بدون خلاصۀ ویرایش |
|||
| خط ۱: | خط ۱: | ||
'''مدرسه دوشیزگان'''؛ اولین دبستان دخترانه | '''مدرسه دوشیزگان'''؛ اولین دبستان دخترانه به‌روش جدید تعلیم و تربیت در دوران مشروطه. | ||
تأسیس مدرسه دوشیزگان در دوره قاجاریه به‌دلیل ترغیب زنان و دختران | تأسیس مدرسه دوشیزگان در دوره قاجاریه به‌دلیل ترغیب زنان و دختران به‌فرهنگ غربی و تغییر در سبک زندگی ایرانی- اسلامی مورد مخالفت مردم و علما قرار گرفته و تعطیل شد؛ این در حالی است که مدرسه دخترانه دیگری بدون مخالفت به‌فعالیت خود ادامه می‌داد. مدرسه دوشیزگان پس از مدتی با پذیرش برخی شرایط و ایجاد تغییرات، دوباره بازگشایی شد. | ||
==تاریخچه== | ==تاریخچه== | ||
تا قبل از عهد ناصری آموزش به‌صورت سنتی و در مکتب‌خانه، حوزه‌های علمیه و یا تدریس خصوصی در منازل انجام می‌شد. در دوران پادشاهی محمدشاه قاجار مبلغین مسیحی اولین مدارس را در سال 1251ق تأسیس کردند. این مدارس دارای کلاس‌های دخترانه و پسرانه بود؛ اما مسلمانان حق نداشتند به این مدارس وارد شوند. در دوران ناصرالدین‌شاه به‌دلیل آشنایی جامعه ایرانی با دنیای مدرن و غرب و بنا به درخواست وزیر مختار آمریکا بنجامین، دختران مسلمان حق ورود به مدارس آمریکایی را یافتند. <ref>[https://web.archive.org/web/20231110011147/https:/www.mazdaknameh.ir/Publish/PublishID/ArticleId/54 جلالی، «بی‌بی خانم استرآبادی از فعالان حقوق زنان در عصر قاجار»، وب‌سایت مزدک‌نامه.]</ref>ابتدا برای استقبال عمومی جامعه ایران از این مدارس ناصرالدین‌شاه از مدارس دخترانه مبلغان مسیحی دیدن کرد؛ اما دیدار شاه از این مدارس هم نتوانست نگرش منفی مردم به مدارس مسیحی دخترانه را تغییر دهد. تلاش‌ها برای ایجاد مدارس دخترانه ادامه داشت و در سال 1283ق طوبی رشدیه در منزل خود مدرسه پرورش را دایر کرد که بعد از چهار روز به دست فراشان دولتی تعطیل شد. پس از طوبی رشدیه در سال 1283ق یا 1284ق [[بی‌بی خانم استرآبادی]] مدرسه دوشیزگان را افتتاح کرد.<ref>[https://sedayemoallem.ir/%DB%8C%D8%A7%D8%AF%D8%AF%D8%A7%D8%B4%D8%AA/item/22844-%DA%AF%D8%B0%D8%B1%DB%8C-%D8%A8%D8%B1-%D8%AA%D8%A7%D8%B3%DB%8C%D8%B3-%D9%85%D8%AF%D8%A7%D8%B1%D8%B3-%D8%AF%D8%AE%D8%AA%D8%B1%D8%A7%D9%86%D9%87-%D8%AF%D8%B1-%D8%A7%DB%8C%D8%B1%D رادی مراغه‌ای، «گذری بر تأسیس مدارس دخترانه در ایران و مخالفان آنان»، وب‌سایت صدای معلم.]</ref> [[بی‌بی خانم]] مقدمات معلمی را در مدرسه آمریکایی‌ها فراگرفته بود. همچنین وی به جهت موقعیت مادر خود که ملاباجی<ref>کلمه ملاباجی از ترکیب دو واژه ملا + باجی شکل گرفته است. ملا به‌معنای باسواد و باجی مخفف آبجی یا همان خواهر بود. ترکیب این واژه را برای معلم مکتب دختران به کار می‌بردند؛ [https://vajehyab.com/dehkhoda/%D9%85%D9%84%D8%A7%D8%A8%D8%A7%D8%AC%DB%8C دهخدا، لغت‌نامه، ذیل واژه ملاباجی].</ref> دربار شاه بود، از سطح سواد و آگاهی اجتماعی خوبی برخوردار بود.