص ۱۷۲</ref> | ||
* اشتغال زنان با سیرهی پیامبر و اهل بیت منافات ندارد. اشتغال حضرت خدیجه، همسر پیامبر به کار تجارت، نمونه بارز این دلیل است.<ref>مقاله پیشرفت فرهنگی و آسیب شناسی اشتغال زنان، ۱۳۹۵ ش، ص ۹۴</ref> | * اشتغال زنان با سیرهی پیامبر و اهل بیت منافات ندارد. اشتغال حضرت خدیجه، همسر پیامبر به کار تجارت، نمونه بارز این دلیل است.<ref>مقاله پیشرفت فرهنگی و آسیب شناسی اشتغال زنان، ۱۳۹۵ ش، ص ۹۴</ref> | ||
| خط ۴۶: | خط ۴۷: | ||
با گسترش پدیدهی «جهانی شدن»، تبادلات اقتصادی، سیاسی و فرهنگی بین کشورها شکل جدیدی یافته است.<ref>داداندیش، تأثیرات جهانی شدن بر اشتغال زنان مسلمان، ۱۳۸۷ ش، ص۲۷۸</ref>جوامع اسلامی نیز متأثر از این پدیده هستند. یکی از مهمترین چالشهای جهانی به خصوص در کشورهای اسلامی، جایگاه زن در توسعه است.<ref>داداندیش، تأثیرات جهانی شدن بر اشتغال زنان مسلمان، ۱۳۸۷ ش، ص ۲۹۴</ref>اگرچه، پدیدهی «جهانی شدن» توانسته است دستیابی زنان به فرصتهای شغلی، پستهای تخصصی، فعالیتهای اقتصادی و دستمزد مطلوب را افزایش دهد اما همچنان بیشتر زنان به کارهای کم ارزش با دستمزد پایین مشغول هستند و فرصتهای شغلی پایینتری نسبت به مردان دارند.<ref>داداندیش، تأثیرات جهانی شدن بر اشتغال زنان مسلمان، ۱۳۸۷ ش، ص ۲۹۱ و ص ۲۹۲</ref> | با گسترش پدیدهی «جهانی شدن»، تبادلات اقتصادی، سیاسی و فرهنگی بین کشورها شکل جدیدی یافته است.<ref>داداندیش، تأثیرات جهانی شدن بر اشتغال زنان مسلمان، ۱۳۸۷ ش، ص۲۷۸</ref>جوامع اسلامی نیز متأثر از این پدیده هستند. یکی از مهمترین چالشهای جهانی به خصوص در کشورهای اسلامی، جایگاه زن در توسعه است.<ref>داداندیش، تأثیرات جهانی شدن بر اشتغال زنان مسلمان، ۱۳۸۷ ش، ص ۲۹۴</ref>اگرچه، پدیدهی «جهانی شدن» توانسته است دستیابی زنان به فرصتهای شغلی، پستهای تخصصی، فعالیتهای اقتصادی و دستمزد مطلوب را افزایش دهد اما همچنان بیشتر زنان به کارهای کم ارزش با دستمزد پایین مشغول هستند و فرصتهای شغلی پایینتری نسبت به مردان دارند.<ref>داداندیش، تأثیرات جهانی شدن بر اشتغال زنان مسلمان، ۱۳۸۷ ش، ص ۲۹۱ و ص ۲۹۲</ref> | ||
در همین راستا، فعالان زن توانستهاند در قالب تشکلها و نشستها، مسائل مربوط به زنان را با وضع قوانین بهبود ببخشند. اما در جوامع اسلامی، تشکلهای حامی زنان با انتقادهای زیادی روبرو بودهاند. منتقدین معتقد هستند استانداردهای بیان شده از سوی فعالان زن، غربی و متعارض با فرهنگ اسلامی است. البته زنان فعال مسلمان توانستهاند با بومی کردن راهکارهای خود، به میزان زیادی منتقدین را با خود همراه کنند.<ref>داداندیش، تأثیرات جهانی شدن بر اشتغال زنان مسلمان، ۱۳۸۷ ش، ص ۲۹۶</ref> | در همین راستا، فعالان زن توانستهاند در قالب تشکلها و نشستها، مسائل مربوط به زنان را با وضع قوانین بهبود ببخشند. اما در جوامع اسلامی، تشکلهای حامی زنان با انتقادهای زیادی روبرو بودهاند. منتقدین معتقد هستند استانداردهای بیان شده از سوی فعالان زن، غربی و متعارض با فرهنگ اسلامی است. البته زنان فعال مسلمان توانستهاند با بومی کردن راهکارهای خود، به میزان زیادی منتقدین را با خود همراه کنند.<ref> | ||
[http://ensani.ir/fa/article/130572/%D8%AA%D8%A7%D8%AB%DB%8C%D8%B1%D8%A7%D8%AA-%D8%AC%D9%87%D8%A7%D9%86%DB%8C-%D8%B4%D8%AF%D9%86-%D8%A8%D8%B1-%D8%A7%D8%B4%D8%AA%D8%BA%D8%A7%D9%84-%D8%B2%D9%86%D8%A7%D9%86-%D9%85%D8%B3%D9%84%D9%85%D8%A7%D9%86 داداندیش، تأثیرات جهانی شدن بر اشتغال زنان مسلمان، ۱۳۸۷ ش، ص ۲۹۶]</ref> | |||
دولتهای اسلامی میتوانند با اتخاذ سیاستهای مناسب در زمینهی اشتغال زنان، از فرصتهای ایجاد شده در روند جهانی شدن، استفاده کنند. طبیعی است ضعف نهادهای مدنی در بهرهگیری از توانمندیهای زنان، موجب استمرار توسعه نیافتگی است و در مقابل، ایجاد فرصتهای مناسب برای آموزش و اشتغال زنان، روند توسعه را سرعت میبخشد<ref>داداندیش، تأثیرات جهانی شدن بر اشتغال زنان مسلمان، ۱۳۸۷ ش، ص ۲۹۴ و ص ۲۹۵</ref> | دولتهای اسلامی میتوانند با اتخاذ سیاستهای مناسب در زمینهی اشتغال زنان، از فرصتهای ایجاد شده در روند جهانی شدن، استفاده کنند. طبیعی است ضعف نهادهای مدنی در بهرهگیری از توانمندیهای زنان، موجب استمرار توسعه نیافتگی است و در مقابل، ایجاد فرصتهای مناسب برای آموزش و اشتغال زنان، روند توسعه را سرعت میبخشد<ref>داداندیش، تأثیرات جهانی شدن بر اشتغال زنان مسلمان، ۱۳۸۷ ش، ص ۲۹۴ و ص ۲۹۵</ref> | ||