<ref>[https://article.tebyan.net/213266/%D8%A7%D9%88%D9%84%DB%8C%D9%86-%D9%85%D8%AF%D8%B1%D8%B3%D9%87-%D8%AF%D8%AE%D8%AA%D8%B1%D8%A7%D9%86%D9%87 «اولین مدارس دخترانه»، وب‌سایت تبیان.]</ref> | تا قبل از عهد ناصری آموزش به‌صورت سنتی و در مکتب‌خانه، حوزه‌های علمیه و یا تدریس خصوصی در منازل انجام می‌شد. در دوران پادشاهی محمدشاه قاجار مبلغین مسیحی اولین مدارس را در سال 1251ق تأسیس کردند. این مدارس دارای کلاس‌های دخترانه و پسرانه بود؛ اما مسلمانان حق نداشتند به این مدارس وارد شوند. در دوران ناصرالدین‌شاه به‌دلیل آشنایی جامعه ایرانی با دنیای مدرن و غرب و بنا به درخواست وزیر مختار آمریکا بنجامین، دختران مسلمان حق ورود به مدارس آمریکایی را یافتند. <ref>[https://web.archive.org/web/20231110011147/https:/www.mazdaknameh.ir/Publish/PublishID/ArticleId/54 جلالی، «بی‌بی خانم استرآبادی از فعالان حقوق زنان در عصر قاجار»، وب‌سایت مزدک‌نامه.]</ref>ابتدا برای استقبال عمومی جامعه ایران از این مدارس ناصرالدین‌شاه از مدارس دخترانه مبلغان مسیحی دیدن کرد؛ اما دیدار شاه از این مدارس هم نتوانست نگرش منفی مردم به مدارس مسیحی دخترانه را تغییر دهد. تلاش‌ها برای ایجاد مدارس دخترانه ادامه داشت و در سال 1283ق طوبی رشدیه در منزل خود مدرسه پرورش را دایر کرد که بعد از چهار روز به دست فراشان دولتی تعطیل شد. پس از طوبی رشدیه در سال 1283ق یا 1284ق [[بی‌بی خانم استرآبادی]] مدرسه دوشیزگان را افتتاح کرد.<ref>[https://sedayemoallem.ir/%DB%8C%D8%A7%D8%AF%D8%AF%D8%A7%D8%B4%D8%AA/item/22844-%DA%AF%D8%B0%D8%B1%DB%8C-%D8%A8%D8%B1-%D8%AA%D8%A7%D8%B3%DB%8C%D8%B3-%D9%85%D8%AF%D8%A7%D8%B1%D8%B3-%D8%AF%D8%AE%D8%AA%D8%B1%D8%A7%D9%86%D9%87-%D8%AF%D8%B1-%D8%A7%DB%8C%D8%B1%D رادی مراغه‌ای، «گذری بر تأسیس مدارس دخترانه در ایران و مخالفان آنان»، وب‌سایت صدای معلم.]</ref> [[بی‌بی خانم]] مقدمات معلمی را در مدرسه آمریکایی‌ها فراگرفته بود. همچنین وی به جهت موقعیت مادر خود که ملاباجی<ref>کلمه ملاباجی از ترکیب دو واژه ملا + باجی شکل گرفته است. ملا به‌معنای باسواد و باجی مخفف آبجی یا همان خواهر بود. ترکیب این واژه را برای معلم مکتب دختران به کار می‌بردند؛ [https://vajehyab.com/dehkhoda/%D9%85%D9%84%D8%A7%D8%A8%D8%A7%D8%AC%DB%8C دهخدا، لغت‌نامه، ذیل واژه ملاباجی].</ref> دربار شاه بود، از سطح سواد و آگاهی اجتماعی خوبی برخوردار بود.<ref>[https://article.tebyan.net/213266/%D8%A7%D9%88%D9%84%DB%8C%D9%86-%D9%85%D8%AF%D8%B1%D8%B3%D9%87-%D8%AF%D8%AE%D8%AA%D8%B1%D8%A7%D9%86%D9%87 «اولین مدارس دخترانه»، وب‌سایت تبیان.]</ref> | ||
| خط ۹: | خط ۹: | ||
==دروس مدرسه دوشیزگان== | ==دروس مدرسه دوشیزگان== | ||
در مدرسه دوشیزگان دروسی از قبیل نخست‌نامه، مشق قلم، تاریخ ایران، قرائت، کتاب طباخی، قانون، مذهب، جغرافیا و علم حساب تدریس می‌شد. علاوه بر این دروس، هنرهای دستی مانند کاموا‌دوزی، زری‌دوزی، خامه‌دوزی و خیاطی نیز به دختران آموزش داده می‌شد.<ref>[https://meidaan.com/archive/14710 علی‌اصغری، «مدرسه دوشیزگان کجاست»، وب‌سایت میدان.]</ref> | در مدرسه دوشیزگان دروسی از قبیل نخست‌نامه، مشق قلم، تاریخ ایران، قرائت، کتاب طباخی، قانون، مذهب، جغرافیا و علم حساب تدریس می‌شد. علاوه بر این دروس، هنرهای دستی مانند کاموا‌دوزی، زری‌دوزی، خامه‌دوزی و خیاطی نیز به دختران آموزش داده می‌شد.<ref>[https://meidaan.com/archive/14710 علی‌اصغری، «مدرسه دوشیزگان کجاست»، وب‌سایت میدان.]</ref> | ||
==رویکرد علما == | ==رویکرد علما== | ||
علما در برخورد با برپایی مدارس دخترانه به شیوه و محتوای آموزشی آنها توجه داشتند. هم‌زمان با مخالفت علما با مدرسه دوشیزگان و تلاش علما برای تعطیلی آن برخی مدارس دیگر مانند مدرسه خانم آزموده، سالیان سال به کار خود بدون هیچ مشکلی ادامه می‌دهند. عملکرد بی‌بی خانم استرآبادی در مخالفت علما با مدرسه دوشیزگان بی‌تأثیر نبوده است. بی‌بی خانم زنی منورالفکر، تحصیل‌کرده و تربیت‌یافته فضای غیردینی قفقاز بود و سعی داشت تربیت دختران را بر مبنای تعلیم و تربیت جوامع غربی انجام بدهد. از جمله کارهایی که بی‌بی خانم انجام می‌داد، برگزاری مهمانی‌های آخر هفته و دعوت زنان به کشیدن قلیان و نوشیدن قهوه و صحبت در مورد موضوعات سیاسی به‌خصوص منافع دولت مشروطه بود. این قبیل اقدامات از دید عموم مردم و علما پنهان نمی‌ماند. <ref>[https://ensani.ir/fa/article/110440/%D9%BE%DB%8C%D8%B4%DA%AF%D8%A7%D9%85-%D8%AA%D8%A7%D8%B3%DB%8C%D8%B3-%D9%85%D8%AF%D8%A7%D8%B1%D8%B3-%D8%AC%D8%AF%DB%8C%D8%AF-%D8%AF%D8%AE%D8%AA%D8%B1%D8%A7%D9%86%D9%87 آزموده، «پیشگام تأسیس مدارس جدید دخترانه»، وب‌سایت پروتال جامع علوم انسانی.]</ref> | علما در برخورد با برپایی مدارس دخترانه به شیوه و محتوای آموزشی آنها توجه داشتند. هم‌زمان با مخالفت علما با مدرسه دوشیزگان و تلاش علما برای تعطیلی آن برخی مدارس دیگر مانند مدرسه خانم آزموده، سالیان سال به کار خود بدون هیچ مشکلی ادامه می‌دهند. عملکرد بی‌بی خانم استرآبادی در مخالفت علما با مدرسه دوشیزگان بی‌تأثیر نبوده است. بی‌بی خانم زنی منورالفکر، تحصیل‌کرده و تربیت‌یافته فضای غیردینی قفقاز بود و سعی داشت تربیت دختران را بر مبنای تعلیم و تربیت جوامع غربی انجام بدهد. از جمله کارهایی که بی‌بی خانم انجام می‌داد، برگزاری مهمانی‌های آخر هفته و دعوت زنان به کشیدن قلیان و نوشیدن قهوه و صحبت در مورد موضوعات سیاسی به‌خصوص منافع دولت مشروطه بود. این قبیل اقدامات از دید عموم مردم و علما پنهان نمی‌ماند. <ref>[https://ensani.ir/fa/article/110440/%D9%BE%DB%8C%D8%B4%DA%AF%D8%A7%D9%85-%D8%AA%D8%A7%D8%B3%DB%8C%D8%B3-%D9%85%D8%AF%D8%A7%D8%B1%D8%B3-%D8%AC%D8%AF%DB%8C%D8%AF-%D8%AF%D8%AE%D8%AA%D8%B1%D8%A7%D9%86%D9%87 آزموده، «پیشگام تأسیس مدارس جدید دخترانه»، وب‌سایت پروتال جامع علوم انسانی.]</ref> | ||
